Quaestio 1

Questio 1. An caelum sit causa horum inferiorum,

VTRVM caelum per motum suum sit cansa effectuum istorum inferiorum. Et video tur quod non, quia sequeretur, quod oex mnes effectus istorum inferiorum neces sario euenirent. conse quentia patet, quia posita necessaria causa, & vniformi, sequetur effectus necessarius, & vniformis: ergo &c.

Contra Commen. 12: metaph ait, quod calores genita ex caloribus stellarum generantes quamlibet specrem speccicrum in animalibus habent mensuras proprias illius ex loris ex quantitatibus motuum stellarum, & dispositonibus earum ad inuicem in propinquitate & remotione. Hio quattuor sunt videnda. Primo vtrum motus caeli sit ips caelo naturalis. Secundo de eo quoed quaeritur. Tertio vtrun habeant influentiam super liberum arbitrium. Et quarto vtrum aliquod caelum habeat influentiam realem in haec inferiora, non obstante quod ipsum immobile permaneat

RESOLVTIO. Etfi caeli motus naturalis dici possit ob naturalem habilitatem quam habet caelum ad talem motum: non tamen ob id naturaus dicitur, quod effectiue a forma sibi intrinseca causetur; I quidem intelligentia sphaerae assistat, non aut em informet Ve rum caelum ipsum realem habet actionem circa haec inferiora, libero avbitrio excepto in quod directe agere vmquam potest.

ARTICVLVSI trum motus celi sit ipsi colo natiralis

SVANTVM ad primum praemitto, primo vnam distinctionem, ex qua secundo eliciam duas conclu siones. Distin ctio talis est, quod motum caeli esse naturalem ipsi celo dupliciter potest intelligi. Vno modo, quo pro tanto dicatur talis motus ipsi caelo naturalis, quia fit aforma intrinseca, & naturali ipsius caeli effectiue. Alio modo, quod ipsum caelum naturalem habilitate habeat ad talem motum. Quo ad primum membrum istius distinctionis pono conclusionem negatiuam, quo ad secun dum pono affirmatiuam

Primam conclusionem probo sic. Si motus caeli esset effectiue a forma sibi intrinseca, & naturali: vel hoc essei pro tanto, quia principium talis motus esset forma corpe reitatis ipsius caeli, vel quod ipsa intelligentia, quam dici mus motorem caeli, esset coniuncta ipsi caelo secundum esse, sibi dando esse animatum, & per consequens moueri, sed nec sic, nec sic:ergo &c Maior patet: minorem probo, quia si primo modo: tunc vel celum numquam mous retur, vel moueretur in instanti. Nam omne tempus re quisitum in motu, vel requiritur propter resistentiam mobilis ad motorem, sicut in motu animalium: vel propter resistentiam medij sicut in motu grauium & leuium. Sec in motu caelestium nulla est resistentia medij, vt de se pa tet, nec est resistentia mobilis ad motorem, quia sola ma teria non facit in talibus aliquam resistentiam: sicut appa ret de graui, quod in vacuo vbi nullam haberet reustentiam medij, moueretur in instanti; sed isto posito non esset maior resistentia mobilis ad motorem in caelo, quam sit in ipso graui. Nec potest dari secundum, puta, quod in telligetia, quam appellamus motorem caeli, sit forma, siue anima caeli: nam cum intellectus & voluntas ipsius intel ligentiae fundentur immediate in essentia eius: igitur si intelligentia formaliter per essentiam suam esset coniun cta ipsi caelo, tunc non contingeret caelum in mouendo immediate per intellectum & voluntatem, sed mediante essentia: propter quod oporteret intelligentiam moueri caelum mediante aliqua organica virtute, sicut de facto vi demus in nobis de anima rationali; & per consequens motus caeli non posset perpetuari, quia virtus immediate mo tiua ipsius caeli necessario lassarctur

Et confirmatur, quia forma intellectualis immediate con iuncta corpori per essentiam tenet insimum gradum in genere intelligentiarum: igitur celum non differt specic ab homine, quia non possent dari duae species, cuius vtriusquen forma teneret gradum infimum in genere intelligibilium.

