Quaestio 3

Quaestio II1. An expediat homini frequenter accedere ad Eucharistiam.

VI TRVM vtile, vel expediens sit homim frequenter accedere, seu sumere istud sacramentum. Et vide¬¬ tur, quod non: quia non debet esse maior frequentatio in re significata, quam in figura significante: sed agnus pa scalis, qui fuit figura istius sacramenti, tantummodo semel in anno comedebatur, vt patet in Exo. ergo videtur, quod semel in anno debeamus tantummodo communicari, seu refici illo sacramento.

Contra, quando aliquid sic se habet, quod eius accessu peccata delentur, & virtutes augentur, ad hoc frequen ter accedere est homini expediens, & vtile: sed per acces sum ad istud sacramentum peccata delentur, & virtutes augentur, vt patebit in ista quaestione; ergo &c. Hic quat tuor sunt videnda. Primo, de istius sacramenti vtilitate existente in peccatorum deletione. Secundo de eiusdem sacramenti vtilitate existente in virtutum perfectione. Tertio vtrum homo sine peccato ad istud sacramentum omni die possit accedere. Quarto vtrum homo sine pec cato ab isto sacramento possit semper abstinere.

RESOLVTIO. cum huiusmodi sacramentum Fuchaeristiae proprie datum sit in remedium defectuum vrnialium it eratur igitur quotidie haec oblatio, licet chrirtus semel passus sit: quia quoridie peccatis Feccamus, sint quibus mortalis infirmitas viuere nequit.

ARTICVLVSI De sacramenti Fucharistiae vtilitate existente m peccatorum deletione.

VANTVM ad primum pono duas conclusiones. Prima est, quod istud sacramentum proprie datum est homini in remedium venialium peccatorum. Et hoc estide intentione Sanct. August. qui, vt patet hic in li tera, sic ait. Iteratur quotidie haec oblatio, licet Christus semel passus sit: quia quotidie peccamus peccatis, sinc quibus mortalis infirmitas viuere non potest: Talia autem peccata sunt venialia: ergo &c. Vnde sequitur ibidem Dedit enim nobis Deus hoc sacramentum salutis, vt quia quotidie peccamus, & ille iam mori non potest, per hoc lacramentum remissionem peccatorum consequamur

Forte dicetur, quod ille, qui accedit ad recipiendum istud benedictum sactamentum, vel est contritus de suis peccatis venialibus, & tunc peccata venialia non remit tuntur per istud sacramentum, quia antequam recipiatur istud sacramentum deleta sunt huiusmodi peccata per poenitentiae sacramentum, vel accedit non contritus; & tunc fictus accedit, ac per consequens receptione istius sacramenti non remittetur sibi aliquod peccatum, nec per consequens peccatum veniale¬

Respondeo, quod homo existens sine mortali peccato. accedens accenso, ac deuoto desiderio istud sacramentum, dato, quod de vemialibus peccatis non habeat singularum contritionem, adhuc virtute istius sacramenti delentur, nec talis, proprie loquendo, debet dici fictus: quia fictus non est in statu salutis: non poenitens autem de veniali peccato: sufficienter tamen contritus de mortali verd est in statu salutis.

Forte dices iterum, quod non apparet maior ratio, qua re magis deleat vnum, quam aliud: ergo si istud sacramen tum deset peccata venialia: igitur si delet vnum, delet omnia, & sic esset homo sine omni peccato, quod est con tra illud. Toan. Si dixerimus, quia peccatum non habemus; nos ipsos seducimus, & veritas in nobis non est

Respondeo, quod non est necesse vno peccato veniali deleto virtute istius sacramenti, quod omnia deleantur; quia huiusmodi peccatum deletur mediante motu facto in anima ex feruore caritatis: huiusmodi autem motus ratione suae causae particularis tenentis se ex parte opera tionis humanae, potest habere maiorem difformitatem ad vnum peccatum veniale, quam ad aliud: propter quod potest quandoque vnum deleri alio remanente. ctiam feruor deuotionis posset esse tantus, quod pro tunc deleret omnia venialia peccata, quamuis homo ratione suae fragilitatis non plus maneret in huiusmodi puritate. Nec per illa verba hoc beatus loannes intendit negare: sed magis videtur iam dictam fragilitatem, & instabilitatem humanae condicionis innuere. Posset etiam dici, quod 8. loannes loquitur quantum ad non nostram innotescentiam: quia nobis constare de certo non potest, quod simus sine peccato: & ideo ipso suo verbo pec caret homo aliquali praesumptione, si diceret, se peccatum non habere. Et credo, quod ad istum sensum magis vadat intentio beati loannis.

