Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : An Deus sub ratione abyssali, vel absoluta subiiciatur in sacra scriptura
Quaestio 2 : Vtrum Theologia sit scientia
Quaestio 3 : An euidens notitia credibilium possit viatori communicari
Quaestio 4 : An theologia viatoris proprie
Distinctio 1
Quaestio 1 : An quippiam aliud a Deo possit esse obiectum ordinatae fruitionis
Quaestio 3 : An beatus vnica dumtaxat ratione in obiectum beatificum tendat
Quaestio 4 : An vti proprie voluntati conueniat.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An possit demonstratiue concludi unum tantum Deum esse
Quaestio 2 : An Trinitas diuinarum personarum cum summa unitate sit compossibilis.
Distinctio 3
Quaestio 1 : An notitia Dei, qua ipse esse cognoscitur, sit humano intellectui naturaliter inserta.
Quaestio 2 : An imago Diuinae Trinitatis reperiatur in homine
Distinctio 4
Quaestio 1 : An Generatio proprie dicta reperiatur in diuinis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An filius in diuinis de substantia patris generetur.
Distinctio 6
Quaestio 2 : An Pater necessitate, seu voluntate filium genuerit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An potentia generandi in diuinis notionaliter accipiatur.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Deo sit aliqua composito
Quaestio 2 : An anima intellectiua sit tota in toto, et tota in qualibet parte.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An pater sit prior filio.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An spiritus sanctus procedat per modum voluntatis.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An spiritus sanctus a solo patre procedat.
Quaestio 2 : An spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet ab eo.
Distinctio 12 et 13
Quaestio 1 : An filii generatio sit prior spiratione spiritus sancti.
Distinctio 14
Quaestio 1 : An spiritui sancto conueniat temporalis processio
Distinctio 15
Quaestio 1 : An cuilibet personae diuinae conueniat mitti
Distinctio 16
Quaestio 1 : An species, quibus nobis spiritus sanctus apparuit, fuerint reales.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An in caritate existens euidenter cognoscere possit se in illa existere.
Quaestio 2 : An habitus caritatis possit augeri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An donum in diuinis notionaliter dicatur
Distinctio 19
Quaestio 1 : An una divina persona sit in alia.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An divina omnipotentia Dei filio perfecte conueniat.
Distinctio 21
Quaestio 1 : An haec proposito vera sit, videlicet, solus Pater est Deus.
Distinctio 22
Quaestio 1 : An aliquod nomen a nobis Deo impositum proprie conueniat Deo.
Distinctio 23
Quaestio 1 : An persona in diuinis pluraliter praedicetur.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An in diuinis sit verus numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : An persona de Deo, et creaturis aequiuoce dicatur.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An personae diuinae relationibus distinguantur.
Distinctio 27
Quaestio 1 : An tot res poni debeant in diuinis, quot relationes
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An principium per respectum ad intra in diuinis admittatur
Distinctio 30
Quaestio 1 : An relatio Dei ad creaturam praecedat relationem creaturae ad Deum.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An aequalitas in diuinis sit realis relatio.
Distinctio 32
Quaestio 1 : An pater diligat se spiritu sancto.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An relativa proprietas in diuinis differat realiter ab essentia.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An diuina persona ab essentia diuina realiter differat.
Distinctio 35
Quaestio 1 : An divina essentia sit obiectum divinae cognitionis
Distinctio 36
Quaestio 1 : An mala in Deo ideam habeant.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An substantia quaelibet spiritualis loco existat
Distinctio 38 et 39
Quaestio 1 : An scientia Dei causet res
Distinctio 40
Quaestio 1 : An possibile sit praedestinatum tandem non saluari.
Distinctio 41
Quaestio 1 : An reprobatio precibus sanctorum impediri possit
Distinctio 42 et 43
Quaestio 1 : An in Deo sit potentia.
Distinctio 44
Quaestio 1 : An Deus uniuersum potuit facere melius
Distinctio 45 et 46
Quaestio 1 : An diuina voluntas sit causa creaturarum.
Distinctio 47 et 48
Quaestio 1 : An Deus velit aliquid de nouo.
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : An principium primum esse unum possit demonstrari.
Quaestio 2 : An mundus ab aeterno libere potuerit produci.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An aeuum a tempore realiter differat.
Quaestio 2 : An caelum empyreum sit luminosum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An angeli sint compositi
Distinctio 4 et 5
Quaestio 1 : An angeli fuerunt creati beati.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An angelus in primo instanti suae creationis peccare potuit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An daemones occulta cordium hominum cognoscant.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An angelus motum causare possit in rem exteriorem.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An Angeli superiores illuminent inferiores.
