Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : An Deus sub ratione abyssali, vel absoluta subiiciatur in sacra scriptura
Quaestio 2 : Vtrum Theologia sit scientia
Quaestio 3 : An euidens notitia credibilium possit viatori communicari
Quaestio 4 : An theologia viatoris proprie
Distinctio 1
Quaestio 1 : An quippiam aliud a Deo possit esse obiectum ordinatae fruitionis
Quaestio 3 : An beatus vnica dumtaxat ratione in obiectum beatificum tendat
Quaestio 4 : An vti proprie voluntati conueniat.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An possit demonstratiue concludi unum tantum Deum esse
Quaestio 2 : An Trinitas diuinarum personarum cum summa unitate sit compossibilis.
Distinctio 3
Quaestio 1 : An notitia Dei, qua ipse esse cognoscitur, sit humano intellectui naturaliter inserta.
Quaestio 2 : An imago Diuinae Trinitatis reperiatur in homine
Distinctio 4
Quaestio 1 : An Generatio proprie dicta reperiatur in diuinis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An filius in diuinis de substantia patris generetur.
Distinctio 6
Quaestio 2 : An Pater necessitate, seu voluntate filium genuerit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An potentia generandi in diuinis notionaliter accipiatur.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Deo sit aliqua composito
Quaestio 2 : An anima intellectiua sit tota in toto, et tota in qualibet parte.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An pater sit prior filio.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An spiritus sanctus procedat per modum voluntatis.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An spiritus sanctus a solo patre procedat.
Quaestio 2 : An spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet ab eo.
Distinctio 12 et 13
Quaestio 1 : An filii generatio sit prior spiratione spiritus sancti.
Distinctio 14
Quaestio 1 : An spiritui sancto conueniat temporalis processio
Distinctio 15
Quaestio 1 : An cuilibet personae diuinae conueniat mitti
Distinctio 16
Quaestio 1 : An species, quibus nobis spiritus sanctus apparuit, fuerint reales.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An in caritate existens euidenter cognoscere possit se in illa existere.
Quaestio 2 : An habitus caritatis possit augeri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An donum in diuinis notionaliter dicatur
Distinctio 19
Quaestio 1 : An una divina persona sit in alia.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An divina omnipotentia Dei filio perfecte conueniat.
Distinctio 21
Quaestio 1 : An haec proposito vera sit, videlicet, solus Pater est Deus.
Distinctio 22
Quaestio 1 : An aliquod nomen a nobis Deo impositum proprie conueniat Deo.
Distinctio 23
Quaestio 1 : An persona in diuinis pluraliter praedicetur.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An in diuinis sit verus numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : An persona de Deo, et creaturis aequiuoce dicatur.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An personae diuinae relationibus distinguantur.
Distinctio 27
Quaestio 1 : An tot res poni debeant in diuinis, quot relationes
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An principium per respectum ad intra in diuinis admittatur
Distinctio 30
Quaestio 1 : An relatio Dei ad creaturam praecedat relationem creaturae ad Deum.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An aequalitas in diuinis sit realis relatio.
Distinctio 32
Quaestio 1 : An pater diligat se spiritu sancto.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An relativa proprietas in diuinis differat realiter ab essentia.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An diuina persona ab essentia diuina realiter differat.
Distinctio 35
Quaestio 1 : An divina essentia sit obiectum divinae cognitionis
Distinctio 36
Quaestio 1 : An mala in Deo ideam habeant.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An substantia quaelibet spiritualis loco existat
Distinctio 38 et 39
Quaestio 1 : An scientia Dei causet res
Distinctio 40
Quaestio 1 : An possibile sit praedestinatum tandem non saluari.
Distinctio 41
Quaestio 1 : An reprobatio precibus sanctorum impediri possit
Distinctio 42 et 43
Quaestio 1 : An in Deo sit potentia.
Distinctio 44
Quaestio 1 : An Deus uniuersum potuit facere melius
Distinctio 45 et 46
Quaestio 1 : An diuina voluntas sit causa creaturarum.
Distinctio 47 et 48
Quaestio 1 : An Deus velit aliquid de nouo.
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : An principium primum esse unum possit demonstrari.
Quaestio 2 : An mundus ab aeterno libere potuerit produci.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An aeuum a tempore realiter differat.
Quaestio 2 : An caelum empyreum sit luminosum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An angeli sint compositi
Distinctio 4 et 5
Quaestio 1 : An angeli fuerunt creati beati.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An angelus in primo instanti suae creationis peccare potuit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An daemones occulta cordium hominum cognoscant.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An angelus motum causare possit in rem exteriorem.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An Angeli superiores illuminent inferiores.
