Quaestio 1

Questio 1. An expressa verborum prolatio sit de necessitate baptismi

VTRVM vocalis verborum expressio sit de necessitaVte baptismi.

Et videtur, quod non Quia illud, quod non erat in baptismo, quo Christus baptia abatur, hoc non videtur esse de necessitate nostri baptismi: sed Christus legitur baptixatus, & in eius batismo nulla legitur fuisse verborum expressio: ergo &c Maior patet: quia cum omnis Christi actio nostra sit in structio, videtur, quod illud, quod in Christi baptismo non extitit, hoc nec in nostro necessarium sit

Contra illud est de necessitate baptismi, sine quo forma baptixandi a Christo tradita, non potest obseruari, sed sine vocali verborum expressione forma tradita a Chri sto non pot obseruari: ergo &c. Maior patet. Probatur mi nor: qua Christus pcepit discipulis baptixare in nomine pro tris, & filij, & spiritus sacti: vt patet in Matthaeo. hic quat tuor sunt videnda. Primo videndum est, quid sit baptismus, Secundo, quae forma verborum requiratur in baptis mo, & per idem patebit ad illud, quod hic in principaliter quaeritur.

Tertio videndum est, vtrum quaelibet mutatio facta circa verba in baptismo requisita, impediat sacramentum Et quarto de materia baptismi

RESOLVTIO. cum baptismus ext erior quaedam corporis ablutio sit, quae sane sub certa quadam praescripta verborum forma conficitur. Vnde cum forma de necessitate eius sit, cuius ert forma ad bat tismum profecto conficiendum expressa verborum prolatio f mam ipsius exprimentium necessario exigitur.

ARTICVLVS n Quid sit haptismus.

VANTVM ad primum articulum respondet Ma gister hic in littera dicens, Paptismus est ablutio corporis exterior, facta sub forma verborum praescripta 1 Sed ab ista descriptione videtur dissentire Hugo de sancto victore, qui baptismum non dicit esse ablutionem, sed aquam, sic dicens Paptismus est aqua abluendis crimi nibus sanctificata.

2 Praeterea, arguitur contra Magistrum sic. Quandocum que: aliqua sic se habent, quod vnum manet, altero non ma nente: tunc vnum non potest in recto de altero praedicari, sed baptismus manet, & ablutio non manet. Maior pa tet. Probatur minor: quia, quod ablutio transeat, hoc di se patet, sed quod baptismus maneat, hoc patet per Augustinum, qui ait. Sacramento semel imposito, numquam eo quis carebit.

3 Praeterea, illud cui collata est vis regeneratiua, hoc sacramentum baptismi debet appellari, sed aquae est huiusmodi vis collata: quia dicit Doda in glosa. Luc. 3. que De minus contactu mundissimae suae carnis vim regenerati uam contulit aquis.

4 Praeterea, illud, quod est de praedicamento relationis, non recipit praedicationem eius, quod est de praedica mento actionis, vel passionis, vel substantiae: ergo baptismus, nec debet dici ablutio, nec aqua: quod est contra vtranque descriptionem. Antecedens patet Probatur con sequentia: nam baptismus, cum sit sacramentum, & per consequens signum, necessario erit in praedicamento rela tionis: ablutio autem est de praedicamento actionis, Vt procedit ab abluente, & est de praedicamento passionis, vt recipitur in abluto: aqua vero, vt de se patet, est de praedicamento substantiae.

Ad intellectum ergo praedictorum est aduertendum quod licet baptismus formaliter dicat respectum, sicut vnum quodque aliorum sacramentorum, prout, declara ui superius dist. 1. qu. 2 tamen includit essentialiter res con porales, super quibus immediate fundatur huiusmodi cespectus: tales autem partes fundamentales, licet omnes sint partes materiales comparatae ad praedictum respectum: tamen ad inuicem comparatae, vna dicitur materi; lis respectu alterius, secundum quod est prior ea, & deter minabilis per ea, & alia contra dicitur formalis: eo quod partem priorem faciat determinate stare pro ipso sacramento, verbi gratia. In proposito tam ablutio, quam etiam verba trium diuinarum personarum expressiua dicuntui partes fundamentales, seu materiales, vt fundant baptismum formaliter sumptum, puta, vt baptismus est signum efficax respectu gratiae Dei: tamen cum baptiaatur ho¬¬ mo verba praedicta determinant illam ablutionem, & faciunt eam determinate stare pro sacramento baptismi; ideo talia verba dicuntur formalis pars respectu ablutiois contractae & determinatae, per huiusmodi verba.

