Quaestio 4

Questio. IIII. An Animae humanae a corporibus exutae, & a culpis emundatae essentiam diuinam beatifice intueantur.

MOERNIS autem temporibus ali qui surrexerunt, qui friuolis suis assertionibus circa istud presuppositum quasi totum mudum Christianti turbauerunt, dicentes animas purgatas a suis corporibus exutas non uidero nude, & beatifice diuinam essentiam, edl donec huiusmodi sua corpora in vni uersali mortuorum resurrectione resumant, igitur sic procedo. Primo, arguam contra istorum inutilem, & friuolam aliertionem. Secundo, ad eorum motiua assignabe veram, & catholicam responsionem,

Arguendo autem contra istos, primo ea, quae adducam probabo ex dictis sanctorum doctorum, & auctoritatibus sacrae scripturae. Secundo ex orationibus ecclesiae, & deter minationibus contentis in canonico iure.

Primo igitur arguo sic. Animae peccatrices in mortali eccato exutae a corpore priusquam resumant sua corpora, puniuntur poena damnationis aeternae. quae sine omni peccato exeunt a corpore, a deo praemiantur beatitudine vitae aeternae: Sed sine clara visione diuinae essentiae non potest esse beatitudo vitae aeternae: ergo &c. Maior propo itio est quae dam consequentia, cuius antecedens pate in Luca, vbi habetur de illo diuite peccatore, qui epulaba tur quotidie splendide, quod mortuus est, & sepultus es in inferno Consequentia etiam patet, quia si datur oppo situm, tunc pronior esset deus ad puniendum, quam ad praemiandum, vel miserendum. quod omnes sancti docto res negant. Vnde beatus Grego, supponens tamquam non tum cuilibet Christiano fideli animas sanctorum iam e sse beatas clara visione, & fruitione ipsius diuinae essentiae ideo ex beatitudine iustarum animarum, quam habent prius, quam resumant sua corpota, concludit praenam iniu starum, 4. lib: dialogorum dicens, Ex quo iam iusti gloriam tur, necesse est, vt per omnia & iniusti puniantur, seu cru cientur: Nam sicut electos beatitudo laetificat; ita cred necesse est, quod a. die exitus sui ignis reprobos exulat. Et subdit infra, veritatis enim voce testante diues mortuus in inferno sepultus est, cuius anima, quod igne teneatu insinuat vox diuitis, qua ad Abraham deprecatur, dicens Mitte axarum, vt intingat extremum digiti sui in aqua vt refrigeret linguam meam, quia crucior in hac flamma Minor etiam istius rationis patet auctoritate Christi in loan vbi ait, Haec est vita aeterna, vt cognoscant te deum verum, & vnigenitum, quem misisti lesum Christum. 2 Preterea, stola, qua beatificatur anima sancta, datur sibi immediate, possquam exuta est a corpore. ergo antequam corpus resumat, videt nude diuinam essentiam Consequentia patet: quia, sicut iam dictum est, beatitudo animae includit huiusmodi visionem. Antecedens patet in Apoc. vbi de huiusmodi animabus dicitur, Dat e sunt illis singulae stolae albae. Vbi per huiusmodi singulam stolam intelligitur gloria animae, seu beatitudo, vt patet per Creg. 2. lib, dialo. vbi cum prius dixisset Grego. ad De trum notarium suum, Luce clarius constat, quod perfecto rum iustorum animae mox, vt huius carnis claustra exe unt, in coelestibus sedibus recipiuntur, tunc Petrus mo uet quaestionem, dicens, Si igitur animae iustorum sunt in coelo, quid est, quod in dic iudicii suae retributionis recipiunta Cui sic respondet Grego. Hoc eis nimirum cresci in iudicio, quod nunc animarum sola, post modum vero etiam corporum beatitudine perfruuntur, vt in ipsa car ne gaudeant, in qua dolores pro ipso domino pertulerunt Pro hac quippe geminata eorum gloria scriptum est. In terra sua duplicia possidebunt. Et subdit Srego. quod ess ad propositum, dicens, Hinc etiam ante relurrectionis diem de sanctorum animabus scriptum est, datae sunt il is singulae stolae albae: qui ita singulas nunc acceperunt binas in iudicio stolas habituri sunt: quia modo animarum tantum, tunc autem animarum, & corporum simul gloria laetabuntur. Ex qua auctoritate patet non solum antecedens hic assumptum: sed etiam principale pro¬¬ positum.

3 Praeterea quaelibet anima fidelis a corpore exuta, & ab omni peccato purgata, clare videt ea, quae hic fideli de ctrina audiuit, & credidit fide perfecta; ergo clare videt di uinam essentiam, & in ea diuiuarum personarum sanctis simam Trinitatem. Consequentia patet: quia hic in via diuinae essentiae vnitatem cum personarum Trinitate au dire, & credere tenetur quilibet fidelis homo. Antece dens etiam patet, quia secundum sanctos doctores huius modi animae regnant cum christo, cantantes illud psalm Sicut audiuimus, sic vidimus in ciuitate domini virtuti in ciuitate dei nostri, deus fundauit eam in aeternum. Vn de beatus Hiero, in epistola consolatoria de morte Ne¬ pociani ad Elvodorum episcopum, tractans verba iam dicta, sic ait, Scimus quidem Nepocianum nostrum esse cum Christo, & sanctorum mixtum choris, & quod hic nobiscum eminus rimabatur, ibi videntem cominus dicere, Si cut audiuimus, ita & vidimus in ciuitate domini virtutum &c. Et idem Hiero in epistola ad Eustochium virginem de sancta Paula defuncta, sic ait, Ceterum illa impleuit tursum suum, fidemque seruauit, & nunc fruitur corona iustitiae, sequitur agnum, quocumque ierit, saturatur, quia esuriuit, & laeta decantat. Sicut audiuimus, ita & vidimus in ciuitate domini virtutum, &c. Et quasi eandem senten tiam ponit idem Hiero in epistola ad Marcellam de mos te sanctae Leae, vbi ait, quod Lea calcato diabolo coronam iam securitatis accepit. Et paucis interpositis subdit, Nuc gitur pro breui labore aeterna beatitudine fruitur, exciitur angelorum choris, Christum sequitur, & dicit. Qua tumque audiuimus, vidimus in ciuitate domini &c

4 Praeterea illud, quod petenti non denegatur a liberalissimo largitore, hoc videtur esse concessum. Sed cum Movses in persona fidelis animae peteret sub metaphora faciei visionem diuinae essentiae; deus, qui est largit or libe ralissimus, cuius secundum Crego. Iargitatis abundantia, & mierita supplicum excedit, & vota, huiusmodi petitionem non denegauit absolute, sed solum pro statu praesentis vi tae, vt patet in Exod. vbi respondens praedictae petitioni, ait Non videbit me homo, & viuet. Ergo post hanc mortalem vitam, cuilibet animae fideli ab omni peccato purgatae, visio diuinae essentiae videtur esse concessa, maxime pro tali tempore, quo merito passionis Christi infernus quantum ad captiuitatem fidelium creditur esse destructus, & aditus regni coelestis veraciter reseratus. Et istud moderamen debet subintelligi tam in rationibus hic prae cedentibus, quam in ratio nibus sequentibus, alias sepissi me oporteret istud dictum de morte Christi replicare.

