Quaestio 1

Quaestio I. An, si homo non peccasset, filius Dei humanam naturam assumpsisset.

VVIRVM filius Dei humanam naturam assumpsisset dato quod homo sine omni peccato in statu inno centiae permansisset.

Et videtur quod non. Quia in Dei operibus nihil debet fieri frustra, cum Deus & natu ra nihil faciant frustra, vt patet 1. cae. & mun sed si homo non peccasset, frustra fuisset Deus homo factus, qui homi nem a peccato liberasset. Vnde Augu. in sua oratione quam dirigit ad virginem gloriosam, ait. Vt quid nescipeccati pro peccatoribus pareres, si deesset, qui peccasset; rt quid mater fieres Saluatoris, si nulla esset indigentisalutis;

Contra, nullus debet priuari summa dignitate rationi suae totalis innocentiae: ergo si homo non peccasset: ad huc filius Dei humanam naturam assumpsisset. Antecedens patet,. quia sicut nullus ex suo delicto conmodum di gnitatis debet reportare: sic nec ex sua innocentia priua tionem dignitatis. Consequentia etiam patet; quia ex quo, postquam homo peccauit, Deus tantam dignitatem sibi contulit, vt suppositaliter vniretur filio Dei. igitur si non peccasset, Deus huiusmodi dignitate hominem non priuasset. Hic quattuor sunt videnda Primo vtrum possibile sit personam diuinam assumere naturam creatam in supposit vnitatem. Secundo vtrum talis assumptio, seu incarnatio fuerit solitarie terminata ad personam filij absque hoc, quod terminaretur ad personas patris, & spiritus sancti. Tertio vtrum ratione huius incarnationis in Christo Dei filio fuerint plura esse. Et quarto de principali quaesito.

RESOLVTIO. Quamquam personam diuinam abumere naturam creatam in vnitate suppositi naturali ratione directe octendere nequaquam possumus, indirecte tamen non est impossibile, puta, tum aduersariorum rationibus satisfit cum igitur hanc beni dictam incarnationem totatrinitas, & appropriate spiritu sanctus cooperatus sit, solus tamen Dei filius eam singularuer terminauit.

ARTICLVSI Vtrum possibile sit personam diuinam assumere na turam creatum in suppositi nitatem

QVANTVM ad primum pono duas conclusiones. Prima est, quod personam diuinam assumere naturam creatam in vnitatem suppositi, non potest ostend esse possibile directe, & positiue: puta, quod modus illius assumptionis, seu vnionis sufficienter ostendatur Secunda est, quod potest ostendi indirecte & negatiueputa, potest ostendi, quod non sit impossibile rationibus in contrarium factis sufficienter respondere. Primum probo sic. lllud, quod est super omnem ra cionem humanam, non potest ostendi humana ratione sed modus iam dictae vnionis est super omnem rationem humamam. Maior patet: Minor probari potest per mult dicta sanctorum. Ait enim Ambro. de verbi Dei incarnatione contra haereticum sic. Mihi est impossibile oenerationis Christi scire secretum: mens deficit, vox silet, non mea tantum, sed & angelorum super Potestates, super Chi rubin, & super Seraphin, & super omnem sensum est. Ei ait Ambro. Ergo haeretice ori tuo manum impone: scrutari non licet superma mysteria: licet scire, quod natus sit sed non licet scire, quomodo natus sit: ineffabilis est enim illa generatio: humanum sensum & mundi intelligentia excedit: hoc non capit humanae intelligentiae ratio: sed prudentiae fidelis prosessio. Et Augustinus ad Volusianu ait de ista mirabili vnione. Hic si ratio quaeritur, non es admirabile: si exemplum poscitur, non est singulare: demus igitur Deum aliquid posse, quod nos fateamur inuc stigare non posse: in talibus namque rebus tota ratio fa cti est potentia facientis. Et Alanus in suis versiculis de hoc profundissimo mysterio Dei ait. Hic natura silet: logicae vis exulat omnis. Phetoricae perit arbitrium, ratioqu vacillat. Nec mirum, quia ille, qui testimonio Saluatoris erat lucerna ardens, & lucens, & non solum propheta, sec plus quam propheta; se dixit non esse dignum soluere corrigiam calciamentorum eius, idest, secundum glosam, mi dum vnionis exprimere naturae diuinae cum humana in domino nostro lesu Christo.

