Videtur, quod non. Quia quod non potest essentialiter variari, hoc non potest con rumpi, sed nullum istorum accidentium potest essentialiter variari: ergo &c. Maior patet de se. Probatur minori quia forma est simplici, & inuariabili essentia consistens, t dicit Auctor S. principiorum, sed quodlibet istorum accidentium est forma pura, cum sit separatum a materia: ergo &c

Contra quod est frangibile, & diuisibile, hoc corruptibile: sed quodlibet istorum accidentium est frangibile, & diuisibile, vt patet per magistrum hic in littera. Hic enim est quantitas, quae primo, & per se est diuisibilis, cetera au tem fundantur in quantitate, & per consequens diuidun tur, diuisa quantitate

Hic, more solito, quattuor sunt videnda. Primo vtrum sta accidentia sint corruptibilia. Secundo, vtrum aliqua substantia generetur ex istis accidentibus, quando ipsa corrumpuntur. Tertio videbitur quid sit illud, quod fran gitur, quando hostia diuiditur, vel masticatur. Et quarto posito, quod aliquis liquor in calicem bonedictum funda tur: videbitur, vtrum talis liquor accidentib. vini misceatur.

RES OLVTI O. Accidentia quidem specierum in fucharistia quandoque vert, ey vealiter alt exantur: ideo quandoque eorrumpuntur, ita vt cesset sub eis esse corpus christi. Vnle ex is quoque vera substantia generatur.

ARTICVLVS Vtrum accidentia specierum in Eucharistia manentia sint corruptibilia.

VANTVM ad primum pono duas conclusiones. Prima est, quod huiusmodi accidentia quandoque vere, & realiter alterantur. Quia illud, quod suscipit realem actionem agentis naturalis, hoc vere, & realiter alteratur, sed ista accidentia suscipiunt realem actionem agentis naturalis. Maior est nota: minor etiam patet: quia ad sensum videmus, quod si aer circumstans est frigidus, tunc accidentia vini in calice infrigidantur, & hoc quandoque intantum, quod si sacerdos est piger, ante quam expediat se de canone, vera glacies apparet in cali ce, quae glacies iterum dissoluitur, & accidentia vini in pristinum statum reuertuntur, si actionem ignis receperint sibi approximati. Etiam si hostia consecrata ponitur in aere sicco, tunc induratur, si in humido, tunc mollifica tur, vel saltem ab huiusmodi duritia remittitur. Secuda conclusio est, quod huiusmodi accidentia quando que realiter, corrumpuntur. Et ista sequitur e xprima.

1 Quia, illud, quod actione sui contrarij realiter alte ratur: hoc quandoque totaliter corrumpitur: sed ista acci dentia realiter alterantur ratione contrarij circumstantis: ergo &c. Maior patet: quia huiusmodi realis alteratio inducit passionem, quae magis facta obijcit a substantia vt patet in lib de generatione, & cor. Minor patet ex pra dictis. Dico autem in maiori propositione, quod actions sui contrarij realiter alteratur ad praeueniendum aliqua instantias, quae fieri possent de coelo, & de intellectu: quiquamuis coelum vere alteretur a solo lumine, ab eo reci piendo: tamen non est corruptibile: quia huiusmodi alte ratio non est a contrario, nec proprie est realis: sed magiest intentionalis. Etiam intellectus vere alteratur, cum aliquid intelligit, quod prius non intellexit: tamen non corrumpitur, quia huiusmodi intellectio non est proprie passio: quia non est alteratio a contrario: & ideo est salus, & perfectio, vt dicitur a. de anima.

2 Preterea, quae habent idem, & consimile esse, & qu bus ratione eiusdem esse competit consimiliter agere, il lis conuenit consimiliter pati, & per consequens consimi libus principijs corruptiuis corrumpuntur: sed accidentia panis, & vini post consecrationem habent tale esse, & agere, quale habuerunt panis, & vinum ante consecratio nem: ergo a quibuscumque agentibus poterant panis, & vinum corrumpi ante consecrationem, ab eisdem agenti bus poterunt corrumpi accidentia eorum post consecrationem

3 Praeterea ad sensum apparet, quod huiusmodi accidentia, si multo tempore seruatur sacramentum, euanes scunt, & corrumpuntur.

Sed contra istam conclusionem potest argui sic 1 Nulla res per se subsistens sine materia est corrupti bilis: sed accidentia panis, & vini in isto sacramento sunt res per se subsistentes sine materia: ergo &c. Maior patet: quia materia est primum subiectum corruptionis, vt patet 7. meta. & in multis alijs locis philosophiae. Propter hoc enim angeli sunt incorruptibiles: quia per se subsistunt sine materia, vt patet 12. met. Probatur minor: quia forma nulli inhaerens separata a subiecto, est per se subsistens sine materia: sed accidens sacramenti est forma nul li inhaerens separata a subiecto, vt patet ex dictis superius ergo &c.

2 Praeterea, si corrumpuntur, aut talis corruptio est na turalis, aut supernaturalis. Non primum: quia sicut gene ratione naturali tantummodo generatur compositum, vt patet 7. meta. sic corruptione naturali non corrumpi tur nisi compositum. Nec secundum: quia diuina virtus; cuius proprium est miraculose agere, non est principium defectus, & corruptionis.