Distinctio 10 et 11
Quaestio 1 : An Angeli ad homines in hac militante ecclesia degentes mittantur.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An materia duratione antecesserit cuilibet formae.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An lumen in medio sit forma realis
Distinctio 14
Quaestio 1 : An caelum sit causa horum inferiorum.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An res mixtae sint productae de terra, et aqua
Distinctio 16
Quaestio 1 : An Imago in creatura reperiatur
Distinctio 17
Quaestio 1 : An anima intellectiua sit forma substantialis hominis.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An corpus Euae praefuerit in costa Adae.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An homo virtute creationis diuinae acceperit immortalitatem.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An si homo in Paradiso permansisset, absque peccato filios procreasset.
Distinctio 21
Distinctio 24
Circa textum
Quaestio 1 : An intellectus agens spectet ad liberum arbitrium
Distinctio 25
Quaestio 1 : An liberum arbitrium cogi possit
Distinctio 26 et 27
Quaestio 1 : An gratia sit virtus.
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An homo mortali culpae obnoxius, satis se ad habitualem gratiam praeparare valeat.
Distinctio 30 et 31
Quaestio 1 : An originale crimen rationem culpae retineat.
Distinctio 32 et 33
Quaestio 1 : An poenae ex originali culpa inflictae aeque ab omnibus hominibus participentur.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An malum causetur a bono
Distinctio 35 et 36
Quaestio 1 : An culpa quaelibet in actu consistat.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An peccati actio secundum quod huiusmodi sit a Deo effectiue
Distinctio 38
Quaestio 1 : An voluntas sua libertate possit simul plures fines intendere.
Distinctio 39
Quaestio 1 : An peccatum in intellectu potius, quam in voluntate esse dicatur.
Distinctio 40 et 41
Quaestio 1 : An actus quispiam indifferens reperiri possit
Distinctio 42
Distinctio 43 et 44
Quaestio 1 : An peccatum aliquod sit simpliciter irremissibile
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 1 : An, si homo non peccasset, filius Dei humanam naturam assumpsisset.
Quaestio 2 : An plures personae divinae possint assumere unam naturam creatam.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An persona divina naturam irrationalem assumere possit
Distinctio 3
Quaestio 1 : An Beata virgo fuerit concepta in peccato originali
Distinctio 4
Quaestio 1 : An beata virgo fuerit vera, et naturalis mater Domini nostri Iesu Christi.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An humanae naturae vnio cum verbo diuino differat ab assumptione eiusdem verbi.
Distinctio 6 et 7
Quaestio 1 : An in Christo sint duo supposita.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Christo duae filiationes reperiantur.
Distinctio 9 et 10
Quaestio 1 : An Christus secundum quod homo adorandus sit adoratione latriae.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An Christus sit creatura.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An Christus potuerit peccare.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An in Christo fuerit plenitudo gratiae.
Distinctio 14
Distinctio 15 et 16
Quaestio 1 : An in Christo cum tormentorum dolore steterit gaudium beatae fruitionis.
Distinctio 17 et 18
Quaestio 1 : An in Christo plures sint voluntates.
Distinctio 19 et 20
Quaestio 1 : An omnes homines beneficio passionis Christi a quocunque malo satis fuerint liberati
Distinctio 21 et 22
Distinctio 23
Quaestio 1 : An fides si virtus.
Distinctio 24 et 25
Quaestio 1 : An fidei possit subesse falsum.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An spes in superiori animae portione subiective esse possit
Distinctio 27 et 28
Quaestio 1 : An habitus caritatis sit virtus
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An recto caritatis ordine Deum super omnia diligere teneamur.
Distinctio 31 et 32
Quaestio 1 : An in caritate constitutus possit eam amittere.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An virtutes morales in patria permaneant
Distinctio 34 et 35
Quaestio 1 : An Spiritus Sancti dona vitam actiuam magis, quam contemplatiuam respiciant.
Distinctio 36
Quaestio 1 : An morales virtutes sint connexae inter se
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An mendacium quodlibet diuino praecepto adversetur.
Distinctio 39 et 40
Quaestio 1 : An quodlibet iuramentum sit peccatum.
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : An sacramenta novae legis creatricem in se virtutem contineant
Quaestio 2 : An sacramentum possit diffiniri.
Quaestio 3 : An circumcisio ullam in se contineat efficaciam ad originalem noxam penitus abolendam.
Distinctio 3
Quaestio 2 : An Ioannis baptismus fuerit sacramentum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An expressa verborum prolatio sit de necessitate baptismi
Distinctio 4
Quaestio 1 : An baptismi effectus aeque cunctis conueniat baptizatis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An ministri malitia baptismi effectus in suscipiente huiusmodi sacramentum frustretur.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An Puer existens in utero baptizata matre characterem recipiat
Distinctio 7
Quaestio 1 : An confirmatio gratiam conferat.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An Eucharistia sit dignissimum sacramentum.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An in peccato mortali existens, mortaliter peccet Eucharistiam sumendo.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An corpus Christi pluribus in locis possit reperiri.
Distinctio 11
Quaestio 2 : An Eucharistia vnum sit sacramentum.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An accidentia specierum in Eucharistia subsistant absque subiecto.
Quaestio 2 : An accidentia specierum in Eucharistia manentia sint corruptibilia.