Sed contra istam conclusionem videntur esse dicta san ctorum, qui modum possibilitatis istius sanctissimae vnionis in suis scriptis nituntur ostendere. Quorum vnus ait, quoi sicut Deus per sui influentiam potest facere, quod substantisubsistat, & tamen non operetur, vt patuit de igne, in quo tres pueri fuerunt illaesi, sic potest influere ad esse creata substantiae, vt scilicet existat: & tamen non per se existat sed alteri innitatur. Dicunt etiam isti, quod tantae difficulta tis est spiritum incorporeum luteo corpori vniri, quanta est naturam humanam in vnitatem suppositi assumere sed illud est Deo possibile: ergo & istud. Et hanc simili tudinem tangit etiam Athanasius, cum ait. Sicut anima rationalis, & caro vnus est homo: ita Deus, & homo vnu est Christus. Se D ista licet sint bona verba: modus tamen possibilitatis diuinae incarnationis non ostenditur Etiam modus probandi non valet: quia non est aequalis difficultatis illud, quod naturaliter contingit: sicut est il lud, quod non nisi miraculosissime fieri potest. Sed anima rationalis naturaliter vnitur corpori humano; immo, sicut dicunt sancti doctores, si corpori humano, perfecte disposito, Deus non infunderet animam, per miraculum hoc fieret. Item si anima ration alis non vniretur corpori humano naturaliter, tunc generatio hominis non esset naturalis; sed miraculosa. Sed alienam naturam assumere in vnitatem suppositi, non fit naturaliter, sed per maximum miraculum. Dictum etiam Athanasij, quamuis ad propositum deseruiat in aliqua tenui similitudine, in multis tamen est valde dissimile. Anima enim & corpus conssant vnam tertiam naturam: & anima informat corpu dando sibi esse formale, quae omnia, & multa his similia dici non possunt de Deo & homine in domino nostro l su Christo. Nec illud, quod dicunt de igne, sufficit ad prae sentem declarationem: quia non sequitur illud, quod minus est difficile, est possibile: ergo & illud magis, quod est diffi cile, erit possibile. Sed substantiam suspendere a propri operatione respectu alicuius determinati obiecti, est mul to minus difficile, quam alienam naturam in vnitatem supposit assumere. Quia illud potest virtus creata: per ali qua enim verba & characteres contingit quandoque, qui ignis hominem non ledit. Sed illud, scilicet ad esse personale alienam naturam assumere, nulla saltem virtus creata potest: ergo &c.

SED contra istam solutionem quidam doctor pro bat quattuor mediis, quod suppositum creatum possi assuntere alienam naturam ad vnitatem personalem. Quia maior conuenientia, & proportio est personalitatis creatae ad naturam creatam, quam personalitatis increatae ad na¬ turam creatam, cum igitur persona increata sustentet na turam creatam, eius assumptionem personaliter termi¬¬ nando: ergo similiter hoc poterit persona creata, 2 Praeterea, omnis perfectio limitata sinc contradictione poterit competere supposito creato: sed ex hoc, quod aliquod suppositum sustentat alienam naturam, non requirit aliquam virtutem illimitatam: quia nihil facit in natura sustentata, nisi quod faceret proprium suppositum: si in proprio supposito sustentaretur: ergo in alieno supposito ex tali sustentatione non potest argui maior virtus, quam illa, quae fuisset in proprio supposito, si huiusmodi natura fuisset suppositata per proprium suppositum. 3 Praeterea, maioris perfectionis est terminare dependentiam alicuius in ratione causae, quam dependentiam alicuius terminare in ratione personae: quia primum conpetit toti trinitati, & per consequens dicit perfectionem simpliciter: secundum autem competit soli filio, & per con sequens non potest dicere perfectionem simpliciter: sed primum potest competere creato supposito: ergo & secundum.

4 Praeterea, quanto aliquod suppositum est magis inde endens, tanto plurium dependentiam potest terminare: sed suppositum creatum, cum sit absolutum & ad se: est magis independens, quam suppositum increatum, quod necessario est relatiuum. ergo &c.

SeD contra conclusionem istius doctoris, quam credo simpliciler falsam, arguo sic. Quia eadem videtur esse limitatio naturae ad personam, & personae ad naturam: Sed nulla vna natura creata potest personari diuersis personis: ergo nulla vna persona creata potest personare diuersas naturas creatas. Nec valet instantia, si daretur de materia & forma: quia non personantur, prout distinctas dicunt naturas: sed vt vnam integrant naturam ex materia, & forma compositam.

Ao primum dicendum, quod posse assumere alienam naturam in vnitatem suppositi, non competit ratione con uenientiae assumentis ad assumptum: sed ratione praedominij virtutis existentis in assumente.

Ad secundum dicendum, quod concessa tota ratione, non plus habetur, nisi quod posse sustentare alienam na turam Deus possit commumcare supposito creato: & de hoc ad praesens non quaerimus: nec est ad propositum tamtum: quia tu intendis probare, quod hoc competat supposito creato ex propria sua virtute. Ratio etiam falsum assumit: quia maior virtus requiritur in supposito ad sustentandum alienam naturam, quam ad sustentandum pro priam: quia suppositum sustentando alienam naturam, oportet quod praeueniat propriam suppositationem illius naturae, quod fieri non potest, nisi per virtutem infinitam.

Ad tertium dicendum, quod maior est falsa, attenden do potentias, quibus huiusmodi dependentiae terminantur. Ad probationem dicendum, quod licet terminatio psa non dicat perfectionem simpliciter: posse tamen ter minare dicit perfectionem simpliciter: & competit cuilibet diuinae personae.