In ista materia quidam doctor multum dubie loquitur attamen quantum ex dictis suis apparet, magis videtur affirmare, quod intelligentia sit anima corporis caelesti viuificans ipsum: & quod non solum vniatur sibi per mo tum, sicut figulus iungitur rotae. Et haec, vt dicit, non vi dentur a side dissonare, sed magis videntur sequi ex his, quae sides tenet

Quia caelum est causa aliquorum animatorum, & ipsa in esse conseruat, quod facere non posset sua corporeitas.

2 Praeterea, probat ipse idem sic, quia in caelo apparent virtutes, quae non possunt reduci in corporeitatem celiOriens enim habet specialem virtutem, cum ipsum sit dex trum, & occidens sinistrum,

Item, aliqua virtus est in polis: polus enim articus trahit actum, vt apparet in experimento nautarum. Et alia est virtus eiusdem stelle, cum fuerit in alia, & alia domogitur necesse est, vt dicit iste doctor, quod tales virtutes deriuentur a celo in virtute animae sibi vnitae.

praeterea, si non, tunc corpus caeleste non esset corpus physicum, sed mathematicum, quia non esset in eo principium naturale

Praeterea, aliter non apparet, quomodo spiritus caelestes possi nt mouere corpus caeleste.

Et istud dicit esse de intentione Comentatoris & Ar stotelis. Dicit enim Commentator in de substantia orbis; quod corpus caeleste est materia animarum caelestium. Et in eodem libro ait, quod corpus caeleste est simplex, & ni transmutabile ab aliquo extrinseco: ideo non indiget in suo esse anima sensibili, nec imaginatiua, sed tantum in diget anima mouente in loco. Et 12. metaph ait, quod bene apparet corpora caelestia esse animata, & quod non habent de virtutibus animae nisi intellectum, & virtutem desideratiuam, quae mouet in loco

Et si dicitur isti doctori, quod Sol & Cuna, & cetera comn ora caelestia rationaliter possent adorari: si isto modo quodlibet eorum viueret per formam ipsum intrinsece informantem, quae esset sanctus & beatus angelus.

Ipse praecise respondet has verbis, quod antiqui adoramtes Solem & stellas idolatrae erant, quia eis rationem primi principij tribuebant. Et iste idem doctor quaestione immediate sequenti, scilicet quaestione vltima 14. distinctionis 2. libri sententiarum circa finem illius quaestionis ait, quod concedi potest, quod corpora caelestia sunt animata aliqualiter & sunt animalia, sed aequiuoce cum animalibus, quae sunt hic inferius

Sed ista dicta non videntur esse vera 1 Quia quicumque angelus celum sic informaret, illu numquam posset esse in vno loco communi cum ceteris beatis, puta in caelo empvreo. Nam si vmquam tale caelum intraret, tunc vel corpus informatum per ipsum secum traheret: vel si tale corpus dimitteret tunc corrumperetur talc compositum ex angelo, & corpore caelesti, quorum vtrumque absurdum esse videtur.

2 Praeterea, Damascenus libro secundo ait. Nullus animatos caelos, vel luminaria existimer: inanimati sunt enim

3 Praeterea, Commentator 5. metaphysicae dicit, quod corporibus caelestibus non est res animata, quia illic non est aliquid, quod animetur per animam, vel quod viuas per vitam. Et idem Commentator 2. cael. & mun ait di ipsis caelorum motoribus, Hae formae sunt abstractae secun dum esse

Ad primum igitur motiuum istius doctoris dicendum, quod caelum, quamuis non sit formaliter viuum & anima tum, proprie loquendo de viuo & animato: quia tamen nfluentiam suam dirigit huc inferius in virtute intellisentiae ipsum mouentis, quae vere viuit: ideo potest esse causa viuorum & animatorum. Sicut enim semen decisum ab animali viuo, quia agit in virtute animalis viui, causat animal viuum: sic &c. Est enim caelum quasi quoddam vniuersale seminarium ipsius Dei respectu omnium inferiorum, quod quidem seminarium ad suum opus exequo dum applicatur quadam ordinatione diuina, medianti motu causato ab i psis angelis

Ad secundum dicendum, quod propter huiusmodi vrietatem virtutum, quam videmus in partibus caeli, non oportet nos dicere caelum proprie animatum, nam saepius contingit, quod vnus lapis continuus est alterius virtutis in vna parte sui, quam in alia parte. Ego enimlipse vidi, quod calamita traxit ferrum in vna sui parte, & in multis alijs suis partibus penitus nihil traxit