Quaestio 3 : An expediat homini frequenter accedere ad Eucharistiam.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An minister malus recta intentione consecrandi consacret
Distinctio 14
Quaestio 1 : An poenitentia sit moralis virtus.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An homo sine caritate pro mortali crimine Deo satisfacere possit
Distinctio 16
Quaestio 1 : An contritio, confessio, et satisfactio sint partes poenitentiae.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An contritionis dolor omnium maximus esse debeat.
Quaestio 2 : An homo de necessitate salutis singula quaeque peccata teneatur confiteri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An clauium potestas usque ad culpae ac poenae remissionem protendatur.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An sacerdotes, soli clauium potestate potiantur.
Distinctio 20
Distinctio 21
Quaestio 1 : An ea, quae per confessionem audiuntur celanda semper fuerint
Distinctio 22
Quaestio 1 : An peccata per poenitentiam deleta recidivantis ingratitudine rursus redeant
Distinctio 23
Quaestio 1 : An extrema vnctio sit sacramentum.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An ordo sit sacramentum.
Distinctio 25
Quaestio 1 : An ordinator pecuniam exigens ab ordinatis sit Simoniacus.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : An peracto matrimonio alter coniugum inuito altero religionem ingredi possit
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An voluntatis coactione matrimonium impediatur.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An actus coniugalis concubitus ob tria coniugii bona satis a peccato excusetur
Distinctio 32 et 33
Distinctio 34
Quaestio 1 : An impedimentum aliquod dissoluat matrimonium iam contractum.
Distinctio 35 et 36
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An ordo sacer, seu continentiae votum matrimonium impediat.
Distinctio 39 et 40
Distinctio 41 et 42
Quaestio 1 : An affinitas Matrimonium impediat.
Distinctio 43
Quaestio 1 : An resurrectio mortuorum naturaliliter sit possibilis.
Distinctio 44
Distinctio 45
Quaestio 1 : An in hac vita degentium suffragi defunctorum animabus prosint
Distinctio 46
Quaestio 1 : An misericordia et iustitia reperiantur. in Deo.
Distinctio 47
Quaestio 1 : An Christus solus iudicaturus sit in postremo iudicio.
Distinctio 48
Quaestio 1 : An peracto postremo iudicio corpora coelestia realiter alterari poterunt
Distinctio 49
Quaestio 2 : An beati nude videant diuinam essentiam.
Quaestio 3 : An animarum beatitudo maior extiterit post earum corporum resumptionem, quam ante.
Distinctio 50
Quaestio 1 : An animae humanae corporibus exutae, quicquam quam eorum, quae hic sunt, intelligant.
Quaestio 2 : An Homo simul beatus, et damnatus esse possit
Quaestio 3 : An Deus sub ratione entis infiniti sit subiectum in theologia viatoris.
Quaestio 1
An poenae ex originali culpa inflictae aeque ab omnibus hominibus participentur.TRVM poenae ex originali peccato inflictae sint aequaliter in omnibus homini bus. Et videtur, quod sic: quia aequali po sita causa ponitur aequalis effectus in subiecto aequaliter se habente: sed originl le peccatum aequaliter est in principio natiuitatis in quolibet homine; & animae, quae sunt subie ctum originalis peccati a principio suae creationis, sunt ae uales secundum suam essentiam: ergo poenae consequen tes huiusmodi peccatum videntur esse aequales
Contra, experientia docet, scilicet, quod fomes peccati, scilicet pronitas peccandi maior, est in vno homine, quam in alio: vnus enim homo est naturaliter inclinatus ad fornicandum, alter ad furandum, & sic de aliis vitiis. lic primo videndum est de eo, quod queritur. Secundo de qualitate animarum, quod in ipso argumento implica batur; & hoc quantum ad istam distinctionem, scilicet tr gesimam secundam. Tertio, vtrum morienti in solo pecca to originali debeatur poena aeterna. Et quarto vtrum pec cata parentum proximorum transeant in filios. Et hoc uantum ad distinctionem trigesimam tertiam.
RESOLVTIO. Ponas quidem, quae per se ab originali culpa deriuantur, aequi a cunctis hominibus participari fatenum est: ceteras vero. quae huiusmodi crimen per accideus, & indirecte relpiciunt non oportet.