3 Praeterea si praedictum accidens corrumpitur, aus corrumpitur in nihil, aut in aliquid. Non primum: quinullum agens creatum potest annihilare, sicut nec potess creare, vt patet ex dictis superius dist. 1. q4. 1. Nec secundum: quia istud aliquid vel est substantia, vel accidens Non substantia: quia ex non substantia non fit substantia vt dicitur. 1. physi. Nec accidens quia hoc posito, tunc actione naturalis agentis fieret accidens sine subiecto quod est impossibile¬

4 Praeterea, accidens separatum non potest esse subit ctum: ergo non potest corrumpi. Consequentia patet: quia omne, quod per se corrumpitur, oportet, qued in se su¬ scipiat actionem agentis corrumpentis. Ant ecedens etiam patet per Soc. in li de tri. vbi ait, quod forma simplex subiectum esse non potest: sed accidens separatum est for, ma simplex

Ad primum dicendum, quod licet maior sit vera, loquen do de eo, quod secundum cursum naturalem subsistit per se sinc materia: tamen non est vera, loquendo de eo, cui hoc conuenit per supernaturalem Dei potentiam: sicut est in proposito. Ad probationem dicendum, quod tantum modo procedit de natur ali cursu rerum. Ad secundum dicendum, quod huiusmodi corruptio potest dici naturalis: Nam licet huiusmodi accidentium subsistentia, puta, quod per se subsistunt, sit supernaturalis: tamen hoc posito, naturale est, quod patiatur a suo con trario sibi approximato. Sicut dato, quod Deus supernaturaliter poneret nauem superius in aere: illa tamen nauis naturaliter moueretur a vento ipsam impellente. Ad probationem dicendum, quod species manens est vere res composita: quia est qualitas in quantitate.

Et si dicitur, quod non est ibi compositum substantiale, dico, quod licet non sit compositum substantiale: tamen habet virtutem, & modum composit substantialis; ad cuius similitudinem habet esse: & ideo agit, & patitur ad modum composit substantialis.

Ad tertium dicendum, quod corrumpitur in aliquid Ad probationem dicendum, quod quandoqe illud aliquid est accidens, puta, si mutatur hostia de frigiditate, & reci it caliditatem, de duritia in mollitiem, vel remittitur in albedine, vel in quacumque alia qualitate: manente tamen huiusmodi remissione, vel alteratione infra talem gradum, quod si esset ibi substantia panis, forma substantialis ipsius panis non tolleretur per huiusmodi alteratio nem: etiam istud aliquid in quod huiusmodi accidentia corrumpuntur, potest esse substantia: quia si totaliter alterantur huiusmodi accidentia, puta intantum, quod, si sub psis esset substantia panis, forma panis tolleretur, tumc ex huiusmodi accidentib corruptis generatur substantia, nec vlterius est ibi sacramentum corporis, vel sanguinis Christi. Et istud magis patebit in sequenti articulo. ad Primam probationem uicendum, quod si huiusmodi alteratio ter minatur ad accidens, tunc huiusmodi accidens non erit sine subiecto: quia quantitas manes incorrupta, erit subie ctum posterioris accidentis, sicut fuerat subiectum prioris accidentis iam corrupti, vel intensi, seu remissi, si est motus secundum intensionem, vel remissionem. Ad secundam probationem, scilicet quomodo ex non substan tia fiat substantia, patebit infra

Ad quartum nego antecedens: quia quantitas panis se parata est subiectum eorundem accidentium, quae ante separationem in substantia panis fundabantur mediante quantitate. Ad probationem dicendum, quod boe. loqui tur ibi de forma omnino simplici, quae est Deus solus, qui nullius accidentis potest esse subiectum: ideo non valet.

ARTICVLVS II Vtrum aliqua substantia generetur quando corrum puntur huiusmodi accidentia.

VANTVMad secundum articulum sic procedam C Primo ponam vnam conclusionem. Secundo con tra huiusmodi conclusionem adducam multarum opinionum motiua, & ipsis respondebo.

Conclusio est haec, quod quando accidentia praedicta intantum corrumpuntur, quod cessat sub eis esse corpus Christi, tunc ex huiusmodi accidentibus generatur vera substantia

1 Quia id, quod corporaliter nutrit, de illo vere potest generari substantia: sed quando praedicta accidentia er modum cibi, & potus sumuntur, tunc vere nutriuntur corporaliter: ergo &c. Maior patet: quia nutrimentum conuertitur in substantiam nutriti, quod nequaquam fie¬ et nisi ex ipso posset substantia generari. Minorem ponit glo. super illo verbo. Alius quidem esurit: alius autem ebrius est. Dicit etiam glo. illa, quod aliqui quandoque inebriati sunt ex vsu specierum illius sacramenti.

2 Praeterea, illud, quod habet vim passiuam panis vel vini, de illo potest genenari substantia: sed huiusmodi accidentia habent vim passiuam panis, & vini. Maiorem probo: quia quicquid potest generari de pane, & vino hoc potest de his, quae habent vim passiuam panis, & vini: sed si panis, & vinum corrumpuntur, tunc de ipsis generatur substantia. Minor patet: quia si ista accidentia aliter se haberent in agendo, vel patiendo, quam substantia pa nis, & vini, tunc de isto sacramento haberemus sensibi lem experientiam, & per consequens periret meritum fidei circa istud sacramentum: quia fides non habet meritum, cui humana ratio praebet experimentum. Etiam ista minor patet per Innocen. 3. in lib de officio missae, vbi loquens de similitudine istorum accidentium ad ipsum panem, & vinum, ait. In quo similitudo deficeret, in co sacramentum non esset: quia ibi se perderet, & locum fidei auferret

Sed contra istam conclusionem sunt multae opiniones Aliquae directae, & aliquae indirectae. Est enim opinio, que dicit, quod licet ista accidentia corrumpantur virtute naturalis agentis: tamen ex hoc nihil generatur.