Et per hoc etiam patet ad tertium argumentum

Ad quartum dicendum, quod corpus celeste non dehet d ci mathematicum, quamuis non sit proprie animatum: quia multis qualitatibus videmus corpus coeleste esse coniun ctum, mathematicum autem corpus abstrahit ab oi quali tate. Quomodo autem in coelo sit principium naturale re spectu motus caelestis, patebit in sequenti conclusione

Ad quintum dicendum, quod quamuis intelligentia non sint immersae corporibus coelorum formaliter: tamet per intellectum & voluntatem possunt mouere orbes, vt superius declaraui dist. 8. istius secundi sententiarum,

Ad dicta Commentatoris & ceterorum philosophorum dicendum, quod ipsi appellabant quandoque intelligentiam animam coeli, propter maximam proportionem, quam considerabant intelligentiam motricem habere ad suum mobile. Dicebant etiam coelum viuere per talem intelli gentiam: quia motum primum, qui est vita in entibus, us dicitur. 8. physicorum, recipiebat coelum ab ipsa intelligen tia. Etiam omnis motus aliquo modo dicitur opus vita intantum, quod etiam aquae semper in motu existentes di cuntur aquae viuae: stantes vero dicuntur mortue. Dicta est philolophorum hic non sunt ad propositum, cum modo Christianae fidei volumus istam tractare materiam: quiipsi philosophi posuerunt motum aeternum, nec aliquor inconueniens reputassent ipsas motrices orbium num quam intrare coelum empyreum pro sua beatitudine, sal tem accidentali cumulanda quia ipsi tale coelum non po suerunt. Fideles igitur, qui secundum fidem Christianam in coelo empvreo asserunt congregari post diem iudici vniuersitatem omnium beatorum, tam hominum, quam angelorum; aliter debent loqui in hac materia, quam ph dophi, etiam dato, quod predicta opinio fuisset philosophorum

Nec valet ista responsio, qua soluit ad instantiam: qui quamuis secundum illam solutionem non liceret adorare coelum adoratione latriae: posset tamen adorati adoratione duliae, quae adoratio exhibetur rebus sanctis, quae lunt citra primum principium.

Secundo dico, quod motus coeli est sibi connaturalis. inquantum coelum naturalem habet inclinationem ad ta lem motum, scilicet circularem.

Nam sicut motus deorsum est naturalis ipsi graui; & motus sursum est naturalis ipsi leui; eo quod grauia naturalem habent inclinationem ad cetrum, & leuia a centro, sic com lum eo, quod nec graue sit, nec leue, naturalem videtur habe re inclinationem ad moueri circa centrum, Vnde, vt maiorem habilitatem haberet ad talem motum, scilicet circularem: ideo figuram sphaericam tribuit illi Deus. 2 Praeterea, quicquid est a causa superiori secundun Commentatorem, hoc est rebus naturale: per hoc enim saluat Commentator, quod sphaera ignis non mouetur viol ter circulariter, quia nullum violentum perpetuum, sed naturaliter, vt ait, mouetur circulariter, eo quod hoc sib compet at per causam superiorem. Sed motus coeli actiui est a causa superiori; scilicet ab ipsa intelligentia, & ab ipso Deo. Nam intelligentia mouetur a Deo ad hoc, vt mo ueat orbem. Vnde de Deo dicitur 12, metaphy. Mouet autem, vt desideratum, & amatum, scilicet ipsas intelligs tias, quae motae a Deo vt desiderantes & amantes, vlterius mouent ipsos orbes: igitur etiam vt sic, motus coeli potesi dici naturalis ipsi coelo

Sed contrarium istius conclusionis videtur tenere qui dam doctor: Et probat tripliciter, quod motus coeli naturalis dici non possit

1 Primo sic. Natura corporis simplicis inclinat ad vnum motum simplicem: sed in coelo non est vnus motus tan tum, sed plures: quia ibi sunt motus opposit: cum motu primi mobilis sit ab oriente in occidens: motus vero planetarum econuerso, ergo &c

Praeterea, motus est naturalis ex conaturalitate m bilis ad terminum: cum igitur locus sit terminus motus localis: igitur quamuis connaturalites mobilis pessit ca are motum naturalem ad locum, non tamen potest causare motum in loco.

