Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : An Deus sub ratione abyssali, vel absoluta subiiciatur in sacra scriptura
Quaestio 2 : Vtrum Theologia sit scientia
Quaestio 3 : An euidens notitia credibilium possit viatori communicari
Quaestio 4 : An theologia viatoris proprie
Distinctio 1
Quaestio 1 : An quippiam aliud a Deo possit esse obiectum ordinatae fruitionis
Quaestio 3 : An beatus vnica dumtaxat ratione in obiectum beatificum tendat
Quaestio 4 : An vti proprie voluntati conueniat.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An possit demonstratiue concludi unum tantum Deum esse
Quaestio 2 : An Trinitas diuinarum personarum cum summa unitate sit compossibilis.
Distinctio 3
Quaestio 1 : An notitia Dei, qua ipse esse cognoscitur, sit humano intellectui naturaliter inserta.
Quaestio 2 : An imago Diuinae Trinitatis reperiatur in homine
Distinctio 4
Quaestio 1 : An Generatio proprie dicta reperiatur in diuinis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An filius in diuinis de substantia patris generetur.
Distinctio 6
Quaestio 2 : An Pater necessitate, seu voluntate filium genuerit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An potentia generandi in diuinis notionaliter accipiatur.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Deo sit aliqua composito
Quaestio 2 : An anima intellectiua sit tota in toto, et tota in qualibet parte.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An pater sit prior filio.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An spiritus sanctus procedat per modum voluntatis.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An spiritus sanctus a solo patre procedat.
Quaestio 2 : An spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet ab eo.
Distinctio 12 et 13
Quaestio 1 : An filii generatio sit prior spiratione spiritus sancti.
Distinctio 14
Quaestio 1 : An spiritui sancto conueniat temporalis processio
Distinctio 15
Quaestio 1 : An cuilibet personae diuinae conueniat mitti
Distinctio 16
Quaestio 1 : An species, quibus nobis spiritus sanctus apparuit, fuerint reales.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An in caritate existens euidenter cognoscere possit se in illa existere.
Quaestio 2 : An habitus caritatis possit augeri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An donum in diuinis notionaliter dicatur
Distinctio 19
Quaestio 1 : An una divina persona sit in alia.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An divina omnipotentia Dei filio perfecte conueniat.
Distinctio 21
Quaestio 1 : An haec proposito vera sit, videlicet, solus Pater est Deus.
Distinctio 22
Quaestio 1 : An aliquod nomen a nobis Deo impositum proprie conueniat Deo.
Distinctio 23
Quaestio 1 : An persona in diuinis pluraliter praedicetur.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An in diuinis sit verus numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : An persona de Deo, et creaturis aequiuoce dicatur.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An personae diuinae relationibus distinguantur.
Distinctio 27
Quaestio 1 : An tot res poni debeant in diuinis, quot relationes
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An principium per respectum ad intra in diuinis admittatur
Distinctio 30
Quaestio 1 : An relatio Dei ad creaturam praecedat relationem creaturae ad Deum.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An aequalitas in diuinis sit realis relatio.
Distinctio 32
Quaestio 1 : An pater diligat se spiritu sancto.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An relativa proprietas in diuinis differat realiter ab essentia.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An diuina persona ab essentia diuina realiter differat.
Distinctio 35
Quaestio 1 : An divina essentia sit obiectum divinae cognitionis
Distinctio 36
Quaestio 1 : An mala in Deo ideam habeant.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An substantia quaelibet spiritualis loco existat
Distinctio 38 et 39
Quaestio 1 : An scientia Dei causet res
Distinctio 40
Quaestio 1 : An possibile sit praedestinatum tandem non saluari.
Distinctio 41
Quaestio 1 : An reprobatio precibus sanctorum impediri possit
Distinctio 42 et 43
Quaestio 1 : An in Deo sit potentia.
Distinctio 44
Quaestio 1 : An Deus uniuersum potuit facere melius
Distinctio 45 et 46
Quaestio 1 : An diuina voluntas sit causa creaturarum.
Distinctio 47 et 48
Quaestio 1 : An Deus velit aliquid de nouo.
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : An principium primum esse unum possit demonstrari.
Quaestio 2 : An mundus ab aeterno libere potuerit produci.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An aeuum a tempore realiter differat.
Quaestio 2 : An caelum empyreum sit luminosum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An angeli sint compositi
Distinctio 4 et 5
Quaestio 1 : An angeli fuerunt creati beati.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An angelus in primo instanti suae creationis peccare potuit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An daemones occulta cordium hominum cognoscant.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An angelus motum causare possit in rem exteriorem.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An Angeli superiores illuminent inferiores.