SE PRIMO breuiter dico, quod aliquae poenae pec Dcati originalis sunt per se, & primo inflictae ratione talis peccati, & istae sunt aequaliter in omnibus, in quibus regnat tale peccatum, & istae poenae directe respiciunt ori ginale peccatum, puta priuatio originalis iustitiae, carentia diuinae gratiae, & carentia visionis diuinae essentiae. Alis autem sunt poenae indirecte, quae consequuntur ipsum ori ginale peccatum per accidens, puta sicut causam remouentem prohibens: & huiusmodi poenas non oportet esse aequales in singulis: tales poenae sunt mors corporalis, infirmitas, &ceterae passiones, & pronitas ad peccandum quae omnia contingunt in nobis ex rebellione virium in feriorum ad superiores, & haec rebellio accidit ex remotione originalis iustitiae, vt patuit superius. In hac tamen inaequalitate iustitia indicis, scilicet Dei, non est increpan da: nam sicut iudex humanus propter aequale delictum con missum a duobus ambos priuans oculis, non est calumniam dus, si consequenter vnus illorum propter carentiam ocum lorum frangit tibiam, & non alter: quia talia per accidens consequuntur: sic in proposito &c
Prima est, quod omnes animae humanae quantum ad suas essentias, ac etiam proprietates immediate fundatas in essentijs, & naturaliter tales essentias consequentes sunt aequales
1 Quia si non, tunc specie differrent: sed consequens est falsum, quia tunc homines, quorum tales animae suni substantiales perfectiones, necessario differrent, specle,u est impossibile consequentiam probo; quia inaequalita essentialis necessario arguit distinctionem specificam in formis. Proprietates etiam immediate, & naturaliter essentias aliquas consequentes, si inaequales sunt, necessario in essentijs inaequalitatem causaliter praesupponunt
2 Praeterea, si formae substantiales aliquorum indiuiluorum essent inaequales secundum suam essentiam, tuo species inaequaliter predicarentur de indiuiduis; quia essentia specifica principaliter sumitur a forma substantia li: sed oppositum oonsequentis ponit philosophus. 3. metaphysic.
3 Praeterea, secundum quod in aliquibus formis eius dem speciei reperitur inaequalitas penes diuersum gra dum nobilitatis, secundum hoc reperitur in eis susceptio magis & minus. Ista patet. 7. phys. Si igitur in humanis animabus esset huiusmodi inaequalitas, tunc forma fubstantialis susciperet magis, & minus, quod est contra philosophum in praedicamentis, vbi ait, quod "substantia non suscipit magis, & minus:" ergo &c
1 Sed forte dicetur, ista conclusio repugnat duobus Parisiensibus articulis. Quorum primus est quod error est dicere, quod inconueniens sit aliquos intellectus esse no biliores alijs: quia tunc anima Christi non esset nobilior anima ludae
Secundus est, quod error est ponere, quod vnus homo melius intelligit, quam alter, quia habet meliorem intel lectum passiuum, id est meliorem imaginationem.
3 Preterea, ad idem potest argui sic. Sicut materia est propter formam: sic diuersitas materiae est propter diuer sitatem & inaequalitatem formae. ista patet per Commen tatorem, qui primo de anima ait, quod membra cerui & leonis differunt, quia animae eorum differunt: sed multa est diuersitas, & inaequalitas in materia corporum humanorum; ergo &c.
4 Praeterea, si nulla esset inaequalitas in animabus hu manis secundum suas essentias, & proprietates immediate in talibus essentijs fundatas, tunc animae separatae a cor poribus nullam haberent ab inuicem differentiam falsitas istius consequentis cuilibet fideli est nota; consequentia etiam patet: quia cum tales animae non differant per aliquod intrinsece sibi adiunctum: igitur si non differunt ab intrinseco, tunc videtur, quod nullo modo differant.
Ad primum &secundum dicendum, quod illi articuli non plus intendunt, nisi, quod per coniunctionem ad corpus vna anima potest sortiri aliquam dignitatem, quae non con petit alteri animae, quae alteri coniungitur corpori: quod quidam negabant dicentes, quod talis diuersitas nobilitatis solum est ex parte corporis, ita quod animae ex sua coniunctione ad corpora nihil diuersitatis in nobilitate consequantur: cuius opinionis oppositum apparebit in se cunda conclusione,
Ad tertium dicendum, quod quando formae differunt specie, tunc diuersitas materiae est propter diuersitaten formae: sed quando formae sunt eiusdem speciei, tunc econ uerso formae differunt eo, quod materiae aliquo modo dif ferunt, & multiplicantur. Ideo 12 meta. dicitur, quod quae sunt vnum specle, & multa numero, multam habent materiam, distinctio igitur formarum solo numero differentium non preintelligitur distinctioni materiae, sed eco uerso consequitur distinctionem materiae.
Ad quartum nego consequentiam. Ad probationem dico, quod animae separatae differunt per suum esse indiuiduale, quod acquifierunt per coniuctionem, qua suis prom priis corporibus iungebantur.
Secunda conclusio, quod animae humanae possunt esse inaequales quantum ad suum esse, & quantum ad suas pro prietates fundatas subiectiue in organo corporali; nam sicut forma illi, cuius est forma, comunicat alique modum; sic ab eo, cuius e forma, sortitur alique modum. Et ideo co teris paribus aia coniuncta nobiliori corpori, semper habet nobiliorem modum essendi, saltem quo ad esse indiuiduale, quod anima consequitur eo, quod infunditur con pori. Patet etiam ista conclusio de iam dictis proprietati bus: quia planum est, quod vnus homo melius audit, quam alter, & acutius videt secundum quod tales virtutes coniunctae sunt melioribus & aptioribus organis. Propter quod philosophus. 1. de anima ait, Si senex haberet ocu, lum vt iuuenis, videret vtique, sicut iuuenis
1 Sed contra istud forte dicetur, quod cum intellectui nullius partis corporis sit actus, vt dicitur. 2. de anima ideo non potest dici melior, vel peior per coniunctionem ad corpus; & per consequens, cum vnus homo, vt asseri articulus, habeat meliorem intellectum, quam alter; oportet, quod talis inaequalitas conueniat animae intellecti, uae secundum se, & non quantum ad esse, quod sortitur in corpore.
