Quaestio 1

Questio. I An tot res poni debeant in diuinis. quot relationes

VTRVM tot debeamus ponere res esse in diuinis, quot ponim: relationes.

Et videtur quod sic: qua multiplicato inferiori multiplicatur superius; sed relatio realis est infe rius respectu, quod est res, ergo quoties multiplicatur realis relatio multiplicatur vera res, & per consequens tot erunt in diuinis vere res, quot sunt ibi reales relationes

Contra in diuinis non potest esse nisi trinitas rerum sed relationes reales in diuinis sunt plures tribus, ergo non sunt in diuinis tot res, quot sunt ibi relationes reales. Hic sunt quattuor videnda. Primo enim videndum est, quot sint reales relationes in diuinis, Secundo, utrum sint tot verae res, quot sunt relationes. Tertio, vtrum huiusmodi relationes sint posteriores actibus notionalibus. Et quarto, vtrum verbum dicatur essentialit er, vel notionaliter in diuinis. De omnibus enim istis magister videtur inquirere in illa 27. distinctione.

RESOLVTIO Relationes vealit ex in diuinis sunt quattuor, trer tamen ves relatae conceduntur, cum trer tantum personae in diuinis statgantur.

ARTICVLVS L Quot sint reales relationes in diuinis

SVANTVM ad primum, quot sint reales relationes in e diuinis, est aduertendum, que in diuinis est differrentia inter notiones, & proprietates.

1 Omne enm illud dicitur notio, quod personam diuini notificat, ita quod non est commune tribus; relatio autem; quo persona ad terminum realem realiter refertur. Proprie tas vero dicitur, quo persona in esse incomunicabili, sius proprio, & personali constituitur. Et ideo quinque sunt no tiones: quia pater notificatur paternitate, & innascibilita te, & spiratione actiua, quae dicitur conis notio: quia per edem notificatur etiam filius, cum ipsa sit vna simpliciter in patre, & in filio, filius vero preter communem notionem noti ficatur filiatione, & spiritus sanctus notificatur sola spira tione passiua. Proprietates vero sunt tantum tres: nam cum personas in esse personali constituant, & personae diuine sint tantummodo tres, sequitur, quod proprietates diuinae sint tantummodo tres, scilicet paternitas, filiatio, & passiua spiratio. Relationes vero reales sunt quattuor: quia qua libet relatiua opposito duas requirit relationes; sed in diuinis sunt tantum duae relatiuae oppositones reales; vna, qua pater apponitur filio, & econuerso, & alia qua pa ter & filius opponitur spiritui sancto, & econuerso, ergo erunt in diuinis tantum quattuor relationes reales

2 Praeterea, in diuinis non sunt intrinsecae relationes reales, nisi originis. Quo supposito arguo sic. Quaelibe origo requirit duas relationes reales: quia alia est relatio realis, qua producens refertur ad productum, & alia qua productum refertur ad producens, sed in diuinis sunt duae verae, & perfectae origines scilicet verbatio, sius verbi generatio, & processio, siue spiritus sancti productio ergo erunt ibi quattuor reales relationes, scilicet pater. nitas, filiatio, actiua spiratio, & passiua spiratio

Preterea, omnis illa relatio est realis, quae habet fur damentum reale, & terminum realem, sed quaelibet praedictarum relationum est huiusmodi, ergo &c

ARTICVLVS II. Vtrum in diuinis tot sint verae vres, quot sum relationes

QVANTVM ad secundum principale, vtrum in di uinis sint tot verae res, quot sunt relationes, dico, quod illae quattuor relationes diuinae non sunt quattuor res, sed sunt tres tantum

Quia non possunt esse plures res in diuinis, quam sint personae, sed personae tantummodo sunt tres, vt tenet fi des catholita, ergo tantummodo erunt tres res in diuinis. Maior patet, quia si in diuinis essent plures res, quam per sonae, tunc necessario in aliqua diuinarum personarum es sent plures res ab inuice realiter differentes, quod est im possibile: quia talis persona non esset vere simplex Sed forte dicetur, quod illae plures res non sunt absolutae. sed merae relationes; ideo non derogant summae simplicita ti: quia sicut relatio cum diuina essentia in eadem persona non derogat simplicitati, sic nec relatio cum relatione.