3 Preterea, quandocumque a iusto iudice aliquid prae cipitur, ratione cuius obseruatori promittitur aliquod bonum delitiosum, &econtra transgressori aliquod malum penosum, tunc non magis debet retardari bonum respectu obseruatoris, quam malum respectu tramsgressoris: Sed a Christo, qui est iustissimus iudex, credere, & baptixari nobis omnibus taliter proponitur, quod credenti, & baptixato salus promittitur, & econtra non credenti condem natio inducitur, vt patet in Matth. vbi Christus ait. Qui crediderit, & baptixatus fuerit, saluus erit: qui vero non crediderit, condemnabitur. Et huiusmodi condemnatio immediate post mortem hominis insligitur animae illius qui non credit, prout indubitata fide tenemus: ergo immediate post mortem anima credentis, & baptiaati, si a peccato sufficienter est purgata, saluabitur, & per conse uens, videt essentiam Dei, sinc cuius visione non est vera salus.

e Praeterea, remoto impedimento diuine visionis, tunc clare videtur deus: Sed post possessionem Christi ab ani ma perfecte purgata, & a corpore separata, remotum est omne impedimentum videndi diuinam essentiam: er- go quaelibet talis anima clare, & nude videt deum. Maior patet. Minorem probo: quia impedimenta videndi diuinam essentiam secundum legem communem videntur esse tria. Vnum est, si anima clausa sit in carcere: tenebroso corporis corruptibilis: De quo carcere perit educi pro pheta, cum ait ipsi deo: Educ de custodia animam meam ad confitendum nomini tuo, me expectant iusti, donec re tribuas mihi. Secundum est, si anima est peccatis macu lata: Et istud imped imentum tangitur in Isa. vbi in persona omnium peccatorum ait lsa. Iniquitates nostrae diui serunt inter nos, & deum nostrum, & peccata nostra absconderunt faciem eius a nobis. Tertium est reatus peccati originalis, qui nondum solutus clausit portam salutis ante, quam Christus pateretur pro nobis. Quod impe dimentum tangit dominus in lsa. dicens, In momento indignationis abscondi faciem meam parumper a te, & misericordia sempiterna misertus sum tui

Primum istorum impedimentorum non habet locum in proposito: quia supponitur in ista minori, quod talis anima sit a corpore separata. Nec secundum: quia supponitur, quod sit perfecte purgata. Nec tertium: quia huiusm; di reatus solutus fuit merita passionis domini nostri lest Christi, iuxta quod dicitur de Christo in lsa. Ipse autem vulneratus est propter iniquitates nostras, attritus est pro pter scelera nostra, disciplina pacis nostrae super eum, & liuore eius sanati sumus: Vnde etiam Hicre, ait, Spiritus oris nostriChristus dominus captus est in peccatis nostris &c. Et ponunt isti prophatae praeteritum pro futuro propter certitudinem prophetiae.

V Praeterea, fidelis anima, ab omni peccato purgata non potest consequi suam hereditatem, nisi clare videat deum: Sed immediate post mortem tunc fidelis anima ab omni peccato purgata, consequitur suam haereditaten ergo immediate post mortem clare videt deum. Maior patet: quia deus est haereditas talis animae, iuxta quod in sa ait in psalmo, Dominus pars haereditatis meae: Propter quod subdit ibidem, Funes ceciderunt mihi in praeclaris: etenim haereditas mea praeclara est mihi; Vnde etiam Hugo de sancto victore, in expositone regulae beati Aug. ait Partes sibi faciunt homines in saeculo, alius hoc, alius illud; pars autem priorum est ipse deus. Minor eriam patet er illud psalmi, Cum dederit dilectis suis somnum, ecchaereditas domini. Quod verbum pertractans Greg. in quadam homilia, quae legitur de Apostolis ait, Cum electi dei perueniunt ad mortem, tunc inueniunt haereditatem.

S Praeterea anima fidelis non potest habere requi em nisi per ipsius dei visionem, & fruitionem: Sed immediate post mortem tunc fidelis anima plene purgata, veram habet requiem; ergo &c. Maior patet per Aug. in confessvbi ait, Ad te fecisti nos domine, & inquietum est cot non strum, donec requiescat in te. Minor etiam patet in Apo. cat. vbi dicitur, beati mortui, qui in domino moriuntur admodo. n.m iam dicit spiritus, vt requiescant a laboribus suis.

9 Praeterea, deus tamquam iustissimus paterfamilias non differt dare mercedem, & praemium his, quorum mo ritum perfecte est consummatum; Sed meritum cuiuslibet animae purgatae a corpore exutae est perfecte consum matum: quia vlterius non est in statu merendi, & deus ess merces totius nostri meriti, iuxta quod ait deus ipsi Abra hae, Ego protector tuus sum, & merces tua magna nimis Nec etiam proprie datur deus per modum mercedis, nisi in actu visionis, & fruitionis, iuxta quod ait anima fidelis in psalmo, Adimplebis me laetitia cum vultu tuo, delecta tiones in dextera tua vsque in finem; Ergo quaelibet anima purgata, a corpore separata, clare videt deum, & beati fice fruitur eo. Et hanc rationem innuit propheta cun ait, lbunt de virtute in virtutem, & videbitur deus deorum in Svon. Vnde alia translatio habet, Do nec videa tur deus deorum. vbi expresse innuitur, quod meritum sanctorum, quo de virtute in virtutem procedunt in via, non terminatur, donec in patria, scilicet in coelesti Sion recipiendo praemium clare videant Deum: luxta quod etiam dicitur in alio Psalmo. Aedificabit dominus Sion & hoc quantum ad fidelis animae meritum, & videbitur in gloria sua, & hoc quantum ad praemium.

10 Praeterea, Apost. 1. ad Cor. 13. ait, "Nunc videmus per speculum, & in aenigmate, tunc autem facie ad faciem". Ibi, sicut communiter exponitur, Apostolus por unc intelligit statum praesentis vitae, & per tunc intelligit statum futurae vitae: Ergo immediate ani ma purgata exiens statum huius vitae, & intrans statum futurae vitae, videt Deum facic ad faciem, ergo &c

I1 Praeterea, anima latronis ad dexteram Christi crucifixi pendentis eodem dic, quo ab hac vita decessit, vidit nudam Dei essentiam: ergo etiam aliae animae purgatae ipsam clare vident separatae a corpore. Consequer tia patet. Probo antecedens, quia vt habetur in Luca, Christus dixit illi latroni; Hodie mecum eris in pa¬ radiso. Sed hoc verbum non est intelligendum de paradiso corporali, quia Christus illo die descendit ad infernum, siue ad lvmbum patrum, ergo est intelligendum de paradiso spirituali, quae consistit in visione, atque fruitione ipsius diuinae essentiae. Et istud confirmatur, quia Christus promittendo paradisum, respondit latroni postulanti de regno Christi; ergo idem expressit Christus per paradisum, quod latro expressit per Christi regnum: sed Christi reguum consistit in vi sione, & fruitione diuinae essentiae, vt patet ex dictis August. in soliloquus animae. Etiam beatus Aug. in sermone de martvribus, quasi admirans de prudentia petitionis istius latronis, ait. Quis ipsum docebat, nisi qui iuxta ipsum pendebat, erat enim fixus inlatere: sed habitabat in corde.

12 Praeterea, quaelibet anima sancta a corpore separa ta accipit coronam vitae; ergo est beata diuinae essentiae vi sione, & fruitione. Antecedens patet per. D. Tacobuma qui ait, Beatus vir, qui suffert tentationem, quoniam cum probatus fuerit, accipiet coronam vitae, quam repro misit deus diligentibus se; Sed planum est, quod quilibet sanctus homo, antequam anima sua separetur a corpore, sustinuit tentationes, & vsque ad mortem vincendo probatus inuenitur: ergo post mortem clare videbit Dei essentiam, sine cuius visione nullus obtinet coronam, vitae, quam Deus promisit diligentibus se

13 Praeterea, pro ista veritate sunt expressae auctorita¬s tes sanctissimi patris nostri August. qui in lib. supputatio. num diuinarum scripturarum, sic ait, vtinam concessami hi peccatorum venia, moxque hac carnis sarcina deposita, domine in tua gaudia Veram requiem habiturus intrarem, & tuae ciuitatis praeclara, ac speciosa menia coronam vitae accepturus ingrederer, vt illis sanctissimis choris interessem, vt cum beatissimis spiritibus gloriae conditoris assisterem, vt praesentem Christi vultum cernerem, vt illud summum, & ineffabile, & incircumscriprum lumen semper aspicerem, sicque nullo metu mortis affici, sed de incorruptionis perpetuo munere laetari possem sine fineFelix anima, quae terreno resoluto corpore libera coelum petit: haec enim semper praesentem cernit pulcherri mum dominum, quem dilexit Hanc vero tantae beatitudinis gloriam nulla dies minuet, nullus improbus poterit auferre. Et quibusdam interpositis dirigit Augustinus sermonem ad sanctos, qui iam regnant in patria, dicens, Felices sancti Dei omnes, qui pertransistis hoc mor talitatis pelagus, & peruenire meruistis ad portum perpetuae quietis, & securitatis: Obsecro per matris caritatem, qui securi estis de vestra immareessibili gloria, solliciti estote de nostra multiplici miseria, per ipsum vos ro go, qui uos elegit, qui vos tales fecit, de cuius pulchritudi ne iam satiamini, de cuius immortalitate iam immortales facti estis, de cuius beatissima visione semper gaudetis; estote iugiter memores nostri, subuenite nobis miseris, qui adhuc huius vitae giro fiantibus agitamu procellis.