1 Quia illud genitum, vel esset accidens, vel substantia, vel creator vtriusque; Sed nec sic, nec sic. Maior patet per AIpharabium in li. de ortu sententiarum, vbi ait. Omne, quod est, aut est substantia, vel accidens, vel creator vtriusque. Minor patet quantum ad primum, quia illud accidens esset naturaliter sinc subiecto. Quantum ad secundum: quia ex non substantiis non fit substantia. Quantum ad tertium: quia omne gene rabile actione agentis naturalis est corruptibile; sed Deus non est corruptibilis.

2 Praeterea, probatur directe contra conclusionem, quod ex huiusmodi accidentibus non possit generari sub stantia, quia ex corpore non potest fieri spiritus; ergo ex ccidente non potest fieri substantia, seu corpus. Antecedens ponitur a boe. in lib de duabus naturis. Conse uentia patet, quia plus differt substantia ab accidente, uam spiritus a corpore, sed svmbolorum facilior est tranntus, vt dicitur in de generatione

3 Praeterea, quod nec est in materia, nec habet materiam partem sui, hoc non producitur de aliqua substantia; ergo si corrumpitur, tunc non corrumpitur in aliquam substantiam: sed ista accidentia nec sunt in materia, nec habent materiam partem sui. Maior patet tam in antece dente, quam in consequente. Minor etiam patet ex predictis.

Praeterea, si dicitur istis, quod ista accidentia nutriunt Respondent aliqui istorum, quod non nutriunt: sed refi ciunt solum quadam accidentali mutatione, sicut quandoque aliqui inebriantur ex odore vini, & reficiuntur ex odore aromatum. Quod autem proprie non nutriant, probant: quia ex eisdem sumus, & nutrimur, vt dicitur, ede generatione, sed nos sumus composit ex materia: & for. ma: ergo necessario nutriemur rebus compositis, & non solis accidentibus, Confirmatur hoc auctoritate Ambro sij, qui loquens de isto sacramento, ait, cibus iste non vadit in ventrem, sed illud, quo corporaliter nutrimur, hoc intrat ventrem: ergo &c.

Sed ista opinio non valet. Quia agens naturale sicut non potest de nihilo aliquid sacere, sic non potest aliquid annihilare, sed constat, quod ista accidentia actione agetis naturalis saepe corrumpuntur, & hoc quandoque per modum comestionis, & potus, prout quotidie a fidelibus sumitur istud sactamentum. Quandoque vero alio modo uta quando combustione ecclesiae ista accidentia comburuntur, vel ex vetustate incinerantur. Cum igitur tali actione non possint annihilari, necesse est ex eis aliquio generari, non accidens, vt sufficienter probatum est prius. ergo huiusmodi genitum necessario erit substantia.

Ad primum igitur dicendum, quod huiusmodi geni tum est substantia, ad sensum enim apparuit quandoque, quod ex nimia vetustate huiusmodi accidentia fuerunt corrupta, & in loco eorum cineres, vel vermes reperiebamtur, qui ex talibus accidentibus generabantur.

Ad probationem dicendum, quod licet non ex quacuque non substantia generetur substantia: tamen ex tali non substantia, quae per diuinam potentiam habet vim, & modum substantiae, bene poterit generari substantia: Sic autem est in proposito. Nam accidentia panis, & vini habent per se esse, & per consequens per se agere, & per se pati.

Ad secundum dicendum, quod loquendo de potentia Dei, tunc antecedens est falsum:; quia non est maioris difficultatis spiritum facere de corpore, quam spiritum facere de nihilo. Sed loquendo de potentia naturali rei creatae, tunc neganda est consequentia: quia eo ipso, quod ista accidentia habent esse agere, & pati ad modum corporalis substantiae, ideo maior est conformitas istorum accidentium ad substantiam corporalem, quam corporis ad spiritum.

Ad tertium dicendum, quod aliquid non esse in materia potest dupliciter intelligi. Vno modo, naturaliterAlio modo supernaturaliter. Modo dato, quod maior esset vera de eo, quod naturaliter est sine materia, sicut est intelligentia, tamen non est vera de eo, quod supernaturaliter est separatum a materia, & ex siu natura est aptum natum esse in materia, sicut est in proposito. Ad quartum dicendum, quod falsum ibi assumitur, quia ista accidentia vere, & realiter nutriunt. Satis enim insensibilis esse videtur, qui hoc non percipit. Prima euasio eorum non valet, quia licet odor aromatum, & vini possit hominem aliqualiter refocillare, tamen sine alio cibo non posset hominem diu conseruare. Sed si quis satis haberet de istis accidentibus, ille eque bene se praeser uaret a fame, & a siti, sicut si satis haberet de pane, & de vino. Quod non contingeret, nisi praedicta accidentia vere nutrirent, & pascerent, & tamquam verum nutrimentum in substantiam ipsius comedentis, & bibentis hiuiusmodi accidentia comesta, & bibita conuerterentur; Vnde ego personaliter audiui a quodam fide digno sacer dote, quod semel in exercitu regis homanorum, imminente terribili praelio, iste sacerdos multas hostias consecrauit pro communicandis militibus conflicturis, & casu interueniente nullus illorum militum recepit communionem. Propter quod ipse sacerdos solus omnes illas sumpsit hostias consecratas, & ex hoc ita satiatus fuit, quod vix aliquid de alio cibo sumere potuit. Nec valet secundum, cum dicunt, quod ex eisdem sumus, & nutrimura