Distinctio 10 et 11
Quaestio 1 : An Angeli ad homines in hac militante ecclesia degentes mittantur.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An materia duratione antecesserit cuilibet formae.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An lumen in medio sit forma realis
Distinctio 14
Quaestio 1 : An caelum sit causa horum inferiorum.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An res mixtae sint productae de terra, et aqua
Distinctio 16
Quaestio 1 : An Imago in creatura reperiatur
Distinctio 17
Quaestio 1 : An anima intellectiua sit forma substantialis hominis.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An corpus Euae praefuerit in costa Adae.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An homo virtute creationis diuinae acceperit immortalitatem.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An si homo in Paradiso permansisset, absque peccato filios procreasset.
Distinctio 21
Distinctio 24
Circa textum
Quaestio 1 : An intellectus agens spectet ad liberum arbitrium
Distinctio 25
Quaestio 1 : An liberum arbitrium cogi possit
Distinctio 26 et 27
Quaestio 1 : An gratia sit virtus.
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An homo mortali culpae obnoxius, satis se ad habitualem gratiam praeparare valeat.
Distinctio 30 et 31
Quaestio 1 : An originale crimen rationem culpae retineat.
Distinctio 32 et 33
Quaestio 1 : An poenae ex originali culpa inflictae aeque ab omnibus hominibus participentur.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An malum causetur a bono
Distinctio 35 et 36
Quaestio 1 : An culpa quaelibet in actu consistat.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An peccati actio secundum quod huiusmodi sit a Deo effectiue
Distinctio 38
Quaestio 1 : An voluntas sua libertate possit simul plures fines intendere.
Distinctio 39
Quaestio 1 : An peccatum in intellectu potius, quam in voluntate esse dicatur.
Distinctio 40 et 41
Quaestio 1 : An actus quispiam indifferens reperiri possit
Distinctio 42
Distinctio 43 et 44
Quaestio 1 : An peccatum aliquod sit simpliciter irremissibile
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 1 : An, si homo non peccasset, filius Dei humanam naturam assumpsisset.
Quaestio 2 : An plures personae divinae possint assumere unam naturam creatam.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An persona divina naturam irrationalem assumere possit
Distinctio 3
Quaestio 1 : An Beata virgo fuerit concepta in peccato originali
Distinctio 4
Quaestio 1 : An beata virgo fuerit vera, et naturalis mater Domini nostri Iesu Christi.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An humanae naturae vnio cum verbo diuino differat ab assumptione eiusdem verbi.
Distinctio 6 et 7
Quaestio 1 : An in Christo sint duo supposita.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Christo duae filiationes reperiantur.
Distinctio 9 et 10
Quaestio 1 : An Christus secundum quod homo adorandus sit adoratione latriae.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An Christus sit creatura.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An Christus potuerit peccare.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An in Christo fuerit plenitudo gratiae.
Distinctio 14
Distinctio 15 et 16
Quaestio 1 : An in Christo cum tormentorum dolore steterit gaudium beatae fruitionis.
Distinctio 17 et 18
Quaestio 1 : An in Christo plures sint voluntates.
Distinctio 19 et 20
Quaestio 1 : An omnes homines beneficio passionis Christi a quocunque malo satis fuerint liberati
Distinctio 21 et 22
Distinctio 23
Quaestio 1 : An fides si virtus.
Distinctio 24 et 25
Quaestio 1 : An fidei possit subesse falsum.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An spes in superiori animae portione subiective esse possit
Distinctio 27 et 28
Quaestio 1 : An habitus caritatis sit virtus
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An recto caritatis ordine Deum super omnia diligere teneamur.
Distinctio 31 et 32
Quaestio 1 : An in caritate constitutus possit eam amittere.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An virtutes morales in patria permaneant
Distinctio 34 et 35
Quaestio 1 : An Spiritus Sancti dona vitam actiuam magis, quam contemplatiuam respiciant.
Distinctio 36
Quaestio 1 : An morales virtutes sint connexae inter se
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An mendacium quodlibet diuino praecepto adversetur.
Distinctio 39 et 40
Quaestio 1 : An quodlibet iuramentum sit peccatum.
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : An sacramenta novae legis creatricem in se virtutem contineant
Quaestio 2 : An sacramentum possit diffiniri.
Quaestio 3 : An circumcisio ullam in se contineat efficaciam ad originalem noxam penitus abolendam.
Distinctio 3
Quaestio 2 : An Ioannis baptismus fuerit sacramentum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An expressa verborum prolatio sit de necessitate baptismi
Distinctio 4
Quaestio 1 : An baptismi effectus aeque cunctis conueniat baptizatis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An ministri malitia baptismi effectus in suscipiente huiusmodi sacramentum frustretur.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An Puer existens in utero baptizata matre characterem recipiat
Distinctio 7
Quaestio 1 : An confirmatio gratiam conferat.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An Eucharistia sit dignissimum sacramentum.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An in peccato mortali existens, mortaliter peccet Eucharistiam sumendo.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An corpus Christi pluribus in locis possit reperiri.
Distinctio 11
Quaestio 2 : An Eucharistia vnum sit sacramentum.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An accidentia specierum in Eucharistia subsistant absque subiecto.
Quaestio 2 : An accidentia specierum in Eucharistia manentia sint corruptibilia.