Distinctio 10 et 11
Quaestio 1 : An Angeli ad homines in hac militante ecclesia degentes mittantur.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An materia duratione antecesserit cuilibet formae.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An lumen in medio sit forma realis
Distinctio 14
Quaestio 1 : An caelum sit causa horum inferiorum.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An res mixtae sint productae de terra, et aqua
Distinctio 16
Quaestio 1 : An Imago in creatura reperiatur
Distinctio 17
Quaestio 1 : An anima intellectiua sit forma substantialis hominis.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An corpus Euae praefuerit in costa Adae.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An homo virtute creationis diuinae acceperit immortalitatem.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An si homo in Paradiso permansisset, absque peccato filios procreasset.
Distinctio 21
Distinctio 24
Circa textum
Quaestio 1 : An intellectus agens spectet ad liberum arbitrium
Distinctio 25
Quaestio 1 : An liberum arbitrium cogi possit
Distinctio 26 et 27
Quaestio 1 : An gratia sit virtus.
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An homo mortali culpae obnoxius, satis se ad habitualem gratiam praeparare valeat.
Distinctio 30 et 31
Quaestio 1 : An originale crimen rationem culpae retineat.
Distinctio 32 et 33
Quaestio 1 : An poenae ex originali culpa inflictae aeque ab omnibus hominibus participentur.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An malum causetur a bono
Distinctio 35 et 36
Quaestio 1 : An culpa quaelibet in actu consistat.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An peccati actio secundum quod huiusmodi sit a Deo effectiue
Distinctio 38
Quaestio 1 : An voluntas sua libertate possit simul plures fines intendere.
Distinctio 39
Quaestio 1 : An peccatum in intellectu potius, quam in voluntate esse dicatur.
Distinctio 40 et 41
Quaestio 1 : An actus quispiam indifferens reperiri possit
Distinctio 42
Distinctio 43 et 44
Quaestio 1 : An peccatum aliquod sit simpliciter irremissibile
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 1 : An, si homo non peccasset, filius Dei humanam naturam assumpsisset.
Quaestio 2 : An plures personae divinae possint assumere unam naturam creatam.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An persona divina naturam irrationalem assumere possit
Distinctio 3
Quaestio 1 : An Beata virgo fuerit concepta in peccato originali
Distinctio 4
Quaestio 1 : An beata virgo fuerit vera, et naturalis mater Domini nostri Iesu Christi.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An humanae naturae vnio cum verbo diuino differat ab assumptione eiusdem verbi.
Distinctio 6 et 7
Quaestio 1 : An in Christo sint duo supposita.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Christo duae filiationes reperiantur.
Distinctio 9 et 10
Quaestio 1 : An Christus secundum quod homo adorandus sit adoratione latriae.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An Christus sit creatura.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An Christus potuerit peccare.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An in Christo fuerit plenitudo gratiae.
Distinctio 14
Distinctio 15 et 16
Quaestio 1 : An in Christo cum tormentorum dolore steterit gaudium beatae fruitionis.
Distinctio 17 et 18
Quaestio 1 : An in Christo plures sint voluntates.
Distinctio 19 et 20
Quaestio 1 : An omnes homines beneficio passionis Christi a quocunque malo satis fuerint liberati
Distinctio 21 et 22
Distinctio 23
Quaestio 1 : An fides si virtus.
Distinctio 24 et 25
Quaestio 1 : An fidei possit subesse falsum.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An spes in superiori animae portione subiective esse possit
Distinctio 27 et 28
Quaestio 1 : An habitus caritatis sit virtus
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An recto caritatis ordine Deum super omnia diligere teneamur.
Distinctio 31 et 32
Quaestio 1 : An in caritate constitutus possit eam amittere.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An virtutes morales in patria permaneant
Distinctio 34 et 35
Quaestio 1 : An Spiritus Sancti dona vitam actiuam magis, quam contemplatiuam respiciant.
Distinctio 36
Quaestio 1 : An morales virtutes sint connexae inter se
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An mendacium quodlibet diuino praecepto adversetur.
Distinctio 39 et 40
Quaestio 1 : An quodlibet iuramentum sit peccatum.
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : An sacramenta novae legis creatricem in se virtutem contineant
Quaestio 2 : An sacramentum possit diffiniri.
Quaestio 3 : An circumcisio ullam in se contineat efficaciam ad originalem noxam penitus abolendam.
Distinctio 3
Quaestio 2 : An Ioannis baptismus fuerit sacramentum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An expressa verborum prolatio sit de necessitate baptismi
Distinctio 4
Quaestio 1 : An baptismi effectus aeque cunctis conueniat baptizatis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An ministri malitia baptismi effectus in suscipiente huiusmodi sacramentum frustretur.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An Puer existens in utero baptizata matre characterem recipiat
Distinctio 7
Quaestio 1 : An confirmatio gratiam conferat.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An Eucharistia sit dignissimum sacramentum.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An in peccato mortali existens, mortaliter peccet Eucharistiam sumendo.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An corpus Christi pluribus in locis possit reperiri.
Distinctio 11
Quaestio 2 : An Eucharistia vnum sit sacramentum.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An accidentia specierum in Eucharistia subsistant absque subiecto.
