Et videtur, quod non Quia actus coniugalis concubitus per illa bona non excusatur ab omni erubescentia: ergo non excusatur to taliter a peccato. Antecedens patet: quia propter naturalem erubescentiam quilibet honesti homines, etiam in legitimo toro existentes, secrete se abscondunt, quam do praedictum actum committunt, consequentia etiam patet: quia secundum Damas verecundia non est, nisi de turpi actu

Contra, quia, secundum doctrinam sanctorum, in hoc differt actus coniugalis a fornicario, quia per bona matrimon si excusatur a peccato. Hic primo videndum est, vtrum ista tria bona, scilicet fides, proles, & sacramentum, sint de matrimonii necessitate. Secundo, vtrum per haec tria bona sufficienter excusetur actus carnalis copulae. Tertio, vtrum, his tribus bonis assistentibus, actus carnalis copulae sit meritorius. Et quarto, vtrum, predictis bonis deficientibus, iam dictus actus semper sit demeritorius.

RES OLVTIO Indissolubilis quidem vnio matrimonium, contrabentium de saci amenti necessit ate esse constat, cum ratione fidei, tum ratione execut: vnis, tum multo magis ratione obligattonis, eoque potissimum, cum ex qujs tria contugum consequantur bona, nepe honestum, vtile, & delectabile, quibus sane corre pondet nimicitia certa, veligiosa prolis educatio, & sancta in sacramtnto perleueratio.

ARTICVLVS I. trumia trista bona scilicet fides, proles, & sacra mentum sint de matrimoni mecessitate

QVANTVM ad primum sic procedam. Primo, praemittam terminorum declarationem. Secun¬ do, submittam vnam distinctionem. Tertio ex membris illius distinctionis eliciam triplicem conclusionem.

Circa primum est aduertendum, quod per bonum fi dei, hic intelligitur, quod maritus propriam accedat vxo tem, & nullo modo aliam, & vxor proprium recipiat vi rum, & nullo modo alium. Per bonum prolis, quid intelligi debeat, de se patet. Sed per bonum, quod dicitu sactamentum, intelligitur inseparabilitas ipsorum coniugum. Et vnumquodque istorum dicitur bonum, aliter tamen, & aliter, secundum quod bonum tripartite distinguitur a philosopho S. ethic. scilicet in bonum simpliciter, quod est bonum honestum, & bonum conferens seu vtile, & bonum delectabile. luxta quam distinctionem, sides, de qua ad praesens loquimur, reducitur ad bonum honestum: quia ad magnam spectat honestate, quod modo praedicto coniuges sibi mutuo seruent fidem, Proles reducitur ad bonum vtile: quia sicut cibi comestio cedit ad conseruationem, & per consequens ad vti itatem indiuidui, sic prolis generatio cedit ad conserua tionem, & ad vtilitatem speciei, Sed sacramentum redum citur ad bonum delectabile, quia cum delectabilis sit praesentia amicorum, vt dicitur o. ethicorum: sequitur que indissolubilis coniugum vnio hic sacramentum appel lata, quae amicissima esse debet: quia propter hoc relinquet homo patrem & matrem, & adhaerebit vxori suae merito reducatur ad bonum delectabile. Et forte ex hi mouetur Aristo. 5. ethic cum ait, quod amicitia, quae es inter vitum, & vxorem, est naturalis, & includit in se ho nestum, vtile, & delectabile

est etiam hic aduertendum, quod licet per istud trilex bonum coniugii iam dictum, triplex genus bonorum homines habuissent in sua puritate, si mansissent in statu integritatis & innocentiae, tamen post lapsum primo rum parentum istud triplex genus bonorum circa bona matrimonii valde a sua puritate remittitur, & triplici suo contrario permiscetur: nam honestas fidei verecundia pmiscetur, vtilitas prolis damno & delectabilitas sacta. menti, seu indissolubilitas laboribus, & taedio: nam licet sit honestum, quod fide seruata quilibet sciat suum vas pos sidere, sicut ait Apostolus: tamen actus carnalis copulae est connexus pronunc verecundiae: Quod non fuisset, si homo mansisset in statu innocentiae. Et quamuis sit vtile pro speciei conseruatione, quod proles generentur, & educentur: tamen ex earum generatione parentes patiuntur damnum, & iacturam in suis corporibus, & ex earum educatione patiuntur damnum in rebus exterio ribus: Quod similiter non fuisset, si in statu innocentiae homo stabilis permansisset.