Iterum est aduertendum, quod licet aqua, & ablutio facta per aquam, determinantur per verba predicta ad standum pro sacramento baptismi, quando recta intentio ne dicuntur huiusmodi verba, & per consequens tam aqua quam ablutio dicantur partes materiales respectu huiusmodi verborum: tamen aqua se habet vt materia remota, ablutio vero se habet vt materia propinqua: quia ablutio immediate fundat respectum praedictum, qui est sacramentum baptismi formaliter: aqua autem non fundat huiusmodi respectum, nisi mediante ablutione: quia nec ante ablutionem, nec post ablutionem est in aqua aptismus formaliter, sed solum per mensuram ipsius. ablutionis

Hinc est, quod diffinitio data per Magistrum ordinatior esse videtur, quam illa, quae est data per Hug. Quia n rebus artificialibus; materia propinqua praedicatur essen tialiter de eo, cuius est materia, sed materia remota da¬¬ to, quod praedicetur de huiusmodi rebus causaliter: tamen non praedicatur essentialiter: Ista enim est essentialis praedicatio, statua est lignum: supposito, quod propin qua materia immediate informata forma statuae, sit lignum tamen ista non est essentialis praedicatio, sed solum caualis, quae dicitur, statua est hyle, seu materia prima. Et quia illa, quae sunt signa voluntarie instituta, se habent d modum artificialium: ideo ablutio, quae ponitur in dil finitione Magistri, essentialiter praedicatur de baptismo: qui, formaliter sumendo, est signum a Deo voluntarie institutum: Sed aqua, quae ponitur in diffinitione Hugonis cum sit materia remota baptismi, non praedicatur essentialiter de baptismo: sed solum causaliter,

Ex quo vlterius sequitur, quod in diffinitione Magistri melius exprimitur genus, & differentia: quam in diffinitione Hugonis: quia genus essentialiter. praedicatur de specie diffinita per ipsum: Sed, sicut iam declaratum est, ablutio praedicatur essentialiter de baptismo, & non aquaentiam differentia accipitur a parte formalis; sed verba per sonas diuinas exprimentia sunt forma baptismi in ordine ad ablutionem, quae determinatur per ipsa: ideo &c

Et per hoc patet ad instantiam de Hugone.

Ad secundum dicendum, quod in baptismo poterimus tria considerare: nam aliquid est ibi, quod est sacramentum tantum, puta, ablutio, & verba. Aliquid, quod est sacta¬ menti, scilicet character. Tertium quod non est sacramen tum, sed tantummodo res sacramenti, scilicet gratia ex susceptione sacramenti collata: lgitur de medio, scilicet de charactere est intelligenda auctoritas Aug. quia charcter est indelebilis, & semper manet.

Ad tertium dicendum, quod si aliqua vis regeneratiua est in aqua, illa tamen immediatius est in ablutione: quia in aqua est habitualiter: in ablutione vero actualiter. Quomodo tamen illa auctoritas bedae, & ceterae consimiles sint intelligendae iuxta ea, quae teneo, dixi superius dist 24.1. art. 2. in solutione quarti argumenti

Ad quartum dicendum, quod sicut in rebus artificiali is forma per artem inducta praecise, & secundum se sum inon recibit praedicationem essentialem propinquae ae materiae. Ista enim est falsa: figura statuae est signum: uia substantia non praedicatur essentialiter de acciden tamen si non praecise sumitur tunc ratione implicatio uis rei naturalis proxima materia praedicatur essentialier de artificiali, puta, cum dicitur: statua est lignum: sic proposito, dato, quod de baptismo, vt pro respectu praecise lumitur cum actuali exclusione fundamenti: ablutio non raedicetur essentialiter: tamen vt baptismus sumitur sie huiusmodi praecisione: tunc talis ablutio vere, & essen naliter praedicatur de baptismo.