Quaestio 2 : An accidentia specierum in Eucharistia manentia sint corruptibilia.
Quaestio 3 : An expediat homini frequenter accedere ad Eucharistiam.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An minister malus recta intentione consecrandi consacret
Distinctio 14
Quaestio 1 : An poenitentia sit moralis virtus.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An homo sine caritate pro mortali crimine Deo satisfacere possit
Distinctio 16
Quaestio 1 : An contritio, confessio, et satisfactio sint partes poenitentiae.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An contritionis dolor omnium maximus esse debeat.
Quaestio 2 : An homo de necessitate salutis singula quaeque peccata teneatur confiteri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An clauium potestas usque ad culpae ac poenae remissionem protendatur.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An sacerdotes, soli clauium potestate potiantur.
Distinctio 20
Distinctio 21
Quaestio 1 : An ea, quae per confessionem audiuntur celanda semper fuerint
Distinctio 22
Quaestio 1 : An peccata per poenitentiam deleta recidivantis ingratitudine rursus redeant
Distinctio 23
Quaestio 1 : An extrema vnctio sit sacramentum.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An ordo sit sacramentum.
Distinctio 25
Quaestio 1 : An ordinator pecuniam exigens ab ordinatis sit Simoniacus.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : An peracto matrimonio alter coniugum inuito altero religionem ingredi possit
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An voluntatis coactione matrimonium impediatur.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An actus coniugalis concubitus ob tria coniugii bona satis a peccato excusetur
Distinctio 32 et 33
Distinctio 34
Quaestio 1 : An impedimentum aliquod dissoluat matrimonium iam contractum.
Distinctio 35 et 36
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An ordo sacer, seu continentiae votum matrimonium impediat.
Distinctio 39 et 40
Distinctio 41 et 42
Quaestio 1 : An affinitas Matrimonium impediat.
Distinctio 43
Quaestio 1 : An resurrectio mortuorum naturaliliter sit possibilis.
Distinctio 44
Distinctio 45
Quaestio 1 : An in hac vita degentium suffragi defunctorum animabus prosint
Distinctio 46
Quaestio 1 : An misericordia et iustitia reperiantur. in Deo.
Distinctio 47
Quaestio 1 : An Christus solus iudicaturus sit in postremo iudicio.
Distinctio 48
Quaestio 1 : An peracto postremo iudicio corpora coelestia realiter alterari poterunt
Distinctio 49
Quaestio 2 : An beati nude videant diuinam essentiam.
Quaestio 3 : An animarum beatitudo maior extiterit post earum corporum resumptionem, quam ante.
Distinctio 50
Quaestio 1 : An animae humanae corporibus exutae, quicquam quam eorum, quae hic sunt, intelligant.
Quaestio 2 : An Homo simul beatus, et damnatus esse possit
Quaestio 3 : An Deus sub ratione entis infiniti sit subiectum in theologia viatoris.
Quaestio 1
An originale crimen rationem culpae retineat.RVM peccatum originale habeat rationem culpae. Et videtur quod non quia ex illo nullus inculpatur, quod nulla supotentia potest praeuenire: sed ex nulla nostra potentia possumus illam originatl lem maculam praeuenire: igitur propter huiusmodi maculam nullus est inculpadus. Maior patet nam ex virtute illius maioris mouetur Arist. 3. ethc. vbi ostendit, quod ex puris naturalibus nec laudamur, nec vi tuperamur. Minor de se patet.
Contra a iusto iudice nullus damnatur sine culpa, sed paruuli decedentes, antequam sint baptixati, a Deo sententiantur ad perpetuam poenam damni: cum igitur talis poena non infligatur eis propter aliquod peccatum perso nale, quia nullum commiserunt: ergo propter solum originale, & per consequens habebit rationem culpe. Hic quattuor sunt videnda, quorum de primis duobus tractat. Magister in ista trigesima distinctione: de aliis vero duobus in distinctione trigesimaprima Primo igitur videndum est, vtrum aliquod peccatum contrahatur per humanam natiuitatem, & originem. Secundo de eo,. quod quaeritur. Tertio vtrum tale peccatum omnibus hominibus generaliter infundatur. Et quarto vtrum tale peccatum subie ctiue respiciat essentiam, vel potentiam animae tts
RESOLVTI O. Hominem in praesenti ftatu initio suae conceptionit originalem cuspam contrabere nemo catholitus ambigit, quae sane culpa etsi ponalitatum sensibilium, nun per se sed per accidens causi existat, relata tamen ad primum partntem, personalit, ad posteros vere comparata natur alis merito nuncupatur
QVANTVM ad primum primo ponam conclusionem oe affirmatiuam, Secundo inquiram vtrum huiusmodi peccatum sit causa sensibilium peenalitatum, quas patimur: dico ergo primo, quod quilibet catholicus habet concedere, quod aliquod peccatum homo incurrat ab origine suae conceptionis.