Quaestio 3 : An expediat homini frequenter accedere ad Eucharistiam.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An minister malus recta intentione consecrandi consacret
Distinctio 14
Quaestio 1 : An poenitentia sit moralis virtus.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An homo sine caritate pro mortali crimine Deo satisfacere possit
Distinctio 16
Quaestio 1 : An contritio, confessio, et satisfactio sint partes poenitentiae.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An contritionis dolor omnium maximus esse debeat.
Quaestio 2 : An homo de necessitate salutis singula quaeque peccata teneatur confiteri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An clauium potestas usque ad culpae ac poenae remissionem protendatur.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An sacerdotes, soli clauium potestate potiantur.
Distinctio 20
Distinctio 21
Quaestio 1 : An ea, quae per confessionem audiuntur celanda semper fuerint
Distinctio 22
Quaestio 1 : An peccata per poenitentiam deleta recidivantis ingratitudine rursus redeant
Distinctio 23
Quaestio 1 : An extrema vnctio sit sacramentum.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An ordo sit sacramentum.
Distinctio 25
Quaestio 1 : An ordinator pecuniam exigens ab ordinatis sit Simoniacus.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : An peracto matrimonio alter coniugum inuito altero religionem ingredi possit
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An voluntatis coactione matrimonium impediatur.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An actus coniugalis concubitus ob tria coniugii bona satis a peccato excusetur
Distinctio 32 et 33
Distinctio 34
Quaestio 1 : An impedimentum aliquod dissoluat matrimonium iam contractum.
Distinctio 35 et 36
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An ordo sacer, seu continentiae votum matrimonium impediat.
Distinctio 39 et 40
Distinctio 41 et 42
Quaestio 1 : An affinitas Matrimonium impediat.
Distinctio 43
Quaestio 1 : An resurrectio mortuorum naturaliliter sit possibilis.
Distinctio 44
Distinctio 45
Quaestio 1 : An in hac vita degentium suffragi defunctorum animabus prosint
Distinctio 46
Quaestio 1 : An misericordia et iustitia reperiantur. in Deo.
Distinctio 47
Quaestio 1 : An Christus solus iudicaturus sit in postremo iudicio.
Distinctio 48
Quaestio 1 : An peracto postremo iudicio corpora coelestia realiter alterari poterunt
Distinctio 49
Quaestio 2 : An beati nude videant diuinam essentiam.
Quaestio 3 : An animarum beatitudo maior extiterit post earum corporum resumptionem, quam ante.
Distinctio 50
Quaestio 1 : An animae humanae corporibus exutae, quicquam quam eorum, quae hic sunt, intelligant.
Quaestio 2 : An Homo simul beatus, et damnatus esse possit
Quaestio 3 : An Deus sub ratione entis infiniti sit subiectum in theologia viatoris.
Quaestio 1
An persona divina naturam irrationalem assumere possitVTRVM persona diuina possit assumere naturam irrae tionalem. Et videtur quod non. Quia illa essentia non est eleuabilis ad vnionem cum diuino supposito, quae est vnio supernaturalis, cuius potentia non est eleuabilis ad operationem supernaturalem: sed nullius irrationalis naturae potentia est eleuabilis ad operationem supernaturalem: ergo &c. Minor patet. Maior probatura quia sicut se habet esse naturae ad operationem naturalem, sic se habet esse supernaturale ad operationem supernaturalem: sed operatio naturalis necessario sequitur esse naturale: ergo operatio supernaturalis necessario sequitur esse supernaturale
CONTRA aequalis potentiae est coniungere cum termino aliquo ea, quae aequaliter distant ab eo: sed tam creatura rationalis, quam creatura irrationalis aequaliter distant a diuina persona: quia vtraque distat in infinitum ab ea: igitur cum creatura rationalis coniungi possit por diuinam potentiam personae diuinae, etiam irrationalis st sibi coniungibilis. Hic quattuor sunt videnda. Primo de eo, quod quaeritur. Secundo propter argumentum videbitur, vtrum possibile sit naturam rationalem assumptam non habere operationem supernaturalem, puta non frui Deo. Tertio, vtrum verbum incarnatum carnem assumpserit mediante anima. Quarto, vtrum huiusmodi caro prius fuerit in virgine organixata, quam a verbo Dei assumpta
RESOLVTIO. Etsi persona diuina irrationalem naturam afumere quidem potuerit, multo tamen decetius vationalem sibi adsciuit: quae vti que de potentia Dei absoluta Deo personaliter coniuncta sine beatifica fruitione potest consistere. At vero, cum filius carna humanam mediant e anima sibi copulauerit, illatamen cari haud prius taepore fuit organiata, quam assumpta, sicut prius naturali praesuppositione fuerit econtra.