Sed nostris temporibus surrexerunt quidam, qui dicunt, quod ista verba August non sint intelligenda de vi sione Deitatis: sed solum de visione humanitatisChristi: Deitatem enim non vident, nisi tales animae, quae iam sua corpora resumpserunt, sicut est anima Christi, & anima virginis gloriosae. Et ideo si verba iam dicta Beati Augustini reseruntur ad visionem deitatis, tunc isti dicerent, quod August. huiusmodi verba dirigit ad illas animas, quae iam sunt suis corporibus reunitae

Sed salua reuerentia omnium verorum doctorum, tali bus non tamquam doctoribus, sed tamquam veritatis subuersoribus dicere possum illud Iob. Ad omipotentem loquor, id est coram omnipotente, ostendens vos fabricatores mendacij: & cultores peruersorum dogatum. Et istud patet in eodem lib. Augustin per verba sequentia: Describit enim Augustinus multi tudinem illius supernae societatis, dicens, lbi prophe tarum prouidus chorus, ibi duodenus Apostolorum numerus, ibi innumerabilium martvrum victor exercitus. ibi sanctorum confessorum sacer conuentus, ibi veri, & perfecti monachi, ibi sanctae mulieres, quae voluptates seculi, & sexum infirmitatis vicerunt, ibi pueri, & puellae, qui annos suos moribus transcenderunt; ibi oues, & agni, qui iam huius voluptatis laqueos euaserunt. Exultant omnes in proprijs mansionibus: quia dispar est gloria singulorum: sed communis est laetitia omnium, plena, & perfecta ibi regnat caritas: quia Deus est ibi omnia in om nibus, quem sine fine vident, & semper videndo in eius amore ardent, & laudant, & amant, omne opus eorum laus sine fine, sine defectione, sine labore. Felix ego, & vere in perpetuum felix, si post iter huius corpusculi au dire merueto illa cantica coelestis melodiae, quae cantantur ad laudem regis aeterni ab illis supernae patriae ciuibus. Et subdit Augustinus, fortunatus ego, & nimirum beatus, si & ego meruero cantare ea, & assistere regi meo, Deo meo, duci meo, & cernere eum in gloria sua, ficut ipse polliceri dignatus est, dicens, Pater, volo quos d edisti mihi, sint mecum, vt videant claritatem meam, quam habui apud te ante constitutionem mundi. Ex his, & multis alijs, quae in praedicto libro ponit August. patet, quod nec August. dirigit sermonem ad solas illas animas, quae suis corporibus sunt reunitae; nec solum loquitur de visione humanitatis Christi: sed ex presse loquitur de clara visione ipsius diuinitatis. I4 Praeterea, praedicta veritas etiam expresse habetur ex dictis Aug. in libello, qui incipit, Cognoscam te cogni tor meus, qui ab aliquibus appellatur Soliloquium animae. vbi Aug. affectans praeclarum gaudium, quod pronunc habent animae sanctae a suis corporibus absolutae, sic ait, Sitio domine, sitio Deum viuum, quando veniam & apparebo ante faciem tuam, putas videbo diem illam, diem, inquam, iucunditatis, & laetitiae, diem, quam fecit dominus, vt exultemus, & laetemur in ea. Odies praeclara nesciens vesperum, non habens occasum, in qua audiam uocem laudis, vocem exultationis, & confessionis. Intra in gaudium domini tui, intra in gaudium sempiternum, in domum domini tui, vbi sunt magna, & inscrutabilia, & mirabilia, quorum non est numerus, intra in gaudium sine tristitia, quod continet aeternam laetitiam, vbi erit omne bonum, & non erit aliquod malum, vbi erit quicquid voles, vbi erit vita vitalis; dulcis, & amabilis, & deitatis beata visio, quae est gaudium nostrum

Forte iterum dicet veritatis aduersarius, quod ista verba unt intelligenda de beatitudine, quae erit post mortuorum resurrectionem: eo, quod Aug. loquatur de futuro. quia dicit, vbi erit &c.

Respondeo, quod hic falsum assumitur: quia Augusti loquitur de gaudio, quod pronunc habent animae sanctae, quia tamen August. uerba praedicta direxit ad se, & illud gaudium non erat sibi praesens: sed futurum: ideo in praedictis vtebatur verbo futuro: sed in sequentibus dirigens sermonem ad animas sanctas, quae protunc a suis corporibus exutae fuerunt, non vtitur uerbo futuro iam dictae beatitudinis gaudium exprimendo. Vnde parum post verba praedicta subdit, Felices, qui de periculo maris huius educti ad te Deum portum tutissimum peruenire meruerunt. Overe felices, qui de pelago ad litus, de exilio ad patriam, de tarcere ad palatium peruenerunt, optata iam quiete beati: quia brauium perpetuae gloriae, quod hic per multas tribulationes quaesierunt ram felici iucunditate adepti laetantur in perpetuum. Overe beati, qui a malis omnibus exuti, securi iam de sua immareescibili gloria ad regnum decoris perue nire meruerunt. Gregnum aeternum, regnum omnium seculorum, vbi lumen indeficiens, & pax domini exsuperat omnem sensum, in qua sanctorum animae requiescunt, & laetitia sempiterna super capita eorum. O quam gloriosum est regnum, in quo tecum domine regnant omnes sancti, amicti lumine sicut vestimento, habentes in capite suo coronam de lapide precioso. Ore- gnum beatitudinis aeternae, vbi tu domine spes sanctorum, & diadema gloriae, facie ad faciem videris a sanctis tuis, laetificans eos vndique in pace tua, quae exsuperat omnem sensum, vbi gaudium infinitum, letitia sine tristitia, salus sine dolore, uirtus sine laboce, lux sine tenebris, vita sine morte, omne bonum sine onmni malo, vbr iuuentus numquam senescit, ubi uita erminum nescit, vbi gaudium numquam decrescit, vbi dolor numquam sentitur, vbi gemitus numquam auditur, vbi tristis nullus uidetur, ubi laetitia semper habetur, ubi malum nullum timetur, quoniam ibi summum ponum possidetur, quod est semper uidere faciem domini virtutum. Et subdit Aug. Felices igitur, qui de naufragata vita presenti ad tanta gaudia iam peruenire meruerunt. Istis bene intellectis, cessat omnis cauillatio partis aduersae: quia clare patet, quod Augustinus loquitur de visione diuinae nature. Patet etiam quod asserit anctorum animas ad illam gloriosam uisionem iam peruenisse.

13 Praeterea, Augustinus in libro de doctrina christia l na hortatur quemlibet fidelem, sic dicens, lllud age, vt s bonam vitam habeas, tunc quandocumque occasio fuerit, vt exeas de corpore, exis ad requiem, exis ad beatitudinem, quae non habet finem. Ex quo dicto iterum patet, quod secundum August. anima hominis, qui est bone itae immediate post mortem procedit ad claram Dei viionem, sine qua esse non potest beatitudo, quae non habet finem

re Praeterea, secundum August. in libro de poeniten¬l tia, quicumque rite baptixatus moritur prius, quam uita l sua iterato peccatis maculetur, illius anima vadit de labore in requiem, de miseria ad gloriam. Item Augusti. ini sermone de beato Stephano, cum prius tetigisset, quomo do Paulus Apostolus ante sui conuersionem beatum Ste phanum persequebatur, tandem subdit, Ecce nunc Pauus cum Stephano laetatur cum Stephano Christi claritate perfruitur. Sed Christi claritas principaliter respicit, eius diuinitatem, qua nullus fruitur in sua claritate, nisi eam videat in sua claritate. Item Augustin. de Deato ptephano dicit, quod depositis corruptibilibus corporis indumentis ad coeli palatium perenniter regnaturus ascendit.