2 Praeterea, nos quandoque videmus aliquos, qui sunt peioris complexionis, & deteriora habent corpora, esse magis virtuosos; & econtra illos, qui sunt melioris complexionis, & perfectiora ac nobiliora habent corpora, esse peruerios, & vitiosos: quod esse non posset, si in anima bus esset inaequalitas dignitatis per comparationem ad ipsa corpora.
Ad primum dicendum, quod vnus homo potest habere meliorem intellectum, quam alter tribus modis. vno¬ modo, supernaturaliter ex gratuito Dei dono, secundum quod spiritus sanctus impleuit Telonarium, & primum Euangelistam fecit, & impleuit Piscatorem, & principem Apostolorum fecit. Alio modo naturaliter, puta secundum quod ex bonitate complexionis vnus habet magis ordinatam phantasiam, quam alter, & per consequens meliori ordine species intelligibiles in virtute luminis in tellectus agentis recipiuntur in ipso intellectu possibili Tertio modo, ex frequentiori studio & meliori exercitio. Et tamen nullo istorum modorum necesse est ipsum intellectum secundum se, vel animam intellectiuam secundum suam essentiam in vno homine esse meliorem, quam in altero.
Et per hoc patet ad secundum: nam propter malum exer citium, seu studium, vel consuetudinem ille, qui est bonae complexionis, potest effici grossus, & vitiosus, & econuerso, qui est malae complexionis potest effici subtilis, & virtuosus: quia consuetudo est altera natura, vt Commentator primo physitorum ait, & philosophus in libro de memoria & reminiscentia. Ex frequentatis etiam actibus generatur habitus, vt patet. 2. ethicor. Propter quod legitur de Socrate, quod grossus fuit natura, subtilis tamen ex studio.
1 Quia illi peccato non debetur poena sensus, in quo nulla est conuersio ad aliquod bonum commutabile. Ista patet: quia sicut poena damni respondet auersioni ab incommutabili bono: sic poena sensus respondet conuersio ni ad commutabile bonum, iuxta illud; Quantum glorificauit se in delicijs: tantum date illi tormentum, & luctum: sed in peccato originali non est aliqua conuersio ad commutabile bonum, vt de se patet: ergo &c.
2 Preterea, qui secundum nullum sensum peccauit se cundum nullum sensum a iusto iudice punietur in aeternum: sed decedens in solo originali peccato secundum nul lum sensum peccauit. Maior patet, quia licet iustus iudex quandoque remuneret vltra condignum: numquam tamen punit vltra condignum.
3 Praeterea, nulla habitualis disposito vindicatur poena sensus: non enim punitur aliquis propter hoc, quod est habilis ad furandum: sed punitur ex hoc quod furatur: sed peccatum originale sumptum cum exclusione omnis actualis peccati solum dicit concupiscentiam habitualem, ergo &c
4 Praeterea, beatus bernardus dicit, quod sola propria voluntas ardet in inferno, sed peccatum originale accidit sine propria voluntate. 3 Item, Innocentius tertius in quadam sua decretali dicit, quod pena sensus debetur peccato actuali: sed pecctum originale non est actuale: ergo &c
Sed contra istud potest instari sic Caro est causa originalis peccati: ergo poena sensus debetur originali peccato Antecedens patet, nam cum solam carnem accipiamus ab Adam, sola caro videtur esse causa originalis peccati. consequentia etiam patet, quia pena debetur illi, quod est causa peccati, sed caro non est ca pax poenae nisi secundum sensum, ergo &c.
2 Praeterea, peccatum veniale punitur pena sensus: ergo & originale. Antecedens patet ex fide, consequentiam probo, quia maiori peccato non debetur minor pena, sed originale est maius, quam veniale, quia veniale potest simul stare cum gratia: originale autem non
3 Praeterea, originale peccatum in hac vita punitur pe na sensibili: ergo & post mortem. Antecedens patet ex prae redentibus, consequentia etiam videtur tenere ex hoc, quia non minus, sed grauius puniuntur peccata post hanc vitam, quam in hac vita.
4 Preterea, istud videntur sonare verba Augustini in libro de fi. ad Petrum, vbi sic ait, Firmissime tene & nulla tenus dubites non solum homines iam ratione vtentes, verum etiam paruulos, qui siue in vteris matrum viuere. inceperunt, & ibi moriuntur; siue de matribus nati sine sactamento baptismatis, quod datur in nomine patris & filij & spiritus sancti, de hoc saeculo transeunt, ignis aeterni sempiterno supplicio puniendos, quia si peccatum propriae actionis nullum habuerunt, originalis tamen peccati damnationem carnali conceptione, & natiuitate traxerunt.
