Quaestio 1

Quaestio I An potentia generandi in diuinis notionaliter accipiatur.

VTRVM PONTENTIA generandi in diuinis dicatur notionaliter siue relaiue.

Et videtur, quod sic: quia principium listinguitur a principiato, cum nihil pos sit seipsum producere, vel principiare. Cum igitur distinctio in diuinis solum fiat penes notionalia, siue relatiua, oportet, quod potentia generandi, quae est idem, quod principium generandi, sit ad aliquid, siue quid notionale¬

In contrarium est magister in littera, qui potentiam ge nerandi dicit esse diuinam essentiam, ergo &c. Hic sunt quattuor videnda. Primo de eo, quod quaeritur. Secundo vtrum potentia generandi vere, & realiter sit in filio. Tet tio dato, quod sit in filio, vtrum ex hoc filius possit exire in actum generationis. Et quarto, vtrum sit eadem poten tia, qua pater gignit, & filius gignitur.

RESOLVTIO. Et si potentia generandi in Dininis de suo principali significato rem fevme abfolutam significet, eam tamen de fuo consignificato respectum implicare, siue includere non inconuenit. quo fit, vt huiusmodi potent ta absque huiusmodi resprcnta in a ctu non progrediatur: vnde potentia generandi, si alij generam di acciptatur, vt gerundiuum verbi actiui; in salo patre, si ver bi prassiui, in solo filio, si impersonalis, in omnibus personis diuinis veperitur.

ARTICVLVS I Vtrum Potentia generandi in diuinis. notionaliter accipiatur.

QVANTVM ad primum, vtrum potentia generandi in diuinis dicatur notionaliter, sic procedam Primo ostendam, quod potentia generandi in diuinis non potest esse relatio. Secundo, quod potentia generandi, quo ad suum principale significatum dicit simpliciter re absolutam. Tertio, quod de suo fignificato, siue connotato necessario implicat, siue includit respectum. Et quarto ducam aliquorum doctorum dicta in contrarium, & res- ondebo ad ea. Dico igitur primo, quod potentia generam di in diuinis non potest esse relatio.

1 Quia illud, quod nec potest esse terminns, nec priu cipium actionis, non potest esse potentia generandi; sed relatio est huiusmodi, vt patet s. physi. ergo &c. Maior pa tet: quia potentia generandi necessario est principium actionis, vel immediatum, vel saltem principale, quorum neutrum relationi poterit conuenire.

2 Praeterea, si paternitas esset principium, siue potentia generandi, aut generatio talis esset vniuoca, aut aequi uoca; Si vniuoca, tunc pater necessario generaret patrem: quia in generatione vniuoca gignens, & genitum conue niunt in principio productiuo: Vnde si So rteitas esset prin cipium generandi ipsi Sorti, numquam Sortes posset gencrare, nisi Sorte, maxime si sua generatio deberet esse Sicut enim Sortes nonpotest generare, nisi hominem, dato, quod humanitas sit sibi principium generandi, sic &c Si autem talis generatio esset aequiuoca, tunc pater esse nobilior, & dignior filio: quia in omni generatione aequiuoca, in qua gignens est totale principium geniti, semper gignens est nobilius genito.

3 Praeterea, si paternitas esset in patre principium ge nerandi, tunc formalis terminus generationis genito a generante communicatus excederet perfectione, & dignita re ipsum principium generandi consequens est falsum, er go & antecedens, falsitas consequentis apparet: quia qui quid genito per generationem communicatur, hoc totum Tel formaliter, vel virtualiter continetur in principio pro ductiuo, siuc in potentia generatiua, qua generans generat. Sed quod formaliter vel virtualiter in aliquo continetur, non est perfectius eo, consequentia apparet imme diate: quia essentia diuina per generationem filio communicatur, quae secundum suam formalem rationem est per fectionis infinitae, quod de paternitate dicere non possumus, cum secundum suam formalem rationem, uel sit per fectionis finitae, vt aliqui dicunt, vel ad minus non est por sectionis infinitae, vt alij dicunt

4 Praeterea id, quod non potest dare virtutem essendi simpliciter, non potest etiam dare virtutem agendi simpliciter, quia agere praesupponit esse: sed relatio non potest dare virtutem essendi simpliciter: cum non habeat e se, sed ad esse, nec sit aliquid, sed ad aliquid.