Etiam quamuis indissolubilis vnio coniugum ex naturali amicitia valde deberet esse delectabilis: tamen ra ro inueniuntur coniuges, quin multo afficiantur tedio. & poenam angustiae patiantur, & laborem: quia homo nascitur ad laborem, sicut auis ad volandum, vt dicit lob. Et nec istud fuisset in paradiso: quia semper vnius cum iltero fuisset socialis, & iucunda possessio.

dis praemissis est aduertendum, quod praedicta bona matrimonii possunt tripliciter considerari. Vno modo prout cadunt in intentione Alio modo, vt cadunt in exe cutione. Et tertio modo, vt cadunt in obligatione. Et secundum hoc pono tres breues conclusiones

Prima est, quod sacramentum, seu indissolubilis vnio contrahentium omnibus his tribus modis est de neces sitate matrimonii. Ista conclusio patet ex dictis superius, quia in ista indissolubilitate consistit forma matri monii, quae simpliciter est de necessitate matrimonii. Et sta est intentio P. Aug. qui in lib de bono coniugali ait Sacramentum ita indissolubiter, seu inseparabiliter con iugio haeret, vt sine illo esse non videatur

Forte dicetur, si indissolubilitas esset de necessitate matrimonii, tunc non posset esse verum matrimonium inter tales personas, quae ab inuicem de iure possunt si parari. Consequentia patet. Sed falsitas consequentis probatur, quia sicut declaratum est dist. 27. ar. 3. quamuis verum fit matrimonium inter aliquas personas: tamen si intrat religionem contra voluntatem alterius, illa, quae manet in seculo, potest aliud contrahere matrimouium, qued ficri non posset, si primum matrimonium impli casset indissolubile vinculum

Respondeo, quod quamuis de necessitate matrimonii sit indissolubile vinculum: tamen in morte alterius coniugum corrumpitur, & dissoluitur huiusmodi vineulum: Sed postquam homo fecit professionem in religione approbata, tunc reputatur mortuus morte spirituali, qua dicitur homo mori, quo ad vitam ciuilem: Et ided sicut matrimonium corporaliter consummatum, dissoluitur morte corporali; sic matrimonium ratum, nondum c rporaliter consummatum, & adhuc manens infra spiritualem matrimonii veritatem, vere dissoluitur praedicta morte spiritualis

Conclusio secunda est, quod fides, & proles, quamuis primis duobus modis, scilicet vt cadunt in intentione, & in vsu, seu executione, sint de bene esse matrimonii tamen non sunt de necessitate matrimonii: quia sine his potest contrahi matrimonium, & contractum manerebi enim bonum prolis esset de matrimonii necessitate praedictis duobus modis, tunc personae steriles, quae tamen possunt carnaliter commisceri, non possent contra here matrimonium, quod est falsum: quia matrimonium non solum est institutum in officium ad prolis generationem, sed etiam in remedium ad vitandam fornicationem, & ideo etiam personae steriles, omni spe prolis carentes, possunt vere matrimonium contrahere pro vi tanda fornicatione. Etiam, si fides in intentione, vel exe cutione esset de necessitate matrimonii, tunc homo contrahens cum vna, intendens fornicari eum altera, non contraheret matrimonium. Etiam si de facto post contractum matrimonium committeret adulterium, non maneret matrimonium iam contractum, quorum vtrun que patet esse falsum

corte dicetur, quod bonum prolis est finis matrimonii: ergo vbi nulla snes prolis, ibi nullum est matrimonium. Antecedens patet inlittera probatio consequentiae, quia frustra ponitur aliquid sine suo fine sed Deus, qui est principalis auctor matrimonii, nihil facit frustravt patet 1. cae. & mun ergo &c.