Respondeo, quod omnis multitudo rerum realiter differentium in eadem persona videtur derogare summae simplicitati, quod autem additur de essentia & relatione, non est simile: quia essentis diuina, & relatio non sunt duae res, sed vna tantum, nulla enim realis differentia est inter essentiam diuinam & relationem, sicut infra patebit

2 Praeterea, pauciores res essent i spiritu sancto, quam in patre & filio quia si communis notio esset alia res a pa ternitate, vt est in patre, & a filiatione, vt est in filio, tunc praeter essentiam diuinam essent duae res in patre, puta aternitas & communis notio: & eodem modo de filio; sed in spiritu sancto esset solum passiua spiratio, & sic spiritus sanctus esset simplicior patre & filio, quod est impium confiteri.

3 Praeterea, omnia in diuinis sunt idem, vbi non obuiat relationis opposito, vt patuit per Ans in quaestione praecedenti; sed communis notio, nec paternitati, nec filiatio nhi opponitur relatiue.

ped forte dicetur, quod eadem ratione nec paternitas nec filiatio differrent a spiratione passiua, quia ad ipsam non habent oppositionem relatiuam

Respondeo, quod paternitas & filiatio quamuis non oppo nuntur directe spirationi passiuae, tamen indirecte ei op- nuntur, vt patuit superius; sed paternitas, & filiatio nec di recte, nec indirecte opponuntur spirationi actiue, siue communi notioni,

4 Item paternitas, & passiua spitatio constituunt distincta supposita realiter ad se inuicem opposita, & similiter fitiatio & passiua spiratio, sed comunis notio non constituit suppositum distinctum a suppesitis constitutis per pa ternitatem & filiationem, sed est in patre & filio, non ut duo sunt, sed vt vnum principium spiritus sancti sunt.

Et illa est intentio doctoris nostri in illa distinctione, cum ait, quod aliunde habet relatio, quod sit relatio, & que sit res, quia quod sit relatio habet per illud, ad quod est, uta a termino, seu per terminum ad quem refertur: quia vt sic, necessario concernit oppositionem, & per consequens distinctionem, & ideo secundum duplicem opposi tionem originis, quam ponimus in diuinis personis, necesse habemus confiteri quattuor relationes: Sed quod sit res habet ab eo, in quo est, & ideo conmunis spiratio in patre non poterit esse alia res a paternitate, cum sit in eodem immediato fundamento cum ea, scilicet in supposito pa tris, nec poterit esse alia res a filiatione, cum sit in eodem supposito filij cum ea, quamuis sit alia relatio, quam paternitas, vel filiatio: quia refertur ad alium terminum, puta ad piritum sanctu, ad que nec refertur paternitas, nec filiatio.

Sed contra ista multipliciter inceditur. Primo enm sunt aliqui, quod arguunt contra conclusionem in se. Secundo sunt alii tenentes conclusionem, arguunt tamen contra iam lictam doctoris declarationem.

1 Primi arguunt sic. Sicut non potest poni aliquid rele, siue absolutum, siue relatiuum, nisi ponatur res; sic non potest poni differentia realis, nisi ponatur differentia rei: sed, vt iam dictum est, quattuor sunt reales relationes in diuinis, ergo quattuor erunt res.

2 Praeterea, sicut se habent duae relationes secundum rationem distinctae ad rem rationis, ita se habent duae relationes reales realiter distinctae ad rem realiter dictam, sed impossibile est ponere duas relationes distinctas secundum rationem, quin ponantur duae res rationis, ergo &c

3 Praeterea, quando aliqua duo sunt eade alicui tertio omni modo realitatis, tunc sunt idem inter se omni modo realitatis, sed paternitas, & filiatio secundum praedictam positonem sunt idem communi notioni oni modo realitatis, nta re absoluta, & re relata, ergo inter se nec poterunt differre re absoluta, nec relata, quod est inconueniens mia tunc pater nullam distinctionem haberet a filio.

4 Praeterea, quandocumque aliqua sic se habent vt su perius, & inferius, tunc multiplicato inseriori, necessario multiplicatur & superius: sed res est quid superius ad re- lationem, ergo tot erunt res, quot relationes.