17 Praeterea, beatus Augustinus in epistola ad Fortunatianum de uidendo Deum expresse ponit, quod aliqui, homines tantam a Deo in hoc mundo gratiam percepecunt, quod animae eorum naturam Dei nude viderunt, antequam temporali morte a suis corporibus essent exu e. Et hoc ibidem probat de Paulo, & de Movse. Ergo multo magis secundum intentionem Augusti animae sanctae er mortem a suis corporibus separatae nude uident es- sentiam Dei. Consequentia patet per locum a minori affirmatiue.

Forte dicetur, quod istud dictum Augu precedentibus contradicat.

1 Quia vnum de impedimentis videndi Deum est animam esse in carcere corruptibilis corporis, ut dictum est uperius ratione vi: Sed quamdiu uiuit homo in hac vita, tamdiu anima eius est in corruptibili corpore: er- go &cet.

Praeterea, illud uerbum domini ad Movsen. Non ui debit me homo, & uiuet, communiter exponitur de uiuen tibus in hac vita mortali: ergo non uidetur, quod aliquis. hic viuens, possit nude uidere Deum.

Respondeo ad primum, quod quamuis de legc communi animam esse in carcere corporis corruptibilis praestet impedimentum uidendi nude diuinam naturam: tamen de priuilegio singulari Deus potest tollere tale impedimentum, ipsa anima manente in corruptibili corpore, sicut de facto tulit de anima Movsis, & Pauli Apostoli. Non est igitur hic aliqua contradictio: quia quod dictum est superius, intelligi debet secundum legem commune: hic vero secundum priuilegium singulare. Quod auten Des illud possit, quilibet fidelis tenetur credere propter animam Christi, quae quamdiu fuit in hoc mundo, informabat corpus passibile, & corruptibile, & tamen fuit beata visione, & fruitione diuinae essentiae.

Ad secundum respondet ipsemet Beatus Augustinus in praedicta epistola ad Fortunatianum, vbi sic ait, Deinde potest quaeri, quomodo iam ipsa Dei substantia uideri potuerit a quibusdam in hac vita positis, propter illud, quod dictum est ad Movsen, Nemo potest faciem meam videre, & viuere: nisi quia potest humana mens diuinitus rapi ex hac vita ad angelicam vitam, antequam po mortem communem a carne soluatur. Sic enim raptus est, qui audiuit illic ineffabilia verba, quae non licet hom ni loqui, vbi vsqueadeo facta est ab huius vitae sensibus quaedam intentionis auersio, vt siue in corpore, siue ex tra fuerit, diceret se nescire, ita vt & illud verum sit, quod dictum est a domino. Nemo potest faciem meam videre, & viuere: quia necesse est abstrahi ad hac iita mentem, quando in illius visionis ineffabilitatem assumitur. Est ergo intentio August. quod ad ueritatem istius uerbi, quo dixit dominus. Non videbit me homo, & uiuet: non est necesse, quod homo simpliciter moriatur, ita quod anima sua corpori non det vitam: sed sufficit, quod taliter moriatur, quod nesciat se viuere in hoc mundo propter vehementem extasim, qua penitus fit alienatus a sensibus, &a vita sensibili quantum ad sensibiles ope rationes.

Forte adhuc dicetur. lilud, quod Apostolus dicit nulli homini posse conuenire, hoc ipsi Apostolo non videtur esse concessum. Sed Apostolus loquens de Deo, ait. Qui lucem inhabitat inaccessibilem, quem nullus hominum vidit: sed neque uidere potest: ergo &cetera

Respondeo, quod ut communiter dicitur, illud dictum Apostoli est intelligendum de uisione comprehet siua penitus adaequata visibilitati ipsius Dei: Sic enim solus intellectus diuinus uidet ipsum Deum Per hoc tamen non habetur, quin clara uisio diuinae essentiae possit communicari, & beatis in patria secundum legem communem, & etiam existentibus in uia de priuilegio singulari; Quae uisio, quamuis non sit comprehensiua, est tamen apprehensiua. Potest etiam dici, quod dictum Apostoli intelligendum est de visione hominis naturali, quae conuenit homini, ut homo est. Per hoc tamen non habetur, si aliquis homo per gratiam efficitur melior homine transcendendo limites suae naturalis coriditionis, quin talis homo etiam in uia prius, quam moriatur, possit videre nude diuinam essentiam uisione supernaturali. Et ista secunda responsio procedit ex intentione Beati Augustini 1. libr, de trinit. ubi tractans praedicta uerba Apostoli, sic ait. "Videri autem deitas humano uisu nullo modo potest: sed eo uisuuidetur, quo iam qui uiderunt, non homines, sed uitra homines sunt"

18 Praeterea, praedicta veritas etiam potest probari au ctoritate Beati Gregorii. Nam Beatus Gregorius de beatitudine, quam pronunc habent animae sanctae a suis corporibus separatae, in quadam Homel. quae legitur di uno martvre, sic ait. Quae autem lingua dicere, aut qui intellectus capere sufficit, illa supernae ciuitatis quanta sint gaudia, Angelorum choris interesse, cum beatisiimis spiritibus gloriae conditoris assistere, praesentem Dei uultum cernere, incircumscriptum lumen uidere &c. Item 2. libus mora. 8rego. pertractans illud uerbum Iob, quod habetur Iob. 14. Quis mihi tribuat, ut in inferno protegas me, & abscondas me, donec pertranseat furor tuus. & constituas mihi tempus, in quo recorderis mei:sic ait lste furor quantum ad electorum animas in redemptori; nostri aduentu pertransit: quia eas ab inferni claustris ac paradisi gaudia mediator Dei, & hominum, dum ipse il lue pie descenderat, reduxit. Item Cregorius super Cus tica tractans illud. Flores apparuerunt in terra mstra, si fiores apparuisse dicuntur: quia sanctae animae cum corporibus recedunt, in coelo recipiuntur. Et quan hac vita, quamuis hyems esset, a bono opere nontomurunt: ideo mox, vt hinc recesserunt, in terrauiuenu gloriose fioruerunt. Sed quamuis anima possit gat se florere cum enigmatica Dei visione, tamengio fioritio non potest esse sine clara Dei: visione: egi cetera

1S Praeterea, idem patet auctoritate Hierony. qi sermone de gloriosa Virgine, sic ait. Perseuerate in tionibus vnanimiter uiuentes, quousque intrare pos gaudia aeternae vitae, quo beata uirgo hodie introiumm ternantibus hymnidicis Angelorum choris infra po aeternae uiriditatis, ubi una dulcissima societas om supernorum ciuiumi, vbi sollenitas Angelorum, ibi labores, & aerumnas huius saeculi felix est, & suauis rmo ctio animarum.

2: Praeterea, idem patet auctoritate Ambro inse ne, qui legitur in ecclesia de confessore episcopo, ubi Digne in memoriam vertitur hominum, quiadg transijt Angelorum, qui iam gratiam Christi danfiom inuenit, qui niundi gloriam non quaesiuit. 21 Praeterea, ista veritas etam patet in oratione, se lecta, quae legitur in sancta Dei ecclesia de beatis A lis Simone, & luda in qua oratione, seu collectamen militantis ecclesiae supplicant ipsi Deo dicentia. P bis corum gloriam sempiternam, & proficiendote re, & celebrando proficere. Ex quo patet, quod ed supponit animas istorum sanctorum Apostolorum rum corpora adhuc requiescunt in terra, iam habe riam sempiternam: quae sine clara Dei uisienel non potest. Et idem potest argui ex collecta, d Deato Cregorio legitur in ecclesia, in qua dicitus I qui animae famuli tui Qregorij aeternae beatitudini inia contulisti: Huiusmodi autem premia essent includunt perfectam Dei fruitionem, & claram visionem, ut patet ex dictis in secundo artitulo quaestionis.