Secunda conclusio est, quod isto sacramento non deletur peccatum mortale, cuius actualem homo habet memoriam absque poenitentia. Quia, quod augetur, hoc non deletur: Sed accedens cum actuali memoria, seu comscientia mortalis peccati peccat nouo mortali peccato ergo &c. Maior patet. Minor est nota ex dictis superius. 2 Praeterea, ex hoc, quod sacramentaliter quis sumit corpus Christi, & non spiritualiter, non remittitur aliquid peccatum, sed magis cumulatur: sed accedens in mortali peccato, non sumit spiritualiter. Maior, & minos patent ex his, quae dicta sunt distin. 5 arti. 1. & 2. Et confirmatur ista minor per Aug. qui ait. llle spiritualiter mam ducat, qui innocentiam ad altare portat.

1 Forte dicetur, quod istud est contra Sreg. qui in quadam complenda missae, ait de isto sacramento, sic dicens Praesta, vt hoc tuum sacramentum sit ablutio scelerum, sit fortiri do fragilium: Sed scelera sunt mortalia peccata: ergo &c. 2 Praeterea, illud, quod dat vitam spiritualem, hoc aufert mortem spiritualem, & per consequens mortale delet peccatum, quo moritur ipsa anima: sed istud sacra mentum dat vitam spiritnalem, iuxta illud loan. Panis enim verus est, qui de coelo descendit, & dat vitam mundo: ergo &c

Ad primum potest dici, quod Crego. intelligit de sceleribus oblitis, & non de his, quorum homo habet actua lem memoriam: de peccatis enim mortalibus, quorum memoriam non habemus, & parati essemus emendare, si eorum haberemus memoriam, iudicandum est sicut di venialibus peccatis, & ideo talia delentur isto sacrameto, sicut etiam ipsa venialia. Etiam posset dici, quod istuc sacramentum dicitur ablutio scelerum, non quantum ad deletionem mortalis peccati: quia hoc necesse est, vt deleatur vel sacramento baptismi, vel sacramento poeni tentiae: sed quantum ad reatum, & poenam: quia tanta posset esse deuotio recipientis istud sacramentum, quod Deus remitteret omnem poenam, quam etiam pro suis sceleribus confessis tamen, & contritis deberet in purgatorio sustinere. Posset etiam tertio dici, quod huiusmodi ablutio scelerum est causalis: quia istud benedictum sacramentum preuenit, & retundit causam mortalium peccatorum, quae causae sunt tres, scilicet mundus, caro, & daemon. luxta illud, quod ait venerabilis Deda. Mundus, caro, daemonia, diuersa mouent proelia: nam sacramentum Fucharistiae deuote susceptum, extinguit carnis concupiscentiam, munit contra daemonis nequitiam, & confortat contra mundi tvrannicam saeuitiam: Propter hoc dicitur, quandoque sacramentum vnionis: quia ista tria tollit cum peccatis venialibus, quae saepe impediuni intimam vnionem animae rationalis cum ipso Deo.

Ad secundum dicendum, quod vita spiritualis in hoc mundo habet tres gradus generales. Primus est poenitentium. Secundus proficientium. Tertius perfectorum Primum gradum istud sacramentum non dat, sed praesupponit: Vnde sine illo gradu nullus debet accedere ad istud sacramentum: Nam sine illo gradu spiritus hominis est mortuus, & ideo sibi non congruit istud sacramen tum, quod est cibus viui spiritus: quia inutiliter mortus cibus ministratur. Sed quantum ad secundum, & tertium gradum, istud sacramentum dat vitam mundo, idest hominibus corporaliter existentibus in mundo: nam Deus est vita animae, sicut anima est vita corporis, secundum quod ait P. Aug. sicut ergo anima moritur, cum a Deo separatur, sic reuiuiscit, cum per debitam poenitentiam Dec reunitur. Et hanc vitam per sacramentum poenitentiae inchoatam perficit sacramentum eucharistiae, cum sua virtute de poenitente faciat proficientem, & de proficiente perfectum, & excellentem, vt sic, animae cum Deo perficiat vnionem per poenitentiam primitus inchoatam.

ARTICVLVS R De sacramenti eucbaristiae vtilitate existente in virtutum perfectione.