ARTICVLVS II uaforma verborum vequrati in haptismo, qui ter idem patebit vtrum expressa verborum prolatio sit de necessitate haptismi.

QVANTVM ad secundum artic, est aduertendum, quod cum forma sit necessario requisita ad esse us, cuius dicitur forma: ideo talia verba sunt de forma tismi, quae sunt necessario requisita in baptir ado. Du em ergo poterimus attendere necessitatem in his bis: nam quaedam sunt necessaria necessitate se tenei parte baptismi, seu sacramenti. Alia sunt necessaria essitate se tenente ex parte baptixantis, seu ministri mo modo sunt necessaria in sacramento baptismi illa ibus exprimuntur tres diuinae personae, & actus baptindi cum persona baptixata, in quam tramsit huiusmodi p aliter tamen, & aliter: nam nomina diuinarum periarum sunt absolute, & simpliciter necessaria ad hoc, d sit veritas sacramenti: propter quod nullo modo livariare talia nomina, nec in se nec in modo exprimen sed ea, quae significant actum baptixationis, & personam ptixatam, licet quantum ad expressionem actus, & per nae sint simpliciter necessaria pro veritate sacramenti imen, quantum ad modum exprimendi, non sunt simpli ernecessaria necessitate se tenente ex parte sacramen Nam Craeci actum proferunt optatiue, & baptixatum tertia persona dicentes, bapti vetur seruus Christi. Lati bero in vniuersa Rom. Ecc. actum proferunt indicatiuc aptixatum in secunda persona, puta, ego Paptixo te tamen creditur, quod Craeci vere baptixent: cuius signum lquod homana ecclesia Craecos ad se conuersos non rebaptixare, quod vtique faceret, si eos non reputansore baptix atos. Iste tamen modus exprimendi indi tiue, & in secuda psona est necessarius necessitate se t mte ex parte baptixantis in omnibus Latinis Ecclesi latum talis modus sit de praecepto homanae Ecclesiae. lem quantum ad omnes degentes in latinis Ecclesuis; leo in huiusmodi Ecclesiis mortaliter peccaret, qui hu lmodi modum non obseruaret, maxime si talis homo peui ex officio competit baptix are: illum enim ignoramaimris non excusat, cum de iure quilibet teneatur sciro lud, quod ad suum officium dignoscitur pertinere. Et eo em modo sentiendum est de hoc pronomine ego, quod primit personam baptix antis: quia Craeci ipsum non pnunt: & tamen vere baptixant. Mortaliter tamen pec uet Fatinus si ipsum ommitteret

His praemissis pono quattuor conclusiones circa formam verborum baptismi, de qua ad praesens petitur in isto articulo

Prima est, quod propria nomina trium diuinarum personarum necessario spectant ad formam baptixandi.

1 Quia Christus verus Deus sub expressione istorum nominum praecepit baptismum conferri: ergo talia nomi na sunt de necessaria forma ipsius baptismi. Antecedens atet mat. vlt. Patet etiam consequentia: quia illud, cu ius vigor totaliter dependet ex ordinatione instituentis, hoc nullum habet vigorem nisi forma ab instituente posita obseruetur, & per consequens forma huiusmo di instituta dicitur necessaria, sed vigor omnium sacramentorum ex institutione, & ordinatione Dei totaliter dependet, vt declaratum est superius d. 1. & 2. ergo &c.

2 Praeterea, verba, quae sic se habent ad baptismum que sine eorum expressione baptixatus nullo modo consequitur mysterium redemptionis, illa sunt de necessaria forma baptismi: sed nomina diuinarum personarum sunt huiusmodi. Maior patet. Probatur minor auctoritate Ful gentij, qui ait. Mysterium redemptionis nullo modo habetur, si patris, aut filij, aut spiritus sancti nomen subtrahi tur. Et hoc confirmatur auctoritate Tachariae papae, qui ait. Firmissime praeceptum est svnodo Anglorum, vt quicumque sine inuocatione trinitatis mersus fuerit, sacramentum regenerationis non haberet, quod omnino verum est