Fonre DiCETVn, quod cum nulla res in suo actual esse sit minoris perfectionis, quam in suo potentiali esse: ergo si actualis terminatio non dicit perfectionem simpliciter: nec posse terminare dicet perfectionem simpliciter. RESpo NnEo, quod per posse terminare non intel igo ipsum terminare, siue ipsam terminationem sumptam in suo esse potentiali: quia, vt sic, non esset maioris, sed minoris perfectionis, quam actualis terminatio; sed intol ligo ipsam virtutem terminatiuam. quae suppositum terminat, vel potest terminare dependentiam alienae naturae in ratione personae. Vnde sicut potentia generatiua di cit perfectionem simpliciter: & est communis toti trinitati; quamuis generare non dicat perfectionem simpliciter, & conuenit soli patri: sic &c

Ad quartum dicendum, quod maior non est vera loquendo de dependentia relatiua: sed solum est vera loquendo de deendentia virtutis, & perfectionis: puta secundum quod aliquid habet perfectionem dependente, & incompletam; qua¬ lis dependentia non est in diuinis. Miror etiam prudentiam istius doctoris: quia si ista ratio concluderet: tunc vna musca maioris virtutis esset, quo ad terminationem personalis dependentiae, quam omnes tres diuinae personae: cum omnes diuinae personae aeque dependeant mutuo ad inuicem dependentia relatiua

CoTCLVs 10NEM secundam probo sic. lllud non est impossibile Deo, quod non implicat contradictionem: Sed in diuino supposito sustentari naturam humanam, vel quamcumue aliam naturam creatam, non implicat contradictionem; quia nec implicat ex parte virtutis diuinae. Quia omne quod dicit perfectionem, & dignitatem in creatura, relegata ab eo omni imperfectione, hoc est Deo attribuendum: sed sustentare alicnam naturam, seu habere virtutem sustentali eam, dicit perfectionem in creatura, quamuis sustentare ea er modum formaliter inhaerentis dicat imperfectionem: uia ex hoc conuincitur creaturam non esse oino perfectam. x quo formaliter perficitur ab eo, quod sustentat: ergo posse sustentare alienam naturam absque omni formali inhaerentia, potest sine contradictione attribui personae diuinae. Nec implicat ex parte creaturae: quia natura naturaliter est prior propria suppositatione: ergo sibi non repugnat ab ea separari, & per consequens sustentari virtuto aliena. Ista autem non impossibilitas magis declarari po test respondendo rationibus, quibus infideles moueri po terunt contra huiusmodi veritatem. Igitur inducam aliqua motiua eorum, & ipsis respondebo.

Po TEST enim argui sic. 1. Substantia spiritualis non po test vniri naturae corporali, nisi vel, vt motor, vel, vt forma. Sed primus modus vnionis non sufficit ad propositum; uia alias Angelus posset celum, quod mouet, assumere in vnitatem personae. Secundus vero modus in proposito est impossibilis: quia persona diuina non potest, propter suam infinitam perfectionem, per modum formae vniri alicui creaturae: quia impossibile est personam, vel naturam diuinam formaliter inhaerere alicui creaturae. 2 Praeterea, substantiam creatam existere se ipsa, non addit super eius naturam, nisi relationem ad causam efficientem: sed nulla potentia fieri potest, quod aliqua creata natura actualiter existens absoluatur a tali relatione: quia omnis creatura necessario refertur ad creatorem: ergo &c.

3 Preterea, impossibile est aliqua de nouo realiter vniri, nisi vel i ambobo, vel in altero salte fiat realis mutatio: sed hic nec in persona verbi potest esse mutatio: cum Deus sit immobilis per se, & pr accidens, & ab intra, vt patet 8. physi. & 12. metaph. Apud Deum. n. nec est mutatio, nec vicissitudinis obumbratio, vt dicitur lacobi 1. Nec et n natura humana: quia per verbi assumptionem nullum esse formale comunicatur tali naturae: nec aliquod esse, quod prius habuit, aufertur ab ea: sed nihil mutatur realiter, ni si vel acquirat, vel amittat aliquod esse reale: ergo &c 4 Praeterea, si possibilis esset praedicta vnio, tunc aliquando ante huiusmodi vnionem Deus fuisset vnihilis. creaturae; & per consequens fuisset possibilis vniri Sed com sequens est falsum: quia quod est possibile ad alique actum, non reducitur ad cum, nisi moueatur per aliquam causam gentem sibi extrinsecam: cum idem non possit esse res- pectu eiusdem mouens, & motum: sed Deus non potest moueri.

3 Praeterea, proportio vnibilium requiritur in omni vnione: sed inter Deum, & naturam creatam, cum distent in infinitum, nulla videtur esse proportio.

Praeterea, duo contraria non possunt simul vniri in eodem: ergo nec Deus, & creatura. Antecedens patet: Quia de quocunque praedicatur vnum contrariorum, de eoden vere negatur reliquum; ergo si contraria simul essent contradictoria simul praedicarentur de eodem. Conseuentia etiam patet: quia minus distant duo contraria, cum ponantur sub eodem genere, quam Deus, & creatura, quae differunt plus quam genere

Praeterea, sicut se habet malitia ad summam bonitatem: sic se habet infirmitas ad summam maiestatem. Sed summa bonitas nullam compatitur secum malitiam, seu prauita¬ rem: ergo diuina maiestas, cum sit summa, non compatie tur secum humanam infirmitatem.