VANTVM ad secundum articulum est aduerten dum, quod licet istius sacramenti sint multi effectus praeter iam dictos in primo articulo: tamen proprius effectus istius sacramenti est augere virtutes: quia ex quo est nutrimentum spirituale: ergo proprium suum est autere illud, quo spiritualiter crescimus: hoc autem sunt virtutes theologicae, & morales animam perficientes. Et ideo ait P. Dionysius, quod eucharistia habex virtutem perfectiuam. Est etiam hic notandum, quod iam dictis effectibus istius sacramenti cum aliis dicendis simul positis, possemus dicere, quod sacramentum cucharistiae habet 12. effectus in nobis, qui sunt mirificae vtilitatis, quos effectus, vt melius memoriae commedentur, quibusdam versiculis comprehendendo, sic possumus dicere de isto sa cramento. Extinguit, munit, confortat, purgat, & vnit, Moribus, & memorem facit, ac reficit: quia fi. ca. spem, Firmat, dat flamen, est hostia sacra viamen. In his tribus versibus sunt. 17. constructiones duodecim effectus Fucharistiae exprimentes, in quibus constructionibus omni- bus, Iy hostia sacra supponit loco Fucharistiae.

Dicitur ergo primo quod hostia sacra extinguit, suple, inordinatam concupiscentiam. Et ideo Beatus Ambrosius in oratione de Fucharistia, dominu lesum Christum, qui est sacerdos, & hostia, orat, sic dicens. Rex virginum, amator castitatis, & integritatis Deus, coelesti rore benedictionis tuae extingue in corde meo totum fomitem ardentis libidinis, vt maneat in me tenor totius castitatis animae, & corporis. Et istud figuratum esse videtur. 2. Machab vbi legitur, quod famma accensa in lapidibus perfusis aqua residua a lumine, quod refulsit al altari, consumpta est. Saepe enim siamma concupiseentiae, quae nascitur ex aqua residua, id est, ex temporalium rerum affluentia, & superfluitate, qua lapides, idest homines mundani perfunduntur, extinguitur a lumine ab altari refulgente, id est, a gratia sacramenti Fucharistiae.

Secundo hostia sacra munit, supple, contra daemoni nequitiam. Vnde Ambro. vbi supra, orat dicens domino. Muni me beatorum angelorum pia, ac fida custodia, atque fortissima tutela, vt hostes oninium bonorum confusi, a me discedant per hoc magnificum, & admirabile sacra mentum. Et de hoc patet figura Exod vbi legitur, quos quando filij lsrael comedebant agnum pascalem, tunc osuerunt de sanguine in superliminari, & in vtroque po ste hostij sui, & sic domus eorum fuerunt praeseruatae ab angelo percussore. Etiam habetur Exech. quod illi soli praeseruati fuerunt ab intersectione, quos vir vestitus lineis, scilicet dominus eorum: Thau enim est figura crucis, quae, cum accedimus ad altare, in fronte, id est, in pro spectu rationis nostrae debet esse depicta

Tertio confirmat contra mundi tvrannicam saeuitiam Et quo ad hoc orat Ambrosius, vbi supra, dicens Dominc er haec sancta mysteria mitigentur tribulationes plebium pericula populorum, gemitus captiuorum, miseriae or- hanorum, necessitates peregrinorum, inopiae debilium, desperationes languentium, defectus senum, suspiria iu uenum, respice vota virginum, lamenta viduarum. Figura de hoc habetur. 3. R. vbi Helvas propheta fugiens a facie impiissimae lesabelis, obdormiuit sub iunipero in deser to, & excitatus ab angelo, comedit de pane subcineritio, ambulauit in sortitudine cibi illius, quadraginta diebus & quadraginta noctibus vsque ad montem Dei.

Quarto purgat, supple, peccata. Vnde Amb vbi supra Scio domine, & vere scio, & idipsum bonitati tuae confi eor, quod non sum dignus accedere ad tantum mysterium propter nimia peccata mea, & infinitas negligentias meas: sed scio, & veraciter credo, & ex toto corde meo confiteor: quia tu solus potes facere mundum de immu¬ do conceptum semine, qui de peccatoribus iustos facis, & sanctos. Et infra subdit. Panis sancte, panis viue, panimunde, qui de coelo descendisti, & das vitam mudo, ven in cor meum, & munda me ab omni inquinamento carnis, & spiritus: intra in animam meam, & sana me, & sanctifica me interius, & exterius. Et ad istam purgationem nos hortatur Apostolus per figuram pascalis panis, qui dicitur axima, dicens. Expurgate verus fermentum, vt sitis noua conspersio, sicut estis aximi.