3 Praeterea, si motus celi esset naturalis, quies in eoden loco esset violenta: sed cousequens est falsum: quia in fine mundi, cum cessabit coelum a motu, esset in deteriori dispositone, quam nunc, quod est ponendum

Sed ista non concludunt: igitur Ad primum dicendum ad minorem, quod sicut in coelo sunt plures motus, sic sunt plura mobilia: & sicut in ips uis mobilibus est conuenientia, & differentia, sic etiam in motibus. Conueniunt. nm omnia mobilia ceelestia in hoc quod habent qualitatem neutram, puta quae nec est grauitas, nec leuitas. Et ideo omnis motus coelestium mobilium in hoc conueniunt, quod sunt circulares. Eadem tamen mobilia differunt inter se secundum aliquas propria eorum qualitates, & dispositi ones, secundum hoc, etiam non obstante iam dicta coelestium motuum conuenientia, ipsi tamen possunt differre inter se

Ad secundum dicendum, quod quamuis connaturalitas mobilis ad locum non causet motum in loco, loquen do de motu recto, bene tamen causat motum circularem in loco,

Ad tertium nego consequentiam, loquendo de motu circulari, quia talis motus non est ad locum, sed est in loco; & ideo in eodem loco, in quo naturaliter mouetur, cessante motore ab operatione, naturaliter qescit. Quia sicut coelum nunc propter qualitatem neutram, nec mo uetur ad centrum, nec a centro, sed circa centrum, sit pri pter eandem qualitatem, cessante motore ab actu mouedi, quies eius naturalis nec erit in centro, nec super centrum, sed circa centrum

ARTICVLVS I1 Vtrum coelum sit causa horum inferiorum

SVANTVM ad secundum articulum pono tres bre ues conclusiones. Prima est, quod coelum habet actionem realem in ista inferiora. Ista conclusio non indi get multa probatione

1 Quia quotidie multas reales alterationes percipi mus, quas in nullum aliud agens reducere possumus, quam in ipsum coelum; ergo &c

2 Praeterea, huiusmodi effectus reales competere ipsis abstris est demonstratiue probatum in ipsa Astrologia ergo &c

3 Praeterea, sicut omnis motus reducitur in mouen immobile: sic omnis corporalis alteratio reducitur in alterans inalterabile; sed ipsum coelum secundum philosophum, & Commentatorem est primum alterans inalte rabile; ergo &c

4 Praeterea, quod habet causalitatem super nobilissimam speciem rerum inferiorum, ab illo non potest dene gari causalitas respectu inferiorum; coelum est huiusmod quia habet causalitatem super hominem, qui est nobilissi ma species inferiorum: dicitur enim 2. physicorum, quod homo generat hominem & Soll ergo &c

Secunda conclusio est, quod motus coeli non est ipsi coelo per se ratio agendi in ista inferiora

Quia illud quod est per se ratio agendi, semper ponit in ipso agente aliquam formam absolutam habentem esse permanens in ipso agente, sed motus coeli nihil tal ponit in ipso agente, scilicet coelo; nam si poneret huius modi formam in coelo; vel talis forma esset substantialis) & tunc motus celi esset generatio, vel accidentalis; & tum esset alteratio, si talis forma esset qualitas; vel augmentatio, si esset quantitas, sed coelum nec alteratur, nec augetur, ergo &

Praeterea, illud, quod est formaliter suceessiuum non permanens, sed motus caeli est formaliter suceessiuus, ea, quae, producuntur per caelum, sunt formaliter permanentia, ficut patet in istis rebus inferioribus a caelo productis Minor est nota. Probo maiorem, quia, cum causa non sit minoris permanentiae, quam effectus, impossibile esse videtur, quod illud, quod est per se ratio producendi alte rum, sit formaliter suceessiuum, dum ipsum productun est vere res permanens

Tertio dico, quod motus caeli non est causa sine qua non, seu necessario requisitus quantum ad omnem operationem, quam celum habet in ista inferiora.

Quia dato, quod Sol stet in medio caeli, nec aliquod corpus caeleste moueatur, adhuc Sol inferiora illumina ret, & refsectendo radios suos super terram vere, & reali ter calefaceret, quia ex quo calor generatur ex reflexio. ne radiorum solarium super terram, vt patet in libro cel & mundi: & radii non minus, sed magis reflecterentur, si Sol fixe staret, quam nunc: cum mobiliter transit, non pos sum videre, quin cessante motu caeli, Sol realiter possit ca lorem generare.