22 Praeterea, secundum quod statuit ecclesia unm in qualibet missa, quae legitur pro animabus defuns dicitur, Tux aeterna, luceat eis domine, cum sanctis; aeternum: quia pius es: Sed ista lux eterna, uel esti ra Dei visio, vel saltem est perfecta, & immediata, tio ad huiusmodi visionem, sicut est lumen gloriae

Si dixerit aduersarius, quod quamuis modo oremusl lux detur ipsis defunctis, istud tamen lumena prim tur post mortuorum resurrectionem,

Hoc non ualet, quia secundum istam responsionem, ecclesiae esset inutilis, & absque omni fructu. Sed istul sequens est periculosum, & absurdum Probo consel tiam: quia illa oratio est inutilis, & infructuosa, quad quam facta aeque bene contingit illud, pro cuius di tione fit huiusmodi oratio Sed dato, quod numquam oratio fieret in ecclesia militante pro quacumo a corpore separata, tamen post mortuorum resurrs omnes electi haberent lucem aeternae beatitudin cat holica fide tenemus: ergo &

23 Praeterea, ista verita: etiam patet ex detem ne, seu diffinitione ecclesie in multis locis iuris e Nam extra de baptismo, & eius effectu, es, maionei ctio inter efficaciam circumcisionis, & bantimis minatione ecclesiae ostenditur per haec uerba, Q & si originalis culpa remittebatur per circumcifu sterium, & damnationis periculum uitabatur, noni perueniebatur ad regnum coelorum, quoulaucad tem Christi fuit omnibus ob seratum: Sed persam tum baptismi Christi sanguine rubricati cuparem uitatur periculum, & ad regnum etiam peruemtm ianuan Christi sanguis fidelibus suis milericor e rauit. Item extra de Presbytero nondum bant amd Apostolica respondet summus potifex inquisitioni sibi factae de psbytero mortuo, qui non erat baptixatus, quam uis hoc ignoraret, sic dicens, Presbvterum, quem fine vn da baptismatis extremum die clausisse fignificasti, quia in sanctae matris ecclesiae fide, & Christi nominis confessio ne perseuerauit, ab originali peccato absolutum, & caelestis patriae gaudium esse adeptum asserimus incunctanter.

altem extra de celebratione missarum c cum Matth inquisitioni factae, quare moderni libri in secreta misse de sancto Leone habeat, Annue nobis quesumus domi ne, vt intercessione beati Leonis haec nobis prosit oblatio, cum tamen antiqui libri habeant, Annue non bis quesumus domine, vt animae famuli tui eonis haec prosit oblatio: taliter respondetur, quod iniuriam facit martvri, qui orat pro martvre Et idem est ratione consimili de aliis sanctis sentiendum: quia orationibus nostris non indigent, pro eo, quod, cum sint perfecte beati, omnia eis ad vota suceedunt Sed nos potius eorum ora tionibus indigemus, quia cum miseri simus, nos vndique mala n istra perturbant

Cum igitur nec regnum caelorum, de quo facit mentio nem prima decretalis: nec caelestis patriae gaudium, de quo facit mentionem secunda decretalis; nec perfecta beatitudo, de qua facit mentionem tertia decretalis, pos fit haberi sine clara Dei visione: ergo euidenter apparet ex istis sanctae matris ecclesiae diffinitionibus, quod animae sanctorum ante diem extremi iudicii clare vident Deum: ideo &c

Ne autem aliquis praedictas decret ales, vel sanctorum animarum sonantes beatitudinem, & claram dei visionem pro suo sensu exponat: ideo dominus Denedictus; omnibus talibus frenum imponens, statutum fecit in haec verba

Nenedictus episcopus seruus seruorum Dei &c. diffini nus, quod secundum conem Dei ordinationem animae san ctorum hominum veteris testamenti, qui de hoc mundo at se passionem domini nostri lesu Christi decesserunt, nec non sanctorum apostolorum, martvrum, confessorum, atque virginum, & aliorum fidelium defunctorum posi sacrum ab eis Christi baptimum susceptum, in quibu nil purgabile fuit, quando decesserunt, nec erit, quando decedent etiam in futurum; vel si tunc fuit, aut erit aliquid purgabile in eisdem, tamen post mortem suam fuerint purgatae; ac, quod animae puerorum eodem Christi baptismate baptixatorum, & baptixandorum, cum suerint baptixati, ante vsum liberi arbitrii decedentium, mox post mortem suam, & purgationem praefatam i illis, qui purgatione huiusmodi inuigebant, ante resumptionem suorum cort orum, & iudicium generale fuerunt, sunt, & erunt in caelo caelorum, regno, & paradiso celesti cun Christo in sanctorum angelorum consortio congregatae ac viderunt, vident, & videbunt (post tamen passionem, & ascensionem domini nostri lesu Christi) diuinam essentiam visione intuitiua, & faciali, nulla mediante crea tura in ratione obiecti se habete, sed diuina essentia nu de, & clare, ac aperte se illis ostendente: quodque sic videntes eadem diuina essentia perfruuntur, necnon, quod ex tali visione, & fruitione eorum animae, qui iam deces serunt, sunt vere beatae, & erunt illorum, qui postea dece dent, cum eandem diuinam videbunt essentiam, ipsaque perfruentur ante iudicium generale. Ac quod visio huiusmodi diuinae essentiae, eiusque fruitio, actus fidei, & spei, in eius euacuant, prout fides, & spes proprie theolo gicae sunt virtutes Quodque postquam inchoata fuerit, vel erit talis intuitiua, & facialis visio, & fruitio, in eisdem dicta visio, & fruitio sine aliqua intercisione, seu euacu; tione predictae visionis, & fruitionis continuata existit, & continuabitur vsque in finale iudicium, & ex tunc vsque in sempiternum. Dicimus insuper, quod secundum commu nem Dei ordinationem animae decedentium in actuali mortali pecc ato mox post mortem suam ad inferna deseendunt, vbi poenis infernalibus cruciantur. Et quod ni hilominus in die iudiciij omnes homines ante tribunal Christi cum suis corporibus comparebunt, reddituri de factis propriis rationem, & recepturi vnusquisque, prout essit in corpore suo siue bonum, fiue malum. Statuentes nostras praedictas diffinitiones, seu determinationes, & ipsarum singulas ab omnibus fidelibus esse teneda. Qui cumque autem deinceps praedictarum nostrarum diffinitionum, seu determinationum, aut singularum ipsarum contrarium scienter, & pertinaciter, tenere, asserere, prae dicare, docere, aut defendere verbo, vel scripto praefum serit contra eum, sicut contra haereticum modo debito procedatur. Hanc constitutionem reuerendi patris, ac do mini totam hic posui: quia valde vtile est ipsam scire pro materia, quam in ista distinctione tractaui. Est etiam hic duertendum, quod fi summus Pontifex per hoc, quod hic ponitur, post tamen passionem, & ascensionem &c¬ intendit, quod latro non viderit diuinam essentiam in te pore, quod currebat inter passionem, & ascenfionem do miui nostri lesu Christi, tunc reuoco illud, quod quo ad hoc dixi in ratione 11. adducta circa istam materiam de visione diuinae essentiae.

Hominum quidem animas cum ex corperibus emigrauerint, cil pilque omnibus solutae fuerint, diuina frui essentia merito a nobis pie cvedendum ert: quandoquinem id a. S. Matre ecdlesia sanctistime diffinitum, sancitumque esse constet, ac eius opposi tum sub haeresi censeatur.