Praeterea, si potentia generandi esset ipsa paternitas tunc filius Dei non esset omnipotens consequens est haereticum: quia i svmbolo catholicae fidei dicitur, Omnipo tens pater, ommpotens filius, omnipotens spiritussanctus: probo consequentiam, quia ille non est oipotens, cui deficit aliqua potentia; sed paternitas non potest communicar filio, ergo filius non potest habere omnem potentiam. e Praeterea, si paternitas esset in patre potentia generandi, paternitas esset perfectior filiatione consequens est falsum: quia tunc filius esset imperfectior patre: Nam quam docunque duo supposita sic se habent, quod principium constitutiuum vnius est nobilius, & perfectius principio constitutiuo alterius, illud est nobilius, & perfectius, quod nobiliori modo constituitur, sed pater constituitur in esse suppositali paternitate, & filius filiatione, ergo si pater. nitas esset perfectior filiatione, filius esset imperfectior pa tre, consequentiam probo dupliciter,

Primo: quia quandocunque illud, quo generans generat, non est forma eiusdem speciei cum forma geniti, tunc necessario est perfectior ea: quia continet cam virtualiter, sed paternitas, & filiatio non sunt formae eiusdem speciei; plus enim differt paternitas, & filiatio, quam paternitas & paternitas, sed duae paternitates differunt numero, er- go paternitas, & filiatio differunt specie.

Secundo: quia quandocunque duae formae sic se habet, quid vna dat suo supposito, quod agat, & altera non, dans est nobilior non dante, sed secundum te, qui dicis paternitatem esse principium generandi; paternitas dat suo supposito agere ad intra secundum nobilissimam operationem, sed filiatio hoc filio dare non potest, ergo &c.

Secundo dico, quod potentia generandi in diuinis, quantum ad suum principale significatum, dicit rem simpliciter absolutam scilicet diuinam essentiam: Quia in omni generatione vniuoca illud est principium generandi, in quo genitum assimilatur generanti; sed hoc in patre est di uina essentia, ergo &c. Maior patet: quia cum i generatione vniuoca generans, & genitum sint eiusdem naturae, oportet, quod terminus productionis assimiletur principio productiuo.

Forte dices, quod illa generatio non sit vniuoca. 2 Item dices, sicut aliqui dixerunt, quod in essentia non est in diuinis assimilatio, sed identitas

Ad primum respondeo, quod sic dicedo tu tollis omnem aequalitatem inter gignens, & genitum, seu inter patre, & filiu, quia generatio aequiuoca non requirit aequalitatem in ter gignens, & genitum, nec in perfectione, nec in quacunque alia conditione ad dignitatem, & nobilitatem spectante¬

Ad secundum dico, quod vt dicitur in predicamentis, secu da substantia non est hoc aliquid, sed quale quid: ideo quae conueniunt in substantia secunda dicuntur similia: quia proprium est qualitatis secundum eam simile vel dissimile dici Sed essentia diuina sic se habet, quod ipsa uere est hoc, & hoc aliquid, & in hoc conuenit cum primis substamtiis, & tamen habet quandam similitudinem cum secundis substantiis, eo quod sit reperibilis in pluribus; ideo ratione primae conditionis, qua conuenit cum primis substantus, supposita diuina dicuntur secundum eam idem ratione vero secundae conditionis, qua conuenit cum secudis substantijs, possunt dici similia: & quia, vt reperitur in generante, & genito, qui necessario differunt, ipsa habet modum secundae substantiae, ergo gignens, & genitum secundum eam possunt dici similia.

2 Praeterea, in omni productione substantiali principium productiuum est substantia, sed filij Dei generatio, cum non sit accidentalis oportet, quod sit productio substantialis.

3 Praeterea, in omi productione, ubi natura producentis communicatur producto, ibi natura in producente est ratio productionis; sed in filii Dei generatione natura pdu centis communicatur producto, alias filius non esset Deus sed esset creatura producta in aliena substantia; maior pa tet per inductionem in singulis talibus productionibus,

4 Praeterea, illud, quod est patri perfecta ratio intelligendi, illud est perfectum principium verbum producendi,; sed essentia est sibi perfecta ratio omnia intelligendi, ergo &c. Maior patet: quia verbum producitur, cum obie ctum perfecte intelligitur, minor etiam est nota: quia pernihil aliud, quam per suam essentiam pater perfecte intelligit

3 Praeterea, si in diuinis esset distinctio naturae secundum numerum, & vnitas secundum speciem, ratio produm cedi attribueretur naturae, & non relationi, sicut nunc ap paret in creaturis; sed indistinctio, siue vnitas naturae non tollit aliquam perfectionem a natura, ergo & nunc ratio producendi sibi debet attribui.