2 Praeterea, caelum empvreum realem habet insluentiam in haec inferiora, vt patebit in artic. 4. & tamen nuquam mouetur: igitur pari ratione & ceteri celi non mo ti, possunt habere realem actionem.

Praeterea, corpus corruptibile manens immotum, potest habere actionem realem: ergo & corpus incorrum ptibile, cuiusmodi est caelum consequentia patet: ante cedens ad sensum apparet de ipso Magnete, qui manen penitus immotus, trahit ad seipsum ferrum: & ignis manens in eodem loco calefacit omne sibi approximatum, Nec valet, si dicitur, quod hoc facit praesupponendo motum caeli, quia articulus Parisiensis dicit, Dicere, quod igni non possit comburere stupam sibi approximatam, stante motu caeli, error.

Sed contra istam conclusionem sunt quidam reuerendi doctores, qui ponunt, quod, si celum non mouereturi nullo modo posset agere actione reali in ista inferiora, quamuis sibi posset competere actio spiritualis, puta illuminare.

Dicit etiam doctor communis, quod cessante actione ipsius intelligentiae ita, quod non amplius moucat ca lum, oportet, quod cesset actio corporis caelestis respectu inferiorum: & hoc loquendo de illa operatione, quae es realis transmutatio, & cessante tali operatione corpori caelestis, oportet, quod cesset operatio elementaris, quia c lum agit in virtute intelligentiae ipsum mouentis: inferiora vero agunt in virtute caeli: ergo &c. 2 Praeterea, istud aliqui istorum doctorum confirmant sic. Conditio primi principij non competit ipsi caelo, sec agere non motum est conditio primi principij: ergo caelun non potest habere realem actionem nisi moucatur.

Praeterea, primum in vnoquoque genere est causa o mnium ceterorum illius generis, sed motus caeli est primus omnium motuum, vt patet 8. physicorum. Cum igitur cessante causa, cesset effectus, saitem quo ad suum heri: igitur cessante motu caeli, non poterit ficri aliqui motus in rebus inferioribus.

Sed istis non obstantibus, teneo primam conclusionem maxime propter articulum iam dictum Parisiis excommunicatum, quem nescirem bene glosare pro ista secunda opinione.

2 Praeterea, ignis infernalis, cessante motu caeli, aget naturaliter in corpora damnatorum. Vnde magis reputo Dei miraculum, quod huiusmodi corpora non incineren tur, & dissoluantur, quam, quod ab igne comburantur Primum enim est supernaturale: secundum autem naturale, non obstante motus caeli cessatione

Ad primum eorum motiuum dicendum, quod caelun non agit in virtute intelligentiae quantum ad quamlibet sui operationem, quia, sicut isti met dicunt, caelum potess haec inferiora illuminare, cessante operatione intelligentiae, sed incidentia radiorum solarium, & reflexio est causa caloris, & incendij, ergo quo ad talem operationen etiam realem non dependet ab intelligentia

Ad secundum dicendum, quod agere non motum localiter non est primi principij conditio, sed agere sic non motum, puta, quod non praesupponat aliquam infiuenti causae superioris. Primo modo multae creaturae agunt non motae, vt appatet de magneto. Sed secundo modo, nulla creatura agit non mota, quia omnis creatura agens aliquo modo alteratur per insiuentiam causae superioris. Etiam ratio est contra facientes eam, quia per eandem forman probaretur, quod sol non posset illuminare, sicut, quod non posset transmutare, cum tamen isti ponant, sicut di necessitate ponere coguntur per vaticinium lsaiae prophetae, quod cessante motu caeli, erit lumen Cunae, sicus nunc est lumen Solis; & lumen Solis septempliciter.

Ad tertium dicendum ad maiorem, quia primum in go nere est causa ceterorum, non quantum ad esse simpliciter, & absolute, sed quantum ad esse mensuratum: sicut igitur cessante albedine, quae est primus color mensurans omnem alium colorem, non oporteret omnem alium con lorem cessare simpliciter, sed solum cessare quantum ac esse mensuratum, quod ceteris coloribus competit per albedinem secundum modum, quem videmus penes istum cursum rerum coloratarum, sic in proposito &c