ESTAT igitur nunc adducere mo tiua partis aduersae, & ipsis responde; re. vnde quidam, qui videbantur te nere partem illam, arguut pro ea sic

Animae sanctorum non prius vi dent diuinam essentiam, quam animae reproborum damnentur ad perpetuam poenam: Sed animae reproborun non damnantur ad perpetuam poenam vsque ad diem iudicii: ergo &c. Maior patet, quia talem proportionem habent reprobi ad poenam, qualem electi ad gloriam. Proba tur minor auctoritate D. Petri, qui secunda sua epistola i c. 2. ait. Si enim Deus peccantibus Angelis non pepercit sed rudentibus inserni detractos in tartarum tradidit cruciandos in iudicium reseruari: sed qua ratione Ai teli mali reseruantur vsque ad iudicium cruciandi, eade ratione ettm reseruabuntur homines damnandi¬

2 Preterea, Apostolus ad Hebrae. loques de antiquis. atribus, ait Et hi omnes testimonio fidei probati, non acceperunt repromissionem, Deo pro nobis aliquid me lius disponente, ne fine nobis consummarentur: Ergo ealem ratione animae sanctorum, qui nos praecesserunt, non accipient beatitudinem clare Deum videndo vsque ad fine mundi, ne sine aliis hominibs electis consummentur,

Praeterea, anima non perficitur suprema perfectione supernaturali, nisi prius perficiatur perfectione na turali: Sed anima non est perfecta perfectione naturali antequam resumat corpus: ergo &c. Maior patet, quia si cut gloria praesupponit naturam, ita perfectio gloriae prae supponit perfectionem naturae. Patet etiam minor, quia anima habet inclinationem naturalem ad corpus esumendum: ergo anima non est naturaliter perfecta, nisi satietur huiusmodi appetitus, vel inclino: Cum igitui hmoi appetitus non satiet, nisi resupto corpore: ergo &c.

Praeterea, anima non meretur sine corpore: ergo non premiabitur sine corpore, nec per consequens vide bit Deum, quia visio est tota merces, secundum Augus. de tri.

Antecedens patet, quia anima separata a corpore non est in statu merendi Patet etiam consequentia, quia pra mium debet correspondere merito

Praeterea, durante poena peccati ex parte corpotis; anima non debet beatificari: Sed incineratio, & putredo corporis est poena peccati, ergo manente corpore ineinerato anima non beatificabitur, nec per consequens

idebit Deum. Maior probatur, quia anima est magis cam peccati, quam corpus, &per consequens pena peccati non det minus apparete in anima, quam in corpore. Minor patet, quia si homo non peccasset, corpus eius numquam putrefactum fuisset, sed in perpetuum absque omni poena vixisset, vt patet ex his, quae dixi lib 2. dist. 10. ar. 3.

3 Praeterea, postquam aia est eleuata ad videndum Deum per essentiam, tunc non potest vlterius exaltari: Sed vsque ad extremum iudicium semper pont homo exaltari: ergo vsque ad illud iudicium non poterit clare videre Deum. Maior probatur: quia per claram visionem Dei homo es ficitur similis Deo, iuxta quod ait loan prima sua episto la, Cum apparuerit, similes ei erimus, quoniam videbimus eum sicuti est: ergo habita huiusmodi clara visione homo ad similitudinem Dei efficitur sic immutabilis, quod nec augeri, nec minui potest in suis perfectionibnec per consequens exaltari. Minor habetur auctoritate beati Detri, qui ait, Humiliamini sub potenti manu Dei, vt vos exultet in tempore visitationis.

Praeterea, videns diuinam essentiam scit omnia, & a nullo potest doceri: sed animae separatae ignoran, quae apud nos fiunt: ergo &c. Maior patet in Hier. vbi dicitur, Noti docebit vir vltra proximum suum. Patet etiam mi nor in lsa vbi lsa. ait ipsi Deo, Tu es pater noster, Abraham nesciuit nos, & lsrael ignorauit nons. Sed qua ratio. ne animae istorum nesciuerunt, quae circa filios suos ageb antur, eadem ratione animae ceterorum ignorant, quae hic aguntur.

Praeterea, idem homo non potest simul esse viator & comprehensor: Sed homines sunt viatores vsque ad extremum iudicium: ergo vsque ad illud iudicium non possunt esse comprehensores Maior patet, quia intellectus viatoris perficitur habitu fidei, & intellectus comprehensoris perficitur clara visione: fides autem, & clara vi sio, sunt incompossibilia simul in eodem Patet etiam mi- nor, quia quamdiu durat fides in hominib tamdiu sunt viatores: sed fidem habebunt vsque ad diem iudicii, iuxta quod ait Apostolus, Christus semel oblatus ad mul torum exhaurienda peccata, secundo sine peccato appa rebit onib exspectantibus se in salutem per fidem

Praeterea, quamdiu anima pertinet ad istud praesens saeculum, tamdiu est viatrix, nec per consequens clara deitatis visio sibi poterit conuenire: Sed vsque ad diem iudicii pertinet ad istud saeculum: ergo &c. Maior patet Probatur minor, quia quandocumque aliquis homo mutat locum alicuius communitatis, in qua diu morati consueuit cum proposito redeundi ad eundem locum, tunc semper dicitur pertinere ad talem communitatem, non obstante huiusmodi mutatio ne: Quamuis enim ciuis Parisiensis vadat Romam cum proposito redeundi Parisium, tamen semper dicitur per tinere ad communitatem Parisiensem: Sed anima fidelis recedens ab hoc saeculo, sic recedit a loco sui corpo ris, quod intendit reuerti ad suum corpus: quia si non crederet reuerti ad suum corpus, tunc esset infidelis, eo, quod dubitaret circa articulum de resurrectione mortuorum: ergo non obstante, quod recedat ab hoc seculo; tamen vere dicitur ad istud saeculum pertinere.

Et istam rationem dicunt se habere ex libs primo sententiarum Prosperi, vbi dicitur, quod iusti receptis cum incorruptione, atque immortalitate corporibus, municipatum caelestis patriae accipient, atque eius ciues in aeternum effecti promissa sibi praemia reportabunt. Et ex hoc concludunt isti quod ante resumptionem corpo rum non erunt ciues illius ciuitatis supernae, & per consequens ad istud saeculum censendi sunt pertinere.

Dicunt etiam hanc esse intentionem Augu. qui. 2o. de ciui. Dei ait, quod animae defunctorum vsque post re urrectionem mortuorum pertinent ad ecclesiam militantem: ideo &c

Preterea, vt patet in Matth. Christus in extremo iudicio dicet his, qui a sinistris eius erunt Discedite a me maledicti in ignem etercum. Et sequitur ibidem; Et ibunt hi in supplicium aeternum: iusti autem in vitam. aeternam. Haec autem vita aeterna est visio diuinae esse. tiae. Cum igitur nullum mobile moueatur ad termi- um, in quo est: ergo ante extremum iudicium, nec iusti ident Deum, nec iniusti patiuntur ignis infernalis supplicium.

Praeterea in Matth dicitur, Filius hominis venturus est in gloria patris sui cum angelis suis, & tunc redlet vnicuique secundum opera eius: ergo antequam sit enturus, non reddet

dem allegatur ex euangelio Tucae, vbi dicitur, Cum facis conuiuium, voca pauperes, & debiles, claudos, &ce cos; & beatus eris, quia non habent vnde tibi retribuant: retribuetur autem tibi in resurrectione iustorum. Ex his & consimilibus semper concludunt isti, quod ante iudicium non habebunt iusti Dei visionem, quae est re tributio omnium meritorum igitur &c

2 Preterea. 1. l0annis. 3: dicitur, Nondum apparuit, uid erimus: scimus autem quoniam cum apparuerit, similes ci erimus, quoniam videbimus eum, sicuti est. Cum igitur Apostolus loan ibiloquatur de apparentia Christi, qua apparebit in iudicio; ideo iusti non videbunt deum ante iudicium

13 Praeterea, cum Apostolus dixisset, videmus nunc per speculum, & in enigmate, tunc autem facie ad facievolems postea ostendere, quando veniat illud, tunc subdit inferius, Oportet autem mortale hoc induere immorta itatem &c. Sed hoc solum erit in resurrectione mortuorum: ergo animae non videbunt Deum facie ad faciem ante resurre ctionem mortuorum

14 Preterea, ad Col. dicit Apostolus ipsis Christi fide libus, Mortui estis, & vita vestra abscondita est cum Chri sto in Deo: Quando autem haec vita sic abscondita manifestetur, ostendit Apostolus ibidem dicens, Cum enim Christus apparuerit vita vestra, tunc apparebitis & vos cum ipso in gloria Cum igitur talis apparentia Christi, le qua loquitur ibi Apostolus, a primo elucescat in iudi tio, ergo ante diem iudicii non erit gloria, vel beatitudo an ctorum.