3 Praeterea, non est minoris dignitatis, & perfectionis continentia productiua diuinae personae, quam continentia creatiua cuiuscunque creaturae, sed secunda continentia con uenit diuino supposito ratione essentiae, & non ratione re lationis, ergo & prima sibi conuenit ratione essentiae

3 Praeterea, August. dicit 15. de trin filium Dei esse na tura genitum

3 Item, Damas: 1. lib loquens de generatione diuina nit, quod generatio est sine initio, & aeterna, naturae opus existens

Item Richar. 8. de trin ait. Naturale est innascibil de se producentem habere. Et ait, Processio prolis a parente in Deo est secundum principalem procedendi originem, & secundum naturae operationem. Cum igitur ge neratio non possit conuenire naturae, tanquam generanti, vt fuit superius declaratum dis: s oportet, quod per huiusmodi auctoritates intelligatur sibi conuenire, tanquam principio productiuo, ergo &c

Tertio dico, quod quamuis potentia generandi in diui nis quantum ad suum principale sigaificatum, dicat diuinam essentiam, quantum tamen ad suum cosignificatum connotat respectum, seu paternitatem, sine quo respectu nullatenus progreditur in actum generationis., Ad cuius ouidentiam est aduertendum, quod sicut in creaturis aliqua sunt entia, quae philosophus 7. meto appellat ccidentia copulata, quae illius conditionis esse videntur, p, quis secundum eorum principale significent re vnius pre dicamenti; connotant tamen rem alterius praedicamenti cuius exigentiam, & connotatione sortiuntur quosdam mo dos, a quibus si absoluuntur, etiam a sua entitate specifica transmutantur, verbi gratia, Pulchritudo, cum sit quidam habitus, est de prima specie qualitatis, & per consequens secundum suum principale significatum est entitas absoluta; concernit tamen quendam modum ex connoratione respectus congruentiae, a quo si absoluitur, mutabi tur in oppositam qualitatem, dato etiam per possibile; vel impossibile, quod absolutum connotans illum respe¬ ctum remaneat secundum totam suam entitatem. Dato enim, quod eadem numero albedo, quae est in dente pulcritudo, secundum totam suam absolutam entitatem por potentiam Dei transferatur in oculum, ipsa eadem nume ro erit in oculo turpitudo proprer solam carentiam respectus congruentiae, cui in dente fuit coniuncta, & a quo in oculo erit disiuncta. Et eodem modo scientia connotat respectum ad scibile, quamuis ipsa sit in prima specie qualitatis; qui quidem respectus si per quamcumque potentiam auferretur a scientia, manente etiam toto, etiam absoluto, quod dicit scientia, tale absolutum non esset scientia; quia anima habens illam qualitatem absolutam nihil sciret, quia nullum respectum ad scibile haberet.

Est etiam vlterius sciendum, quod tale accidens copulatum, quantum ad suum proprium significatum, non de bet sumi in sensu copulatiuo, puta, quod dicat absolutum, & respectum: quia tunc esset ens per accidens, & per consequens nec esset ens determinati generis, nec speciei, vt atet 4. metaph sed dicit absolutum sub respectu. Scientia enim non dicit qualitatem, & relationem, sed dicit qualitatem sub relatione: & ideo, non obstante illa connotatione, qua cernit respectum ad scibile: ipsa tamen simpliciter loquendo dicitur qualitas absoluta. Sic poten tia generatiua simpliciter, & principaliter dicit diuinam essentiam, quamuis connotet respectum ad genitum, pu ta paternam proprietatem, qua connotatione non obstante, simpliciter loquendo, potentia generandi debet di ci essentia diuina, siue res absoluta, & non relatio, nec dent dici essentia, & relatio, sed magis essentia sub relatione.