Forte contra istud dicetur, si propria nomina diuinarum personarum distincte expressa sunt de necessaria for ma baptismi: tunc quicumque baptixatur sine huiusmodi expressione, ille esset rebaptixandus. Consequens es falsum Consequentia patet. Probatur falsitas consequen tis, primo auctoritate sacrae scripturae: qa, vt patet Actuum t. & 2 ca aliqui fuerunt baptixati in nomine Christi: & ta men Apostoli non fecerant eos rebaptivari: immo vere putabant eos bapti) atos

Secundo, auctoritate Ambrosij, qui ait: Si vnum sermo ne apprehenderis, fide autem nec patrem, nec filium, nec spiritum sanctum abneges: plenum est fidei sacramentum.

Tertio auctoritate bernardi, qui in quadam sua episto la quendam, qui fuit baptixatus in nomine Dei, & sancte trucis, vere reputat esse baptixatum

Quarto auctoritate Nicolai papae, qui ait. Hi profecto si in nomine trinitatis, vel in nomine Christi baptiventur, baptixati sunt

4 Praeterea, forma tradita a Christo Matth. vlti. cap. non dicit in nominibus, sed in nomine patris, &c ergo videtur, quod debeat poni tantum vnum nomen trinitatis

3 Praeterea, vbi non est maior virtus in tribus, quam in vno, ibi tantum valet inuocatio vnius, sicut trium, sed patris, & filij, & spiritus sancti, vna est deitas, aequalis gloria, & coaeterna maiestas, vt ait Athanasius in svmbolo.

4 Praeterea, quando nomina sunt svnonima, tantum valet posito vnius, quantum alterius sed pater & genitor, filius, & genitus sunt svnonima: ergo aeque bene poerit dici, in nomine genitoris, & geniti: sicut dicitur in nomine patris, & filij

Ad primum dicendum, quod nomina diuinarum personarum esse necessario requisita ad formam, & efficaciam baptismi potest dupliciter intelligi. Vno modo per comparationem ad diuinam potentiam. Alio modo, ad huma nam. Primo modo est sensus falsus. Secundo modo, est verus: quia hoc dicitur necessarium in comparatione ad aliquam potentiam, cuius oppositum illa potentia fieri non potest, sed planum est, quod Deus posset facere quan documque sibi placeret, quod sacramentum baptismi esset verum, & efficax sine illis, & quibuscumque alijs verbis: licet nulla humana auctoritas ad hoc se extendat, pu ta, quod mutando, vel non ponendo illa nomina baptismus manet in sua efficacia: Et ro quoad hoc est, quia que in stitutum est auctoritate superioris, hoc mutari non potess auctoritate inferioris, sed expressio illorum nominum pro baptismo instituta est a Christo. Matth. vlti. ergo &c.

Ad formam igitur argumenti dicendum, quod isto seeundo modo accipiendo necessarium in proposito, tunc consequens non est falsum. Ad primam probationem di cendum, quod in primitiua Ecclesia baptixabantur aliqui in nomine Christi ex diuina dispensatione, & spiritus sancti reuelatione. Et hoc vt communiter dicitur pro tanto, vt nomen Christi laudabilius, & celebrius diuulparetur: Cessante ergo hac causa, puta, cum hoc nomen Christus fuit vniuersaliter diuulgatum, tunc in hoc solo nomine non debuit aliquis vlterius baptixari: Et ideo semper manet necessitas istius formae in ordine ad huma nam potentiam, a qua non potest procedere huiusmodi dispensatio.

Ad auctoritatem Ambrosij dicendum, quod illo casu posito plenum esset fidei sacramentum quo ad baptixantem, hoc est dictum, quod baptixans plenam fidem haberet: sed non quo ad baptixatum: quia baptiaatus verum sacramentum non reciperet

Ad Dernardum dicendum, quod ibi per nomen Dei intelliguntur nomina trium personarum, quorum quod libet est nomen Dei: sicut & quaelibet persona est verus Deus. Vnde sulum videtur ibi esse questio de nomine crucis, vtrum illa additio vitiauerit sacramentum. Ille igitur merito putabatur baptixatus: quia dummodo cetera verba, quae sunt de sacramenti necessitate plene, & ordinate proferantur: additio facta ex deuotione non irritat sacramentum

Ad dictum Nicolai Papae dicendum, quod hoc est intelligendum in casu, vbi alicui constaret per diuinam reuelationem pro tunc esse a Deo dispensatum modo quo exstitit tempore Apostolorum.