Ad, primum dicendum, quod antecedens non est simpli citer verum, quia in nullo genere causae proprie loquendo caro potest dici causa, originalis peccati, nam licet a protoplasto huiusmodi defectus descendat in nos per carnalem concu piscentiam, tamen in ipso genito non habet rationem peccati donec pertingat ad amimam.
Ad secundum nego consequentiam. Ad probationem dico, quod peccatum originale & peccatum veniale sunt alte rius & alterius rationis, ideo etiam eorum poenae differunt ratione. Nec proprie possunt esse ad inuicem comparabiles penes maius, & minus. Vnde quia in peccato veniali ita est conuersio ad aliquod bonum commutabile, quod tamen non est auersio a bono incommutabili, ideo ita punitur pena sensus, quod non punitur poena perpetua damni, sic econuerso de originali &c
Ad tertium dicendum, quod poenae sensibiles in hac v ta per accidens sequuntur ad culpam originalem, ut patuit superius.
Ad quartum dicendum, quod secudum doctores, puta AEi. & Tho. Aug. per talia verba intendit exprimere poenam damni, quia modus fuit antiquitus sanctorum, quod om- nem poenam aeternam appellabant poenam ignis.
Secunda conclusio est, quod decedentes in solo origili peccato puniuntur perpetua priuatione visionis diuinae essentiae.
1 Nam talis visio, cum sit omnino supernaturalis, non potest ab aliquo adipisci nisi mediante gratia Dei; ergo nec per consequens potest habere gloriam, seu beatam visionem.
3 Innocentius etiam, vt supra expresse dicit, quod originali peccato debetur pro poena carentia visionis diumae.
1 Si aliquis homo priuaretur Dei visione, ille esset fru stra productus a Deo, consequens est falsum, quia, vt patet 1. de coelo, & mundo Deus, & natura nihil faciunt frustra, consequentia probatur, quia illud est frustra, quod non potest consequi finem suum, vt patet secundo physicorum, sed videre Deum est finis totius humanae naturae.
2 Praeterea, grauissima poena non debetur peccato ori inali, sed priuatio diuinae uisionis est poena grauissima, Maior patet per Augustinum, qui, vt allegat Magister hi in littera dicit, quod mitissima est pena eorum, qui pro so lo peccato originali puniuntur, sed minor, probatur aucto itate & ratione. Auctoritate quidem, quia dicit Chryso super Matth. quo carentia uisionis diuine est maxima poena rum, & intolerabilior, quam gcenna. Patet etiam ratione. Nam cum poena sit semper quaedam priuatio alicuius boni conuenientis ei, cui pena inffigitur igitur illa est ma ior poena, quae maius bonum tollit, sed priuatio uisionis diuinae tollit summum bonum hominis, ergo videtur; quod sit summa poena hominis
3 Preterea, ille, qui est dignus misericordia, non depet puniri pena perpetua, decedens in originali peccato est dignus ntisericordia, quia dicitur in legibus, dignus est misericordia, qui alieno vitio laborauit.
4 Praeterea, priuatio non plus priuat, quam ponat habitus oppositus priuationi: sed iustitia originalis, tuius priuatio est pecatum originale, non posuit visionem diui nae essentiae: ergo nec originale peccatum tollit huiusmo di visionem.
3 Praeterea, Augustinus in libro de duabus animabus ait, Tenere quemquam reum, quia non fecit, quod faceri non potuit, summae iniustitiae, & insaniae est: sed Deus non est iniustus, ergo in solo peccato originali decedentem non tenebit reum, & per consequens non priuabit eum tali bono, quod sine originali peccato sibi comunicaret
Ad primum dicendum, quod licet Deus nihil faciai frustra, quia quantum in se est omnia dirigit in suos fines homo tamen, qui est liberi arbitrij, mala sua voluntate seipsum suo file frustrare potest. Ideo a Sapien. dicitur, ua ni sunt omnes homines, in quibus non est scientia Dei¬
Potest etiam dici, quod quantum ad diuinum ordinem etiam illi, qui sunt in inferno, non sunt frustra: quia in ipsis relucet diuina iustitia. Etiam illi, qui decedunt in originali peccato solo, non sunt frustra, quia quamuis non consequantur finem supernaturalem, consequuntur ta men finem naturalem. Possunt enim habere euidentiorem contemplationem, quod quicumque philosophus vmquam hbere potuit in hac vita, quae quidem contemplatio est na turalis finis hominis virtuosi, vt patet. 10 ethicorum
Ad secundum dicendum, quod qui in solo originali de cedunt mitissimam sustinent poenam, quia quamuis careant Dei visione, ex hoc tamen nullum percipiunt cruciatum, vt patebit in sequenti conclusione.