Est etiam notandum, quod licet quantum ad praesens propositum spectat, aliquo modo simile sit de illis accidentibus copulatis, & potentia generandi in diuinis: quia tamen nulla similitudo currit per omnes pedes, & singula riter vbi similitudo de creaturis tansfertur ad diuina, igi tur sciendum, quod in hoc est dissimile inter praedicta: quia hmodi accidentia concernunt tales respectus, & quantum ad suum esse, & quantum ad suum agere, si ipsis conuenit agere ita quod sint ratio alicuius actionis, Sublato. enm respectu sciae ad scibile, nec manet scientia quantum ad esse scientiae, nec quantum ad scire: quia vt superius dixi, dato, quod absolu ta illa qualitas sine respectu in aliquo remaneret, ille ta men per huiusmodi qualitatem nihil sciret: sed essentia diuina inquantum dicitur potentia generandi concernit supradictum respectum, non quantum ad esse potentiae, sed quantum ad agere secundum eam: & ideo non repugnat, quando potentia generandi possit esse in aliquo, cui tamen repugnat generare propter carentiam huiusmodi respectus connotati. Sed contrarium primae conclu sionis aliqui doctores tenentes arguunt sic.

1 Quandocumque aliquis actus inest alicui supposito & alteri repugnat, oportet, quod talis actus insit secundum talem rationem, per quam vnum suppositum differt ab alio: Vnde philosophus t. ethic. volens probare, quod betitudo in homine non sit operatio sensitiuae virtutis, aruit sic. Beatitudo inest homini, & non bruto, ergo inest nomini secundum id, per quod differt a bruto, hoc auten non est sensus, sed intellectus: sed generare conuenit patri, & non filio, ergo conuenit sibi secundum principium relatiuum, per quod differt a filio.

2 Praeterea, ex imperfectione prouenit, quod aliqua forma dat actum primum, & non dat actum secundum: sed paternitas dat supposito patris actum primum, scilicet esse personale, ergo etiam sibi dabit actum secundum puta gencrare. Maior patet: quia valde esset imperfectus calor, qui sic daret esse calidum, quod tamen non posset calefacere. Minor patebit inferius, vbi probabitur, quod paternitas constituit personam patris.

3 Praeterea, sicut actus communis requirit principium commune, sic actus proprius principium proprium, sed generare est actus proprius paterni suppositi, ergo erit a paternitate, quae est propria forma patris.

4 Praeterea, sicut se habet pater ad creare in quantum Deus, sic se habet ad generare in quantum pater: quia si¬ cut creare est proprium Dei, & conuenit soli Deo: sic generare in diuinis conuenit soli patri: sed pater creat deitate, ergo generat paternitate.

3 Praeterea, producentis, & formae, qua producit, eade est relatio ad productum, vt ait Arist. 5. meta. sed hoc pos sumus saluare in generatione diuina, ponendo paternita tem esse formam, qua pater generat, & non ponendo esentiam, quia essentia non refertur ad filium, & ergo &c.

3 Praeterea, ois actio debet habere conformitate ad suum proprium principium, sed generare diuinum est quid relatiuum, ergo suum proprium principium debet esse relatio.

7 Praeterea, actiones diuersarum rationum requirunt distincta principia secundum rationem, sed generare, & pirare sunt actiones ratione differentes, ergo eorum pro pria principia erunt paternitas, & spiratio actiua, & non ssentia diuina; quae est vnius rationis, vbicuqe inuenitur.

S Praeterea vnumquodque agens agit eo, quo formaliter est, sed suppositum generans in diuinis formaliter est paternitate.

9 Preterea, si aliqua causa subesset, quare negaretur paternitas esse principium generandi in diuinis, hoc matime esset pro tanto, quia videmus, quod in creaturis relatio non pot esse principium actionis; sed illa causa est insuf ficiens: quia sicut se habet agens absolutum ad principiu absolutum, quo elicit actionem absolutam, per quam actio nem absolutam ponit in esse productum absolutum. sic se debet habere producens relatiuum ad principium producendi relatiuum, quo elicit actionem relatiuam, & producit suppositum relatiuum: sed in diuinis generans, generatio, & genitum, omnia sunt relatiua, ergo & principium generandi erit relatiuum.