VANTVM ad primum pono duas conclusiones. Pria est, quod persona diuina irrationalem naturam assumere potuit. Secunda conclusio erit, quod quamuis. hoc potuerit: tamen rationalem naturam assumere congruentius fuit
PRIMAM conclusionem probo sic, potentia obedien tialis respectu diuinae voluntatis non magis competit creaturae rationali, quam irrationali: sed, quod creatura a persona diuina sit assumptibilis, hoc solum competit creaturae potentia obedientiali: ergo, si Deus vellet, aeque posset naturam irrationalem assumere, sicut naturam rationalem. Maior patet, quia cum Dei voluntas sit omni- potens; igitur quantum ad ea, quae Deus vult esse creaturam, aut fieri circa creaturam, necesse est omnem crea turam obedire. Minor patet similiter: quia posse assumi nec conuenit creaturae potentia actiua: quia in tali assum ptione nihil agit creatura; nec potentia passiua naturali: quia cum omni potentiae passiuae in natura correspondet potentia actiua in natura: sicut dicit Commen3. metaph ideo, si creatura esset in potentia naturali pas siua ad iam dictam assumptionem, tuc talis assumptio ab iliquo naturali agente posset reduci ad actum; quod est impossibile: huiusmodi igitur potentia creaturae solum erit potentia obedientialis.
2 Praeterea, illud, quod potest supplere vicem personae otest etiam supplere vicem suppositi: quia omnis persona est suppositum: quamuis non econuerso: sed Deus potest supplere vicem personae assumendo rationalem crea turam, sicut fide tenemus: ergo potest etiam supplere vi cem suppositi assumendo irrationalem creaturam.
3 Praeterea, i nanimata ereatura potest assumi a persona diuina: ergo & irrationalis. Consequentia patet. Antecedens probo: quia eorpus Christi in triduo fuit inani matum: quia vere fuit mortuum: & tamen remansit verbo Dei suppositaliter vnitum: alias constituisset proprit suppositum, quod realiter fuisset destructum in eius resurrectione.
FORTEDICETVR, quo illud corpus remansit verbo vnitum propter habitudinem, quam habuit ad ipsam an mam rationalem, cui debuit reuniri
RESPONDEO, quod Deus potuit sua potentia absoluta animam illam penitus annihilare, & per consequens talis habitudofuisset annihilata: cum entis ad nihil nulla sit habitudo: & nihilominus potuit illud corpus assumere, & assumptum retinere.
4 Praeterea, si Deus non posset naturam irrationalem assumere, aut talis impossibilitas esset ex parte Dei non potentis terminare dependentiam irrationalis creature aut ex parte creaturae non potentis carere propria subsi stentia. Non, primum, cum Deus sit infinitae potentiae Vnde etiam ait Anselmus 2. libro. Cur Deus homo, Om nis quippe necessitas & impossibilitas Dei subiacet voluntanti. Et ibidem ait, quod Dei voluntas nulli subiacet necessitati, & impossibilitati. Nec secundo modo: quiea, quae sunt perfectionis, non minus possunt separari a treatura irrationali, quam a creatura rationali: sed per se, & in se subsistere dicit perfectionem, & potest separari a creatura rationali: vt patet in humanitate Christi: er- go & ab irrationali poterit separari
1 Illa natura, seu essentia non est assumptibilis in vni tatem diuinae personae, cuius nulla potentia est eleuabi lis ad visionem, seu fruitionem diuinae essentiae: sed natura irrationalis est huiusmodi. Minor patet. Maiorem probant, quia sicut se habet esse naturale ad posse natu rale: sic posse supernaturale ad posse supernaturale: sec nulla virtute fieri potest, quod aliqua natura habeat esse naturale, quin habeat aliquod posse naturale: ergo &c. Et confirmatur sic eadem minor, Cui non potest commu nicari illud, quod est minus, ei non potest communican illud, quod est maius: sed minus est frui Deo, quam assumi in vnitatem diuinae personae.
2 Praeterea, minima natura non est capax supremi, & maximi doni: sed natura irrationalis est minima natura & assumi ad vnitatem diuini suppositi est supremum, S maximum donum, quod dari potest creaturae: ergo &c.