Et si dicitur, quod dicta philosophorum sunt contra me quo ad istam conclusionem

Respondeo dupliciter. Primo, quod philosophos in isto non multum curo; quia ipsi crediderunt, quod impossibi le esset motum celi cessare; aequa enim facilitate concedi ret philosophus totam mundi machinam destrui, sicut motum caeli cessare: quia frustra secundum eum esset ipsum caelum, si non moueretur: & frustra esset angelus, siue intelligentia, si non moueret. Deus autem & natura secundum philosophum non possunt aliquid facere frustra¬

Secundo dico, quod supposito per impossibile apud philosophum, quod caelum maneat, cessante motu: & So & Cuna, & stellae illuminent haec inferiora: philosophu non negaret actionem realem ab ipso caelo, quamuis negaret nouitatem, & variationem actionis realis. Ipse enim haberet dicere, quod sicut Sol semper illuminaret istuc emisperium, & numquam ab eo recederet, sic semper caefaceret, & semper causaret aestatem, & nuquam hyemenPropter hoc secundo de generatione cum prius ostendi set cursum Solis in circulo vodiaco esse causam totius va rietatis in istis inferioribus; tandem circa finem addit, quod idem manens idem, semper facit idem:

ARTICVLVS IIL eotrum caolum habeat insiuentium super fi berum arbitrumi.

VANTVM ad tertium articulum pono duas conclusiones. Prima est, quod celum non potest dire cte agere in liberum arbitrium.

Quia res pure corporalis non potest directe in rem simpliciter spitirualem: sed celum est res simpliciter corporalis; voluntas autem siue liberum arbitrium est res simpliciter spiritualis: ergo &c.

2 Praeterea, nullum pure passiuum est liberum, sed si caelum directe ageret in liberum arbitrium, tuc liberum arbitrium respectu talis actionis esset pure passiusi, & sic liberum arbitrium non esset liberum, quod est contradictio. minor est nota: patet etiam maior, quia in libertate pure passiui non est pati, vel non pati, sed necesse est ipsum pati, cum virtus agentis directe ipsum attingit

Praeterea, ex puris naturalibus nec laudamur, nec vi tuperamur, vt patet in ethic sed si caelum directe agere in liberum arbitrium: tunc actus liberi arbitrij essent pure naturales: igitur in actibus liberi arbitrij nec esset virtus, nec vitium & per consequens nec ipsis deberetur pra mium, neque poena, quod est contra fidem

Per primam rationem patet, quod falsa est quaedam opinio, quae ponit, quod corpus caeleste directe agit in liberum arbitrium, quia cum omne, quod recipitur, ad modum rei recipientis reperiatur; ideo talis actio, quamuis necessaria sit ex parte agetis, libere tmen recipitur in libero arbitrio & per consequens non impedit liberam eius actionem

Ex duabus vero aliis rationibus patet, quod adhuc fal sior est illa antiqua opinio, quae posuit, quod caelum sic di ecte agit in liberum arbitrium, quod ipsum necessitatur in sua inclinatione secundum necessarium motum caeli¬

Has etiam ambas opiniones simul refellit Aristotele 2. de anima dicens quod iste, qui dicit voluntatem hom nis augeri ad praesens; id est subiectam esse directe tempori, & per consequens motui ipsius caeli, talis dicit intellectum esse sensum, quasi dicat, si voluntas esset immedi te subiecta motui caelesti; tunc voluntas esset appetitus sensitiuus, quo posito sequitur, quod intellectus, qui est virtus cognitiua respondens voluntati, esset sensus, quia est uirtus cognita, respondens appetitui sensitiuo.

Sed contra philosophum posset instari sic. Sicut se haber mobile ad mobile: sic motor ad motorem, sed mobile caele ste mediatam habet, & directam actionem in corpus humanum: ergo motor caelestis directe aget in animam humanam, quae est motor corporis humani, sed secundum philosophum intelligentia non potest moueri ad aliquam formam, nisi mediante motu caelestis corporis: ergo caeleste corpus directe, & immediate aget in animam humanam.