Quinto vnit, supple, sumentem ipsi Deo. Et quo ac hoc ait Amb vbi supra. Tu enim dixisti domine, panis quem ego dabo, caro mea est pro mundi vita, qui mandum cat me, viuit propter me, & ipse manet inme, & ego in eo. Et istud figuratum est in Exod. vbi dicitur, quod cum incaluisset Sol, manna liquefiebat, & per consequens po influxum vnitum fuit cum terra: Propter quod ipse, qui est cibus, clamauit ad Aug. vt patet in lib confes. Cibus sum grandium, cresce, & manducabis me: nec tu mo mutabis in te, sicut cibum carnis tuae: sed tu mutaberis in me¬

Sexto moribus, idest moralibus virtutibus, supple, perficit hominem, quae sunt prudentia, temperantia, fortitudo, & iustitia. Et quo ad hoc orat Ambro. vbi supra Hogo te domine per ipsum sacrosanctum, & viuificum corporis, & sanguinis tui sacramentum, da mihi virtutes tua anctas, quibus repletus bona conscientia ad altare tuun accedam, ita vt haec sacramenta celestia efficiantur mihi salus, & vita, vt quo ad hoc de sacra Fucharistia dicatui illud Sapien. Cenerositatem illius glorificat contubernium habens Dei. Et parum infra sequitur. Tabores huiusmodi magnas habent virtutes: sobrietatem enim, & prudentiam docet, iustitiam, & virtutem: quibus nihil est in vita vtilius hominibus. Hic per sobrietatem intelligitur temperantia, & per virtutem intelligitur fortitudo. Nota secundum Hugutionem, quod contubernium dicitur quasi contraberntum, & est locus, vbi quandoque homines conueniunt pro sociali conuictu.

Septimo memorem facit, supple, hominem de passione Domini. Et quo ad hoc Ambro. vbi supra, sic ait domi no. Ego enim memor venerandae passionis tuae accedo licet peccator, sumam de tuis donis, quod tu ipse instituisti, & offerri praecepisti, & a nobis in tui commemoratione pro salute nostra sumi voluisti. De hoc ait Apostolus. Dominus lesus, in qua nocte tradebatur, accepit pancm gratias agens, fregit, & dixit. Accipite, & manducate, hoc est corpus meum, quod pro vobis tradetur, ho facite in meam commemorationem. Vnde dominus por Hieremiam hortatur quemlibet fidelem ad iam dicta assionis memoriam, dicens. Recordare transgressionis & paupertatis meae absvntij, & fellis. Et respondet immediate Hieremias in persona illius, qui interna comassione ad memoriam fideliter reuocat Christi domini sui passionem, dicens. Memoria memor ero, & trabescot in me anima mea¬

Octauo reficit, supple, animam ex iam dictae passionis memoria, & eiusdem compassione medullitus debilitatam. Et hic est rectus ordo: quia sicut ait Salamon, anima, quae nouit amaritudinem, ipsa consolabitur. Et quo ad hoc ait Ambro. vbi supra. Panis dulcissime sana palatum cos dis mei, vt nullam praeter te sentiam dulcedinem, panis suauissime habens omnc delectamentum, & omnem saporem suauitatis, qui nos semper reficis, & in te num quam deficis, comedat te cor meum, & dulcedine sapo ris tui repleantur viscera animae meae. Vnde talis anim; bene potest dicere cum Psalm. Secundum multitudini dolorum meorum consolationes tuae laetificauerunt animam meam, cuius consolationis si petitur ratio, ipsa poterit respodere. Dominus regit me, & nihil mihi deerit in loco pascuae ibi me collocauit. Super aquam refectionis educauit me, animam meam conuertit, quasi dica isto modo a multitudine dolorum conuertit animam mea in latitudinem consolationum: Vnde ipse Christus, qui in isto sactamento est sacerdos, & hostia, ait. Venite ac me omnes, qui laboratis, & onerati esuis, & ego reficiam vos. In rei enim veritate dulcissime potest reficere: quia spiritus eius super mel dulcis, & hereditas sua super mel, & fauum, vt patet in Ecclesiast