Respondeo, quod licet in statu innocentiae tantummodo bonum prolis fuisset finis proprius matrimonii tamen in statu naturae corruptae etiam vitatio fornicationis est finis matrimonii: quia quantum ad istum statum non solum matrimonium est institutum in officium, sed etiam in remedium: ideo, quantum ad tales personas, quo possunt perficere actum carnalis copulae, quamuis non possint generare, matrimonium non est frustra, quia quamuis ex eorum matrimonio non sequatur hoc bonum, quod est prolis generatio, potest tamen sequi hoc bonum, quod est fornicationis euitatio.

Conclusio tertia est, quod tertio modo, puta vt cadunt in obligatione, tunc non solum bonum sactamenti, ve rumetiam bonum prolis, & fidei, sunt de necessitate m trimonii: Quia in omni vero matrimonio coniuges obi gantur non solum ad indissolubilitatem, quae hic saca mentum appellatur: sed etiam obligantur ad mutium fidem seruandam, & prolem generandam, & educandam, si fauente Deo, & ipsis cooperantibus, foetus fuerit conceptus.

Forte dicetur, steriles non possunt obligari ad gene randum, vel educandum prolem, ergo bonum prolis, vt cadit in obligatione, non est de necessitate matrimonii, Antecedens patet. Probatio consequentiae, quia iam dictum est in secunda conclusione, quod inter steriles potest esse verum matrimonium

2 Preterea, verum matrimonium manet cum adulte rio coniugum: ergo fides, vt cadit in obligatione, non es de matrimonii necessitate Antecedens patet de se, & etiam ex praecedente conclusione. Patet etiam conse quentia: quia cum adulterium repugnet fidei, etiam re¬ pugnaret matrimonio, si fides esset de necessitate ma trimonii

Ad primum dicendum, quod saepe homines, qui natu raliter fuerunt steriles, supernaturaliter sunt facti foecun di, vt apparuit de Abraham, & Sara; de Elysabeth, & vacharia, & de multis aliis in nouo, & veteri testamento: E ideo quamuis coniuges steriles non obligentur absclute ad generandum, vel educandum prolem:tamen conditionaliter ad haec obligantur, puta, si ex diuino miraculo conceptus fuerit foetus, tunc obligantur, quantum in se est, quod faciant melius, quod possunt sine fraude ad conceptae prolis generationem, & eius educationem, Ex quo patet, quod antecedens non est vsquequaque verum.

Ad secundum nego consequentiam. Ad probationem dicendum, quod quamuis ex hoc probetur, quod fides, vt cadit in executione, non sit de necessitate matrimonii: ex hoc tamen non habetur, quin fides sit de necessitate matrimonii, vt cadit in obligatio ne. Sicut enim necesse est hominem existentem in matrimonio mortaliter peccare, quando adulterando non tenet coniugi fidem: sic necesse est existentem in matrimonio obligari ad bonum fidei. Istud patet: quia ad opo positum consequentis sequitur oppositum antecedentis. Si enim non obligaretur necessario ad tenendum fi- dem coniugi, tunc non peccaret mortaliter, faciendo con tra huiusmodi fidem, quia nullus peccat mortaliter in eo, quod facit oppositum illius, ad quod non obligatur.

Et ex his potest inferri tale corollarium, quod quandocunque personae contrahentes in suo contractu apponunt aliquam conditionem simpliciter repugnante alicui praedictorum trium bonorum matrimonii, tunc nullum inter huiusmodi personas geritur matrimonium, puta si diceret, contraho tecum, vt sis vxor mea. annis, & non vltra, vel accipio te in meam, ita tamen, quod non tenear tibi seruare fidem, & liceat mihi fornicari cum al tera, vel accipio te in meam, hac tamen conditione adiecta, quod semper procures venenum sterilitatis. Istori primum repugnat bono sacramenti, secundum bono fi- dei, & tertium bono prolis. Et ratio omnium istorum se quitur ex praedictis, quia ex quo praedicta tria bona, vt ca dunt in obligatione, sunt de necessitate matrimonii, igi tur quicunque, quantum in se est, non vult obligari ad praedicta, ille non contrahit matrimonium: Sed quicumqu in suo contractu addit conditionem repugnantem alicui istorum bonorum, ille non vult obligari ad huiusmodi bonum: ergo non contrahit matrimonium,

ARTICVLVS I Vtrum per haec tria bond sufficienter excusetis actus carnalis copulae.