Et confirmatur, quia si illa causa negationis esset suffi ciens, pari ratione deberes negare relationem in diuinis esse constitutiuam suppositi: quia nec hoc in creaturis po terimus inuenire.

ro Preterea, 8. Aug in de fi. ad per ait, quod generart est opus paternae proprietatis. Sed contra secundam conclusionem sunt quidam dicentes, quod essentia absolute sumpta non potest esse prin cipium generandi. Et addunt, quod sicut essentia diuina est principium huiusmodi actus, qui est sapere inquanti est sapientia, siue vt inducit rationem sapientiae, & est prin cipium actus volendi, vt est ipsa voluntas, & sic de alijs, sic est principum, siue potentia generandi, vt induit rationem aternitatis, siue vt est ipsa paternitas. Rationes i llorum non inueni, posset tamen iste modus dicendi pro bari sic.

1 Tale debet esse principium productiuum in omni productione reali, vt ratione sui non solum productum producenti assimiletur, sed etiam ab eo realiter distinuatur; nam oppositum distinctionis producentis a pro ducto magis repugnat productioni, quam oppositum assi milationis, cum simpliciter sit impossibile idem a seipso

roduci; saepius autem producens, & productum dissimilia esse contingit, vt apparet in aliquibus monstruosis pro ductionibus, in quibus parua, aut nulla apparet assimilatio, realis tamen distinctio: sed essentia, vt absoluta, est causa assimilationis, essentia, vt est paternitas est, nota, & causa distinctionis, ergo &c

2 Praeterea, tanti ambitus debet esse actus generationis, quanti ambitus est suum proprium principium productiuum: sed essentia absolute sumpta est maioris ambi tus, quam generatio, quia est in filio, & spiritu sancto, qui enerare non possunt

3 Praeterea, ldem manens idem semper facit idem, vt dicitur. 2. deigeneratione, sic vnum manens vnum, tantum producit vnum. Si ergo essentia absolute sumpta esset principium producendi diuinam personam, cum ipsa semper sit vna, & eade, non posset in diuinis pduci nisi vna persona

Contra tertiam conclusionem sunt quidam, qui dicunt hanc copulatiuam, scilicet quod potentia generandi: in diuinis dicit essentiam, & relationem in diuinis: cum enim, vt dicunt, per diuinam generationem aliquid communi cetur, quod tamen non producitur, puta essentia diuina cum omnibus attributis, & ceteris essentialibus, aliquid vero pducitur, puta proprietas filij, oportet prin cipium generationis taliter assignari, quod aliquid ex parti principn correspondeat ei, quod genito per generationem communicatur, & aliquid ei, quod in ipso genito producitur, quod probant fic.

1 In generante, & genito principium, & terminus sibi inuicem correspondet, sed in genito aliud est, quo produm ctio terminatur, scilicet ipsa filiatio, & aliud, quo communicatio terminatur, puta natura diuina, ergo proportionabiliter in produrente paternitas erit principium productionis, & essentia principium communicationis.

2 Preterea, emanationes diuinae in talia principia de bent reduci, quibus positis, immediate apparet status diuinarum emationum, sed modo predicto apparent statim duae emanationes, & non plures; vna scilicet, cuius princi pium erit paternitas, & alia, cuius principium erit spiratio actiua; sed si sola essentiam esset principium, qua ratione vna existens non esset principium vnius emanationis tantum, sed duarum, eadem ratione posset esse principium plurium emanationum, vel infinitarum. Et addunt isti, qu quia generatio formalius respicit productionem, quan communicationem, igitur relatio, quae habet rationen principij productiui, magis habet rationem potentiae generandi, quam ipsa essentia, quae habet rationem principij communicatiui.

Sed licet illi duo modi, qui primis duabus conclusionibus contradicunt, deficiant, ut apparuit superius rationibus introductis. Ille tamen tertius modus magis videtur esse defectuosus: quia qcquid defectuositatis appa reti aliis, hoc implicat ille cum additione proprij defectus

Deficit enim primo: quia esse principium producen di in diuinis dicit perfectionem, sed secundum istos relatio nullam dicit perfectionem, ergo relatio non poterit esse principium producendi in diuinis.

2 Praeterea, propter quod vnumquodque tale, & ipsum magis; sed tu in illa eadem distinctione dicis, quod respectus habet a diuina essentia, quod possit esse princi pium productionis, ergo non debebas rationem principij productiui excludere ab essentia, sed sibi principaliter debebas tribuere.