Nono, fi. ca. spem; id est fidem, caritatem, & spem, sup ple, auget: nam proprie hae virtutes theologicae augentur per deuotam susceptionem sacrae Fucharistiae. Et hoc tangens Ambro. vbi supra, orat, dicens. Sumant ergo di mine per haec sancta mysteria in nobis vitia detrimentum, virtutes incrementum. Et istud satis innuitur Exech. 1e vbi animae deuotae sacramentum Fucharistiae percipienti cum istarum virtutum augmento, sic dicitur. Similam, & mel, & oleum comedisti, & decora facta es vehementer nimis, profecisti in regnum, & egressum est nomen tuum in gentes, propter speciem tuam. vbi per similam, propter sui puritatem, intelligere possumus fidei sinceritatem, quae acquiritur in spirituali comestione istius benedicti sacramenti. quam sinceritatem, & puritatem fide optans Ambro. vt supra, aitidomino. Fac me quaeso domine per gratiam tuam semper illud de tanto mysterio credere, & intelligere: sentire, & firmiter retinere: dicere, & cogitare, quod tibi placet, & expedit animae meae. Per mel, propter sui suauitatem, possumus intelligere di ne sumentis istud sacramentum eminentem caritatem; tuius caritatis excessu mellifsuo virtute istius sacramenti sublimius agitato, anima deuota prelibando degustat aeter na, ad cuius gustus suauitatem aperiuntur oculi interioris hominis ad clare contemplandum, quae sub enigmate fisei clausa primitus tenebantur. Quod bene figuratum est. 1. Regum, vbi lonathas filius regis lsrael ait. lllumi nati sunt oculi mei, eo quoe gustauerim paululum de mell isto. Et infra subdit Qustans gustaui in summitate virga quae erat in manu mea paululum mellis, & ecce morior Et notanter dicit ecce morior: quia, vt ait Cregorius; Qustato spiritu desipit omnis caro. Contingit enim quamdoque ex vehementia caritatis, quod non magis in saporen desiderij amantis hominis veniunt ista caduca, temporalia, scilicet & carnalia bona, quam in desiderium mortui hominis. Vnde de huiusmodi morte ait Crego, super illud. Fortis est vt mors dilectio. Portior est, inquit, quam mors dilectio: quia mors separat animam solum ab vno corpore: caritas vero perfecta separat animam solum ab omni creatura Per oleum, propter situs sui sublimitatem possumus intelligere beatam spem. Sicut enim oleum es virtutis penetratiuae, & cetoris liquoribus supernatat, si spes diligentisanimae omnia creata, quasi despiciens, ponetrat, & transcendit, & non obstante epestate istius mumdi, tamquam maris magni, & spaciosi, in quo sunt reptilia, quorum non est numerus, anchoram suae confidentiae figit in solo suo creatore, & hoc maxime virture percoptae eucharistiae. Quod bene notat Dsalm. loquens in persona hominis sic sperantis, cum ait. Emitte lucem tuam, & veritatem tuam, ipsa me deduxerunt, & adduxerunt in montem sanctum tuum in tabernacula tua. Et que istius motis ascensus ad Dei tabernacula fiat mediante ipsa sacratissima Fucharistia, hoc ostendit cum immediate subdit. Introibo ad altare Dei; ad Deum, qui laetificat iuuentutem meam. Et ex his concludit sper perfectionem di tens. Quare tristis es anima mea: & quare conturbas mepera in Deo, quoniam adhuc confitebor illi, salutare tultus mei, & Deus meus. Et quasi eandem deductionen acit propheta in Dsalmo proximo praecedente, nisi, quod sacramentum hic expressum per altare, ibi exprimit per sonum epulantis. Vnde taliter sperans beno potest dicers illud haruch. Ego speraui in aeternum salutem, & veniet mihi gaudium. Sic enim sperantibus noua lux oriri vide tur, quae est gaudium, & tripudium omni populo, vt patet in Hester. Et hoc virtute cucharistiae, quae de se ipsa loquens, nit. llluminabo omnes sperantes in domino¬