SVANTVM ad secundum articulum primo ponam

Vham catholicam conclusionem Secundo addum cam contra eam vnam haereticam opinionem Conclusio est haec, quod per praedicta bona coniugii actus carnalis copulae potest a peccato sufficienter excusari

Quia omnire bona possibile est vti sine peccato, sed matrimonium acceptum cum inclusione trium pra dictorum, est res bona. Maior patet, quia sicut res, qua non contingit bene vti, illa non est bona: sic &c. Minor etiam patet, quia matrimonium, cum inclusione praedictorum, est a Deo institutum, sed omne a Deo institutu est bonum, quia vidit Deus cuncta, quae fecit, & erant alde bona, vt habetur in &en¬

Praeterea, Deus numquam praecepit aliquid, quod debitis adhibitis circustantiis homo non posset implero sine peccato: Sed Deus quandoque praecepit hominibu carnaliter copulari, & iste actus debite circustantiona tur per sacramentum, seu indissolubilitatem per fidem, & prolis intentionem: ergo, his assistentibus, homo potest perficere actum carnalis copulae absque omni perca to. Maior patet, quia quando aliquis praecipit, quod sini peccato impleri non potest, tunc peccatum iuste reter quetur in ipsum praecipientem: vnde cuilibet tali praece ptori ait propheta, Nunquid adhaeret tibi sedes iniquita tis, qui fingis laborem in praecepto: Sed nuilum peccatum iuste retorquetur in Deum. Minorem probo: qui: Deus praecepit hominibus, vt crescerent &c. ergo praece pit eis, vt carnaliter se compularent. Antecedens patet in Sen vbi ait, Crescite, & multiplicamini &c. consequen tiam probo: quia quicunque praecipit antecedens, ille praecipit necessarium consequens, sine quo non potes poni in esse huiusmodi antecedens: Sed impossibile est, via naturae, homines crescere, & multiplicari sine actu carnalis copulae: ergo &c.

Praeterea, ista est intentio P. Augustin. qui in lib de bono coniugali ait, quod quando seruata fide thori conueniunt coniuges causa prolis, talis actus nullam habet culpam.

Sed contra istam conclusionem est haeresis Tacianorum, quam tetigi superius di vc, ari

Praeterea, pro ista haeretica opinione potest ar gui sic

Omnis delectatio, quae contrariatur rationi, est pecca tum: Sed in actu carnalis copulae est delectatio, quae con trariatur rationi, non obstantibus tribus praedictis bonis matrimonii: ergo per praedicta bona non exculsatur huiusmodi actus sufficienter a culpa. Maior patet. Probatur minor auctoritate Arist. 7. eth. vbi ait, Adhuc autem impedimentum est ei, quod est prudentem esse, delecta tio, & magis ea, quae est venereorum: nihil enim possible est aliquem intelligere in ea. Patet etiam ista minor 1. ad Cor vbi super illo verbo, qui autem fornicatur in corpus suum, peccat, dicit glo, quod in actucarnalis coulae ratio absorbetur per delectationem

2 Praeterea, cui semper est annexa verecundia, illi non conuenit plena innocentia, nec per consequens sufficien ter excusatur: Sed actui carnalis copulae est semper anne xa verecundia: ergo &c.

Praeterea, vbicunque est immoderatio passionm, ibi est vitium, & peccatum: Sed in actu carnalis copulae est immoderatio passionum, seu delectationum, vt com muniter conceditur: ergo &c.

4 Praeterea, quicunque sustinet damnum maioris bo ni propter minus bonum, ille peccat: Sed quando coniu ges carnaliter commiscentur ratione praedictorum bonorum matrimonii, tunc sustinent damnum maioris bo ni propter minus bonum, ergo per bona praedicta actus carnalis copulae non sufficienter excusatur a peccato. Mior probatur: quia sicut ille, qui inordinate agit, peccat. fic& ille, qui inordinate sustinet, seu patitur Sed sustinem damnum maioris boni propter minus bonum, ille pati tur inordinate, ergo peccat: Minor patet, quia bonum rationis, quod impeditur per actu carnalis copulae, est ma ius bonum, quam praedicta ttia bona matrimonii.