1 luxta quod ait Psal. Ecce in iniquitatibus conceptus sum, & in peccatis concepit me mater mea. Et istum textum exponit glosa de peccato originali.
2 Praeterea, si nullum esset peccatum praeter peccatu actuale, tunc non esset necesse paruulos baptixare.
Praeterea, negare peccatum originale imponitur De lagianis pro errore: ergo ad sui fassionem tenetur quilibet catholicus
Praeterea, Augustinus 13. de ciui. Dei ait sic, Adam "sponte deprauatus, genuit filios deprauatos".
Illud, quod nullo modo est voluntarium, nullo mo do est peccatum. Hanc propositionem habet Pelagius, & sui sequaces a Deato Augustino in de uera religione: sed n principio nostrae originis nullum vlum habemus voluntatis: ergo &c
2 Preterea, scribitur, filius non portabit iniquitaten patris: igitur ex iniquitate primi parentis nos non punie mur, nec per consequens inficimur
3 Praeterea, per naturalem parentum originem non ha bemus nifi carnem: ergo nullum peccatum a parentum origine poterimus contrahere. Antecedens patet, quia se cundum fidem anima inducitur per Dei creationem. Et philolophus ponit animam intellectiuam ab extra induci,. Consequentia probatur, quia opposita apta nata sunt fieri circa idem: sed caro non potest esse subiectum moralis virtutis; igitur nec vitii, seu peccati, & pr consequens, si tale peccatum infunderetur nobis a parentibus, tunc trans funderetur sine obiecto.
3 Praeterea, nullus est increpandus de eo, quod iness sibi a natiuitate, vt patet 3. eth. sed omnis homo ex hoc, quod inest sibi percatum est increpandus: ergo nulli homini potest inesse peccatum a natiuitate,
Sed ista sophismata, quamuis sint apparentia, sunt tanen contra catholicam veritatem: Quia ait Apostolus cramus naturafilij irae, sicut & ceteri
Ad primum dicendum ad maiorem, quod nullolicet illud, quam modo est voluntarium, non sit peccatum personale illius, respe ctu cuius est non voluntarium: ex hoc tamen non sequitu quin possit esse peccatum naturale: modo peccatum originale est peccatum naturale: igitur nihil hic concluditur de peccato originali. Etiam aliquo modo peccatum originale potest dici peccatum voluntarium, vt patebit in sequenti articulo.
Ad secundum dicendum, quod posito, quod filius quo ad ea, quae conueniunt sibi secundum se considerato, non portet iniquitatem patris: tamen quantum ad ea, quae ad psum deriuantur mediante patre, de inre patitur filius propter iniquitatem patris. Si enim pater propter suam iniquitatem priuatur aliquo iure hereditario, aut feudali, quod ad filios mediante patre debebat deriuari, priuato patre, omnes silij de iure sunt priuati. Sic quia Adam ratione sui delicti perdidit originalem iustitiam, quam sic a Deo accepit, quod per ipsum talis iustitia in poste ros debebat transfundi: ideo de iure omnes posteri ex sunt priuati. Et quia peccatum originale non est aliud quam carentia originalis iustitiae cum debito habendi eam: ideo omnes posteri secundum legem communem, qui seminaliter descendunt de Adam, nascuntur cum pec cato originalis
Ad tertium nego consequentiam. Ad probationem dico, quod licet in catme non sit peccatum formaliter, est tamen in ea virtualiter: caro enim illa infecta, & polluta ex immundo semine cum libidine concepta est illius comditionis, quod sic inficit animam, quae sibi infunditur, quo tires sensitiuae in partibus illius carnis fundatae non obe diunt plene superioribus viribus ipsius animae, & per con sequens est ibi exclusio originalis iustitiae, ratione cuius tires inferiores plene & perfecte obediebant superioribus, & per oppositum in tali anima erit originalis macula
Ad quartum dicendum, quod quamuis ex his, quae in sunt alicui a natiuitate, ipse non sit increpandus, vt in se consideratus: tamen vt consideratur in ordine ad iniquum patrem, propter cuius demerita iste pauper natus est, & hereditate priuatus est, ipse bene est increpandus. Quantum ad secundam inquisitionem istius articuli ego ponam duplicem conclusionem.
1 Quia illius peccatum non est per se causa, qud inest nobis a natura, sed corrumpi & pati inest nobisa natura. Maior patet. Minorem probo, quia omne compositum ex contrariis, propter actionem vnius suae partis in alteram est passibi le, & corruptibile: sed homo est compositus ex contrariis.