3 Praeterea, istud posset argui. Si quattuor relationes liuinae non essent quattuot res, hoc maxime esset pro ta to, quod communis notio non differt realiter a paternitate, & filiatione, quia de aliis tribus patet, quod differunt sed hoc non obstat, quod potest probari primo sic¬

1 Illa, quae non possunt conuenire eidem respectu eiusdem, non sunt idem realiter, sed communis notio, & paternitas non possunt conuenire patri respectu eiusdem: quia paternitas competit sibi respectu filiij, & communis notio respectu spiritus sancti, ergo non possunt esse idem realiter ad minus re relata

2 Praeterea, sicut se habet paterntas ad filiationem. sic se habet communis notio ad passiuam spirationem, er go commutatim sic se habebit paternitas ad communi notionem, sicut se habet filiatio ad passiuamspiratione sed filiatio & passiua spiratio sunt duae res, ergo paterni- tas & communis notio erunt duae res.

2 Praeterea, generatio actiua est alia res ab actiua pro ressione, ergo paternitas erit alia res a communi notione, consequentia patet: quia sicut generatio actiua est rea liter idem, quod paternitas, sic processio actiua est realiter idem quod communis notio; antecedens probatur: quia duae passiones, seu illa, quae se habent ad modum duarum passionum immediate non possunt esse ab vna actione, sed generatio passiua, quae est a generatione acti ua, & processio passiua, quae est a processione actiua, sunt duae emanationes passiuae, ergo generatio actiua, & proces sio passiua, non possunt esse vna actio, & per consequens nec vna res.

4 Praeterea, impossibile est esse eandem relationem producentis, & producti, etiam dato, quod idem sit producens, & productum respectu diuersorum, sed filiatio, est relatio producti, & communis notio est relatio producetis, ergo videtur, quod in filio communis notio, & filiatio differant realiter

Secundo contra modum declarandi doctoris nostri ar guunt quidam sic¬

1 Cum dicis, quod relatio habet, quod sit res a fundamento in quo est, vel per fundamentum intelligis d i-¬ uinam essentiam, vel diuinum suppositum. No primum; quia tunc omnes diuinae relationes essent vna res numo ro, cum diuina essentia sit penitus vna. Nec secundum: quia principium constitutiuum non habet, quod sit res ab eo, quod constituit: sed secundum te relatiua proprietas constituit suppositum, ergo ex ipso supposito non habet, quod sit res

2 Praeterea, etiam in creaturis super eodem fundamen to, puta in eadem albedine, respectu tamen diuersorum fundat similitudo, &dissimilitudo, quae differut realiter

Sed istis non obstantibus praedictam tenebo concluionem, eo, quod magis conformis catholicae fidei vide tur. Et quia totum pondus in hoc consistit, quod ipsi nituntur probare, quod communis notio differat a paterni tate, vt est in patre, & a filiatione vt est in filio, tamquam res a re, igitur oppositum illius arguo sic.

1 Illa, quae de se inuicem praedicantur praedicat one identica, non possunt differre sicut res a re, sed communis notio praedicatur identice in patre de ipsa paterni tate, & in filio de ipsa filiatione, ergo non differt ab eis sicut res a re: Maior patet: quia eius oppositum implicat contradictionem quia tunc essent idem; & non essent idem mino rem pbo; qua omne, quod praedicat de patre in diuinis identice praedicatur etiam de paternitate in diuinis identice: sed com munis notio predicatur de patre identice, ergo & de pa ternitate: mimor patet, probo maiorem, quia quandocum que aliquid praedicatur identice de aliquo termino con crete sumpto, quod non praedicatur de eo abstracte sumto, ille terminus concretus erit aliquid aggregatum, & deficiet necessario a summa simplicitate, sed quaelibet di uina persona est summae simplicitatis, ergo quicquid prae dicatur identice de quacumque diuina persona sub termino concreto prolata, de eiusdem termini concreti ab stracto pdicabitur, & eodem modo arguitur de filiatione

2 Praeterea, si communis notio, & paternitas in perso na patris dicerent plures res realiter differentes, tunc in vna & eadem persona diuina essent formaliter plura sup posita, consequens est impossibile, ergo & antecedens probo consequentiam: quia res distincta, quae non est ali tui inhaerens, necessario est suppositum per se, si ab alte ro miraculose non sustentatur: sed communis notio secu dum te est res distincta, & non inhaeret alicui: quia non st accidens, nec sustentatur miraculose; sicut natura, hu mana a verbo: quia intrinsece in diuinis quicquid est, naturaliter est, ergo secundum positionem tuam communis notio de se erit suppositum formaliter praeter suppofitum patris, quod est impossibile

3 Praeterea, sub nomine exprimente multitudinem rerum diuinarum, tenctur quilibet catholicus adorare Deum: sed nullus Deum adorat sub quaternitatis nomine, sed solum sub nomine trinitatis, ergo quattuor relationes diuinae non sunt quattuor res.