3 Praeterea, creatura, quae non est capax personalita. tis, non potest assumi in vnitatem personae: sed creatura arrationalis non est capax personalitatis: quia secundum Doc thium persona est rationalis creaturae indiuidua substantia
4 Praeterea, creatura irrationalis non est perfectius vni bilis Deo, quam creatura rationalis: ergo non est assumptibilis. Antecedens patet. Probatur consequentia ex hoc: quia ad oppositum consequentis non sequitur op- positum antecedentis. Nam si lapis esset assumptibilis; tuc sicut quaelibet pars lapidis est lapis: sic quaelibet pars lapidis esset Deus: quod de creatura rationali non po test dici: sed planum est, quod tunc aliquid perfectius vnitur alicui, cum illud, cui unitur, non solum praedicatur de ipso toto, sed etiam de qualibet parte eius: ergo &c
3 Praeterea, illud, quod repugnat dignitati sapientis, non potest fieri a Deo, qui est ipsa sapientia: sed, si Deus assumeret asinum: tunc propter communicationem idic matum Deus dicerctur asinus: quod videtur repugnare dignitati sapientis
SED ISTA opinio est contra intentionem Beati Aug qui in de uera religione ait: Christus non assumpsit hominem, vt ostenderet se visibilem: quia illud facere potuisset assumendo corpus acrcum
AD PRIMVM ergo respondendo, nego maiorem. Ad probationem dico, quod sicut nulla natura potest ha bere esse natutale, quin habeat aliquod posse naturale sic nulla natura potest habere esse supernaturale sibi intrinsecum, nisi habeat aliquod posse supernaturale: sec per assumptionem naturae creatae ad diuinum suppositum non communicatur naturae assumptae de necessitate aliquod esse sibi intrinsecum: nullum enim esse habet ex vi assumptionis praecise, quod non haberet etiam, si sibi esset derelicta, quamuis illud esse alio modo haberet, puta alteri non innitendo. Etiam minor non est vera: quia esse naturae posset separari virtute diuina a posse naturae, tanquam prius a suo posteriore. Ad confirmationem dicendum, quod maior non est vera, quando magis & minus unt diuersarum rationum, vel saltem quando minus non comprehenditur sub maiori: quamuis enim posse volare sit minus, quam posse intelligere: tamen non sequitur; homo potest intelligere: ergo potest volare: nec econuerso necatiue. Sed frui Deo non est eiusdem rationis ci assumi a Deo, nec includitur in eo necessario. Corpus enim Christi mortuum mansit assumptum: & tamen non potuit frui Deo, nec videre Deum. Etiam minor posset negari: quia sicut secundum Aug. si Deum concipere carnaliter, & mentaliter ab inuicem separantur, perfectius esset concipere mentaliter, quam carnaliter: sic si viders Deum, & suppositaliter sustentari a Deo ab inuicem separentur: perfectius esse fiuibiliter videre Deum, quam sustentari a Deo.
Ad secundum dicendum, quod donum naturae communicatum, dupliciter potest se habere ad naturam. Vno modo secundum formalem inhaerentiam, ipsam forma liter perficiendo, & sic maior est vera: quia, vt sic, non quod libet donum conuenit cuilibet naturae: sed nobilius nobiliori. Alio modo secundum habitudinem relatiuam, & sic maior est falsa: sic autem est in proposito.
Ad tertium dicendum, quod licet natura irrationalis non sit capax personalitatis, est tamen capax suppositalitatis: & ideo persona diuina potest terminare eius deendentiam in ratione suppositi, quamuis non terminet eam in ratione personae.
Ad quartum nego consequentiam. Ad probationem dico, quod non quaelibet pars lapidis assumpti esset Deus nam partes assumuntur solum potentialiter, & in ordine id totum: & ideo totus lapis diceretur Deus: quia totus lapis per se assumeretur, partes autem non dicerentur Deus: sicut nec partes rationalis creaturae: quia tantummodo assumerentur ex consequenti, & in ordine ad totum: Dato tamen, quod idiomatum communicatio extendat se ad partes, hoc non contingeret propter perfectiorem vnionem: sed propter homogenitatem totius assumpti cum qualibet sua parte
Ad quintum dicendum, quod quamuis dignitati saientis repugnet, quod dicatur asinus per naturam propriam, vel secundum mores stolidos, & asininos: tamer hoc non repugnat sibi per naturam alienam ab extrinseco assumptam. Vnde sicut non repugnat Deo secundum naturam extrinsecam pati, mori, & sepeliri, sic &c.
SECVNDO dico, quod quamuis Deus potuerit assumere creaturam irrationalem: tamen congruentius fuit ipsum assumere creaturam rationalem. Quia praedicta assumptio fieri debuit, vt satisfactio haberetur pro peccatis nostris: sed ceterae creaturae ab homine non poterant satisfacere, nec tenebantur: Deus potuit, sed non tenebatur: homo tenebatur, sed non potuit: ideo congruissima fuit quo ad hoc vnio Dei, & hominis in vna pro sona: vt idem saltem personaliter secundum vnam sui naturam posset, & secundum aliam teneretur exoluere debitum memoratum.
FORTE DICETVh, quod ad intercedendum pro reaxatione alicuius ostensae, minus videtur idoneus ille qui est de stirpe & radice offendentis, quam alienus: sed Christus suit secundum humanitatem assumptam de tribu Dauid, & per consequens de radice Adam, qui primitus offendit: ergo &c.
RESPONDEO, quod si supplicatio est cum satisfactio ne poenosa, tunc ille, qui est de stirpe illius, qui offendit magis cogrne supplicat: eo quod satis faccre aliquo modi teneatur. Vel dicendum, quod licet humanitas Christi descenderit de stirpe peccatorum, immunis tamen fuit ab omni peccato: propter quod & supplicando nos rede mit: quia in omnibus exauditus est pro sua reuerentia vt ait Apostolus ad Hebreos, & satisfaciendo nos rede mit: quia non solum sufficienter, verum etiam super eminenter potuit satisfacere.