2 Praeterea, si peccatum esset per se causa destructionis naturalium ipsius peccantis, tunc naturalia malorum angelorum fuissent destructa consequens est falsum, quia secundum Dionisium 4. de diui non naturalia in demoni bus manserunt integra consequentia patet, quia non mi nus peccauit daemon, quam homo¬
Secundo dico, quod originale peccatum est causa per accidens praedictarum poenalitatum: Quia causa remouens prohibens est causa per accidens, peccatum originale fuit, & est causa remouens prohibens mortem, & poenalitatem nostram. Maior patet. Probo minorem, quia por eccatum primi hominis priuati sumus originali iustitia, uae omnia nostra interiora quantum ad corpus, & quantum ad animam sua virture perfecte adaequabat. Fiecti in uper sumus a paradiso, & priuati sumus esu ligni vitae, cuus virtute omne in nobis deperditum fuisset derfecte, & eque pure restauratum: ergo &c.
Sed contra istud videntur esse sanctorum auctoritates Dicit. n. Apostolus, Stipendia peccati mors. Et alibi, Corpus mortuum est propter peccatum. Et dicit dominus pri mis parentibus; Quacumque hora comederitis de ligne hoc, morte moriemini. Et Augustinus in multis locis, po ta 14. de trini. & 15. de ciui. Dei, & contra epistolam fundamenti ait, quod huiusmodi defectus veniunt de damnatione peccati. Et lsidorus de summo bono ait, Si homo non peccasset, nec aqua eum submergeret, nec cum gnis combureret, nec aliqua huiusmodi prouenirent. Sed bene consideratis praedictis, tunc nec anctoritates stae, nec ceterae consimiles ipsis repugnant, quia istae auctu titates non plus concludunt, nisi, quod peccatum primi homini est causa mortis, & penae. Si autem ex hoc infertur, quod sit cau sa per se ipsius mortis, tunc proceditur a pluribus causis Veritatis ad vnam, quia potest esse causa remouens prohi bens, sicut praedixi. Christus enim non habuit originale peccatum: & tamen naturaliter fuit corruptibilis. Quod autem lsidorus ait, aqua non subriergeret, nec ignis com bureret, si homo non peccasset &c. Sic intelligendum, est uod egisset originalis iustitia, quod per alium violenter numquam aliquis homo fuisset proiectus ad ignem, vel aquam, vel in alium locum nociuum, & hoc egisset hominis clara intelligentia, & naturalis prudentia, quod seipsum numquam praecipitasset. Posito tamen casu per possibile, vel impossibile, quod homo in statu innocentiae in ignem fuisset proiectus, naturaliter loquendo, non mi nus potuisset comburi, quam si modo aliquis homo in gnem proiiceretur: nam si talis homo innocens non fuit et combustus, hoc non competisset sibi per naturam, sed er aliquod supernaturale donum Dei¬
QVANTVM ad secundum articulum dico, quod peccatum m originale proprie loquendo pot dici culpa, aliter tamen in ipso Adam, & aliter in ceteris hominibus: nan in Adam proprie fuit culpa personalis, quia personali suc actu, & propria voluntate suit perpetratum: sed in aliis suis posteris fuit, & est culpa naturalis, eo quod natura i Adam in posteros transfundenda in ipso Adam culpabi lis effecta, cum huiu smodi culpa ad posteros deriuetur Quantum enim ad istud peccatum est quodammodo modus oppositus in Adam & in nobis: nam quia Adam actu proprio, & sua voluntate peccauit: ideo primo fuit infecta persona, & per infectionem personae fuit infecta na tura sed in nobis primo est infecta natura ab infecta por sona ipsius Adae per seminalem propagationem transfusa, & p consequens persona cuiuslibet nostrum in tali natu ra infecta constituta dicitur esse culpabilis, & maculata
Sed oppositum istius asserit quaedam opinio dicens, quo macula originalis in nobis non est culpa, sed est reatus po nae, quem ex peccato primi hominis incurrimus
1 Quia secundum Augustinum primo de libero arbi trio, culpa est malum, quod facimus, sed poena est malum, quod patimur. Respectu autem carentiae originaliiustitiae non habemus nos; actiue: sed pr assiue, ergo &cetera.
2 Praeterea, idem peccatum, quod fuit actuale in pri mo homine, est originale in nobis: sed peccatum actuali primi hominis non potuit traduci in nos quantum ad actum in quo formaliter est ratio culpae, sed solum quantum ac reatum: ergo &c.
3 Praeterea, defectus alicui conueniens contra suam voluntatem non habet rationem culpae, quamuis aliquo niodo possit dici peccatum, quia consueuimus dicere, quoi in monstruosis generationibus ipsa natura peccauit; seo defectus originaliter transfusus adiacet nobis contra om nem nostram voluntatem; ergo &c
4 Preterea, defectus naturalis non est culpabilis: ergo nulla culpa potest dici naturalis, cuius oppositum ego po sui in conclusione praedicta. Antecedens patet, quia natu rale distinguitur contra voluntarium, sed voluntarium ne eessario includitur in eo, quod est culpabile¬
1 Sed ista opinio expresse videtur esse contra menten beati Augustini, qui in libro de natura & gratia ait. Pec tatum primi hommis non solum ipsum, sed omne necuit genus humanum, quia ex eo damnationem, & culpam s mul suscepimus.