Ad primum ergo adductum contra conclusionem diendum, quod paternitatem, & communem notionem licere duas relationes reales potest dupliciter intelligiVno modo, quod intrinsece dicant duas realitates. Alio modo extrinsece & connotatiue. Primo modo est falsus ntellectus: quia intrinsece sunt vna, & eadem realitas pe nitus indiuisa, & sub hoc sensu maior illius rationis est ve ra, sed minor est falsa: quia in diuinis non sunt illo modo quattuor relationes reales, quod intrinsece dicant quattuor realitates, Secundo modo est verus intellectus, eo quod paternitas, & communis notio extrinsece conexigant duos terminos realiter distinctos, ratione quorum pere dicuntur duae relationes reales realitate extrinseca Sunt etiam reales realitate intrinseca, quamuis non est realitas distincta, co quod illud, a quo dicuntur habers huiusmodi realitatem, sit penitus vna res & indistincta; & sub hoc sensu maior est falsa: quia non oportet, quod vbi ponitur differentia realis realitate extrinseca, quod ibi. ponantur plures res distinctae intrinsece¬

Ad secundum patet per idem: quia non conuincitur ex hoc, nisi, quod ponuntur duae res intrinsece denominantes ipsos terminos, extrinsece autem huiusmodi relationes, maxime si tales relationes simul se compatiuntur in eodem diuino supposito. Etiam concessis ambabus raemissis, non plus concluditur, nisi quod non possunt dari duae relationes realiter distinctae, nisi dentur duae es: & hoc non est contra propositum nostrum: quia non ponimus commune notionem, & paternitatem esse duas relationes realiter distinctas, licet ponamus, quod sint duae relationes reales ratione duorum realium terminorum.

Ad tertium dicendum, quod si illa maior per se nota, vt illi dicunt, tunc sub illa maiore accipiam vnam minotem infallibilem, & concludam propositum nostrumi, & oppositum illius, quod ipsi intendunt: Dicam enim sic, lila, quae sunt cadem alicui tertio omni modo realitatis, puta re absoluta & re relata, sunt idem inter se omni modo. ealitatis: sed communis notio, & paternitas sunt idem supposito patris omni modo realitatis: quia nec differunt b eo re absoluta nec re relata, ergo nec differunt inter se re absoluta, nec re relata. Ad formam tamen argumenti dice quod aliqua esse eade alicui entitate relatiua potest intelligi dupliciter. Vno modo positue, alio modo priuati ue. Si positiue, bene sequitur, quod sint eade inter se entitate relatiua: sed non secundo modo, verbi gratia Paternitas, & generatio actiua sunt idem relationi, quae est patris ad filium re relata positue: quia ambo referun tur ad eundem terminum scilicet ad filiu: sed paternitas & filiatio sunt idem diuinae essentiae, non solu re absoluta; sed etiam relata, priuatiue tamen: quia quamuis non referantur ad eundem terminum, ratione cuius relationis dicerentur idem re relata positiue, tamen non distinguumtur relatiue ab essentia, cum non habeant oppositionem ad eam. Sic eodem modo paternitas, & filiatio sunt idem communi notioni re absoluta ratione diuinae essentiae, & similiter sunt idem sibi re relata saltem priuatiue: quia, cum nullam oppositionem habeant ad eam, non possunt relatiue distingui ab ea

Et si iterum daretur illa instantia de spiratione passiua, quae, cum non opponitur relatiue filiationi, & paternitati, non posset differre ab ess

Dico, vt supra dictum est, quod ibi est opposito saltem in directa, & cum hoc in nullo eodem supposito ponitur spi ratio passiua cum paternitate, vel filiatione; si enim esset in eodem supposito cum paternitate, dicerem, quod non differret a patetnitate.

Ad quartum dicendum, quod plurificato inferiori plurificatur superius ea entitate, & realitate, qua plurificatur ij sum inferius: sed vt iam patuit, plures relationes existentes in eodem diuino supposito, non plurificantur quantum ad realitatem conuenientem ipsis intrinsece, & in recto sed solum quantum ad realitatem terminorum, quos comnotant & conexigunt, ergo vt sic, ex plurificatione superio ris, quod est res, non concluditur, quod relationes diuinae in eodem supposito existentes, secundum se sint plures res; sed tantummodo ea, quae important conexigitiue, & connotatiue sint plures res, scilitet termini, respectu quorum habent relatiuam oppositionem.