I3 Praeterea, ait Apostolus, Nolite ante tempus iudi care, quoadusque veniat dominus, qui illuminabit abscondita tenebrarum, & manifestabit consilia cordium, tunc laus erit vnicuique a domino: Cum igitur laus, & honor sint premium virtutis io videtur, quod iusti a primo recipiant praemium in extremo iudicio, quando, vt premissum est, dominus illuminabit abscondita tenebra tum, & manifestabit consilia cordium.

18 Praeterea, ait Apostolus, Omnes nos manifestari oportet ante tribunal Christi, vt recipiat vnusquisque pro pria corporis, prout gessit siue bonum, siue malum: Cum igitur tribunal Christi a primo constituatur in iudicio; ergo remuneratio bonorum, & malorum a primo erit in iudicio.

17 Praeterea in Apocal. animabus martvrum petentibus vindictam de sanguine suo dantur stolae singulae, & dicitur eis, vt requiescant adhuc modicum tempus, donec impleatur numerus fratrum suorum, qui interficien di sunt, sicut & ipsi: Sed talis numerus solum implebitur in fine mundi: ideo &c.

S Praeterea in Apoc. dicit dominus, Ecce venio cito, & merces mea mecum est dare vnicuique secundum pera sua: Sed ibi loquitur dominus de secundo suo ad uentu, qui est ad iudicium: ergo merces non datur ante iudicium.

i0 Praeterea, sanctus Iob volens nobis insinuare mo dum, & ordinem, quo fidelis homo pertingit ad Dei visionem, prius tangit de resurrectione, quam de Dei visio ne, dicens, In nouissimo die de terra surrecturus sum, & rursum circumdabor pelle mea, & hoc quantum ad re- surrectionem, & in carne mea videbo Deum Saluatorem meum, & hoc quantum ad beatam visionem.

Et idem ordo infinuatur extra de summa Trinitate, & fide catholica capitulo Firmiter credimus. Et in tribus svmbolis, quibus articuli Christianae fidei exprimuntur, scilicet in svmbolo Apostolorum, & in svmbolo Nicen concilii, & in svmbolo Athanasi: In omnibus enim his prius exprimitur articulus fidei de mortuorum resurrectione, quam exprimatur articulus de vita aeterna, quae consistit in Dei visione: Ergo de lege communi non habebitur Dei visio, nisi precedat mortuorum refutrectio.

xo Preterea, ait Apostolus, Quid mihi prodest, si mortui non resurgunt) ergo secundum intentionem Apostoli sine resurrectione mortuorum non potest esse peatitudo sanctorum, ex quo nullum profectum reputat sine mortuprum resurrectione.

2I Praeterea, super illo verbo, Pater quos dedisti mi- hi volo, vt vbi ego sum, & illi sint mecum, vt videant cla ritatem, quam dedisti mihi. Dicit glosa August. Quando illam claritatem videbimus, tunc fiet indicium viuo rum, & mortuorum, tunc enim tolletur impius, ne videat claritatem Dei: ergo videtur secundum intentionem Augustini, quod electi, de quibus ibi loquitur Christus, non videant claritetem Dei ante diem iudicij

22 Ptaeterea in Matth. scribitur. Voca operarios, & redde illis mercedem suam, incipiens a nouissimis vsque ad primos, ergo primi non accipient mercedem: nisi etiam accipiant vltimi, & per consequens in dic iudici omnes accipient simul

23 Praeterea, in lacob dicitur, quod sicut agricola ex spectat fructum preciosum terre suo tempore restituendum, & sic & nos vsque ad aduentum domini nostri lesu Christi fructum vitae aeternae patienter exspectare debemus. Et idem habe tir ad Titum, vbi dicit Apostolus. Sobrie, iuste, & pie viuamus in hoc saeculo exspectantes beatam spem, & aduentum gloriae magni Dei, & saluatoris nostri sesu Christi

22 Praeterea in Matth. Saluator loquens de die iuditii, promittit Apostolis, quod sedere debeant super sedes duodecim, iudit antes duodecim tribus lsrael. Et ibi dem promittit, quod quicumque reliquerit domum, aut fratres &c centuplum accipiet, & vitam eternam possidebit: ergo vitam aeternam non habebunt fideles de lege communi ante diem iudicij.

23 Praeterea, super illo verbo Apostoli Sonum certa men certaui &c. Dicit glo quod iustus iudex tempore iu dicii cum, scilicet, Apostolum coronabit: sed visio Der beatifica non praecedet huiusmodi coronationem, ergo &c. Multae sunt aliae auctoritates, quas de textu sacrae scri pturae, & de originalibus sanctorum isti doctores adducunt, quas hic non pono, quii nullam difficultatem implicant aliam a praemissis: & ideo ex solutionibus istarum rationum patebit illarum solutio cuilibet intuenti.

Ad primum igitur respondendo, nego minorem Cau s sa autem negationis patet in prima ratione, quam supe rius adduxi pro parte opposita, vbi oppositum istius minoris ostendi tam auctoritate sacrae scripturae, quam au ctoritate Greg Papae.

Ad probationem dicendum, quod non est intentio beati Petri, quod daemones pro nunc non patiantur poe nam damnationis aeternae, & reseruentur vsque ad diem udicii quantum ad huiusmodi poenam inlligendam: sed est sua intentio, quod reseruentur quantum ad huiusmo di poenam augmentandam, & manifestandam, quia quamuis modo patiantur magnam poenam, tamen tunc patien tur minorem. Et licet pro nunc eorum poena nobis sit oc culta, tamen tunc erit omnibus manifesta

Ad secundum, nego consequentiam. Ex illo enim antecedente non potest legitime inferri huiusmodi conseuens: nam per verba illa, quae assumuntur in antecedente, non vult Apostolus, nisi quod animae electorum vere ris testamenti non acceperunt repromissam hereditaten daelestis patrie, priusquam huiusmodi hereditatem reciperent animae electorum noui testamenti.

Anima. n. latronis, qui passus fuit cum Christo, aeque cito percepit huiusmodi haereditatem sicut quicuque patrum veteris testamenti. Et quod ista sit intentio Apostosi, patet per gl. quae illa verba Apostoli exponems, dicit sicilli priores non acceperunt statim repromissionem, idest repromissam vitam vsque ad Christum Deo prouidente pro nobis aliquid melius, idest, vt naturam nostram assumeret, & gloriosius eos nobiscum exaltaret Vnde addit, vt non consumarentur sine nobis, idest, requie, & visione Dei fruerentur Et si illi tenuerunt fidem, qui tam dliu exspectauerunt requiem, multo magis nos teneamus qui statim accipimus. Ex his igitur verbis istius glosa atet, quod tam veteris testamenti, quam noui homines sancti, qui ab hac vita iam decesserunt, promissam haere ditatem vitae aeternae quantum ad beatitudinem animae teceperunt.