uia licet ista accidentia non sunt composita ex materia, & forma, tamen quia habent modum, & virtutem compositi, scilicet panis, & vini; ideo nos, qui sumus compositi, ipsis possumus nutriri. Nec valet tertium, quia Ambrosius loquitur de corpore Christi contento sub accidentibus, qui Christus est cibus spiritualis, & non louitur de istis accidentibus, quae sunt cibus corporalis.

Alij dicunt quod ex istis accidentibus non potest generari aliqua substantia, quia principia substantiae opor- tet esse substantias, vt patet. 1. physicorum ergonullum iccidens potest esse principium naturale alicuius substam tiae. Et. si dicitur istis, quodquandoque corruptis istis accidentibus in loco eorum cineres, vel vermes inuenti sunt, quos oportet nos dicere esse generatos ex huiusmodi corruptis accidentibus; Respondent isti, quod talia non generantur ex istis accidentibus: sed ex acre cincumstante. Imaginantur enim isti, & in hoc bene, quod agens naturale in agendo repatitur, ideo aer circumstans corrumpendo accidentia ista repatitur ab eis, ex qua repassione aliquid corrumpitur de acre, & ex huiusmodi aerc corrupto generantur tales cineres, vel vermes, & alia consimilia.

Sed nec istud valet. 1 Quia cum isti cohcedant accidentia praedicta corrum pi actione naturalis agentis, & omni tali corruptioni ne cessario correspondeat generatio, vt patet. 2. de generatione, & corruptione: ergo non solum aeri corrupto opos tet aliquod genitum assignare, verumetiam accidentibus corruptis: Hoc autem aliud fingi non potest. nisi hu iusmodi cineres, vel alia, quae in loco illorum accidentifi reperiuntur.

2 Nec valet illud, quod isti fingunt de aere corrupto: quia licet agens naturale in principio actionis notabiliter repatiatur agendo: tamen in fine actionis cum passum appropinquat corruptioni, modicum, vel nihil repatitur, eo quod patiens totaliter sit superatum, & ad conformitatem agentis sit transmutatum. iuxta quod dicitur in li bro de generatione. Agens, & patiens in principio actionis sunt dissimilia; infine vero similia: igitur imminente istorum accidentium corruptione, qualitas actiua istorum accidentium non est tantae fortitudinis, quod de aere pos sit vermes, vel cineres generare, maxime cum hoc non po tuerit diebus multis praecedentibus, quibus illorum ac cidentium actiuitas multo fortior fuit

3 Praeterea, si ex aere hostiam circumstante generarentur huiusmodi cineres, tunc licet cineres inuenirentur circa locum hostiae: tamen non inuenirentur directe in loco hostiae: cuius oppositum contingit

4 Praeterea, dato, quod hostia consecrata poneretu inter duas laminas aureas, vel cuiuscumque alterius solidi metalli, adhuc ex vetustate temporis huiusmodi accidentia mutarentur in cineres, vel in aliquam aliam substantiam, quod nequaquam posset saluari per corruptionem corporis circumstantis, cum ho c supponatur esse su lidissimum & in nulla sui parte corruptum appareat: es go oportet dicere, quod huiusmodi cineres generentui ex corruptione praedictorum accidentium

Alij dicunt, quod corruptis istis accidentibus bene ge neretur aliqua substantia, sed non generatur ex accidenti bus, sed potius ex substantia panis, quenumquam fuit separata, vel seiuncta ab accidentibus Ponunt enim isti sul stantiam panis non conuerti in corpus Christi, sed mane re cum istis accidentibus in sacramento. De ista opinione ad praesens nihil dicam: quia ipsam superius improbaui distinctione prima articulo secundo.

Alij dicunt, quod substantia panis, quae conuersa est in rorpus Christi, reuertitur, & ex illa generatur illud, quod fit, quando ista accidentia corrumpuntur.

Sed nec istud valet, nec stare potest. 1 Quia tunc sequeretur, quod corpus Christi conuer teretur in substantiam panis. Consequens est inconue¬¬ niens: quia si hoc fieret, tunc corpus Christi mediante sub stantia panis, in quam conuersum esset, conuerteretur v terius in vermes, & in cineres. Consequentiam probo: quia sicut si lapis esset conuersus in lignum, tunc lapis nun quam posset redire, nisi lignum conuerteretur in lapiden sic in proposito, postquam substantia panis conuersa ess in corpus Christi, tunc non videtur, quod talis substantia panis possit redire, nisi corpus Christi conuertatur an eam.