2 Etiam istae rationes non minus sunt contra istam positionem, quam contra nos, quia sicut culpa praesupponit uoluntarium: sic reatus, quo iuste qui tenctur obnoxius, semper aliquo modo voluntarium praesupponit.
Ad primum igitur dicendum, quod nos omnes feci mus illud malum in Adam, secundum quod omnium nostrum natura in ipso fuit vnita, cum hoc peccatum perpetrauit.
Ad secundum dicendum, quod licet ex hoc, quod pec catum Adae non potuit traduci in: nos quo ad actum, bend arguatur, quod tale peccatum non sit in nobis personalis culpa, ex hoc tamen non habetur, quin possit dici natu ralis culpa
Ad tertium dicendum, quod sicut manus, per quam committitur homicidium; in se considerata non est culpabilis: eo quod motus suus non fuit praecise a se, sed ad imperium alterius, scilicet ipsius voluntatis: vt tamen est pars hominis, qui voluntarie commisit homicidium, sic vere dicitur culpabilis, & a iusto iudice punitur, & muti latur, sic quamuis quilibet singularis homo in se persona liter consideratus non sit culpabilis, vt tamen naturam recepit ab eo, qui eam deprauauit, & eam sua voluntati voluntarie maculauit, sic quilibet homo est aliquo modo voluntarie culpabilis.
Ad quartum dicendum, quod sicut habitus vitiosus du pliciter dicitur voluntarius, vno modo, eo quod volunta rie a mala voluntate est introductus; Alio modo, quia ad malam voluntatem inclinat, sic peccatum originale po test dici voluntarium, tum quia a mala voluntate primihominis est introductumitum quia nos ad malam volun tatem inclinat.
Praeterea, medium sapit naturam extremorum, sed peccatum originale est quasi quoddam medium inter actua lem culpam ipsius Ade, a qua causatur, & culpam nostram actualem, quam causat, quorum extremorum vtrumque ess voluntarium; ergo peccatum originale & habet rationi culpae & voluntarii
Prima est, quod de lege communi originale peccatun vniuersalit er transfunditur in omnes homines, qui semi naliter descendunt ab Adam.
1 Conclusio prima patet auctoritate Apostoli, vbi ait, Quoniam quidem per hominem mors & per hominem resurrectio mortuorum. Et sicut in Adam omnes morium tur, ita & in Christo omnes viuificabuntur,
3 Preterea, Augustinus super loannem ait, quod om- nes ex illa radice veniunt, de qua cantat gemens Dauid Ecce enim in iniquitatibus conceptus sum, & in peccatis meis aluit me mater mea.
4 Praeterea, Augustinus de fide ad Petrum ait, Firmissime tene & nullatenus dubites omnem hominem, qui per concubitum viri & mulieris concipitur cum origina li peccato nasci, impietati subditum, mortique subiectum. Et eodem capitulo ait Augustinus, framus & nos aliquam do natura filij irae, sicut &ceteri, a qua ira nullus libera tur nisi per fidem mediatoris Dei & hominum hominis esu Christi.
3 Praeterea, tota natura humana fuit infecta in Adam: ergo omnes, qui humanam naturam naturaliter, seu mo do naturali ab Adam sumpserunt, ipsam infectam accepe runt, quantum est de legc communi. consequentia patet, quia ipse non potuit naturam dare aliter, quam ipse eam habuit. Sicut enim fonte totaliter infecto non possunt aquae mundae emanare: sic &c
Sed contra istud potest multipliciter argui¬. 1 Primo sic. Si peccatum primi parentis potest macu lare, tunc puritas & sanctitas proximorum parentum non poterit expurgare, & sanctificare. Consequentia patet, nam cum bonum sit sui ipsius diffusiuum, bonitas parentum nonerit minus efficax respectu prolis, quam malitia, quae est quedam priuatio, cui nulla competit actio nisi ratione boni, in quo fundatur, vt patet quarto de diui. no. Ci gitur multi homines habeant sanctos parentes, sequitur quod non omnes nascantur, seu concipiantur in originali peccato.