3 Praeterea, Deus non pot esse in creatura, nisi vel per essentiam, vel per praesentiam, vel per potentiam: sed nul lus istorum modorum per se, nec omnes simul sufficiunt ad incarnationem verbi: ergo impossibilis videtur esse inearnatio. Maior probatur: quia Deus non potest esse in rreatura, nisi vel secundum se, vel secundum suam opera tionem. Si secudum se, sic est modus secundum essentiam Si secundum operationem, vel secundum operationem immanentem, puta secundum intelligere & velle: Sic est secundum praesentiam, modo, quo dicitur aliquid praesens esse rei, quod est in suo prospectu: vel secundum ope rationem transeuntem: & sic est secundum potentiam. Minor etiam patet: quia istis tribus modis Deus est in omni bus creaturis: ergo si isti modi ad assumptionem sufficerent: tunc omnes creaturas in vnitatem suppositi assum ret: ergo &c.

SED ista non concludunt: quia Annunciator istius benedictae incarnationis dicit, quod non est impossibile apud Deum omne verbum

AD Primum igitur dicendum, quod dato, quod maior sit vera, loquendo de spirituali substantia creata: falsa tamen est, loquendo de spirituali substantia increata

Ad secundum nego maiorem: quia addit per se esse, quod vel est quaedam res absoluta, puta quaedam qualitas; seu proprietas naturae: vel saltem est quidam modus absolutus, qui naturaliter est posterior natura: quia sequitur eam, sicut naturalis proprietas illud, cuius est proprie tas: sicut aliqui magni doctores dicunt. vel concessa maiore dico, quod licet per quamcunque potentiam creatura non possit absolui a relatione, qua refertur ad creatorem. potest tamen Deus facere, quod creatura, quae derelicta naturali suo cursui, vno modo refertur ad creatorem: sibi non derelicta, alio modo referatur: & sic est in proposito.

Ad tertium dicendum, quod ibi est mutatio realis ex parte hu manitatis, quae de suo esse potentiali trassata est ad actua le esse, quod differt ab essentia: vt patebit in tertio articulo.

Ad quartum dicendum, quod Deus, antequam vniretur humanae naturae, fuit ei vnibilis: non tamen vnitate passina se tenente ex parte Dei, sed solum ex parte creaturae. & ideo non requirebatur motor reducens aliquam possi bilitatem passiuam in actum, quae se teneret ex parte Dei: sed solum ex parte naturae humanae: quia Deus solum fuit vnibilis vnitate actiua: puta qa potuit sibi vnire creaturam, Ad quintum dicendum ad maiorem, quod inter vnibilia non semper requiritur proportio commensurationis, sed ordinis: finitum autem ad infinitum licet non habeat proportionem commensurationis, habet tamen proportionem ordinis, seu ordinatae imitationis. Vnde quamuis primum mouens sit virtutis infinitae: vt patet 8. physicorum, omnia tamen ordinantur ad ipsum: vt patet ibidem, & 12 metaphysic¬

Ad sextum dicendum, quod sicut duo contraria possunt esse in eodem supposito, in alia tamen, & alia parte: sic deitas, & humanitas in eodem Christo: est enim Deus seci dum aeternam naturam a patre aeternaliter genitus: & ho mo secundum temporalem naturam a matre temporaliter natus.

Ad septimum dicendum, quod non est simile: quia malitia non potest assumi sine derogatione bonitatis sed infirmitas potuit assumi absque omni derogatione sum mae maiestatis. Sic enim filius assumpsit, quod non erat, quod tamen perfecte remansit, quod erat.

Ad octauum nego minorem. Ad probationem dicendum, quod licet Deus, vt secundum se per generalem il lapsum, est in creatura, sic per essentiam dicatur generaliter esse in omni creatura: tamen prout est in aliqua crea tura per specialem illapsum: sic multis modis specialibus potest esse in specialibus creaturis: puta in virtuosu viatore per gratiam gratificantem, in comprehensori per gratiam glorificantem, in Christo per gratiam vnionis hypostaticae naturam humanam sustentantem

ARTICVLVS I Vtrum talis assumptio, seu incarnatio fuerit solitarit termmata ad perscnam filij absque hoc, quod terminaretur ad personam patris, & spritus sancti

SVANTVM ad secundum articulum dico, quod qui libet Christianus credere tenetur, quod quamuis tota trinitas, & appropriate spiritus sanctus operatus sit namc benedictam incarnationem naturam humanam for mando: ad solam tamen personam filij huiusmodi in¬¬ carnatio est terminata. Quia ad solam illam personam terminatur incarnatio, quae vere est incarnata: sed sola persona filij est incarnata: ergo &c

Non plus ad praesens de isto articulo: quia in sequenti uaestione intendo pertractare, quo modo illud esse potuerit sine omni contradictione.