2 Praeterea, si reuertitur substantia panis, vel reuerti tur in ipso instanti, quo corrumpuntur accidentia, vel an te illud instans, vel post huiusmodi instans. Si dicitur, quo in ipso instanti, hoc est impossibile: quia sicut impossibili est rem corrumpi in eodem instanti, quo incipit esse: quia si sic, tunc simul esset, & non esset, sic impossibile est rem corrumpi in eodem instanti, quo redit ad esse; simul enim esset, & non esset. esset quidem, quia ponitur redire ad es se. Non esset: quia haberet corruptum esse: nam cum corruptio sit instantanea mutatio: ergo corruptio, & corruptum esse sunt simul in eodem istanti. Sed si rediret sub stantia panis, tunc corrumperetur ininstanti, quo corrun puntur accidentia; alias cineres, qui videntur generari ex accidentibus, non generarentur ex tali substantia panis, cum huiusmodi cineres generentur in eodem instanti, in quo accidentia corrumpuntur: ergo si substantia panis praecise in praedicto instanti rediret, tunc simul esset, & non esset. Et confirmatur quia redire ad esse est tendere id esse, corrumpi est tendere ad non esse: ergo in eodem instanti simul tenderet ad esse, & ad non esse. Si redit ante illud instans, tunc quia corpus Christi non desinit ibi esse ante corruptionem praedictorum accidentium: sequi tur, quod simul sit ibi substantia panis cum corpore Christi, quod superius est improbatum. Si autem redit post il lud instans, tunc frustra rediret, quia tunc nihil faceret ad enetationem talium rerum, quae videntur ex accidentius generati, cum, vt dictum est, illa generentur in eodem instanti, in quo accidentia corrumpuntur.

Alij sunt, qui dicunt idem, quod isti, nisi quod magis. determinate loquuntur dicentes, quod substantia redit in ipso instanti corruptionis praedictorum accidentium: hoc tamen non requirit necessario ipsum agens naturase corrumpens huiusmodi accidentia.

Sed contra istud potest argui ex his, quae iam adduxi contra opinionem proxime praecedentem. Praeterea, nul la actio corruptiua eucharistiae requirit substantiam redi re: ergo huiusmodi substantia in destructione accidentium cucharistiae non redibit. Antecedens patet: quia omni- actio concurrens ad praedictam corruptionem, vel est ictio Dei, vel actio naturalis agentis: Sed actio naturalis. agentis non requirit reditum iam dictae substantiae: quia vt isti dicunt, naturale agens potest alterare, & corrumpere ista accidentia, etiam si nulla substantia redeat: ergo multo minus actio Dei, & per consequens nullaConsequentiam probo, quia si rediret substantia, cum nullius agentis actio hoc requirat, tunc frustra rediret: Deus autem, & natura nihil faciunt frustra, vt dicitur. 1. coeli, & mundi, Etiam plures sunt alij modi dicendi circa istam materiam, quas recitare, & improbare ad praesens causa breuitatis omitto.

ARTICVLVS II. Quid sit illud quod frangitur, quando hostia frangitur.

VANTVM ad tertium articulum pono duas con clusiones.

Prima est, quod quando hostia consecrata frangitur, seu diuiditur, corpus Christi nec frangitur, nec diuiditur

Quia corpus Christi est impassibile: ergo nec potes rangi, nec diuidi. Antecedens patet: quia cum corpus Christi sit glorificatum: sequitur necessario, quod dotatum sit dote impassibilitatis. Patet etiam consequentiaquia corpus viui hominis non potest diuidi, & frangi, sine eiusdem hominis passione

2 Praeterea, ibi non potest diuidi, vbi non est modo quantitatiuo: sed corpus Christi non est sub sacramento modo quantitatiuo, vt declaratum est superius dist, roquaest. 2. arti.I

Sed contra istam conclusionem est quaedam opinio quae fundat se super confessione berengarij, quae poni¬¬ tur hic in littera, & scribitur de conse. dist. 2. c. Ego Derengarius: vbi postquam berengarius errorem suum cotam Papa Nicolao, & 113. episcopis publice recognouit. ipse iurauit se deinceps semper credere, & tenere vetum corpus Christi manibus sacerdotum sensualiter tractari, & frangi, ac fidelium dentibus atteri, & sicut ibidem ponitur circa finem illius ca. hanc confessionem Papa Nicolaus scripsit ecclesiis ltaliae, Cermaniae, & Qalliae, vt ecclesiae, quae prius); doluerant de auerso, & per. uerso, postea gaudeant de reuerso, atque conuerso: ergo videtur, quod corpus Christi vere diuidatur, & hoc tam ex praedicta confessione, quam ex conc: ionis sollemn approbatione.

3 Praeterea, quod vere manducatur, hoc manducantis masticatione diuiditur: sed corpus Christi vere manducatur, iuxta illud loan. Qui manducat meam carnem, & bibit meum sanguinem, habet vitam aeternam.

2 Praeterea, istud sacramentum est signum memoriale dominicae passionis, vt patet ex dictis superius: ergo diuisione sacramenti diuiditur corpus Christi. Consequentia patet: quia signum debet esse conforme signato: sed in passione Christi fuit realis diuisio sui corporis, alias non fuisset ibi vera vulneratio.

Sed Ista non concludunt, & expresse contradicunt verbiAug. quae ponuntur de conse. distinctio. 2. Qui manducat. Et accipiuntur ex sermone de verbis domini, vbi sic ait Aug. Christus viuit manducatus: quia surrexit occisus; nec quando manducamus partes de illo facimus, & quidem in sacramento sic fit.

Forte dicetur, quod contra istud esse videtur illud, quod ibidem immediate sequitur. Subdit enim Augu. Norunt fideles quemadmodum manducant corpus Christi, vnusquisque accipit partem suam, per partes manducatur in sacramento, & manet integer totus in coelo.