Respondeo, quod ista argumentatio non plus concludit, nisi, quod celum habeat directam infuentiam in vires inferiores ipsius animae, secundum quas anima imme diate mouet corpus: & hoc conclusio mea negat: sed negat celum directe agere in liberum arbitrium, quod se to net ex parte intellectus, & uoluntatis, quae sunt poten tiae superiores ipsius animae a Deo immediate creatae, & non eductae de potentia materiae, sicut potentiae organicae, sensitiuae, & motiuae¬

Secundo dico, quod indirecte caelum potest agere in liberum arbitrium. Nam cum appetitus sensitiuus, & appetitus intellectiuus radicaliter coniuncti sint in nobis; sicut duae rotae connexae in eodem stipite, vt patet 3. di anima: ideo celum directe immutans sensitiuum appeti tum aliquo modo indirecte etiam agit in appetitum intellectiuum, & per consequens in liberum arbitrium ipsum alliciendo secundum immutationem virtutis sensitiui Nec mirum, quia isto modo etiam res aliae, puta cibus, & potus, vires sensitiuas inflamantes possunt agere in libe rum arbitrium, quamuis indirecte: omnes tamen talet motus, gratia Dei cooperante, libertate a Deo nobis com municata, possumus superare: iuxta quoed ait Ptholomeus Sapiens dominabitur astris per sapientiam Propter quo ait Dam as. 2. libro. Nos autem liberi arbitrij a conditore facti, existimus domini nostrorum actuum: si enim ex astrorum allatione agimus omnia secudum necessitatem, nec virtus, nec vitium, seu malitia est in nobis. Haec ille

ARTICVLVS III1 Vtrum aliquod colum habeat infiuentiam vealem in haec inferiora non obstante quod ipsum simmobile permaneat.

VANTVM ad quartum articulum teneo conclusionem affirmatiuam, quia caelum empyreum ha bet influentiam in haec inferiora: ergo aliquod corpus i mobile habet influentiam in haec inferiora, consequentia patet: quia caelum empvreum est corpus immobile, vt pa tet ex dictis superius, Antecedens probo, quia si non, tun vniuersum non esset ordinate dispositum: consequens es inconueniens, vt patet 12. metaphysicae. probo consequen tiam, quia illud, cuius partes non sunt connexae, nisi secundum superficialem contactum: illud non est ordinate dispositum: sed posito, quod caelum empvreum non ha beat realem influentiam in corpora, quae sunt infra ipsum; tunc solummodo coniungetur eis se cundum superficialem contactum: ergo &c. Sed oppositum istius asserit quidam venerabilis doctor in suo scripto. dist. 2. secundi libri sententiarum

Quia eo ipso, quod celum empvreum non mouetur non potest sibi competere aliqua realis influentia in cetera corpora, quia corpus non agit nisi per motum

2 Praeterea, arguunt quidam alij sic. Anima caeli non habet aliquam influentiam in corpora ista inferiora nisi per motum: ergo nec aliquod corpus, consequentia patet, quia secundum Augustinum in multis locis super Sen. substantia spiritualis praestantior est omni corpore Antecedens ponitur in Commento tertiae propositonis libri de causis.

Praeterea, talis influentia non posset recipi in istis nferioribus, nisi prius reciperetur in corporibus caelesti bus, quae mediant intes caelum empvyreum, & inferiora sed caelestia corpora non possunt recipere istam influen tiam: ergo nec ista inferiora recipient eam.

4 Item forte contra rationem adductam pro conclusione dicetur, quod illa corpora, quae sunt ad alium, & ad alium statum ordinata: non oportet esse connexa nisi se cundum superficialem contactum: sed caelum empyreum est ordinatum ad statum patriae, & alij caeli ad statum viae, ergo &c. Maior est nota. Sed minor quantum ad primam sui partem patet ex dictis superius. distin. 2. Patet etiam quantum ad secundam partem, quia caeli ordinantur ad genetationem istorum inferiorum, quae solum est necessaria pro statu ipsius viae.

bed ista non concludunt, quia aut celum empyreum agit in seipsum, aut in alterum. Ista patet, quia nulla res penitus destituitur a propria operatione, vt ait Commen. Item se cundum Dion, & Damascenum, Ista tria sunt in qualibet re distincta, scilicet substantia, virtus, & operatio. Ex quibus apparet, quod caelo empvreo conuenit operatio, set actio: igitur ex sufficienti diuisione dicetur, vel agere in se, vel in alterum. Sed primum dari non potest, quia nullu corpus est supra seipsum conuersiuum: sed omne, quod agit n seipsum, est supra seipsum conuersiuum: igitur dabitur secundum: & hoc est praesens propositum.