Praeterea, quod secundum se est malum, hoc non otest effici bonum per hoc, quod fit propter bonum: Sed actus carnal s copule, secundum se, est malus. Maior atet, quia secundum Dion malum constat ex particularibus defectibus: bonum autem constat ex tota sua cau sa; & hinc est, quod facilius est deficere, quam proficere; & ideo si malum fit propter bonum, propter hoc malum non efficitur bonum, alias furari propter dare elcemosi nam esset bonum Probatur minor, quia illud, quod fu catur intellectum sapientis, hoc secundum se, videtur e se malum: sed, secundum philosophum 7. eth. actus dele ctationis venereae furatur saepissimel intellectum sapien tis, ergo &

Ad primum dicendum, quod aliquid esse contrarium rationi, potest dupliciter intelligi. Vno modo, quia recta ratio dictat hoc non esse faciendum, sed potius refutan dum. Alio modo, quia mediante illo, alique modo impeditur elarum rationis exercitium. Contrarium rationi primo modo est peccatum: sed non secundo modo, alias enim somnus, seu dormitio non posset esse sine peccato, cum impediat actualem vsum rationis: Sed nunc ita est, quod assistentibus praedictis bonis matrimonii actus carnalis copulae non est contra iudicium rectae rationis: sed potius est secundum iudicium rectae rationis, quia recta ratio dictat hoc modo speciem humanam esse conseruandam: & licet alio modo impediat exercitium rationis, tamen recta ratio iudicat illud esse sustinendum propter bonum iam dictum: ideo potest esse sine peccato, sicut etiam ipsa dormitio, vel alia vitae exterioris ope ratio, qua impeditur actualis interior contemplatio. Ex quo patet, quod fallacia aequiuocationis committitur in argumento: quia maior loquitur de eo, quod contrariatur rationi primo modo, sed minor de eo, quod contrariatur rationi secundo modo.

Ad secundum nego maiorem, quia saepe homines ve recundantur de aliquibus naturalibus defectibus, qui ta men possunt homini conuenire cum plena sui innocentia: Puer enim baptixatus est perfecte innocens, & tamen verecundaretur, si esset mancus, vel monoculus, vel aliquo altero naturali defectu plagatus.

Ad tertium dicendum, quod maior non est vera, si illa immoderatio habet annexum remedium excusans; peccato, sicut est in proposito, nam ista passio habet annexum remedium, puta ipsum sacramentum, & boni fi- nis intentionem, puta, prolis generationem, ac coniuga lis fidei conseruationem. Etiam potest dici, quod quamuis ista delectatio, seu passio sit immoderata comparati ue, puta, quia excedit omnes corporales delectationes; tamen in sua specie potest esse debite moderata, quando debitas habet annexas circumstantias, quas sortitur ex supradictis bonis ipsius matrimonii.

Ad quartum dicendum, quod maior non est vera, sup posito, quod homo teneatur ad illud minus bonum. quamuis enim ceteris paribus peregrinatio sit minus bonum, quam contemplatio: tamen postquam homo vouit pe regrinari, tunc absque peccato potest intermittere conteplationem, vt possit explere peregrinationem, ad quam tenetur: Et quia homo tenetur ex fide coniugali coniu gi reddere debitum: ideo &c

Ad probationem istius maioris dicendum, quod mi nor non est vera, quia qui ex iustitia tenetur ad aliquod minus bonum, ille non sustinet inordinate damnum seu carentiam maioris boni, si vtrumque non potest simul habere

Ad quintum nego minorem, quia actus ille est naturalis; naturalissimum enim operum est vnumquodque sibi simile generare, vt patet 2. de anima: & ideo secun dum se non est malus. Vnde si debet esse malus, oportet, quod hoc sibi accidat ex aliqua circumstantia inordi nata, puta, quod aliquis exerceat huiusmodi actum, cum qua non debet, vel quando non debet, vel qualiter non debet, & sic de aliis.