Respondeo, quod per partes ibi intelligit Aug. partia les gratias: quia secundum quod cum maiori deuotioni sumitur corpus Christi, secundum hoc ipse sumens maio rem, & vberiorem partem gratiae spiritus sancti consequi tur: Et ideo ibidem addit Aug. Vnde & ipsa gratia partes vocantur.

Ad primum respondeo cum Par. rixiensi in apparatu super illo verbo frangi, quod Iy frangi, & atteri, non debet referri ad corpus Christi: sed solum ad species sacramenti. Quod probat Bartholomaeus ibidem per auctori. tatem Aug. iam inductam. Et idem Apparator hortatur quemlibet legentem, vt iuxta istum intellectum sanc intelligat verba berengarij, ne incidat in maiorem errorem, ac haeresim, quam ipse berengarius fuit. Quia reuera valde enormis error esset credere, quod corpus Christi realiter diuideretur: Et ideo saepius miratus sum, quod Papa Nicolaus cum tot episcopis vmquam acceptauerint istam confessionem sine lucidiori declaratione veritatis.

Ad secundum dicendum, quod aliquid manducari potest dupliciter intelligi. Vno modo corporaliter puta, si attingitur immediate corpus corporaliter, quantitatiuc ab ipso manducante. Alio modo, spiritualiter, puta, si non attingitur immediate, nec quanti tatiue. De primo modo manducandi maior est vera, non de secundo. Cum igitur corpus Christi non man ducetur primo modo, sed secundo: ideo maior in proposito est falsa.

Ad tertium dicendum, quod licet illud, quod solun est sacramentum, puta ipsa species panis, & vini sit signum passionis Christi: tamen illud, quod est res: S iacramentum, puta, corpus, & sanguis Christi, non est signum, sed magis ipsum signatum: Et ideo licet species, & accidentia diuidantur: tamen corpus Christi non diuiditur.

Secunda conclusio est, quod species sacramenti, puta accidentia panis, & vini vere, & realiter frariguntur, & diuiduntur.

1 Quia quando totum continuum discontinuatur tunc ipsum vere diuiditur: sed hostia consecrata est quoddam totum continuum, & vere discontinuatur, quando sacerdos tres partes facit de hostia, & etiam vlterius discom tinuatur, quando a sacerdote, vel quocumque alio homine manducatur. ergo &c

2 Praeterea, Saluatorem legitur istud sacramentum benedixisse, & fregisse: sed huiusmodi fractio non potuit esse in cotpore Christi, vt patuit ex praecedenti conclusio ne: ergo tantum fuit in ipsis accidentibus, seu speciebus, sub quibus corpus suum tradidit discipulis

Forte dicetur, quod ista secunda conclusio contradicat primae. Quia quando aliquid continetur sub altero, si continens realiter frangitur, & diuiditur, videtur, quod etiam contentum frangatur, & diuidatur: sed corpus Chri sti continetur sub accidentibus panis, quae accidentia rea liter diuiduntur, vt dicit. 2. conclusio: ergo etiam corpus Christi realiter diuidetur. Cuius oppositum ponitur in 1 conclusione.

Respondeo, quod aliquid contineri sub altero potest dupliciter intelligi. Vno modo, commensuratiue, ita, quod totum continetur a toto, & pars sub parte. Alio modo, al quid continetur sub altero sinc commensuratione, itate totum continetur sub toto, & totum sub qualibet parte Et isto secundo modo corpus Christi continetur sul quantitate panis, & non primo modo, vt declaraui supe¬ rius distin. 10. q2. art. 3. Et quia iuxta secundum modum maior est falsa: ideo nihil concluditur. Si enim maior esset vera loquendo de eo, quod isto secundo modo est sub altero, tunc pari ratione concluderetur animam rationa lem diuidi diuisione corporis humani: quod tamen non contingit, eo, quod ipsa non sit extesiue in humano corpore: sic enim est tota in toto corpore, quod etiam es tota in qualibet parte corporis, vt probam libro primo distinct. 8

Etiam contra istam secundam conclusionem sunt duae opiniones, quas magister recitat in textu istius lectionis;i quarum vna ponit, quod in isto sacramento nulla sit fractio, licet videatur, quod aliquid frangatur.

Et si dicitur istis, quod tunc fieret hic deceptio, & illusio quod secundum Ambro. nequaquam conuenit huic sacrificio. Respondent isti, que in apparentia istius fractionis non est deceptio, nisi crederetur ibi esse fractio. In in qua responsione forte intendunt dicere, quod sicut in isto sacramento apparet, quod sit panis, & non est: tamen ex hoc nullus decipitur, nisi ille, qui crederet hic esse panem: quia talis crederet, quod non est, & per consequens sua credulitas falleret eum: Sic in proposito &c