2 Praeterea, illud, quod respectu generantis est merito rium gratiae, illud ipsum genitum non potest inficere. Ista atet: quia ab Apostolo dicitur, Si radix sancta, & rami. Et I Saluator inquit, Non potest arbor bona malos fructus facere. Sed actus matrimonialis generationis, cum fit non ratione libidinis, sed ratione procreandae prolis, est meri torius gratiae, quia alias matrimonium non esset sacramen tum, nec talis actus esset sacramentalis, quorum oppositum atet in decretis, & quarto sententiarum
3 Preterea, nullus potest ab aliquo recipere, quod non reperitur in illo: quia sicut nihil dat, quod non habet; sic &c. Sed in nullo homine baptixato secundum ritum ecclesiae remanet peccatum originale: ergo nullus qui nascitur ab homine baptixato ex principio suae natiuitatis accipit peccatum originale
4 Praeterea, corrupto inferiori, non propter hoc cor rumpitur superius secundum totum suum ambitum: alias negatiue arguendo ab inferiori ad superius non commit teretur fallacia consequentis. Sed natura humana, vt in Adam est suppositata, est quoddam singulare inferius res pectu totius humanae naturae suppositatae in omnibus ho minibus: ergo non sequitur; natura humana in Adam fuit corrupta: ergo in omnibus hominibus est corrupta
Praeterea, bonum poenitentiae ipsius Adae non profuit omnibus hominibus: ergo nec malum culpae Adae di buit nocere omnibus hominibus, quia Deus non est pro nior ad condemnandum, quam ad miserendum
4 Praeterea, aliqui homines non morientur morte con porali: igitur in tales non peruenit peccatum originale consequentia patet, quia mors est poena peccati originalis, iuxta illud Apostoli, per vnum hominem peccatum intrauit in mundum, & per peccatum mors. Antecedens probo tripliciter
Primo per Apostolum, qui ait, Nos qui viuimus, qui re sidui sumus in aduentu domini non praeueniemus eos, qui dormierunt
Tertio, quia vt magister adducit quarto libro sententiarum distin. 43 auctoritate Beati Hieronvmi, quidam in fine mundi non morientur.
3 Praeterea, Augustinus dicit in libro de baptismo paruulorum, Non plus nocuit transgressio primi praeuari catoris, quam valuit incarnatio Christi; sed incarnatio non valuit omnibus, cum multi damnentur; ergo transgressio non nocuit omnibus
o Preterea, Augustinus in libro de perfectione iustitiae ait, Quod nccessitate naturae fit, culpa caret: sed quicquid causatur ex semine, in prole fit, & causatur ex neces utate naturae.
0 Praeterea, August. in libro de nuptiis & concupiscen tiis ait, Peccatum transmittit in prolem, non propago, sed libido, sed possibile est fieri generationem sine libidine, cum secundum communiter loquentes libido aut pertineat ad inordinationem sensualitatis, aut improbam voluntatem, quae in sanctis patribus non videntur fuisse: cum de Abraam dicat Augustinus, quod caelibatus loannis non praefertur coniugio Abraae.
ro Praeterea, Ambrosius ait de loanne Daptista, quod nondum illi inerat spiritus vit ae, & iam inerat spiritus gra tiae: sed peccatum originale non potest homini inesse, an tequam viuat: ergo videtur, quod loannes Daptista immu nis fuerit ab huiusmodi peccato.
ldem potest argui de Hieremia, de quo ait dominus Priusquam te formarem in vtero, noui te, &c. Et planum est, quod dominus loquitur ibi de notitia approbationis alias hoc dictum non caderet in singulare praeconium ip sius Hieremiae, cum vniuersali notitia Deus omnes suas creaturas cognoscat etiam, antequam fiant.
Sed ista non concludunt: quia excepto filio virginis, & tirgine genitrice, de aliis omnibus hominibus concorditer tenetur ab omnibus catholicis doctoribus, quod con cipiantur in peccato originali: ergo &c.
Ad primum igitur dicendum, quod consequentia non tenet: nam sicut Adam accepit a domino originalem iu stitiam non solum, vt in se erat particularis persona, sed etiam, vt erat principium ceterorum, sic perdita origina li iustitia, non solum Adam inficiebatur in se tali caren tia, vt erat singularis persona: sed etiam, vt erat principium omnium posteriorum: sed quilibet alius sanctus, vel purus homo ita accipit a Deo puritatem, & sanctitatem, vt est singularis persona, quod tamen non accipit huiusmodi sanctitatem, vt est principium alterius personae.
Et ideo sicut granum purgatum a palea: quia sic purga tur, vt tale suppositum, quod non purgatur, vt est alterius grani principium; ideo quamuis in se sit purgatum a palea, generat tamen aliud granum palea inuolutum: sic qua nostri parentes propinqui ita purgantur in se personali¬ ter, quod tamen non purgantur naturaliter, hoc est, vt de bent esse alterius naturale principium; ideo quamuis sini puri, & immaculati, generant tamen prolem inuolutam pa ea maculae originalis
Ad secundum dicendum ad maiorem, quod ille actus non est absolute meritorius, sed solum ex sancta, & sacramentali intentione generantis: & ideo vt meritorius est, puta vt est personalis, non inficit ipsum genitum: potest tamen ex tali actu infectio causari in ipso genito, vt ess naturalis, & vt talis homo naturam generatiuam conseuitur a primo parente.