ARTICVLVS Ir Vtrum possibile sit naturam rationalem assumptum non habere operationem supernatur alem puta non frii Deo.
QVANTVM ad secundum articulum, primo pono conAclusionem, quam reputo in hac materia veriorem Secundo adducam motiua contrariae opinionis, & respon debo ad ea
CONCLVSIO est ista, quod de absoluta Dei potentia, natura rationalis potest esse personaliter vnita Dec praeter hoc, quod beatifice fruatur: Quia Deus potest actum cuiuslibet creaturae suspendere, conseruata tamen natura creaturae: vt probaui in primo libro, distinction. 1. sed rationalis natura assumpta est creatura: ergo &c 2 Praeterea, illa, quae sunt diuersarum rationum, & vnum est prius altero, quando concurrunt in eodem: si posterius est reperibile sine priore: & prius poterit dari sine po steriore, sed assumi ad vnitatem diuinae personae, & fruiDec huiusmodi enim sunt diuersarum rationum, vt de se patet immo neutrum est de ratione alterius. Si enim frui esse de ratione assumi: tunc impossibile esset assumi creatur; irrationalem, cuius oppositum iam in primo articulo declaraui: & si assumi esset de ratione ipsius frui, tunc nullu posset frui nisi assumeretur. Etiam assumi naturaliter pra cedit frui, quando conueniunt in eodem, sicut actus primus praecedit secundum, Item ipsum frui separatur ab a sumi: beati enim fruuntur, & tamen ad vnitatem diuini suppositi non assumuntur: ergo &c
3 Praeterea, fruitio non habetur circa Deum, nisi in qui tum apprehenditur sub ratione perfectissimi boni, puta sub ratione vltimi finis: si Deus propter suam libertati omnimodam potest se ostendere tali naturae assumptsub ratione entis, seu veri: & non ostendere sub rationi boni: ergo &c
4 Praeterea, nullus potest beatifice frui sine habitu ca ritatis affectum disponente: sed Deus ex hoc, quod assumit huismodi naturam, non necessitatur ad influendun caritatem: eroo &c
3 Praeterea, Deus potest influere in naturam, seu esset tiam praeter hoc, quod infiuat in illius naturae potentiam vt patuit de igne in camino, qui in se ipso caluit: virtuti tamen sua actiua pueros non combussit: sic &c SED CONIRA illud est quidam doctor, qui ponit quod natura humana in Christo ex vi vnionis, necessario habet actum fruitionis. Quia omnis natura humana non fruens Deo per libertatem arbitrij, est flexibilis ab eo & per consequens potest peccare: sed Christus non potuit peccare: quia si potuit peccare, potuit etiam damnari, quod est absurdum dicere: ergo &c
2 Praeterea, obiectum potentiae vndique perfundens potentiam, non potest non percipi a potentia. Vnde si sensibile positum supra sensum faceret sensum: tunc im possibile esset oculum vndique clara luce perfundi, & ta men lucem non videre: sed ipsa assumptionis vnione Deu totam essentiam animae persundit, & per consequens praesens est potentiae in ratione obiecti beatifici; ergo &c
3 Praeterea, impossibile est Deum esse praesentem potentiae, & non essentiae: ergo impossibile est, quod Deum per specialem illapsum sit praesens essentiae, & non poter tiae. Consequentia patet quia essentialior est ordo essentiae ad potentiam: quam potentiae ad essentiam.
4 Praeterea, arguunt quidam alij sic. Maiore vnione vn tur anima rationalis Deo, cum ad personam verbi assumitur, quam cum anima per lumen gloriae Deo vnitur; igitur cum in ista secuda vnione non possit non frui Deo: ergo nec in prima
3 Praeterea, actiuo sufficienter praesente passiuo disposito, necessario sequitur actio: maxime si talis actio sit na turalis, & necessaria sed ipsi animae assumptae obiectum beatificum semper est presens, & actus circa obiectum est naturalis, & necessarius: quia voluntas naturaliter, & ne cessario vult finem vltimum: ergo necessario fruetur eo
e Praeterea, suppositum diuinum semper fruitur diuina essentia, si ergo secundum naturam alsumptam non frue retur: tunc idem suppositum esset fruens, & non fruens, quod est contradictio.