Ad secundum dicendum, quod sicut Christus dixit in nomine, & non in nominibus: sic & nos dicimus: & sicut Christus ad Iy nomen, singulariter sumptum adiunxit non mina tria, scilicet patris, & filij, & spiritus sancti: sic o nos illa tria nomina adiungere debemus

Ad tertium dicendum, quod ibi assignatur non causa pro causa: quia per expressionem trium nominum non attenditur maioritas virtutis, sed euidentia Christiana professionis: quia magis euidenter profitemur mysterium sanctissimae trinitatis exprimendo illa tria nomina, quam vnum tantum.

Ad quartum nego minorem: quia inter nomina svnonima tantummodo est variatio vocalis, & non significationis: sed hic est variatio significationis, vel saltem rationis, a qua imposita est siguificatio: nam hoc nomen ater significat personam diuinam, & impositum est a proprietate personali: sed hoc nomen genitor cum sit nomen verbale, significat actum personae, vel saltem prin cipaliter est impositum ab actu generationis.

Forte dicetur, quod cum in diuinis actus generationis & personalis proprietas generantis, sint idem realiter: e. go ab eodem impositum est hoc nomen pater & hoc non men genitor & per consequens erunt svnonima

Respondeo, quod ad hoc, quod nomina sint svnonima, non sufficit, quod imponantur ab eodem, nisi illud idem accipiatur sub eadem ratione. Propter quod ait conmentator 12. methaphysicae, quod vita, & scientia, non dicutur svnonime de Deo, & hoc pro tanto, quia quamuit sint idem in Deo, realiter tamen differunt secundum rationem: sic in proposito quamuis in diuinis generatio actiua, & paternitas sint idem secundum rem, differunt tamen secundum rationem &c

Conclusio secunda est, quod expressio actus baptixandi, & personae bapticatae est necessaria pro integritate for mae baptismi

Quia illa expressio est de necessitate formae baptismi, sine qua ille, qui in aqua baptixando mergitur, non est baptixatus: sed praedicta expressio est huiusmodi: quia ex tra. de baptismo & eius effectu, dicit Alexandet Papa, si quis puerum ter immerserit in nomine patris, & filij, & spiritus sancti, & non dixerit, ego te baptixo in nomine patris, & filij, & spiritus sancti amen: non est puer bapticatus

Praeterea, illa expressio ponitur in forma tiadiuas Christo: nam per hoc, quod dicit, baptixantes, exprimitur actus: per hoc vero, quod dicit, eos, exprimuntur personae baptixandae.

Sed contra istud arguitur a quibusdam sic 1 Illa oratio cum dicitur, ego baptixo te, &csisuectai ad formam baptismi, vel hoc conuenit sibi, vt est falsa, el vt est vera. Ista patet per sufficientem diuifionem. Non vt falsa: quia falsitas orationis non potest esse caus veritatis, quae est in sacramentis. Nec vt vera: quia ven tas orationis est posterior significato per eam: Nam al eo, quod res est, vel non est, oratio dicitur vera, uel falsi vt patet primo perihermenias: sed causa non est posterio eo, cuius est causa

2 Praeterea, sicut Christus praecepit baptix are: siceua praecepit docere, dicens. "Ite, & docete omnes gentes, ho tixantes cos in nomine patris", &c. sed ad hoc, quod ali quis saticfaciat praecepto Christi docendo, non est necesse quod exprimat actum, & eum, quem docet: dicens, ego loceo te: ergo a simili ad hoc, quod satisfaciat praecepto Christi baptixando, non videtur esse necesse, quod dicat, go baptixo te: ergo &c.

3 Praeterea, arguunt Qraeci sic. Prustra diriguntur ven pa ad eum, qui nullo modo potest apprendere, vel inteli lipere ea: sed paruulus qui baptixatur, nullo modoel capax sermonis: ergo frustra dicit bapria ans: ego bapurs te, dirigendo sermonem ad paruulum.