Ad quartum dicendum, quod licet Adam, vt in se con sideratus, fuerit singularis persona, & vt sic, ad corruptionem naturae, vt in ipso fuit singulariter suppountata, non oporteret naturam singulorum, & omnium hominum esse vel fuisse corruptam: tamen vt natura in Adam fuit origi nale, & vniuersale pricipium omium hominum, sic ad coruptio nem naturae in Adam sequitur corruptio in naturis ceterorum: vt sic enim natura in Adam habet se ad motum superioris, in quolibet autem alio singulari homine ab ip so propagato habet se ad modum inferioris
Ad quintum dicendum, quod ipse Adam bonum suae poenitentiae non potuit in posteros transfundere: quia principium talis boni fuit gratia ipsi a Deo personaliter, & vt priuatae personae data: malum autem originalis culpae fuit in eo, vt erat principium ceterorum: sicut etiam eius ppositum, scilicet originalis iustitia sibi fuit data, tamquam vniuersali, & originali principio, a quo transfunde retur in posteros. quam quidem iustitiam, cum perdidit, non solum pro se, sed etiam pro omnibus aliis eam perdi dit, quia eo tenore, quo eam recepit, eodem tenore eam erdidit, & per consequens tali perditione infecit huma nam naturam, non solum vt in se personaliter fuit, sed vt in omnes alios originaliter transfundenda suit,
Ad sextum nego antecedens. Ad probationem dicem dum, quod vt recitat beatus Augustinus 2o. de ciui. Dei Flamma ignis praeueniet diem iudicii, quae tantum ascen det, quantum ascenderunt aquae diluuii in qua flamma mnes, qui tunc viuent super terram, morientur, attamen quia celerrime, & quasi immediate resurgent, ideo loqui tur de eis scriptura, ac si viui mancrent
lste enim etiam in aliis locis est modus loquendi scripturae. Dixit enim Christus, Non est mortua puella, o hoc pro tanto, quia immediate voluit ipsam suscitare. Pro ter hoc etiam ait philosophus 2. physicorum, quod mo licum distat, pro nihilo reputat intellectus.
Ad dictum Hicronvmi dicendum, quod Hicronvmus non loquitur ibi secundum opinionem propriam, sed re citat dicta aliorum.
Ad septimum dicendum, quod intentio Augustini est, quod incarnatio verbi in hoc plus profuit, quia eos, qui obicem ex sua mala voluntate non ponunt, in altiori statu constituit, quam Adam fuerit, antequam peccauit.
Ad octauum patet ex superius dictis, ergo &c Ad nonum dicendum, quod dato per impossibile, velossibile, quod in actu generationis alicuius hominis nul la esset libido actualis; esset tamen in eo libido & concuiscentia habitualis, quae est derelicta in eo ab ipso pecca to originali, quae dicitur fomes peccati, ratione culus generaret prolem infectam peccato originali;
Ad decimum dicendum, quod Ambrosius ibi per spiri tum vitae intelligit actum spirationis & respirationis, quimo conuenit puero, quandiu est in vtero materno, habet. n. uer, quandiu est in matris vtero, apertum vmbilicum, prosit dicunt physici, per cuius aperturam cor eius sufficienter refrigeratur, quauis non habeat actum spirandi, & respiram di. Et quia loannes repletus fuit spiritu sancto adhuc ex tero matris, vt patet in euangelio, quod verisimiliter potest tredi factum fuisse, cum sex menses habuit in vtero maris, quando exultauit in vtero ad praesentiam Dei genitricis salutantis matrem loannis: ideo bene potest dici quod ante habuit spiritum gratiae loannes, quam spiritum vitae, id est, actum spirationis, qui sibi in vtero non potuit competere.
Ad illud de Hieremia dicendum, quod ex hoc non ha betur, quod Hieremiae competeret aliqua sanctitas ante sui formationem in vtero, quia quod non est, illi nulla sanctitas inesse potest: sed solum habetur, quod Deus cogno uit ipsum esse futurum bonum. loannes igitur Daptista, ac etiam Hieremias in originali peccato fuerunt, quamuis per sanctificationem spiritus sancti, quem ambo creduntur recepisse in matris suae vtero, purgati fuerint, antequam extra vterum nascerentur.
Secundo dico, quod virgo gloriosa ex priuilegio singi lari sic fuit praeuenta spititus sancti gratia, quod originali culpa numquam extitit maculata. Hanc tamen conclusionem cum sua probatione & declaratione, ne nimis ad presens teneam, differo vsque ad tertiam distinctionem tertii libri sententiarum: ibi enim proprie locum habet
QVANTVM ad quartum articulum dico, quod per catum originale principaliter, & per se est in es sentia animae, per quandam tamen redundantiam est in omnibus potentiis animae, quia habitus & priuatio sibi op posita habet vicissim circa fieri idem subiectu, sed orginalis iustitia: cui originalis culpa opponitur priuatiue principa liter fundabatur in essentia animae, & per redundantiam in potentiis: ergo &c
On this page