Decimo firmat, supple, in bono opere. Et istud bens sequitur ad praecedentia immediate: quia ille, qui credi aliquod magnum bonum, & diligit illud, quod credidit & sperat per aliquas operationes se posse consequi illud, quod credit, & diligi t, tunc quanto sincerius credit, & uanto feruentius diligit, & spe indubitata affectuosius gliscit tanto magis in huiusmodi operationibus confirmatur: propter q uod huiusmodi firmitatem, & promptitudinem bonae actionis lsaias coniungit cum spe sui di cens. Qui sperant in domino, mut abunt fortitudi nem assument pennas, vt aquilae, current, & non laborabunt imbulabunt, & non deficient. Et quasi eundem ordinem tenens. Psalm cum dixisset Credo videre bona domini in terra viuentium, addit immediate de spe dicens. Expe cta dominum, & subdit de operationis firmitate, viriliter age, confortetur cor tuum, & sustine dominum. Et quod omnia haec fiant mediante virtute sacrae Fucharistiae, innuit propheta in principio eiusdem Psal. dicens. Dominu illuminatio mea, & salus mea &c. & circa medium eiusdem Psal. Circuiui, & immolaui in tabernaculo eius hao stiam vociferationis, quasi dicat: Non immolabo hostiam taurorum, vel ceterorum iumentorum, sicut olim in le ge: sed hostiam vociferantis verbi, in qua immolatione caro a verbo assumpta, verbo sacerdotis loquentis in por sona verbi Dei, veraciter consecratur, iuxta illud, quod cantatur in hymno. Verbum caro panem verum, verbo carnem efficit, fitque sanguis Christi merum, & si sensus deficit, ad firmandum cor sincerum sola fides sufficit

Vndecimo dat flamen idest spiritum sanctum. Filius enim Dei, qui veraciter continetur, & sumitur in isto satramento, etiam auctoritatiue dat, seu mittit ipsum spiri tum sanctum, eo quod vna cum parte producit spirituni sanctum. Et ideo Ambrosius, vt supra, orans ad filium, ait Doce me indignum famulum tuum per spiritum sanctu tuum corpus, & sanguinem tuum ea reuerentia, & timore; ea diligentia, & amore sumere, quibus oportet, & decet. Et parum infra subdit. Intret spiritus tuus bonus in cor meum, & sonet ibi sine sono, & sine strepitu verborum, loquatur omnem veritatem tantorum mysteriorum; prosunda quippe sunt nimis, & sacro tecta velamine. Et infra subdit. Aufer a nobis domine iniquitates nostras, & ignem sancti spiritus in nobis clementer accende: aufer cor lapideum de carne nostra, & da nobis cor carneum, quod te timeat, te diligat, in te delectetur, te sequatur, to perfruatur. Et notanter dicit accende; quia agima deuota, per virtutem Fucharistiae igne spiritus sancti suceensa, currum igneum videtur ascendere cum Helva, & reli ctis terrenis omnibus in coelestibus conuersari, dicens ci Apostolo, Nostra conuersatio in coelis est. Et quia in isto sacro conuiuio, in quo Christus sumitur, spiritus sanctus datur cum septemplici sua gratia, seu dono: ideo istius figuram possumus attendere in Hester. vbi dicitur, quod res Assuerus fecit inuitari omnem populum, qui inuentus est in Susis, & fecit parari conuiuium septem diebus, quibus diebus moraliter poterunt exprimi septem dona ipsius spiritus sancti.

Duodecimo sacra hostia est viamen, idest viaticum omnium tendentium de praesenti peregrinationis exilio ad, beatam supernae patriae mansionem. Quod pulchre otat Ambro. vt supra, alloquendo filium Dei in hoc sacramento contentum dicens. Manducet te angelus pleno ore: manducet te peregrinus homo pro modulo suo, ne deficiat in via tali recreatus viatico. Et infra circa finem saepe dictam orationem sic concludit. Repelle vndique insidiantes mihi hostes, recedant procul a praesentia potentiae tuae, & poenitentiae mcae, vt foris, & intus munitus, te ducente, ad regnum tuum perueniam, vbi iam non in mysterijs: fed facic ad faciem videbimus te, cum tradideris regnum Deo patri, & eris Deus omnia in omnibus tuc enim me de te satiabis suauitate mirifica, ita vt nequ esuriam, neque sitiam in eternum: amen. Vnde cum pro pheta istud sacramentum expressisset per locum pa¬¬ scuae, & per aquam resectionis, considerans, quod modo iam dicto securissimum esset viaticum, subdit, Deduxit me super semitas iustitiae propter nomen suum: Nam & si ambulauero in medio vmbrae mortis; non timebo mala, quoniam tu mccum es. Virga tua & cetera vs que ad finem Psalm, totum est ad propositum. Sic igitur virtute istius viat ici anima confortata veniet cum Helva ad montem Dei Dreb, quod interpretatur mensa & significat futuram gloriam, quam Deus istud sacramen tum digne sumentibus selicissime praeparauit. Virtus igitur Eucharistiae merito poterit dicere cuilibet homini f deli in fine huius temporalis vitae ipsam digne percipien ti illud Prouer. Viam sapientiae monstrabo tibi, ducam te per semitas aequitatis, quas cum ingressus fueris, non trabuntur gressus tui, & currens, non habebis ossenditulum. Cuius ratio praemittitur ca. 5. vbi dicitur. Viae illius viae pulchrae, & omnes semitae eius pacificae. Propter hos igitur 12. effectus fructuosissimos non imme rito sacra Eucharistia significatur per lignum vitae afferens fructus 12 per singulos menses reddens fructum suum. Ei ideo lignum vitae est his, qui apprehenderint eam, & qui tenuerit eam beatus, vt dicitur Prouer. 3. Ipsa enim est lignum vitae, quod posuit dominus in medio paradisi, vt dicitur &en. 2. Igitur anima deuota sub vmbra istius lini requiescens, & dulcissimos eius fructus persentiens ene poterit dicere illud, Sub vmbra illius, quem deside rabam, sedi, & fructus eius dulcis gutturi meo.