Dicunt etiam, quod hic non est illusio: quia fit ad vtilitatem fidei: Vnde sicut non fuit illusio quando Christus apparuit in specie peregrini duobus discipulis euntibus in Emaus, & oculi corum tenebantur ne agnoscerent eum, sic nec hic est illusio, quamuis appareat fractio, quae tamen non est: igitur &c

lsta responsio non valet quo ad primum: quia valde est dissimile de substantia, & de fractione: nam iudicin de substantia non spectat ad sensum, sed intellectum. ludicium autem de fractione spectat ad sensum: nam motus est per se sensibilis, vt patet 2. de anima: sed fractio est quidam motus: ideo licet credentis in isto sacramen to non esse substantiam panis sensus non decipiatur: quia non iudicat oppositum illius credulitatis, tamen creden tis hic non esse fractionem sensus vere deciperetur, si hic non esset fractio: quia iudicaret hic esse fractionem, & per consequens indicaret esse, quod non esset: Et quia sensus a deceptione redduntur immunes, vt diuiditur in legenda de festo corporis Christi: ideo fractio, quae virtute sensitiua iudicatur ficri in isto sacramento, non solum apparenter, sed realiter fit in eo

2 Nec valet ista responsio quo ad secundum: quia om nis Christi actio nostra est instructio: ergo nulla Christi actio esse potest illusio. Consequentia patet, quia nulla vera instructio est illusio.

Etiam illud, quod Christus in illa peregrina simulatio ne exterius gessit, hoc aliquo modo significatiue fuit in mentibus illorum discipulorum. Quod innuens Cregin omel, ait. Duobus discipulis ambulantibus in via, non quidem credentibus, sed tamen de se loquentibus dominus apparuit, sed eis speciem, qua recte cognoscerent non ostendit. Hoc ergo erit foris dominus in oculis cororis, quod apud ipsos agebatur intus in oculis cordis. Et subdit infra, nihil ergo simplex veritas per duplicitatem. fecit, sed talem se eis exhibuit in corpore, qualis apud illos crat in mente. Sed nulla talis ratio assignari potess de apparentia, & non existentia ipsius fractionis: er- go &c.

Opinio secunda ponit, quod ibi est vera fractio: nihil tamen, vt dicunt, huiusmodi fractione fragitur: quia sicut species, vel accidens panis est ibi: & tamen non est in aliquo, sic per potentiam Dei erit ibi fractio, quamuis in nulla resit huiusmodi fractio.

Sed nec istud valet: quia fractio cum sit quidam motus ergo vt procedit ab agente, seu a frangente, est actio, vt in fertur ipsi patienti, est passio: ideo impossibile est huiusmodi fractionem esse sine subiecto: quia nec motus potest sine mobili, nec passio sine patiente. Secus autem est de accidentibus panis, vt patet per ea, quae dixi in quo. proxima praecedente.

ARTICVLVS. IIII Vtrum (posito quod aliqus liquor in calicem bene dictumfundatur) talis liquor acciden tibus vini misceatir.

VANTVlM ad quartum articulum sic procedam APrimo ponam duas conclusiones. Secundo, mouebo vnam dubitationem ortum habentem ex istis conclusionibus

Prima conclusio est, quod si aliquis liquor, puta vinum vel aqua infunderetur in calicem consecratum, huiusmo di liquor potest accidentibus vini in calice praexistentibus commisceri: quia secundum Inno. lib. 3. de off. missae, vt fides locum habeat, nihil permittit Deus hic fieri quo sensibile possimus habere experimentum istius sacramenti: ergo liquor infusus praedictis: si accidentibus ipsis com miscetur. Consequentia patet si accidentibus vini albi existentibus in calice consecrato, vinum rubrum infusum non commisceretur commotione facta humorum ad inuicem sufficienti, tuc sensibiliter perciperemus trams substantiationem factam circa illud vinum album per verba consecrationis, eo quod ante prolationem huiusmodi ver borum fuerit commiscibile vino rubro, vel cuicumque alteri liquori

Huic conclusioni quaedam antiqua opi contradicit. Ci ius motiua haec esse potuerunt

1 Omnis liquor, qui huiusmodi accidentibus posset infundi, est vera substantia: sed accidens non potest substantiae permisceri, vt probat philosophus. 1. de genera ergo nullus liquor accidentibus calicis consecrati poterit permisceri.

2 Praeterea, illud, quod consecrato miscetur, hoc effic tur consecratum: sed liquor infusus accidentibus non effi citur consecratus: ergo ipsis non permisectur. Minor patet quia consecratio fit per verba, quae non dicuntur, quando nuiusmodi liquor infunditur. Patet etiam maior: quia si aqua non benedicta infunditur in aquam benedictam, im mediate efficitur benedicta.

3 Praeterea, si sic, tunc vna, & eadem superficies esset in subiecto, & non esset in subiecto: consequens est impossibile, eo quod implicet contradictionem. Probatur consequentia: quia quaecumque, simul permixta sunt, il la vna superficie clauduntur: sed superficies illius infusi l quoris est in subiecto, superficies praedictorum accidentium est sine subiecto: ergo &c.

4 Praeterea, accidentia non possunt alterari: ergo non possunt permisceri. Antecedens patet per Doe. qui ait Accidentia indignantis naturae sunt, perimi quidem possunt alterari vero non possunt Consequentia patet. 1. de genera, vbi dicitur,. mixtio est miscibilium alterato¬¬ rum vino.

Sed ista non concludunt: quia quae sunt in minima, di uisibilia, illa sunt bene miscibilia, vt dicitur. 1. de genera tione sed utraque haec Aaccidentia, & liquor ipsis infusus sunt in minima diuisibilia: ergo sunt bene miscibilia.

Ad primum ergo: dicendum, quod licet accidens ha bens modum accidentis non possit substantiae misceri:t men hoc non repugnat accidenti habenti smodum substantiae: sicut est in proposito.