Praeterea, quod ipso facto sufficienter exprimitus hoc non est necesse verbis exprimi: sed actus baptimm sufficienter exprimitur ipso facto: ergo &c.

Praeterea, quod sine prolatione intelligitur, hoc in utiler prosertur. & per consequens si proferatur, videti esse nugatio, sed verbum primae personae semper dati telligi pronomen primae personae: ergo sine necessita

raemittitur Iy ego, cum dicitur, ego baptixo & Sed antequam respondeam ad haec, pono alias di conclusiones: quia aliqualiter faciunt ad horum solutio

Est igitur tertia conclusio; quod licet expressio actu personae baptixatae necessario requiratur ad formm baptismi: tamen modus exprimendi vnus, & determus tus non est de necessitate talis formae: quia siue prod tatur participialiter, sicut ego sum baptitans temm mine patris, & filij & spiritus sancti: siue verbaliter onm tiue, sicut dicunt Qraeci, baptixetur seruus Christi innd mine patris, & filij, & spiritus sancti: siue verbaliterm dicatiue, sicut dicitur in Homana Ecclesia, ego bantixm &c. nihil refert quantum ad veritate baptiimi, & prem sequens quantum ad necessitatem formae, sine quand otest esse verus baptismus. Multum tamen refert qui tum ad baptixantem, vt superius dixi: quia propter hos iusmodi nouas adinuentiones, & propter hoc, quodnod obediret statuto sacrosanctae Homanae Ecclesiae illem aliter proferret, quam Ecclesia instituit, grauissime po caret: & merito priuari deberet officio, & benefico

Quarta conclusio est, quod hoc pronomen egon est necessario requisitum ad praedictam formam baptio peccaret tamen qui ipsum omitteret, sicut iam predim est. Et quia istae duae conclusiones patent ex dictis inpm mo articulo, ideo causa breuitatis hic transeo, Ad primum argumentum contra secundam conclid nem dicendum, quod per accidens est, hanc orationdi ego baptico te, &c. considerare quantum ad ventatel vel falsitatem, vt spectat ad formam baptismi: sed pos est considerare hoc, quod Deus sic instituit. Si enim Deo ustituisset, quod tota forma baptismi consisteret iah vllaba, EA: ita vere baptraaret aliquis alium immegm do, dicens, EA: sicut modo dicendo formam pro nuo Deo institutam. quamuis DA nec significet venm nec falsum

Ad secundum dicendum, quod quia in collationese cramenti requiritur intentio ministri conferentis sam mentum, & baptismus est sacramentum necessitatis ud ic est institutum, quod omnia exprimantur in baptio quae intentionem ministri determinant ad actum, quo con fertur sacramentum. Non est autem hoc necesse in aliis fieri, in quibus non est tantum periculum, si defuerit intentio agentis: ideo non est simile de docere, & baptixare.

Ad tertium dicendum, quod posito maiorem esse veram, loquendo de verbis, quae proferuntur tantummodo causa significationis: tamen non est vera, loquendo de verbis quae proferuntur causa sanctificandi, vel benedicen di. Vt sic enim quandoque proferuntur verba etiam ad creaturas insensibiles, dicimus enim. Exorcixo te creatura salis

Ad quartum dicendum, quod ad maiorem determinationem intentionis ministri ille actus non debet solum exprimi facto, sed ctiam verbo

Ad quintum dicendum, quod maior non est vera: quisaepe ad maiorem euidentiam aliquid exprimitur, quod tamen posset intelligi, dato, quod non exprimeretur.

ARTICVLVS Iii. Vtrum quaelibet matatio facta circa verba in baptij mo vequsita impediat sacramentum.