Ad probationem patet ex praedictis.

ARTICVLVS II1. vtrum his tribus bonis assistentibus actus car malis copule sit meritorius.

VANTVM ad tertium articulum teneo conclusionem affirmatiuam, supposito, quod homo sit n charitate, sine qua nullus actus, potest esse meritorius de condigno. Hanc probo sic

Omnis actus, qui non est peccatum, procedens a cha ritate, potest esse meritorius: Sed actus carnalis copulae potest esse sine omni peccato, & per consequens, potest a charitate procedere, ergo potest esse meritorius. Maior est nota ex dictis in 2. lib. Minor autem quantum ad primam suam parte patet ex dictis in articulo proxime praecedenti. Etiam patet, quantum ad secundam partem, quia non apparet aliqua ratio, quare actus, qui sit sine omni neccato, non possit a charitate procedere. 2 Praeterea, in actibus licitis obedire ei, qui de iure potest praecipere, potest esse meritorium: Sed actus carnalis inter coniuges est licitus, vt patet ex praedictis; & vnus coniugum quo ad huiusmodi actum de iure potest praecipere, quia quilibet coniugum habet iustam potestatem super corpus alterius sui coniugis: ergo &c

Preterea, actus virtutis iustitiae procedens ab homi ne informato charitate potest esse meritorius: Sed coniunx, reddens debitum carnalis copulae, facit actum iusti tiae, quia iustitia est virtus ius suum vnicuique tribuens, vt ait. 8. Nern. ergo supposito, quod huiusmodi coniunx sit in charitate, huiusmodi actus erit meritorius.

1 Forte dicetur, quod talis actus non potest esse meritorius, ratione cuius fugit ab homine ipse spiritus sanctus: Sed actus carnalis copulae est huiusmodi. Maior patet: quia fine spiritus sancti cooperatione nullus potest mereri. Nam qui spiritu Dei aguntur, hi filij Dei sunt, vt ait Apostolus, Sed solum hi possunt de condigno mereri, qui sunt filij Dei. Minor probatur auctoritate Origenis, qui ait, quod in actu carnalis copulae recedit spiritus sanctus etiam a prophetis: ergo multo minus videtur manere cum quibuscunque aliis hominibus

2 Praeterea, illud, quod permittitur secundum indulgentiam, non est meritorium, quamuis hoc habeat, quod ad poenam non obliger: Sed actus carnalis copule admitti tur secundum indulgentiam, vt patet ex dictis Apostoli¬

Ad primum, nego minorem, quia a talibus hominibus, qui coniunguntur propter praedicta tria bona matri monii, fugit spiritus malignus, & non spiritus sanctus, vt euidenter apparet diligenter intuenti textum sacrae scripture.

Ad probationem dicendum, quod spiritum sanctum recedere a prophetis potest dupliciter intelligi. vno modo quantum ad actum prophetandi, qui est actus fu pernae contemplationis, & sic intelligi debet dictum Origenis: quia in actu carnalis copulae homo non est aptus ad eliciendum actum contemplationis supernae. Alio modo, quantum ad actum charitatis, & gratiae, & per consequens, quantum ad actum operationis merito riae, & sic nec recedit a prophetis, nec ab aliis bonis hominibus propter actum carnalis copulae. Et si omnino haereticus vellet contendere, quod Origenes intellexif set isto secundo modo, & ex hoc forte vellet dicere suppositionem factam in conclusione, qua suppono charita tem manere in homine cum actu carnalis copulae, esse impossibilem, tunc dicerem, Origenem in hoc non esse tenendum, sicut etiam in multis aliis suis dictis a fidelibus improbatur.