ARTICVLVS IIL Vtrum homo sinc peccato ad saccamentum eu charistia possit accedere¬

SVANTVM ad tertium articulum distinguo: quia, vel homo est in mortali peccato scienter, vel non Primo modo non potest recipere illud sacramentum, ni si committat mortale peccatum. Et istud patet ex his, quae dixi superius dist. 8. arti. 2. Si nescit se esse in aliquo mortali peccato, tunc vel habet aliquod legitimum imedimentum, puta, quia est per suum superiorem suspensus, vel excommunicatus, uel interdictus, vel non habet aliquod huiusmodi impedimentum. Si habet aliquod impedimentorum praedictorum, tunc non debet recipere istud sacramentum: quia quaelibet praedictarum senten tiarum prohibet istius sactamenti perceptionem

Forte dices, quod nullus potest excludi a communione f delium, nisi sit mortalis peccator: sed sententia exconmunicationis excludit hominem a communione fidelium ergo videtur implicare contradictionem aliquem esse si ne peccato mortali: & tamen esse excommunicatum. Respondeo, quod aliquem esse excommunicatum potest esse dupliciter. Vno modo, tam in facie ecclesiae, quam con ram Deo. Alio modo in facie ecclesiae: sed non coram Deo. Primo modo nullus potest excommunicari, si fuerit sine peccato mortali: sed secundo modo potest

Iterum, forte dicetur. Si existens sine peccato mortali non excommunicatus coram Deo, tunc non est exclusus ab hac sacra communione