ARTICVLVS Il Vtrum ratione huius incarnationis in christo Dei filio fuerint plura esse¬

VANTVM ad tertium articulum, primo distinguen dum est de esse: quia propter multiplicem eius acceptionem, multae contingunt aequiuocationes in dictis doctorum. Accipitur enim esse quinque modis. Primo pro ipsa rei essentia: & sic dicitur o, topicorum, quod diffinitio est oratio quid est esse rei significans. Et 3. de anima dicitur, quod intellectus extensus, id est, directo, & recto aspectu carnis esse cognoscit. Et Aui. in metaphsua ait, quod primum obiectum intellectus est ens, & esse In his omnibus & ceteris dictis consimilibus accipitur es se pro ipsa essentia rei, quae proprie diffinitur, & ipsa diffi nitione significatur quo ad primum dictum: & recto aspe ctu intelligitur quo ad secundum, & primo intellectur obiicitur quo ad tertium. Secundo modo sumitur esse pro eo, quod vna natura sortitur ex coniunctione ad aliam, sicut in rebus absolutis. Materia enim sortitur esse exten um per coniunctionem ad quantitatem, vel ex habitudi ne ad aliam, sicut in respectiuis. Tertio accipitur esse pro habitudine compositonis praedicati cum subiecto: & hoc modo esse, vel ly est accipitur tertio adiacens: quia compulat, & coniungit duo extrema, scilicet praedicatum & subiectum: sic enim hoc verbum est significat composi¬¬ tionem, quam sinc composits non est intelligere, vt dici tur 1 perihermenias, & significat, vt verum, secundum quod dicitur s. metap. Quarto modo accipirur pro actuali ex stentia rei. Et quinto modo sumitur pro ipsa subsistenti rei, quae est idem, quod per se subsistere, & alteri non inni ci. Et secundum hoc, possunt poni quinque conclusiones, primae quattuor affirmatiuae, & quinta negatiua

PRIuA est, quod primo modo accipiendo esse, scilicet, pr ipsius rei essentia, sic in Christo sunt plura esse: quia in ip so sunt plures essentiae, scilicet, diuinitas, & humanitas.

SECVNDoO modo accipiendo esse, etiam sunt plura essi in Christo, secundum, quod plura sunt in eo, quorum vnum perfectionaliter coniungitur alteri, vel vnum habitudinem realem habet ad alterum: anima enim Christi informat eius materiam, & accidentia totam compositam naturam.

TERTro modo accipiendo esse: tot possumus ponero esse in Christo, quot possumus veras propositiones de eo pronunciare.

QARro modo iterum sunt plura esse in Christo; qa aliud est esse actualis existentiae humanitatis, & aliud deitatis. Nam esse actualis existentiae humanitatis prtpa lem gnationem est acquisitu, & differt realiter a sua essentia; quod nequaquam dicere possumus de esse actualis existen tiae ipsius deitatis.

SeD quinto modo accipiendo esse, dico, quod in Chri sto est tantummodo vnum esse. Nam licet humana natu ra Christi actualiter existat, tamen non existit per se: sec innititur supposito diuino, & ideo esse suae actualis exi stentiae non est esse subsistentiae: sed tantumodo in Christo est esse diuinae subsistentiae, seu per se existentiae

2 Praeterea, multiplicatis esse subsistentiae, multiplicar tur ipsa supposita: quia per se subsistere propric competi suppositis: sed in Christo non est nisi vnum suppositum, vt fides sancta tenet, ergo in Christo solum erit vnum tale ees.

3 Praeterea, quamuis aliqua natura sit vera substantia, tamen quamdiu habet modum accidentis, non potest ha bere esse subsistentiae, seu per se existentiae: sed natura humana, quamuis sit vera substantia, tamen, vt est in Christo, habet modum accidentis, vt patet per Damas: ergo in Christo tantummodo erit esse diuinae subsistentiae.

Sed contra istam conclusionem videtur esse sententiquorumdam doctorum, qui dicunt, quod in Christo sunt quo esse subsistentiae: vnum simpliciter, quod respondet diuinae naturae, & alterum secundum quid, quod respon det humanae naturae. lllud probant sic¬

Vbicumque sunt duae naturae, quarum vna est eterna, & increata, alia vero temporalis, & creata: ibi est dare essi subsistentiae simpliciter, & esse subsistentiae secundum quid: sed tales duae naturae sunt in Christo, ergo &c.