Ad primum dicendum, quod nec illa consequentia Valet, nec eius probatio, quia tempore losue sol non mouepatur per spatium unius dici, & tamen habuit realem infiuentiam in ista inferiora, alias ista viuentia hic inferius tuissent mortua, Item, Magnes non motus trahit ferrum

Ad secundum dicendum, quod quamuis anima celi agat in ista inferiora mediante motu: ille tamen motus non est in illa anima subiectiue ita, quod ipsa moueatur. Sic dato, quod caeli empvrei influentia perueniat ad ista inferiora, mediante motu celi, ex hoc tamen non conuincitur, quod celum empvreum moueatur.

Forte dicetur, quod si caelum empyreum agit mediant, motu caeli: tunc dependet a caelo, cuius oppositum ego di xi superius. distin. 2.

Respondeo, quod quamuis agentia inferiora agant mediamte motu caeli, tamquam mediante regula, & directiuo, & per consequens dependeant ab eo: tamen caelum empvreum non influit mediante motu caeli tamquam mediante regula, vel directiuo, seu tamquam mediante organo, quod quidem organum non est in tali influentia requisitum ra tione caeli empvrei influentis, sed ratione patientis huiu modi influentiam recipientis: caelum enim empvreum poset influere sine motu caeli, tamen patiens non potest hu usmodi influentiam recipere sine motu caeli, & ideo ex hn non habetur, quod caelum empyreum dependeat a motu celi, quamuis bene probetur, quod ista inferiora dependeant a motu caeli, seu a virtute caelesti

Ad tertium dicendum, quod minor non est vera Forte dicetur, quod minor ista probari potest ex dictis superius dist. 2. Dicebam enim ibi, quod celum non pa titur peregrinas impressiones: & quod est primum alterans inalterabile; sed illud, quod recipit influentiam alicuius hoc recipit peregrinas impressiones, & alteratur secundum impressionem illius influentiae: ergo &c.

Respondeo, quod duplex est influentia. Vna, quam ali¬ quo modo sequitur passio, quae vel abiicit aliquid a substantia, vel perfectione subiecti, vel ex ipsa potest aliquo modo argui corruptibilitas subiecti. Alia est influentia, quam non sequitur huiusmodi passio, sed potius ipsa est alus & perfectio. Ex prima sufficienter arguitur alteratio proprie dicta, ac peregrina impressio: non autem ex secun da. Et quia talis est influentia, quae recipitur in coelo;, ideo &c. Vnde si illa minor cum iam dicta probatione esset uera, tunc nec Soli, nec alicui stellae coeli conueniret influentia in haec inferiora: quia inter illa, quae sunt supra Lunam, & haec inferiora, celum Cunae mediat: & si per tase celum non tranfiret superiorum corporum influentia: tunc numquamperueniret ad haec inferiora, & sic sola Lu na cum celo suo posset agere in ista inferiora, & nullum aliud corpus caeleste, quod est absurdum dicere

Ad quattum dicendum, quod maior non est vera: maime quando illi status sic se habent, quod vnus ordinatur ad alterum: sed status viae ordinatur ad statum patriae: ideo corpus celeste deseruiens statui viae debet ordinari ad con pus celeste deseruiens statui patriae: & per consequens illud, quod deseruit statui patriae, debet virtualiter influere in illud, quod deseruit statui viae

est etiam aduertendum, quod doctor conis positionem prae dictam, qua dixit celum empvreum non influere in cete ra corpora, quodammodo videtur recitare in prima par te summae, vbi ait, quod probabilius tenetur, quod celum empy reum habet influentiam in corpora inferiora: quia sicut angeli supremi, qui assistunt ipsi Deo, habent influentiam super angelos, qui mittuntur, quamuis ipsi non mittantur sc celum empvreum habet influentiam super corpora, quae mouentur: licet ipsum non moueatur.

Ad argumentum principale dicendum, quod non obstante necessitate motus celi, multa tamen contingenter eueniunt propter humani arbitrij libertatem. Etiam ratione indispositonis, quae per artem quandoque, vel per naturam potest fieri in materia: eadem constellatio non semper consequitur hic inferius eundem effectum. ldeo ait Ptholomeus, quod exspectandum est iudicium etiam ex secundis stellis. Et appellat secundas stellas istas mate rias inferiores vario modo dispositas. Vnde Astrologus vi dens talem astrorum coniunctionem, ex qua secundum artem Astrologiae sequitur hic inferius aliquis effectus: non statim debet pronunciare huiusmodi effectum tali hora esse venturum: sed debet respicere materiam: quia materia posset esse adeo indisposita, quod talis effectus omnino impediretur.