Respo. que ista consequentia non tenet: quia multi non sunt exconmunicati, nec coramD eo, nec coram hominibus: & tamen ex cluduntur a sacta conmunione, vt declaraui superius dist. p. arti. 4 conclusione. 2. Etiam dato, quod aliquis sit iniuste excommunicatus, & per consequens non sit ligatus coram Deo: sed solum in facie ecclesiae, adhuc talis non debet percipere sacramentum Fucharistiae, nisi sit absolu tus, vel sua innocentia sit sufficienter declarata. Et ista vi detur esse intentio. P. Aug. super Psal. 111 vbi sic ait. Qui iustus est, & iniuste maledicitur, hic, & si non teneatur li gatus apud Deum, sententiae tamen parere debet, ne ex superbia ligetur, quia prius ex puritate conscientiae abso lutus tenebatur. Et quasi eandem sententiam ponit p. Sreg. in suo restigro, vbi sic ait. Pastor absoluere indisere te timeat, vel ligare: Is autem, qui sub manu pastoris est semper ligari timeat iuste, vel iniuste, nec pastoris sui iudicium temere reprehendat, ne & si iniuste ligatus est, ex ipsa tumida repre hensionis superbia culpa, quae non erat hat. Si autem talis, qui est sine mortali peccato, non pati¬ titur aliquod praedictorumn impedimentorum, tunc dico, que sacram communionem ordinate, & secudum ecclesiasticam consuetudinem quocidie recipiendo, non peccat. licet forte non semper proficiat; In hoc enim, si est homo ordinati, & disereti iudicij est suo iudicio relinquendus. Et ista est intentio Aug. qui ait. Dicit quispiam non quo tidie sumendam esse Eucharistiam, alius affirmat quotidie sumendam. Ficiat vnusquisque, quod secudum fidem suam pre credit esse faciendum. Et istud est rationabile; quia ficut in comestione naturali videmus, quod vnus homo naturaliter indiget, vt plus comedat, vel saepius comedat, quam alter, secundum quoe vnus habet fortiorem virtutem digestiuam, & velociorem, alter vero debiliorem, & tardiorem Propter quod non possumus attedere virtutem temperantiae in omnibus hominibus secundum mensuram eiusdem quantitatis: quia illud idem, quod est temperantia in vno homine, esset intemperantia in alio homine, vt patet 3. etichorum. Vnde ibidem dicitur Meloni quidem bouem: Quia ille Melo ita fortem habuit digestiuam, quod multo indiguit nutrimento propter calorem consumentem, & depascentem humidum radicale: Sic etiam in comestione spirituali istius bencdicti sacramenti illos saepius congruit sumere istum cibum spiritualem, qui spiritualiter habet fortiorem virtutem digestiuam, puta, in quibus magis viget amor, & aestuans desiderium ad sumendum istud nobilissimum sacramentum: Deus enim noster ignis consumens est, vt patet Deut. Et ideo in quibus calor igneus ab igne spiritus sancti procedens ex frequentatione istius sacramenti non tepescit, sed magis inualescit, illis prodest quotidie hanc sacram communio nem recipere. In quibus autem cconuerso fieret, illis expedit abstinere, donec inagis esuriunt: quia tunc sumptio istius cibi ad maiorem ipsis proficit sanitatem. Dixi autem notanter, calor ab igne spiritus sancti procedens: quia comperti sunt quandoque homines sceleratis simi, qui nec mandata Dei, nec praecepta ianctae matris ecclesiae curauerunt obseruare, putantes se viuere in liber tate spiritus, cum tamen eos captiuos teneret ipse diabo lus, qui quotidie istud sacramentum receperunt, vel recipere voluerunt, dicentes se ad hoc moueri maximo desiderio, & interna deuotione: quorum tamen desiderium non procedit a spiritu sancto, sed potius a daemonio meri diano. Vnde notum sit omni homini mandata Dei, & eo clesiae non obseruanti, si sumit istud sacramentum quamuiscumque cum magno desiderio, quod sumendo mortaliter peccat, & per consequens huiusmodi desiderium non erat verum sed fictum, nec ab igne spiritus sancti, sed a deceptione diaboli, quia obseruantia mandatorum ess de necessitate salutis, cum ipse Saluator dicat. Si vis ad vitam ingredi, serua mandata: Vnde isti miscrrimi homi nes tale desiderium esse fictionem diabolicam, possent, si vellent, ex seipsis percipere: quia qui vere diligit, ille ip sius dilecti mandata custodit: Sed isti mandata Dei non custodiunt, ergo non vere, sed ficte desiderant, & diligunt,

ARTICVLVS IIII Vtrum homo sine peccato a sacramento Fucha ristiae possit omni die abstinere.

VANTVM ad quartum articulum dicendum, quod Christianus habens vsum rationis, & copiam sacerdotis non potest semper abstinere ab isto sacramento sine peccato. Quia temere faciens contra mandatum ecclesiae, mortaliter peccat: sed talis homo, qui numquam reciperet sacramentum, cum tamen posset recipere, si vel let, ille temere faceret contra mandatum ecclesiae: qui extra de poenitentia, & remissione, Omnis vtriusque sexus, paecipitur omnibus Christianis, qui peruenerunt ac annos discretionis, qued id minus semel in anno recipiant communionem sacram.

Ad argumentum principale dicendum, quod naio llai gtilitas est in vsu, & frequentatione rei significatae, quan pro figurae sic autem est in proposito, vt patet in secunlo at loticulo istius questionis. Etiam istud sacramentum nons um sigurabatur in agno paschali, qui se nel in annocomedebatur: sed etiam in pane coeli, qui quotidie sumebi tur, de quo in figura istius sacramenti dicitur a Sapiente Angelorum esca nutriuisti populum tuum, & paratin panem de coelo praestitisti eis sine labore, omne delecti mentum in se habentem, & omnis saporis suauitaten substantiam enim tuam, & dulcedinem tuam, quamini lios habes, ostendebas, & deseruiens vniuscuiusque volis tati, ad quod quiique volebat conuertebatur. Propro quod ait Aug. Quoridie Fucharistiam recipere, neclas do, nec vitupero: omnibus tamen dicbus dominici con municandum hortor. Sed hoc de illo dico, quem mortm ia peccata non grauant.