QVANTVM ad tertium articulum est aduertendum; A quod sicut in rebus corporalibus secundum qua tuor genera contingunt mutationes, puta, in substantia quantitate, qualitate, & vbi: sic circa verba baptismi fier mutationem potest intelligi quattuor modis. Vno modi secundum substantiam, scilicet quod illa verba omnia vel allqua dimittantur, & alia ponantur. Et hoc dupliciter

Vno modo, manente eadem significatione, & eoden modo significandi sicut fit, cum forma verborum de latino transfertur in gallicum, vel in verba alicuius alterius idiomatis: & tunc nulla fiet mutatio circa baptismum; quia in quacumque lingua forma verborum a Christo tranita & ab Ecclesia determinata proferatur, vere confer tur baptismus: quia tunc non mutatur forma intelligib lis, sed solum forma vocalis, seu sensibilis. Alio modo significatione mutata, puta, si aliquis baptixaret in nomine Dei, & sanctae Mariae virginis: Vel mutato modo significandi, vt si baptixaret in nomine genitoris, & geniti & paracleti, scu flaminis almi: tunc non est baptismus. Et istud est verum quantum ad nomina diuinarum persona rum, sed quantum ad verba exprimentia actum, & perso nam baptixatam sufficit, quod maneat eade significatio non obstante, quod modus significandi mutetur, sicut di ctum est in articulo secundo

Secundo modo potest fieri mutatio modo quantitatis. puta, aliquid addendo, & nihil subtrahendo: vel aliquis subtrahendo, & nihil reponendo. Primum potest fieri tri pliciter. Vno modo sic, quod illud additum implicat con dicionem non astantem, puta, si simplex sacerdos diceret, ego baptixo te, si sum Episcopus: vel implicat aliquid di strahens, vel diminuens diuinae personae dignitatem, set tollens diuinarum personarum aequalitatem, sicut Arria ni baptixabant in nomine patris maioris, & filij minoris Tertio modo, quod illud additum, nec sit distrahens, nec diminuens: tamen ille, qui addit, intendit nouam for mam introducere, non credens formam hactenus obsertam esse sufficientem, & efficacem. Et his tribus modi semper tollitur veritas baptismi, & per consequens sic ba ptixatus, est rebaptix andus. Si autem huiusmodi additio fit ex addentis simplicitate, vel deuotione: tunc verus es baptismus, puta, si aliquis sine fraude diceret, ego baptigo te in nomine patris omnipotentis, &c

Si autem mutatur quantitas subtrahendo, & nihil reponendo, vel tunc subtrahitur aliqua dictio necessario re quisita ad veram formam baptismi, vel non necessario re quisita. Primo modo non est verus baptismus. Secundo modo est verus baptismus, licet grauiter peccet, qui sub¬ trahit, vt superius est declaratum.

Nota tamen, quod si subtractio filij vel spiritus sancti prolato nomine patris, non esset voluntaria, puta, vel quia baptixatus moritur, vel baptixans non potest vlterius loqui: tunc dicunt multi doctores, quod verus est ba ptismus non obstante praedicta omissione. Et in hoc caiu dicunt esse intelligendam auctoritatem Ambrosij sut perius adductam articulo secundo, argumento primo contra primam conclusionem: Tamen forte tutius esset, imedimento sic interueniente ex parte bapticantis, quo illud consilium teneretur, quod traditur extra de baptismo, & eius effectu, vbi dicitur. De quibus est dubium, at sint baptixati baptixentur, his verbis praemissis. Si ba ptixatus es: non te baptixo: sed si nondum baptixatus es ego te baptixo in nomine patris, & filij, & spiritu sancti: amen¬

Tertio modo, potest fieri mutatio modo qualitatis, pu ta, verba incorrecte proferendo vel frangendo, vel con rumpendo. Et hoc dupliciter, scilicet vel voluntarie, & malitiose: tunc non teneret taliter faciens formam ab Ecclesia obseruatam, & per consequens non bapticaret Vel ex ignorantia, sine ex impotentia. Et hoc adhuc dupliciter: quia, vel tanta est corruptio verbi, vel verbo¬¬ rum, quod mutatur significatio, vel non mutatur significatio. Si non mutatur: tunc verum est sacramentum, debent tamen tales, qui propter linguae impedimentum quandoque balbutiendo, sincopant verba sacramenti, cauere quantum possunt: quia si hoc non fecerint, graui ter delinquunt. Si autem mutatur significatio, verbi gra tia, cum deberet dicere, patris, dicit patria: tunc, vel est tanta corruptio, quod non solum mutatur significatio quantum ad primam nominis impositionem, sed etiam quantum ad vsus accommodationem, vel dato, quod mu tetur significatio quantum ad nominis impositionem manet tamen quantum ad vsus accommodationem, puta: quia adhuc communiter intelligitur, quid intendit ille, qui loquitur. Primo modo non est verus baptismus, sed secundo modo est verus baptismus: quod patet di conse. dist. 4. c retulerunt, vbi dicitur de quodam sacerdo te, quod cum Qraecus esset, & officiaret latinam ecclesiam, baptixauit in nomine, patria, & filia, & spiritu sancta. Et respondet ibidem Vacharias Papa dicens, quod s hoc fecit ex imperitia linguae Latinae non intendeni aliquem errorem inducere: non erant rebapticandi, quos bapticauit