2 Praeterea, diuina praedestinatio respicit rem perfectam per modum suppositi subsistentis se habentem: sed Chri stus, secundum humanam naturam praedestinatus fuit ab aeterno secundum dictum Apostoli, ergo &c

3 Praeterea, Christus in sua passione perdidit esse hominis, ergo ante praehabuit esse hominis.

4 Praeterea, idem esse non potest esse absolutum, & relatiuum, sed esse suppositi diuini est relatiuum, esse autem naturae humanae est absolutum, ergo &c

3 Praeterea, dicunt etiam aliqui istorum doctorum, quod doctor noster in hac materia sibi contradicat. Quia in uo quolibet dicit, quod in Christo non est nisi vnum esse existentiae. Sed 3. sententiarum super distin. 8. dicit quod in Christo est duplex esse actuale, diuinumscilicet, & humanum. Nam cum esse, & essentia sint de compositione rei, vt est effectus agentis, ideo impossibile est, aliquam essentiam creatam esse in effectu sine suo esse

e Praeterea, arguunt isti contra praedictam conclusionem tic. Vnitas, & multiplicitas ipsius esse in Christo non sumitur secundum suppositum, ergo sumetur secudum naturas. Consequentia patet: quia vel sumitur secundum suppositum, vel secundum naturas. Antecedens probant,: quia si sumeretur secundum suppositum, tunc tria diuina supposita haberent tria esse subsistentiae, quod est falsum, ergo &c

V Praeterea, si humana natura, quae est in Christo, Sibi ipsi relinqueretur, constat, quod haberet proprium esse subsistentiae: illud igitur esse, vel nunc habet in Christo. & tunc habetur propositum: vel non, & tunc in tali derelictione esset vera generatio propter acceptionem noui esse substantialis existentiae.

S Praeterea, omnis generatio terminatur ad esse: sec Christus est generatus duplici generatione, ergo habet duplex esse

o Praeterea, forma substantialis dat esse simpliciter. cum ergo in Christo vera fuerit forma substantialis, igitur erit ibi esse simpliciter, praeter esse deitatis. Et confirmatur quia 2. de anima dicitur, quod viuere viuentib est esse; sed in Npo e duplex vita, diuina. s& humana, ergo & duplex ee

ro Praeterea, Damal lib: 3. ait, quod ea, quae consequun tur naturam, duplicantur in Christo: sed esse proprie exi stentiae maxime sequitur naturam

SeD isti, quantum ad haec omnia dicta, vel falsum assu munt, vel non svllogix antes sunt, vt etiam ait philosophus 1. physic. contra Parmenidem & Melissum, vt plurimum enim male svllogixant propter aequiuocationem, quam faciunt de ipso esse. AD PRIMvM igitur dicendum, quod ma ior est falsa: quia cum natura ereata assumitur ab increato supposito, ita que in tali assumptione praeuenitur eius propria suppositatio, quamuis talis natura creata possit habere esse existentiae actualis aliud ab esse existentiae aeternae haturae, & suppositi aeterni; non tamen habet proprium esse subsistentiae, eo quod subsistat subsistentia aeterni suppositi, a quo assumpta est, & quia sic est in propo sito, igitur &c.

Ad secundum dicendum, quod humana natura in Christo non est minus perfecta, nec minus perfecte subsistit a uer bo Dei sustentata, quam si propria suppositatione subsisteret, & ideo non minus potest esse praedestinata, quamuis non habeat proprium esse subsistentiae. Etiam falsum assumitur: quia non solum entia a Deo sunt praedestinata; sed etiam accidentia, & omnes boni euentus eorum, qui electi sunt ad salutem.

Ad tertium dicendum, quod ibi est fallacia consequentis, dicendo, perdidit esse hominis, ergo perdidit proprium esse subsistentiae hominis: sufficit enim, quod perdiderit esse actualis existentiae hominis.

Ad quartum dico, quod non plus concluditur, nisi quod esse existentiae humanae naturae non sit idem, quod esse diuini suppositi.

FoRTE dicetur, quod secundum doctrinam nostri doctoris, si esse existentiae humanae naturae non est idem uod esse verbi; tuc etem esse subsistentiae humanae naturi non erit idem esse subsistentiae verbi: quia ipse dicit in secudo uo quolibet, quod esse existentiae, & esse subsistentiae, non differunt, nisi respectu diuersorum, puta accidentia ita habent esse existentiae, quod tamen non habent esse sul sistentiae: ita enim accidentia actualiter existunt, quod tamen non subsistunt: quia non per se existunt. In substantiis autem idem est, vt ipse ait, esse existentiae, quod esse subsistentiae.

RESPONDEO breuiter, quod sicut idem doctor noster dicit, humana substantia in Christo habet modum accidentis, & ideo, quamuis in ceteris perfectis substantiis; idem Sit esse existentiae, & esse subsistentiae, non tamen in Christi humanitate.

Ad quintum dicendum, quod cum doctor noster in uo quolibet dicit, quod in Christo Sit vnum esse; ipse intelligit de esse subsistentiae, quod est vnum tantum in eo. Sed in scripto suo super tertium sententiarum loquitur de esse actualis existentiae, quod est duplex in Christo, puta vnum ex parte diuinae naturae, quod est realiter idem cum ipsa natura diuina, aliud ex parte humanae naturae, quod realiter differt ab humana natura, & realem comositionem facit cum ea

FoRTE adhuc dicetur, quod, hoc toto supposito, adhuc non erit tantum vnum esse subsistentiae in Christo: quia lanum est, quod essentia diuina per se existit propria subsistentia, & per consequens absoluta; persona autem diuina etiam per se existit subsistentia relatiua: subsistentia autem relatiua non est subsistentia absoluta, ergo &c.