Ad quintum nego minorem. Ad probationem primam dico, quod maior est falsa, maxi me si talia sint in eodem supposito simplicissimo, i quo nulla potest esse diuersitas rerum. vel dicendum, quod ea, qua non possunt conuenire eidem respectu eiusdem, differunt realiter realitate extrinseca, non tamen intrinseca

Ad secundam dicendum, quod commutata proportio pro prie tenet in terminis quantitatiuis; sed quantitas termi- norum relatiuorum proprie consistit in eorum opposito ne: quia opposito terminorum concernit distantiam, & per consequens quantitatem talium terminorum, ergo ex ipsa prima proport one non plus habetur, nisi quod sicut paternitas, & filiatio re latiue opponuntur, sic communis notio, & passiua spiratio relatiue opponuntur, & per con sequens ex ipsa commutatione non plus debet inferri nisi quod sicut primus terminus non opponitur tertio, sic secundus non opponitur quarto. In minori igitur illius commutatae proportionis committitur fallacia figurae di ctionis: quia de quanto itur ad quid.

Ad tertiam nego antecedens. Ad probationem dico, quod maior est falsa, quia ab eadem solis actione possunt esse multae passiones realiter differentes

Forte dicetur, quod non est simile de sole, cum sit agens vniuersale

Sed illud non obstat: quia idem particularis ignis eade sua calefactione liquefactionem causat in cera, & exsiccationem in ligno, quae sunt duae passiones realiter differetes; passiones ergo possunt multiplicari ratione multitudinis patientium, stante eade actione ratione vnius agentis

Ad quartam dicendum, quod non plus concluditur, en si quod filiatio & communis notio sunt duae relationes, non tamen ex hoc sequitur, quod sint duae res distincta realitate intrinseca.

Ad primum, quod introducitur contra doctorem nostrum dicendum, quod ipse in illo proposito per fundamentum intelligit diuinum suppositum, propter quod ipse in eade quaestione dicit, quod si communis notio esset in patre & fi- lio, vt duo sunt, tunc communis notio esset duae res: quia esset in duobus suppositis vt duo sunt, esset tamen tantum vna relatio propter vnitatem sui termini, ergo econtra paternitas & talis notio erut vna res, quia sunt in vno sup posito, & duae relationes propter dualitatem terminorum Ad probationem dico, quod paternitas vt relatio non con stituit personam patris, sed secundum nostrum modum intelli¬ gendi presupponit seipsam, vt proprietas patris est, & lic, constituit. Nec etiam est imaginandum, quod relatio habeat entitatem a supposito, in quo est effectiue: quicquid enim est in patre, a nullo producitur: omne enim, quod in patre est, improducibile est, & innascibile, nec etiam filiatio efficieter est a filio, sed a patre producitur a quo producitur ipse filius. Sed est intelligendum, quod pro tanto dicitur relatio habere, quod res sint ab eo, in quo est: quia ex sua natura habet, quod eius realitas resultet in illo.

Ad secundum dicendum, quod non est ad propositum illudi quod adducitur de similitudine fundata i creatura: qua cum creatura non sit omnino simplex, non repugnat res distin ctas esse in eodem fundamento creato respectu diuersorum, & ideo dato, quod similitudo, & dissimilitudo dican diuersas res, adhuc tamen possent simul esse in eodem fundamento creato: repugnat tamen diuersas res esse in eadem diuina persona, quae est omnino simplex

ARTICVLVS IIR Vtrum Relationes diuinae sint posteriores actibus motionalibus.

SANTVM ad tertium principale, vtrum relationes ¬ diuinae sint posteriores actibus notionalibus, satis dictum est superius. Resumpsi tamen ad praesens pop aliqua dicta doctorum, quae postea inueni, quae illis tue di ctis videtur repugnare Dixi enim tunc primo, quoe inter pa ternitate, & generationem actiuam non potest esse prioritas ex natura rei, eo quod sint idem realiter, Secundo dixi, quod secundum ratione, & secundum nostrum modumintelligendi potest esse in ipsis prioritas: quia paternitas considerata vt proprietas, constituit personam patris, & ideo vt sic, est prior generatione, quia agere praesupponit esse: sed patet nitas considerata, vt relatio est, sequitur generationem: quia secundum nostrum modum intelligendi relationes originis innascuntur ex actibus.