Ad secundum, dicendum ad minorem, quod illud di ctum Apostoli est intelligendum de his, qui commiscen tur ratione suae incontinentiae, & propter fornicationem vitandam, quia isti, quamuis ratione sacramenti excusen tur a peccato, tamen non merentur actu illo, eo, quod nec intendant bonum prolis, nec fidei, in reddendo debitum exigenti, quia forte coniunx pro tunc non petit debitum. Et, quod iste sit sensus verborum Apostoli, patet. Sic enim iacet textus, Nolite fraudare inuicem, nisi forte ex consensu ad tempus, vt vacetis orationi, & iterum, reuertimini in idipsum, ne tentet vos Sathanas pro pter incontinentiam vestram. Hoc autem dico secundum indulgentiam, & non secundum imperium. Et ideo ex isto dicto non probatur, quin coniuges possino mereri, quando commiscentur ratione prolis gene randae, vel quando ratione fidei vnus. reddit debitum alteri exigenti.

ARTICVLVS III Vtrum praedittis bonis deficientibus iam dictus actus semper sit demeritorius.

QVANTVM ad quartum articulum est aduerten dum, quod iste articulus aliquo modo dependet ex dictis in primo articulo. Ibi enim ostensum est, quo modo ista bona sunt de necessitate matrimonii, & quo modo aliqua eorum sunt de bene esse matrimonii: Et ideo si defecerint bona praedicta, eo modo, quo sunt de necessitate matrimonii, tunc planum est, quod actus can nalis copulae semper est mortale peccatum: quia, vt sic, semper est fornicarius, eo, quod inter huiusmodi personas non sit verum matrimonium. Item, si bonum fide deficit in executione, tunc iterum planum est in huiusmodi actu esse mortale peccatum: quia esset adulterium Nam fides executiue non soluitur, nisi per accessum ad torum alienum: Praesupponendo igitur, quod istae persi nae, quae carnaliter commiscentur, sint legitimi coniuges, tunc oportet istum articulum intelligi de bono prolis, & fidei, inquantum deficiunt in intentione.

Et sic istum articulum restringendo dico, quod si quis coniugum committendo actum carnalis copulae non intendit prolis conceptionem, vel generationem; si tamen reddit debitum exigenti coniugi propter bonum fidei, qua sibi tenetur, tunc in tali actu, nec est peccatum mortale, nec veniale. Si autem non exigitur ab eo, sed potius ipse exigit, tunc, vel hoc facit ratione indigentiae, vel hoc facit sine indigentia propter libidinem satiandam Primo adhuc excusatur a peccato, eo, quod post lapsum primorum parentum istud sacramentum non so lum sit institutum in officium generationis, verum etiam in remedium fornicationis. Si secundo modo, hoc dupli citer potest contingere: quia vel sua intentio ita absorbetur huiusmodi libidine, quod non solum cum sua, verum etiam cum aliena, si copiam eius haberet, vellet hu iusmodi libidinem explere: Et tunc mortaliter peccat eo, quod sua intentio caret coniugali fide. Vel ratione huiusmodi fidei solum cum sua legitima, & cum nulla alia implet, & vult implere huiusmodi libidinem. Et. tunc, vt communiter dicitur, non peccat mortaliter; quamuis peccet venialiter. Et istud licet sit commune di ctum, tamen quandoque non verum: quia in exquisitione praedictae libidinis, quandoque aliqui homines notabiliter abbreuiant vitam suam, & in tantum vitiant, & corrumpunt vires corporales, quod quandoque efficiun tur paralitici, quandoque epilentici, quandoque leprosit igitur ratione annexi periculi, cui se exponunt, propter suam explendam libidinem non possunt excusari a pectato mortali. Etiam in huiusmodi libidine effrenata quandoque attentant aliquas innaturales adinuentiones, quae sunt ita turpes, & enormes, quod nequaquam possunt excusari a mortali peccato

Ad argumentum principale, nego consequentiam. Ad prob ationem dicendum, quod quamuis verecun lia non sit nisi de turpi, tamen huiusmodi turpe non semper est culpa, sed etiam quandoque est poe na. Et isto secundo modo est in proposito quia turpitudo, quae est in actu coniugali, est quaedam poena derelicta ex origi nali peccato Si enim homo mansis set in statu innocentiae, tunc iste actus nec fuisset turpis, nec vere cundus.

PrevBack to TopNext

On this page

Quaestio 1