Quarto modo, potest fieri mutatio ad instar locali mutationis. Et hoc dupliciter Vno modo per tranpositonem. Alio modo per interpositionem. Primi potest fieri dupliciter. Vno modo ex certa malitia, & taliter faciens non baptixat. Alio modo, ex simplicitate, & hoc dupliciter: quia, vel est talis transposito, quae mu tat sententiam orationis, puta, si diceret aliquis, ego atris baptixo te, & filij, & in nomine spiritus sancti: tunnec talis baptixat.

Si autem ex huiusmodi transpositone non mutatur sententia orationis, tunc verus est baptismus, puta, si diceret: ego baptixo te in nomine filij, & patris, & spiritus sancti. Si autem fit interposito, puta, dicendo: ego bativo te, ista aqua est nimis frigida, in nomine patris, & filij, & spiritus sancti, hoc potest fieri dupliciter; quia, vel ita longa fit interposito, quod modo humano merito iudicatur, quod actio baptismalis sit penitus discontinuata: tunc forma verborum debet reincipi, alias non esset verus baptismus, vel non interponitur tan ta mora, quod secundum humanam consuetudinem actus baptixandi dicatur, vel sit discontinuatus, tunc non obstante huiusmodi interpositone, verus esset baptismus, dummodo talis interposito non fiat in fraudem, vel ex certa malitia. Veritas in istis clausulis expressa communius tenetur, quamuis in multis hic positis aliqui teneant oppositum: quorum motiua, quia non videntur alicuius ponderis: ideo causa breuitatis ea non adduxi.

ARTICVLVS LIII De materia baptismi. SVANTVM ad quartum articulum dicendum, quod etalis debet esse materia sacramenti, quod secundum sui naturam aliquo modo significet, siue representet effectum sacramenti: sed effectum baptismi maxime repraesentat aqua: ergo elementum aquae est congrua eius materia. Maior patet. Probatio minoris: quia triplex videtur esse effectus gratiae baptismalis: nam per gratiam baptismi fomes peccati aliqualiter refrenatur, culpa exurgatur: & mens illuminatur. Aqua vero ex sui natura habet triplice proprietatem tribus praedictis aliquo modo correspodentem, scilicet frigiditatem, humiditatem, & diaphaneitatem. Per primam proprietatem aqua baptismi significat concupiscentiae mitigationem; per secundam culpae purgationem: & per tertiam mentis illuminationem. Et forte ratione istorum trium effectuum gratiae baptismalis tribus vicibus mergitur in aqua, hos tres effo ctus consequitur ipse baptixatus.

Vtrum autem de necessitate baptismi sit illa trina immersio.

Dico, quod non. vbi tamen consuetudo est, quod baptixandus ter immergatur, ibi grauiter peccaret, qui illam consuetudinem non obseruaret. In casu tamen potest ex cusari, puta si baptix andus est adeo debilis, quod pericu losum esset toties ipsum immergi; tunc enim sufficit vna immersio, vel etiam sola aquae aspersio super ipsum ba ptixandum

Ad argumentum principale dicendum, quod forma illa verborum non debeat in baptismo Christi, exprimi quia si fuisset expressa: tunc Christus fuisset baptixatus in nomine sui ipsius. Etiam non fuit consonum rationi, quod trinitas ibi humana voce exprimeretur: quia euidentius ibi apparuit, quam si vocaliter fuisset expressa: nam patei ibi apparuit in voce, filius in carne, spiritus sanctus in columbae specle; vt scribitur in euangelio.