RESPONDEO, quod Sicut natura diuina non ponit numerum cum persona, quia natura diuina in qualibet persona est realiter idem cum persona: sic dato, quod in ver po Dei Sit subsistere absolutum ratione essentiae, & subSistere relatiuum ratione proprietatis relatiuae: susistentia tamen absoluta non differt a subsistentia relatiua: sed in qualibet diuina persona est idem realiter cum subsi stentia relatiua; quia non magis differt subsistentia a subsistentia, quam subsistens a subsistente, sed natura subistens, & persona subsistens sunt vnum realiter, ergo &c

Ad sextum dicendum, quod antecedens est negandum, loquendo de esse subsistentiae. Ad probationem dico, quod vt patet per Aug. 7. de trin dupliciter possumus loqui de subsistere in diuinis. Vno modo absolute, & Sic vna est trium personarum subsistentia, sicut earum est vna esser tia: alio modo pro incommunicabili singularitate, qua suppositum per se subsistit in aliqua natura incomunica biliter, & distincte ab omni alio supposito, & Sic in diuinis sunt tria subsistere, secundum quod sunt tria supposita Fon re dicetur, quod si suppositum diuinum per se subsistat, tunc erit suppositum absolutum.

RESPONDEO negando consequentiam, quia per se subsi stere non facit, nec arguit suppositum absolutum praecise: ed ad se subsistere. quodlibet autm diuinum suppositum, li cet substat per se, tamen non subsistit ad se, sed ad aliud¬

Ad septimum dicendum, quod si natura humana dimitto retur a verbo, & tamen per communem Dei influentiam conseruaretur, ne tenderet in non esse, tunc idem esse hu manae naturae, quod solum fuit esse existentiae, cum suster tabatur a verbo; modo esset non solum esse existentiae, sed etiam subsistentiae. esset. enm idem esse, licet alter esset modus habedi illud esse, quia primo tale esse haberetur cum quadam innisione ad alterum: modo autem haberetur praeter hu iusmodi innixionem. Sicut enim subtracto subiecto in sacramento altaris idem esse eiusdem quantitatis, quod fuit inesse ante conuersionem panis, facta conuersione, ita erit esse, quod non erit inesse: quia, vt puto, nullum nouum esse acquirit huiusmodi quantitas per amissionem subiecti, sed solummodo nouum modum essendi secundum idem esse, fic in proposito &c. Vnde non est imaginadum, quod in eadem natura esse subsistentiae, siue per se subsistere super esse, actuali existentiae addat aliquod esse: sed solum addit modum habendi huiusmodi esse

Ad octauum nego maiorem, loquendo de esse subsistentiae. Vnde sicut accidens vere generatur, & tamen por generationem ipsum accidens non acquirit esse subsisten tiae, sed solum esse existentiae, sic quia humanitas in Chri sto habet modum essendi accidentis &c

Ad nonum dicendum, quod nec argumentum, nec eius confirmatio arguit de natura per alterum sustentata: sed solum de ea, quae secudum comunem cursum naturae sibi ipsi est derelicta.

Ad decimum dicendum, quod esse subsistentiae non sequitur naturam humanam, nisi cum sibi ipsi secudum naturae cursum derelinquitur.

ARTIC. III Vtrum si homo non peccasset, filius Dei humanam naturam assumpsisset

VANTVM ad quartum articulum dico, quod illud admirabile commertium, diuinae scilicet incarntionis mysterium, nobis nulla patet ratione: sed sola fide & assertione sacrae scripturae, iuxta illud Teonis papae in suo sermone de natiuitate. Vtranque naturam, diuinam, scilicet, & humanam in vnam conuenisse personam nisi fides credat, ratio non explicat. Et quia sacra scriptura, vt lurimum assignat rationem incarnationis fuisse redemitionem humani generis, liberationem a nostris peccatis, & destructionem diabolicae captiuitatis: ideo, quamuis aliqui sollemnes doctores teneant oppositum, tamen ad praesens dico, quod si homo non peccasset, filius Dei intarnatus non fuisset. Quod probo sic cessante caussa. cessat fffectus: Sed super illo verbo, Apost. Christus venit in huc mudum, vt peccatores saluos saceret, dicit glo. Nulla causa veniendi fuit Christo, nisi peccatores saluos facere tolle morbos, tolle vulnera, nulla est causa medicinae.

2 Praeterea, Augu super illo verbo Mat. 1. Ipse enim sal uum faciet populum suum a peccatis eorum, dicit. Si homo non peccasset, virgo non peperisset

3 Praeterea, August. in libro de verbis Apostoli exponens illud, venit filius hominis quaerere & saluum facere, quod perierat, dicit. Si homo non peccasset, filius Dei non venisset

SED oppositum istius conclusionis quidam doctore; probant sic. Perfectio vniuersi non innascitur ex culpa: sed, quod idem Christus sit Deus, & homo, est magna perfectio vniuersi.