Ad tertium dicendum, quod decedens in originali; in hoc percipit Dei misericordiam, quod nullus adhibetu sibi eruciatus: non tamen est dignus tali misericordia, vt vlterius promoueatur ad diuinae visionis consolationem quia nihil reperitur in tali homine, ratione cuius ad hu iusmodi visionem digne debeat promoueri.
Ad quartum nego maiorem, quia licet formaliter non plus priuatio priuet, quam habitus ponat, tamen per mo dum sequelae multa priuat, quae formaliter non ponit hbitus. Priuatus enim oculis perpetuo priuatur sacerdo tio, quamuis posito oculorum praecise non ponat sacet dotium, sic &c
Ad quintum dicendum, quod licet talis non debea teneri reus quo ad poenam crucitatiuam & afffictiuam, in ste tamen potest teneri reus quo ad poenam, quae est vlte rioris promotionis prohibitiua. Cecus enim natus iuste priuatur gradum sacerdotalis dignitatis, quamuis suam caecitatem praeuenire non potuit, sic &c
Tertia conclusio est, quod decedentes in solo peccato originali ex praedicta catentia diuinae visionis nullum sustinent crucitatum.
1 Quia nullus prudens crucitatur ex eo, quod sibi non datur illud, ad quod nullam habet, nec habere potest hbilitatem; esset enim insipiens homo, qui doleret ex hoquod non potest volare, vt volat auis: sed animae tales si paratae habent perfectam prudentiam, & vident, quod nec sunt habiles ad huiusmodi finem supernaturalem, ne vnquam ex suis naturalibus habilitari possunt: quia vident se esse non in via, sed in termino: ergo &c
Preterea, cruciatus, & afflictio tantummodo debetur delectationi, quae fuit in culpa, vt apparet in Apoced in originali peccato nulla est delectatio, ergo &c
Sed oppositum istius conclusionis asserit quaedam opi nio dicens, quod pueri decedentes in solo peccato orig nali sentiunt afflictionem interiorem ex carentia diuina visionis: Motiua ipsius opinionis non inueni Potest tamen sic probari
1 Omne contrarium voluntati contristat volunta em, vt apparet. 5. metaphysi, sed omnis poena est contra ria voluntati: ergo poena damni, quae est carentia visio nis diuine contristat voluntatem, & per consequens affli git eam.
2 Praeterea, in perpetuum separari ab eo, quem qui naturaliter amat, non caret afflictione; sed anima decedens in solo originali peccato, naturaliter amat Deum; igitur perpetua separatio ab eius visione est sibi, it videtur, afflictio & cruciatus.
3 Praeterea, se cundum sanctos doctores & philosophos carentia illius, quod naturaliter appetitur, noncaret omnino aflictione: sed secundum Augustinum, omnes homines naturaliter volunt esse beati; igitur &c
4 Preterea, secundum sanctos doctores damnati in inferno plus cruciantur de poena damni, quam de pona sensus: sed omnis decedens in originali sustinet poenam damni
3 Praeterea, si dicitur, quod pro tanto damnati dolent de carentia diuinae visionis, & non illi qui decedunt inso lo originali peccato, quia cognoscunt se ex suo proprio delicto poenam damni sustinere, cuius oppositum cogno scunt ipsi paruuli decedentes in solo originali, Ista solus tio non valet, quia quandoque videmus, quod magis, ue saltem non minus cruciatur homo, cum priuatur aliquo bono sibi proficuo absque sua culpa, quam si priuaretumr exigente suo delicto.
Ad primum dicendum, quod quamuis minor sit vera, loquendo de poena, quae est appositua alicuius disconui mentis, vel etiam de poena, quae est subtractiua alicum naturaliter conuenientis; tamen non est vera de poena quae est sub tractiua alicuius supernaturaliter conuemo tis, maxime cum ille, cui subtrahitur, non habet diffori mem voluntatem ab eo, qui subtrahit: sic est in propi sito &c.
Ad secundum dicedum, quod licet sint separati a Dous quantum ad contemplationem gloriae, quae est finis sups naturalis, non tamen quantum ad diuinorum contem plationem naturalem: quia, vt dixi, liberiori modo po sunt tales animae contemplari de Deo, quam quicumqui philosophus in vita ista
Ad tertium dicendum, quod istae animae sic deceden tes, non appetunt beatitudinem gloriae secundum pro priam rationem, quia, vt sic, non cognoscunt eam, qom nec habeant luinen gloriae, nec lumen fidei, in quibusl minibus tantummodo talis beatitudo cognosei potestim cundum propriam rationem. Appetunt ergo beatitudi nem solum secundum rationem communem, ad cuius an petitus satisfactionem, vt transeat sine omni affictiono sufficit illa perfectio, quam consequitur ex naturali contemplatione
Ad quartum dicendum, quod illi, scilicet damnati, ma time dolent de tali priuatione, quia eorum voluntas ess maxime difformis a Dei voluntate actiue infligentis pro dictam poenam, seu priuationem. Paruulorum autem vm luntas non est difformis a diuina voluntate, quia sicut in uita ista numquam habuerunt difformem voluntatemd voluntate diuina: sic nec in alia vita vmquam eis displicei bit illud, quod Deus faciet, & per consequens ex nulloed fectu Dei possunt habere dolorem, quia omnis dolor pre supponit displicentiam.