SED ista non concludunt. Igitur ad primum dicendum quod maior non est vera, nisi talis natura sibi ipsi, vel sui naturalibus relinquatur: quia etiam in vita praesenti anima viatrix tanta gratiarum abundantia posset repleri, quod peccare non posset, vt in libro secundo declaraut de Virgine gloriosa. Natura igitur humana, vt assumpta est, impeccabilis est: quia sibi ipsi derelicta non est
Ad secundum dicendum ad maiorem, quod dato, quod virtus diuina vndique perfundat potentiam quantum ad suae entitatis conseruationem: tamen si virtus illa non influit in potentiam, seu subtrahit suam infiuentiam, quo ad actum eliciendum, nulla sequitur in potentia operatio: sed Deus potest suam influentiam subtrahere a potentia naturae assumptae: ideo &c
Ad tertium nego consequentiam: quia Deus potest si vult, esse praesens essentiae, ac potentiae per suam virtutem, ipsas sustentando, praeter hoc, quod sit praesens potentiae per modum obiecti, de qua praesentia arguens intendit concludere. Etiam antecedens non est verum: quiannihilata essentia, adhuc Deus posset, si vellet, esse praesens potentiae, ipsam in esse conseruando. Ad quartum dicendum, quod ex maiori, & minori vnione non potest argui magis, & minus in operatione: nisi illa maior, & minor vnio essent eiusdem rationis, quod non est in proposito. Etiam minor non est vera: quia anima existente disposita per lumen gloriae: adhuc ex sua infinita libertate posset Deus se non ostendere, si vellet, per modum oblecti
Ad quintum dicendum, quod minor non est vera: quiDeus ex sua libertate potest esse non praesens per modum obiecti beatifici. Etiam cum actus beatae fruitionis sit actus simpliciter supernaturalis: ideo non videtur bene dictu quod voluntas naturaliter fruatur: quamuis etiam necessario fruatur, quantum est ex parte sui, vt est perfecto disposita, loquendo de necessitate immutabilitatis, & non coactionis.
Ad sextum dicendum, quod idem suppositum fruatus secundum vnam naturam: & non fruatur secundum aliam naturam, nulla est contradictio: ergo &c
QVANTVM ad tertium articulum pono duas con lusiones. Prima est, quod filius Dei assumpsit cat nem mediante anima. Quia illud, quod est simpliciter grossum, decet coniungi illi, quod est simpliciter subtile, in aliquo medio modo se habente: sed suppositum diui num simpliciter est subtile, & corpus simpliciter est grol sum: ergo decet haec fuisse coniuncta mediante anima, quae se habet medio modo
FORTE DICETVR, quod dissoluto medio ab altero extremorum, dissoluuntur extrema: sed in triduo dis soluta anima a carne, adhuc caro remasit vnita filio Dei ergo caro non vnietur sibi mediante anima
RESPONDEO, quod quamuis bene arguatur, quod anima non fuerit ibi medium necessitatis: tamen non probatur, quin fuerit medium congruitatis SECVNDA conclusio est, quod filius Dei assumpsi totam humanam naturam mediantibus partibus. Quiposterius origine assumitur mediante eo, quod est prius origine: sed partes, ex quibus componitur humana natura, sunt priores origine ipso toto: ergo &c.
FORTE DICETVR, quod partes non fiunt, nisi fa ctione totius: ergo ipsum totum, ex cuius origination originantur, & fiut partes, erit prius origine ipsis partibus
RESPONDEO, quod licet materia non fiat per se sed fiat sub forma: & forma non fiat per se; sed fiat in materia: tamen prius intelligimus formam fieri in materia & materiam sub forma, quam intelligamus fieri totum: quia partes constituunt totum; constituentia autem sun priora constituto. Vnde ad formam instantiae potest diciquod quamuis factione completiua partes dicantur fieri factione totius, vt patet 7. metaphysi. originaliter tamen & incomplete factio partium in aliquo priori natura pra cedit factionem totius: & ideo, vt sic, fit ipsum totun mediante factione partium.
QVANTVM ad quartum articulum pono duas con lusiones. Prima est, quod loquendo de priori tem poris, & durationis, caro Christi non fuit prius in virgi ne organi ata, quam a verbo Dei assumpta. Quia quo non est hoc, organixatum esse non potest. Ista patet, quiad oppositum praedicati sequitur oppositum subiecti: puta, est organiaatum: ergo est. Sed caro Christi, antequam a verbo Dei assumeretur, non fuit: ergo organitata essi non potuit. Maior patet, Sed minorem, ponit Deat. Augusti. de fide ad Petruni circa finem libri regula. 15. vbi fic ait. Firmissime tene, & nullatenus dubites, non carnem Christi sine deitate conceptam in vtero virginis priusquam susciperetur a verbo: sed ipsum verbum Deum luae carnis acceptione conceptum, ipsamque carnem ver bi Dei incarnatione conceptam.