Sed contra primum arguit quidam doctor probans, quod aternitas & generatio actiua differant realiter.

1 Quia quando aliqua duo sic se habent, quod unum est realiter in aliquo, & reliquum est in suo opposito, illa non sunt realiter idem. illa patet: quia quae realiter separantur, non sunt realiter idem, sed paternitas, & generatio actiua sunt hniusmodi: quia paternitas est in pacre rea liter, cum per eam sit formaliter pater, sed generatio acti ua est in filio, & probatur quattuor rationibus, quas addu xi superius.

2 Preterea, quandocunque aliqua sunt idem realiter; de quocunque praedicatur vnum, de eodem vere praedica tur aliud; sed paternitas vere praedicatur de diuina essentia, & non generare: quia illa est falsa, essentia generat, vt superius patuit, ergo &c.

3 Praeterea, generatio actio est idem, quod filius, ergo differt a paternitate: consequentia patet, probo antecedes: quia sicut se habet creatio actio ad creaturam, sic generatio actio ad filiu ill apatet: quia sicut creatione producitur creatura, sic generatione producitur genitum, siue filius, sed creatio actio est idem, quod creatura, ergo gene ratio actio est idem, quod filius.

Praeterea, fundamentum non est idem cum fundato: quia nihil seipsum fundat, sed generatio est fundamentum paternitatis: quia relationes producentis, & producti super actione fundantur.

s Praeterea, quandocunque aliqua sic se habent, quod vnum manet, alio non manente, illa non sunt idem realiter, sed paternitas manet, & generatio non manet. t patet in creaturis, & dato, quod in diuinis semper simul maneant, hoc solum prouenit ex diuina immutabi litate, & non ex conditione paternitatis, & generationis quia dato per impossibile, quod generare transiret adhuc remaneret paternitas, si filius permaneret.

4 Preterea, ea, quae sunt diuersorum generum, non sunt idem realiter; sed paternitas reducitur ad praedicamentum relationis, generare ad praedicamentum actionis, ergo &c

3 Praeterea, idem non est causa sui ipsius, sed generano est quasi causa paternitatis: quia pater, est pater, quia generat

Sed illa non concludunt 1 Quia si paternitas, & generatio actiua differrent reali ter, tuc in eade persona patris essent duae proprietates incomunicabiles, & per consequens in vna persona essent duae personalitates: qa quaelibet harum proprietatum daret esse incommunicabile, quod in diuinis est esse personale¬

2 Praeterea, si paternitas & generatio actiua differreni realiter, tunc in versona patris essent quattuor notiones: da aeque determinate notificaretur persona patris per ge erationem, sicut per spirationem actiuam, seu paternita tem: sed sancti doctores communiter ponunt solum trenotiones in persona patris, scilicet inuascibilitatem, paternitatem, & communem notionem: ergo &c.

3 Praeterea, inter duos simplices terminos non potest esse, nisi vna relatiua opposito, & per consequens in vtro que extremo, nisi vna tantummodo relatio realis; sed pater, & filius sunt duo termini simplicissimi, ergo paternitas & generare in persona patris sunt vna tantummodo realis relatio, cum secundum vtrumque pater ad filbem tantummodo referatur.

Ad primum igitur patet per ea, quae dixi superius vbioppositum istius minoris probaui, & respondi ad probationes eius.

Ad secundum dicendum, quod quamuis essentia diuisa non generet, gencratio tamen praedicatur de ea identice non minus, quam ipsa paternitas, haec est enim verissima, essentia diuina est ipsa generatio diuina, & est ipsum generare diuinum

Ad tertium nego antecedens. Ad probationem dico que non est simile: quia creatio est quid temporale transiens in alienam naturam, sed generatio actio est aeterna & non transit in alienam naturam.

Ad quartum, nego minorem: quia, vt patet, in creaturis transeunte actu generationis, manet paternitas: ergo pater nitas aliud habet fundamentum, quam actum genetationis.