Ad quintum dicendum, quod si aliquis dolet de eod quo priuatur sine sua culpa personali, hoc accidit propteri duo. Primo: quia illud, quod aufertur, est aliquo modo sibi debitum, Secundo: quia sua voluntas est dissona a vo luntate auferentis. Istorum autem duorum oppositum ap paret in proposito, ergo &c
QVANTVM ad quartum articulum dicedum, quod peccata proximorum parentum transire in prola potest dupliciter intelligi. Vno modo quantum ad culpa. Alio modo, quantum ad poenam. Primo modo non transeunt 1 quia proximus parens non potest suam iustitiam in prolem transsundere: ergo nec suam culpam. Antecedens patet Probatur consequentia per Anselm. qui dicit, quod protanto primus parens potuit originalem culpam in ci teros homines trasfundere, quia originalem iustitiam trasudisset, si ipsam non perdidisset
2 Praeterea, generans genito communicat naturam, & non personam, ergo conmunicat ei defectus naturales, cu iusmodi sunt peccatum originale; & ea, quae secundum lo gem communem huiusmodi peccatum consequuntur, & non communicat ei defectus personales, cuiusmodi sunt peccata propria, seu actualia. Consequentia patet. Ante cedens probatur: nam quoe non communicetur persona ge nerantis, patet: quia persona est quid incommunicabile, nprobatum est in primo libro. Quod autem communi tetur natura generantis, patet: quia in omni generatione imiuoca natura generantis communicatur ipsi genito.
Forte dicetur, quod secundum philosophum in secundo de generatione, in habentibus svmbolum facilior est transitus, sed proles magis assimilatur proximo parenti, quan primo parenti: ergo magis videtur, quod proximus parens ossit peccatum suum transfundere in prolem, quam primus parens
Respondeo, quod proprie loquendo, tunc svmbolum, sen similitudo inter parentes attenditur quantum ad na turalia quia secundum illa habent ad inuicem conuenii tiam, & non quantum ad personalia: quia secundum illa habent ad inuicem suppositalem differentiam, & ideo ex si argumenti non sequitur, quod aliquod peccatum per sonale parentis transfundatur in prolem: sed solum origi lale, quod dicitur peccatum naturale: quia prius inficit na turam, & mediante infectione naturae inficit personam.
Sed si petitur secundo modo, scilicet vtrum transeant pantum ad poenam: tunc pono duas conclusiones Prima est, quod peccata proximorum parentum non ranscunt in prolem quantum ad poenam aeternam: quia feundum Deatum Augustinum quicumque obligatur vis nilo ponae, scilicet aeternae, non est expers delicti: sed pro leest expers a delicto parentis proximi, vt patuit in priparte istius articuli, ergo pro delicto proximi parentis rn obligatur ad poenam perpetuam. Etiam quantum ac hm intellectum ait dominus. Filius non portabit inibtatem patris. Et ibidem Anima, quae paccauerit, ipsa rietur. Et ait Adostolus, vnusquisque onus suum portabit Secunda conclusio est, quod peccata proximorum parentum transeunt in prolem quantum ad penam teporalem
1 Nam sicut patet in iure ciuili, crimen laesae maiestar non solum punitur in parente, verum etiam in prole rm prout proles est quaedam res patris, sic pater potest iniri in filio, tamquam in sua re, seu possessione 2 Praeterea, princeps quandoque iuste punitur in suo Tralo propter coniunctionem populi ad ipsum: ergo
ner in prole, maxime quando proles non est sui iuris: seo sab dominio patris, tamquam possessio eius. Antecedens patet. 2. Reg. c. vlt. vbi multi legutur ab angelo Dei interfecti propter peccatum regis Dauid. Patet etiam con souentia, quia non minor est coniunctio prolis ad paret tem, quam populi ad secularem principem. Et de hac poe notest intelligi verbum domini, quando ait. Ego do mus vifitans peccata patrum in filios vsque in tertiam, quartam generationem.
Remplum habemus quo ad hoc in Sen vbi dominus ropter peccata parentum interfecit paruulos cum parepbus in Sodoma, & Comora. Et in Nu interfecit domi- Chore, & Datham, & Abiton cum paruulis corum. nem praecepit dominus, vt in regnis Chananaeorum infrfcerentur omnes, tam paruuli, quam senes Forte dicetur, quod omues patuuli hic notati, non so neena temporali, verum etiam pena aeterna punientur areena damni, quae est carentia diuinae visionis: & hoc rtur contradicere primae conclusioni.
nespondeo, quod licet tales parnuli passi fuerunt mor tempo :aleni propter peccata proximorum parentum tamen aeternam poenam patientur propter peccatum ori ginale, & non propter peccata proximotum parentum.
On this page