2 Praeterea, si caro Christi prius fuisset duratione orga nixata, quam a verbo Dei assumpta, tunc verbi incarna tio fuisset carnis assumptae destructio. Falsitas consequen tis patet: quia verbum Dei sic carnem humanam assum. psit, quod nihil in ea destruxit: sed potius quod destructum erat misericorditer reparauit. Consequentiam pro bo: quia corpus organixatum non innitens alteri, nec per modum assumpti, nec per modum partis, est verum suppositum: huiusmodi autem suppositum fuisset in assumptione destructum, alias duo essent supposita in domino lesu Christo, quod est contra catholicam fidem
SECVNDA conclusio est, quod quamuis non prius duratione, tamen prius natura, seu naturali praesuposito ne caro Christi fuit organixata, quam a verbo Dei assum pta. Quia illud, quod est prius priore, hoc est prius posteriore: sed caro Christi prius natura fuit animata quam a verbo Dei assumpta, alias filius Dei non assum psisset naturam humanam: & caro Christi prius natura fuit organixata, quam animata: quia anima est actus corporis organici physi, vt patet 2. de anima: ergo de primo ad vltimum, prius naturaliter fuit caro Christi organiaata, quam a verbo assumpta
Ehis duabus conclusionibus potest inferri vnum con rollarium tale, scilicet quod carnis Christi organix atio, & verbi Dei incarnatio fuerunt simul in eodem instanti Quia quaecunque sic se habent, quod vnum naturaliter est prius altero, sinc omni prioritate temporis, vel dura tionis, illa sunt simul in eodem instanti: sed corporis Christi organixatio naturaliter praecessit eiusdem corpo ris assumptionem, seu verbi incarnationem, vt patet ex secunda conclusione. & non praecessit tempore, seu diratione, vt patet ex prima conclusione: ergo illius benedictae carnis organixatio, & verbi incarnatio simul fuerunt in eodem instanti
SED ista, licet sint benedicta, tamen potest contra ex argui. Et primo contra primam conclusionem sic. Quicquid spectat ad veram matrem, hoc attribuendum est Vir gini gloriosae respectu corporis Christi, remota tamen omni imperfectione temeratioris castissimae virginitatis: sed secundum Calenum, ceterae matres actiue se habent in foetus formatione, seu organiv atione: quia foetus ipsis saepius assimilatur: ergo & Virginis actione Chri sti caro fuit organitata, & per consequens, cum Virgini actio necessario tempore fuerit mensurata: ergo videtur, quod corporis Chrilti organixatio tempore fuerit prior, quam eius assumptio.
2 Praeterea, contra secundam conclusionem sic. Inillo priori natura, quo caro Christi fuit organixata ante, quam assumpta, aut illa caro sustentabatur fupposito proprio aut alieno: Si proprio, tunc illud suppositum per verbi incarnationem fuisset destructum: Si alieno, tunc a tali supposito fuisset assumptum, & sic in illo priori natura, quo ponis ipsum non esse assumptum, fuisset assumptum quod est contradictio.
3 Praeterea, quorum coniunctio prius dissoluitur, illa vltimo counguntur: sed prius dissoluitur vnio carnis, & animae, quam carnis, & verbi: quia in triduo non re mansit vnio carnis, & animae, remansit tamen vnio carnis, & verbi: ergo caro Christi non fuit natura prius animata, quam a verbo assumpt)
4 Praeterea, contra corollarium sic. lllud, quod de se tere est motus, vel necessario concernit motum, non po test fieri in instanti: sed orgauiatio carnis est huiusmodi. Maior patet: minorem probo. quia organiaatio non potest fieri sine membrorum, seu organorum extensio, ne, quae necessario requirit motum localem
AD PRIMVM dicendum, quod Qalenus in hoc non dicit verum: vnde Aristo, quem magis in naturalibus reputo expertum, expresse negat virtutem actiuam respectu organixations in foemella esse. Et Auicen 9. suo do animalibus admiratur de eo, quod alenus ausus fuit contradicere tanto philosopho, scilicet Aristo. Et Auicen. ibidem respondens suae admirationi ait, quod Qu lenus loquebatur, vt medicus, multa sciens in ramis, & pauca in radice scientiae naturalis
Ad secundum dicendum, quod in illo priori natura caro illa a nullo supposito sustentabatur: quia illud prius non est existenter pro tempore, vel instanti: sed solum secundum naturalem intelligentiam
RESPONDEO, quod licet omne, quod est prius na tura, sit prius ratione, hoc tamen non conuertitur: quia prius natura differt realiter a suo posteriori: ad prioritate autem rationis sufficit differentia secundum rationem,
Ad tertium dicendum, quod maior non est vera, nisi ambae illae coniunctiones sint naturales: sic autem non est in proposito: quia vnio animae cum carne debite disposita est naturalis: sed vnio verbi cum carne est supernaturalis: Et ideo quamuis vnio carnis cum verbo sit na turaliter posterior: tamen potest manere, dissoluta vnione carnis, & aniine, secundum quod virtus supernaturalis illam vnionem continuat, a qua talis vnio totaliter depedet Potest etiam dici, quod in triduo dissoluta fuit vnio carnis ad verbum, saltem quantum ad modum vnionis, quo primo assumpta fuit ipsa caro: quia verbum carnem assumpsit, secundum quod actu fuit pars humanae naturae quam per se assumpsit: sed in triduo remansit talis caro non vt actu ens pars humanae naturae
Ad quartum dicendum, quod licet organixatio, prout fit a virtute finita, sit motus, vel necessario concernat mo tum, non tamen est motus, nec necessario concernit motum, prout fit a virtute infinita, quae agit in istanti. Et quia, vt dictum est superius, formatio corporis Christi fuit a tota trinitate realiter, & a spiritu sancto appropiat, ideo: &c
On this page