Ad quintum dicendum, quod sicut ex diuina immutabilitate prouenit, quod paternitas manere non potest, non manente generatione; sic ex personae patris simplicitate pro uenit, quod paternitas realiter differre non potest ab ipsa generatione, quae est in patre.,

Ad sextum nego maiorem: quia, vt patebit, cum de hoc mihi contigerit disputare, eade res potest esse in diuersis vraedicamentis sumpta secundum alium & alium modum Falsum etiam assumitur: quia praedicamentum actionis quantum ad actiones notionales in diuinis reducitur ad praedicamentum relationis, & quantum ad actiones absolutas reducitur ad substantiam, Propter quod dixit Doethius, quod solum duo praedicamenta sunt in diuinis, scilicet substantia & relatio,

Ad septimum dicendum, quod illa causalitas est secun dum nostrum modum intelligendi, qui ortum habet ab his, quae in creaturis videmus, sed secundum veritatem rei nulla est in diuinis causalitas inter paternitatem, & enerationem: quia eodem patet est pater, & generans. Secundo cum dixi ex dictis doctoris nostri, quod paternitas constituit personam patris vt proprietas; Contra arguunt quidam sic

4 Per idem aliquid constituitur, & distinguitur, sed se cudum te distinguit in ordine ad oppofitum, siue vt relatio est, ergo etiam constituet ia ordine ad oppositum, & per consequens constituet, vt relatio est.

2 Praeterea, sicut se habet proprietas absoluta ad suppositum absolutum, sic se habet proprictas relatiua ad suppositum relatiuum, sed proprietas absoluta vt absoluta constituit suppositum absolutum, ergo relatio vt relatio constituit suppositum relatiuum.

Praeterea, si constituit vt proprietas, saltem sub ali qua ratione constituit, aut ergo illa ratio est absoluta, aus relatiua, aut indifferens ad absolutum, & relatiuum: si primo modo, tunc constituet suppositum absolutum, si secundo modo, tunc habetur intentum contra te: quia quicquid proprietati relatiui conuenit sub ratione relatiua, hoc competit sibi vt relatio est, si tertio modo, tunc suppositum constitutum nec esset absolutum, nec respectiuum, sed esset indifferens ad vtrumque, ergo &c

Sed nec illa concludunt: quia secundum nostrum modum intelligendi eundem ordinem attribuimus aliquius, vbi differunt sola ratione, quem videmus inter ea, vbi realiter differunt. Sed in rebus creatis, vbi constituens, c referens realiter differunt, proprietas relatiua praecedlit relationem, qua constitutum refertur ad alterum, ergo ecudum nostrum modum intelligedi in diuinis, vbi haec sola ratione differunt, concipimus eandem rem, puta ean dem paternitatem prius constituere vt proprietas est, scilicet ut tali supposito proprie & incommunicabiliter conuenit, quam concipiamus eam in ordine ad oppositum, lue vt relatio est

Ad primum igitur dicendum, quod quamuis per idem ex arte rei aliquid distinguatur & constituatur non tamen secundum idem ex parte nostri modi intelligendi.

Ad secundum patet per idem: quia quamuis suppositum relatiuum constituitur vera relatione & vt relatio est, con siderando quidditatem, seu naturam rei constituentis, ta men illam rem constituentem concipit intellectus noter prius incommunicabiliter in esse constituto, quae est ratio proprietatis: quam concipiat eam ad esse, siue ad aliud referri, quae est ratio relationis,

Ad tertium dicendum, qued intellectus vides principium constitutiuum suppositi relatiui, nec considerat ipsum sub ra sione absoluti, nec sub ratione relationis praecise, nec sub ratione indifferentis sub modo abnegationis vtriusque, ut isti in proposito accipiunt indifferens, sed considerat ipsum sub ratione proprietatis relatiuae, omnis. n relatio con siderata ut proprictas determinate inest ei, cuius est proprietas, quamuis tendat ad alterum vt relatiua est.

ARTICVLVS IIIL Vtrum verbum in dunus dicatur essentialiter, vel notionaliter,

QVANTVM ad quartum principale, vtrum verbum in ¬diuinis dicatur essentialiter, vel notionaliter; ditendum, quod verbum dicitur notionaliter in diuinis: quia lud, quod per modum emanantis se habet, dicitur notionaliter, sed verbum se habet per modum emanantis, & proedentis a verbante, seu dicente, ergo &c. De hoc non plus ad praesens: quia materiam de verbo alibi intendo leterminate pertractare

Ad argumentum principale dicendum, quod patet per illud, quod dictum est ad quartam rationem Afexandri in 2. art. istius quaestionis