Praeterea, in productione non vniuoca principium pro ductionis nobilius, & perfectius est termino formali ipsius productionis, maxime si talis terminus est pductus; cum ergo secundum te sormalis terminus productio.¬ nis paternae sit filiatio; & est terminus pductus, & eta secudum te talis productio non est vniuoca, ergo paternitas, quae secundum te est principium talis productionis, erit perfectior filiatione, quod contradicit alijs dictis tuis.

42 Praeterea, in nullo genere oppositonis vnum oppositorum est per se, & immediate principisu alterius; sed filia tio, & paternitas sunt opposita, ergo &c

Ad primum igitur dictum contra primam conclusioni dicendum ad maiorem, quod si per rationem intelligis poten tiam generandi, tunc non oportet, quod talis actus insit supposito generanti secundum illam rationem, per quam differt a producto sed sufficit, quod illa ratio connotes aliquid in producente, per quod producens distinguitur a producto. Alias sic inuenitur.

Ad primum dicendum, quod maior non est vniuersalite vera: quia si illa supposita se habent vt producens, & productum, tunc non est necesse, quod talis actus insit supposito generanti secundum illam rationem, per quam differt a producto; sed sufficit, quod illa ratio conotet aliquid in producente, per quod producens distinguitur a producto

Ad secundum dicendum, quod vel per actum primum intelligis esse hypostaticum, & incommunicabile, vel esse subsistens, & naturale; si primo modo, tunc maior est falsa: quia filiatio non minus talem actum dat filio, quam pa ternitas patri, & tamen non dat filio actum secundum, de quo loqueris, cum tamen filiatio non sit minus perfecta quam paternitas. isto modo etiam in creaturis maior esi falsa: quia si principium indiuiduale esset principium pro ductiuum, tunc indiuiduum produceret seipsum, Sortes enim per Sorteitate non produceret nisi bortem, & sic de alijs indiuiduis. Si secundo modo, tunc minor est falsa, quia paternitas non dat patri esse subsistens, & naturale: quia tale esse habet per suam deitatem.

Ad tertium dicendum, quod non oportet actum proprium habere proprium principium, sed sufficit, quod habeat commune appropriatum per hoc, quod concernit in supposi to producente aliquod proprium, sine quo nullo modo in actum progreditur.

Ad quartum dicendum ad maiorem, quod non est simile quia deitas est forma absoluta, & per consequens sibi non repugnat esse immediatum principium actionis, hoc autem repugnat paternitati.

Ad quintum dicendum, quod forma, qua producens producit, non dicitur referri ad productum, ita quod ipsa sit de genere relationis: sed pro tanto hoc dicit quia ipsa est relationis fundamentum, qua producens refertui ad productum. Cum igitur essentia diuina sit fundamen tum paternitatis, qua pater refertur ad filiu, ergo melius saluamus dictum philosophi ponendo essentiam esse principium generationis, quam ponendo relationem.

Ad sextum dicendum, quod omnis conformitas propriae actionis ad suum proprium principium presupponit possibilitatem, ita quod non implicet repugnantiam naturalem, sed, vt dictum est, relationi repugnat, quod sit uir tus actiua: & cum dicitur, quod generare diuinum est quid relatiuum, dico, quod ideo est, absoluto principio, connotante tamen proprietatem relatiuam.

Ad septimum dicendum, quod actiones diuersarum ra sionum possunt esse ab vno communi principio diuersimode tamen accepto secundum diuersos modos sortitos & connotatos a diuersis proprietatibus differentibus ratione, videlicet a paternitate, & actiua spiratione.

Ad octauum dicendum, quod maior est vera loquendo de forma naturali, & communicabili, & non de forma indiuiduali, & incomunicabili, & tunc minor est falsa: quia ater deitate est tanquam forma naturali, & communica bili, paternitate vero est tanquam forma incommunica bili, & ad modum indiuidui.