2 Praeterea, non minus debet beatificari vita sensitiua, numquam fuit nocens, quam ea, quae post delictum est poeni tens: sed sensus poenitentis hominis beatitudinem suam ha bebut in humanitate Christi: sensus asit innocentis hoinis. si Deus humanam naturam non assumpsisset, nullam reciperent bea titudinem a Deo: quia nullum obiectum haberent in eo: ergo &c.

3 Praeterea, humana natura immunis a peccato capacior fuisset gratia vnionis, quam natura maculata peccato: ergo potius debuit fieri talis vnio in statu innocentiae, quam in statu peccati: ergo &c.

1 Praeterea, Aug. 15. de trinitate dicit, quod ideo Deus incarnari voluit, & sic nos redimere, vt ostenderet. quantum nos diligeret: sed Deus non minus dilexisset hominem, si non peccasset, igitur per incarnationem huiusmodi dilectionem sibi demonstrasset

3 Praeterea, Ansel in lib cur Deus homo, ait, quod prae cisa causa, cur homo creatus est ad beatitudinem consequendam, non fuit ruina angelorum: quia alias sicut homo non potest non gaudere de sua beatitudine, sic non posset non gaudere de ruina angelorum. Sic potest a simi li argui in proposito: quia si ratio praecisa, quare filius Dei assumpsit humanam naturam, esset peccatum hominis, tunc sicut ho non pot non gaudere de huiusmodi assumptione sic non posset non gaudere a peccato, quod est falsum

AD PRIMvM dicendum, quod absolute, & simpliciter louendo, tunc minor est falsa: quia eade ratione posset dici, quod Deum assumere naturam angelorum esset de perfectione vni uersi. vnde pfectio vniuersi non requirit hypostaticam vnione finis, & principij: sed requirit debiti ordinis conexionem finis ad principium, qua ea, quod sunt ad fine, dirigantur in finem, & finem consequantur. Et quia iste ordo non fuisset interruptus, si non fuisset peccatum: ideo quamuis posset dici, quoe dominica incarnatio, qua talis ordo fuit reparatus, sit de perfectione vniuersi post peccatum hominis: tamen ante peccatum non fuisset de vniuersi perfectione

Ad secundum, nego minorem pro illa parte, qua dicit, uoe sensus innocentis hominis &c. Ad probationem dico, p licet virtutes sensitiuae tunc nullum haberent immediatum obiectum in Deo: tamen essent beatae ex redun dantia virium superiorum, quae immediatum habent obiectum in Deo. Et ista videtur esse intentio Augu. ad Dioscorum, vbi ait, Tantam virtutem dominus dedit animae. vt eius perfecta beatitudo redundet in vires inferiores.

Ad tertium nego maiorem: quia illa capacitas non est potentiae naturalis: sed solum potentiae obedientialis, quae quidem potentia non minus fuit in homine post pec catum, quam ante peccatum.

FoRTE dicetur, si aequalis capacitas fuit ante peccatum, post, quamuis illa non fuerit per potentiam naturalem sed obedientialem: ergo saltem aequaliter fuisset homo assumptus, si non peccasset, sicut postquam peccauit

RESPONDFO, quod quamuis homo fuisset aequaliter assum ptibilis:: tamen non affuisset aequalis ratio assumptionis uia nulla fuisset necessitas nostrae redemptionis. Ad quartum dicendum, quod vera dilectio maxime propatur in necessitatis articulo: ideo quamuis Deus ante peccatum non minus diligeret hominem, quam post pec catum: tamen magis fuit opportunum, illud maximum sinum dilectionis ostendere post lapsum peccati, quando nomo indiguit hoc signo suae liberationis, quam si homo non peccasset: quia tunc nullam necessitatem istius osten sionis habuisset. Tamen multa alia signa dilectionis Deus huiusmodi ostendisset; si non peccasset: puta quia sine om ni poena, immo cum magna delectatione presentis vitae, eum ad aeternam beatitudinem assumpsisset,

Ad quintum dicendum, quod peccatu non fuit praecisa causa diuinae incarnationis: quia causa praecisa est causa prse, quae necessario, vel est maioris perfectionis, quam effectus, vel saltem aequalis. Peccatum autem nullius est erfectionis. Vnde dico quod peccatum fuit causa occasionalis: Dei autem dilectio fuit causa per se, & principalis. Sed nunc est ita, quod aliquis potest gaudere de ali quo effectu: quamuis doleat de occasione illius effectus. Persecutio enim ecclesiae Dei fuit Paulo occasio maioris meriti, iuxta quod ipse ait, vt, vbi abundauit iniquitas, aibundet & gratia: tamen &c.

ET per hoc etiam patet ad argumentum principale: quia quamuis per se, & causaliter innocentia nulli obsit nec peccatum debeat prodesse: per accidens tamen & occasionaliter innocentia quandoque potest obesse, peccatum prodesse