Ad secundum dicendum, qud illud, quod est in caliceconsecratum, hoc est sanguis Christi, & non ipsa acciden tia, proprie loquendo: ideo liquor infusus non efficitur consecratus, quamuis accidentibus misceatur. Nec est simile de aqua benedicta: quia aqua infusa aquae benedictae attingit illud, quod est benedictum: sed liquor infusus ca lici non attingit illud, quod est benedictum, seu consecra tum: quia non attingit sanguinem Christi, quamuis attin gat accidentia vini, sub quibus est sanguis Christi eo modo, quo dictum est superius.

Ad tertium dicendum, quod sicut eadem superficies secundum aliam, & aliam partem simul potest esse alba & nigra, quamuis hoc esse non possit secundum eandem partem, sic illo casu posito, eadem superficies secundum llam partem sui, qua ambiret istum liquorem infusum, vel etiam partes accidentium permixtas isti liquori est in subiecto: sed secundum illam partem sui, quam nondum attingit, iste liquor infusus esset sine subiecto.

Ad quartum dicendum, quod accidentia habentia mo dum substantiae possunt alterari, & per consequens alteranti possunt misceri sicut ipsa substantia: sed in sacramen to aliqua sunt accidentia habentia modum substantiae in essendo, agendo, & patiendo, vt patet ex dictis superius; ergo &c

Secunda conclusio est, quod in illis pertibus accidentium, quae infuso liquori permiscentur, non remanet san guinis Christi sacramentum: quia non manet sub illis ac cidentibus corpus, & sanguis Christi, nisi pro eo tempore quo talia acidentia manent sine subiecto, sed accidentia huiusmodi liquori permixta non manent sine subiecto; ergo &c. Maior patet ex dictis superius. Minor etiam patet, quia vel huiusmodi accidentia corrumpuntur, vel hu iusmodi liquori, cui permiscentur, inhaerebunt

Hic ex praedictis oritur dubitatio, quia ex quo liquor infusus permiscetur accidentibus, vt dicitur in. 1 conclu sione, & quibus permiscetur, in his desinit esse sacramet tum, vt dicitur in 2. conclusione: non immerito potest du bitari, vtrum modicus liquor ad hoc sufficiat, quod ex to to in calice desinat esse sacramentum.

Et circa hanc dubitationem sunt o ppositae opiniones Nam quaedam opinio antiqua dicit, quod quam uiscuque modicus liquor non consecratus infusus fuerit accidentibus sacramenti, totaliter sacramentum tollitur: quia ille liquor quamuiscumque modicus, tamen quia facillime diuisibilis; ideo per totum diffunditur, & omnibus partibus accidentium vini comiscetur, & per consequens in omnibus huiusmodi accidentibus desinit esse sacramen tum sanguinis Christi.

Sed oppositum istius tenent doctores communes dicentes, quod quamuis modicus liquor infusus corrumpat partem specierum, scilicet illam partem, quam diuidit, & per quam diffunditur, & pr consequens desinat esse sa cramentum, quo ad illam partem: tamen quia non potess se per totum diffundere: ideo non desinit esse sacramentum in omnibus partibus accidentium,

Hic quid magis sentiam inter has opiniones, ad praesens non explico propter multitudinem dubiorum circa hanc materiam emergentium. Alias vero, quando occur ret haec materia, intendo circa eam seriosius insistere. Sed tamen ad praesens dico, quod prima opinio non est ita abu siua sicut communiter reputatur: quia ad sensum videtmus, quod si in tantillo de vino claro, sicut communiter fo let accipi pro consecratione sanguinis, infunditur vna gutta de vino rubro aliquantulum spisso, & materiali omnes partes illius vini clari discolorantur, quod fieri non posset nisi illa gutta totum illud clarum vinum penetraret, & omnibus partibus eius se coniungeret, ergo consimiliter hoc idem fieret, si talis gutta in accidentia vini post consecrationem funderetur, & per consequens si in omnibus partibus accidentium, ad quas partes infusi liquo ris peruenerint, desinit esse sacramentum, sicut etiam dicunt doctores communes: sequitur, quod ad infusionem vnius guttae sacramentum esse desinat in omnibus partibus ac cidentium praedictorum.

Ad argumentum principale dicendum, quod minor non est vera. Ad probationem dicendum, quod aliquid esse variabile, vcl alterabile potest dupliciter intelligiVno modo, eo quod ipsum potest esse alterationis terminus. Alio modo, quod potest esse subiectum alterationis. Primo modo, non negat Auctor. 8. prin, formam accidentalem esse variabilem: sed solum secundo modo: quia isto secundo modo substantia composita dicitui alterabilis secundum cursum naturalem: & quia quantitas in sacramento altaris habet modum substantia compositae quia existit per se, & subsistit ceteris acciden tibus sacramenti: igitur quantitas ambobus praedicti modis potest variari: lpsa enim potest esse terminus variationis, prout potest terminare motum augmenti, vel diminutionis, & potest esse subiectum variationis, inquam tum accidentia in ipsa subiectiue fundata intenduntur, remittuntur, vel corrumpuntur: Ce tera autem acciden tia, quibus substrata est ipsa quantitas subiectiue, quamuis non sint variabilia secundo modo, puta per modum subiecti; tamen ipsa sunt variabilia primo modo, puta per modum termini: ideo &c

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 2