Ad nonum dicendum, quod quia in diuinis generans, & generatio, & genitum sunt relatiua, ideo principisi generationis, quamuis non sit relatio, connotat tamen rela tionem; nec est simile quod assumitur de absoluto: quia cum absolutum sit, vel possit esse actiuum, sibi non repugnat esse principium productiuum, hoc autem repugnat relationi, cum non sit actiua

Ad confirmationem dico, quod in hoc captiuo intelle ctum meum in obsequium fidei: quia fides catholica ponit trinitatem personarum cum vnitate essentiae, quod nullo modo saluare possumus, nisi ponendo diuina supposita constitui proprietatibus relatiuis. Si enim sancti patres potuissent saluare diuinae essentiae vnitatem cum tribus suppositis absolutis, nunquam ipsi posuissent aliquam relationem esse supposit constitutiuam. Sed posito, quod relatio non sit productiua, non minus bene saluamus omnia, quae saluare debemus, quantum ad diuinas productiones, siue sint ad intra, siue ad extra: & ideo non debemus eadem ratione negare relationem in diuinis es se supposit constitutiuam, qua negamus eam producti. uam: quia primum est in obsequium fidei, secundum auten ad nihilum deseruiret, & ideo &c.

Ad decimum dicendumque per hoc vult Aug. quod per otentiam generandi non sit progressus in actum genera tionis, nisi, prout concernit in supposito generante patet nam proprietatem, quod, si sic non intelligeretur illud di ctum Aug. tunc ipse sibi ipsi saepius contradiceret, & spi cialiter 1s. de trin vbi dicit filium Dei natura genitum

Forte dices, si sine relatione non potest esse generatio ergo relatio est principium generationis.

Dico, quod sicut in creaturis damus causam, propter uam sic, & etiam causam sine qua non, ista tamen verius negatur esse causa, quam affirmetur, absolute loquendo. quia non debet dici causa, nisi cum hac conditione apposita sine ma non, & cum haec sit conditio distrahens, non bene infertur simpliciter, albedo enim non disgregat sine quantitate, & tamen absolute loquen do illa est falsa, quan titas disgregat. Sic respectu diuinae generationis paternitas posset dici principium sine quo non: sed simplicitei loquendo, tunc debet negari.

Ad primum contra secundam conclusionem dicendum, quod agens per se intendit assimilare sibi productum, quod autem distinctum a se producit, hoc est per accidens, quo ad intentionem producentis assimilat enim sibi productum inquantum potest, cum proprium sit vnicuique sibi simile generare, vt patet 2. de auima. Et vnumquodqui tunc est perfectum, cum poterit sibi simile generare, vt dicitur 4. meteororum. Ereum dicitur, quod saepius pro ductum est dissimile producenti, dico, quod hoc non es ex intentione generantis, sed ex inobedientia materiae. vel ex defectu potentiae productiuae.

Forte dices, quod omnino est necessarium, non videtur esse intentum per accidens, sed distinctio producentis a producto omnino est necessaria, cum impossibile sit aliter se habere

Dico, quod necessitas non impedit intentionem por accidens, agens enim naturale per se intendit generare, & totaliter per accidens intendit corrumpere, & tamer impossibile est, quod generet, nisi corrumpat: quia cum generatio vnius fit corruptio alterius, necessario erunt tos corruptiones, quot generationes.

Ad secundum dicendum, quod essentia diuina, vt substa paternitati, sic principiat actum generationis, & vt sic, non est maioris ambitus, quam talis actus

Ad tertium dicendum, quod licet eadem essentia sit printipium generandi, & spirandi; tamen alio, & alio modo se habere videtur ab alia, & alia proprietate, quam comotat

Ad primum contra tertiam conclusionem dicendum que minor est falsa: quia relatio nec potest esse terminus pre ductionis, nec principium. Si enim terminus diuina productionis esset relatio, suppositum producum ex um productionis terminatae ad huiusmodi terminum, non esset Deus; essentia igitur diuina, quae in patre existens est principium illius diuinae generationis, ipsa eadem in filio est terminus generationis.

Forte dices, hoc esse non potest: quia terminus, & prin tipium debent esse distincta.

Dico quod verum est in his, in quibus producens, & productum naturaliter distinguuntur: in talibus namqu terminus productionis est productus in genito, & non so lum genito communicatus, & ideo realiter differt a prir cipio productiuo, sed in diuinis producens, & productum non differunt naturaliter, & terminus productionis non est productus, sed communicatus. Idem igitur in diuinis est terminus productionis, & communicationis in genito & idem est principium productionis, & communicationis in generante. Dato enim, quod ignis generans igni genito suam naturam eandem numero communicaret, tunc terminus generationis non esset productus, nec differret a suo principio productiuo, nec esset in igne generanti aliud principium productionis, & aliud communicationis sic cum fide teneamus patrem eandem suam naturam filio communicare &c

Ad secundum dicendum, quod nos non minus saluamus statum diuinarum emanationum, quam tu, cum dica mus huiusmodi principium generandi, quod est diuina essentia, non progredi in actum, nisi vt connotat praedi ctas proprietates, & hoc de primo principali

ARTICVLVS II. Vtrum Potentia generandi, pere, quo realiter sit m filio.

QVANTVM ad secundum articulum, quo quaeritur, vtrum potentia generandi sit in filio.

Et breuiter aduertendum, quod hoc gerundiuum gene randi potest dupliciter accipi. Vno modo, vt est gerundi uum verbi actiui, & sic potentia generandi est in solo pa tre: quia solus pater est, qui actiue generat. Alio modo, vt est gerundiuum verbi passiui, & sic est in filio: quia in solo filio est generatio pasliua. Tertio modo potest accipi vt est gerundiuum verbi impersonalis, & sic congrue potest dici, quod potentia generandi non solum est in patre sed etiam in filio, & spiritu sancto. Nam impersonaliter accipiendo potentiam generandi, tunc idem est, quod po tentia, per quam fit generatio, & haec est diui na essentiam quae vere & repliter est in tribus personis.

Forte dicetur, quod nullum ad aliquid, siue relatio pro test esse commune tribus personis: sed secundum Magistrum hic in litt era posse gencrare non est posse quid, sed est posse ad aliquid, ergo potentia generandi non est com munis tribus.

Respondeo dicendum, quod si Magister per posse generare intellexit potentiam generandi, tunc non est locutus de potentia generandi quantum ad suum principale significatum, sed solum quantum ad suum connotatum, quod est respectus, vt patet ex dictis in 1. arti. Dato etiam, quod posse generare sit ad aliquid, ex hoc tamen non sequitur, que potentia generandi sit ad aliquid: quia in alio potest esse potentia generandi, quod tamen non potest prorum pere in actum generationis, vt patebit statim in arti sequ

ARTICVLVS LII. vtrum Filius (dato quod in eo sit potentia generandi. possit exire in actum generationis.

VANTVM ad tertium principale, vtrum filius pos sit exire in actum generationis, posito, quod in eo sit potentia generandi¬

Est dicendum, quod sicut natura in creaturis, quae est potentia generadi ipsarum creaturarum in actu generationis non prorumpit sine accidentibus, & mediantibus qui bus actualiter determinatur ad actum generationis, verbi gratia, dato enim, quod aliquis ignis haberet perfecta igneitatem, si tamen per diuinam potentiam priuaretui calore, numquam vt sic posset alium ignem generare, quamuis in se haberet potentiam generandi ignem, puta gneitatem, sic diuina natura, quae est perfecta potentia generandi, in actum generationis non prorumpit: nisi prout stat sub proprietate generationi congruente, puta sub paternitate. Cum igitur in filio sit diuina natura sub opposita proprietate, puta sub filiatione, igitur quamuis filius habeat in se perfectam potentiam generandi, numquam tamen poterit generare, sicut nec ignis habens per fectam igneitatem subiectam frigiditati, poterit alium ignem generare.

ARTICVLVS sit. Vtrum sit eadem potentia, qua pater gignit, & filius gignitur.

QVANTVM ad quartum principale, vtrum sit ea dem potentia, qua pater gignit, & filius gignitur; dico, quod eadem est potentia, qua pater in diuinis gignita & filius gignitur, & hoc semper loquendo de potentia quantum ad suum principale significatum: quia vbi gignens, & genitum in nulla re absoluta differunt, ibi necesse est candem esse potentiam, qua gignens gignit, & genitum gignitur: sed pater, & filius re absoluta sunt idem omnino: ergo &c. Maior patet: quia potentia, vt ex superioribus est manifestum, in suo principali significato dicic absolutum. Minor patet ex catholica fide

Ad argumentum principale dicendum, quod maior est ve ra de principio quod, non autem de principio quo, poten tia autem generandi est principium quo, & non quod