Ad tertium dicendum, quod de naturali perfectione animae possumus dupliciter loqui. Vno modo, prout anima est quedam substantia spiritualis. Alio modo, vt de se non est perfectum suppositum, sed est pars principais suppositi perfecti Primo modo, loquendo de natura li perfectione animae, minor non est vera, quia animam rationalis a corpore separata non caret naturali perfectione sibi competente, prout est substantia spiritualis, & er consequens etiam capax est beatitudinis spiritualis, uae quantum ad naturales perfectiones animae de necessitate non praesupponit nisi naturalem persectionem animae, quae sibi conuenit, prout substantia spititualis est. etiam cum dicitur, suprema perfectio supernaturalis &c. ly suprema pot tripliciter intelligr vno modo, vt dicit excessentiam secudum gradum generis, sicut albedo dicitur suprema perfectio de genere colorum, quia excedit omnes alias species colorum. Et isto modo quicquid est album, hoc dicitur esse perfectum secundum supremam perfectionem colorum,

Alio modo, dicit excellentiam secundum gradum speciei: Et sic solum illud, quod simpliciter est albissimum dititur esse perfectum suprema perfectione colorali. Tertio modo, dicit quandam excellentiam indiuidualem, seu secundum gradum indiuidui. Et sic vnumquodque habens tantum gradum albedinis, ad quantum natura illius subiecti est apta peruenire, dicitur perfectum suprema perfectio ne colorali. Primo modo, beatitudo etam secundum mi- nimum suum gradum est suprema perfectio supernatut alis, quia vera bcatitudo secundum quemcunque sui gradum accepta est nobili r, & excellentior omni alia perfectio ne ipsius animae Et sub isto sensu maior est falsa, quia ad uscipiendum talem indifferentem gradum beatitudinis sufficit naturalis perfectio animae competens sibi prout est quaedam substantia spiritualis. Illa autem maior acci bit naturalem perfectionem, quae competit anime, prout est ars suppositi: alias n minor non acciperetur sub maiori ped secundo modo maior non est ad propositum, quia for te nulla creatura habet, vel habebit vltimatum gradum b eatitudinis quem deus potest efficere ifra speciem betitudinis, & si aliqua habet huiusmodi gradum, illa sola esset anima Christi, cui sicut fuit data gratia non ad men uram: sic suo modo dicitur habere beatitudinem sine mensura. Sed tertio modo, accipiendo Iy suprema, tuns concedo totam rationem: quia in nullo est contra me, quia quamuis anima sancta pronunc sit vera beata, tamen beatior erit resumpto corpore, vt patet ex his, quae dixi articulo 3 istius quaestionis.

Ad quartum nego consequentiam quia si propter hoc anima non deberet praemiari fine corpore, quia non merebatur nisi in corpore, tunc eadem ratione anima separata a corpore, nec deberet habere bene, nec malet quia nec bene, nec male egit nisi in corpore: Sed falsitas istius consequentis patet in Luca. vbi Abraham ad illum liuitem in inferno sepultum sic ait. Fili recepisti bonam in vita tua; & Faxarus similiter mala: nunc autem hic con solatur, tu uero cruciaris & cetera. Ad probationem dicendum, quod in hoc correspondere debet praemium merito, quod secundum maiorem quantitatem virtualem ipsius meriti, maior erit quantitas virtualis ipsius praemu, quod quidem praemium saluo ordine iustitiae potest dari animae sine corpore existenti

Quia sicut miles triumphando non meretur coronam triumphi sine equo, & tamen pro triumpho coronatur ab sque equo: sic in proposito & cet.

Corpus enim est quasi equus, in quo anima exerces suam militiam super terram, quia militia est vita hominis super terram, vt habetur in Iob

Ad quintum dicendum, quod beatitudo animae dupl citer potest considerari. Vno modo secundum perfectu gradum, de quo Deus disposuit huiusmodi animam bea tificare. Alio modo circa talem gradum. Primo modo dicitur beatitudo totaliter consummata. Secundo modo, tunc quamuis per eam anima sit vere, & formaliter beata, tamen non debet dici beata beatitudine penitus consummata: eo, quod exspectet aliquem vlteriorem bea titudinis gradum, quem sibi Deus suo tempore largietur. Modo dato, quod maior sit vera loquendo de beati tudine primo modo dicta, quia talem beatitudinem habebit anima post resurrectionem hominis, quando ipsa anima actualiter habebit esse in suo toto, & in corpore incorruptibiliter glorificato, tamen non est vera de beatitudine secundo modo dicta. Ad probationem dicendum quod putrefactio, &incineratio corporis magis sunt aDeu inflicta in poenam animae, quam corpotis: nam poena pro prie non est nisi eius, quod percipit poenam, sed corpu exanime non est perceptiuum alicuius poenae Vnde si cut propter forifacta alicuius destruuntur praedia sua, & huiusmodi destructio non est poena illarum rerum, quae destruuntur, cum tales res sint insensibiles, sed potius di citur esse poena illius, qui forifecit, propter cuius delictu fit huiusmodi destructio sic in proposito &c

Forte dicetur, quod si ad propositum ista fuerint applicata, tunc praecedentib contradicunt Quia nulla poe na potest stare cum beatitudine vera: sed secundum istam dicta incineratio corporis est quedam poena animae: er go nulla anima vere beata potest habere corpus incine ratum, & per consequens non poterit esse beatitudo ani mae absque corporis resumptione,

Dicendum, quod minor non est vera. Ad cuius intelle ctum est aduertendum, quod duplex est poena. Quaedam s positua, quae est afflictionis inductiua. Alia priuatiua quae est alicuius consolationis retardatiua Modo licet prima istarum poenarum non possit stare cum aliquo gradu verae beatitudinis, tamen secuda poena pot stare cum quolibet gradu beatitudinis praeter supremum gradum, quo beatitudo penitus consummatur. Et isto si cundo modo est in proposito: quia ratione huiusmodi in cinerationis tetardatur anima, ne sua beatitudo penitus consummetur, Propter quod beatitudo animarum re cipit augmentum post resumptionem corporum, vt dictum est in artic. 4.

Ad sextum nego maiorem, quia Christus a primo instanti suae conceptionis fuit eleuatus secundum animam ad videndum nude diuinam essentiam, & tamen poste; fuit exaltatus, iuxta quod ait Apostolus ad Philip. Propter qued deus exaltauit eum, & donauit ei nomen, quid est super omne nomen¬

rorte dicetur, quod non est simile de Christo, & de a liis puris hominibus: quia Christus cum hoc, quod sui verus comprehensor, clare videndo diuinam essentiam, et cum hoc fuit verus viator. Et ideo secundum quod erat viator, poterat exaltari. Sed purus homo videns Deum tantum modo est comprehensor: ideo non pot exaltari,

lsta cauillatio non valet, quia post suam passionem Chri stus desiit esse viator, & tamen postea dicitur exaltatus super omnes coelos. Vnde iuxta huiusmodi exaltationem dicimus sibi in Psal. Exaltare Domine in virtute tua &c Et iterum. Accedit homo ad cor altum, & exaltabitur Deus. Ad probationem, nego consequentiam, quia li cet anima per claram Dei visionem efficiatur similis deo tamen quia huiusmodi similitudo compatitur etiam se cum multiplicem dissimilitudinem: ideo non oportet, quod talis anima sit ita immobilis, sicut Deus. Etiam quia huiusmodi similitudo non est punctalis, sed habet multos gradus: quia etiam in patria vnus homo est similior Deo, quam alter ideo post iudicium, quando animae cla rius videbunt Deum, quam ante iudicium, tunc etiam si miliores erunt Deo, quam ante, quia intensa causa simi litudinis, etiam intenditur ipsa similitudo: sed visio Dei est causa iam dictae similitudinis, & haec intenditur post iudicium, vt patet ex dictis superius: ergo etiam similitu do, qua anima beata dicitur formaliter similis deo, poss iudicium intendetur

Forte dicetur, quod contrarium istius habetur ex ver bis Beati Augustini in lib sententiarum prospi vbi dici tur. Hum ana creatura, cum fuerit beata, non poterit mu tari in melius, nec in pelus

Dicendum, quod istud est intelligendum de mutatio ne status, quia talis creatura non potest mutari in melio rem statum, quam sit status gloriae, nec vmquam mutabi tur in peiorem: quia numquam perdet beatitudinem gloriae suae: Secus aatem est de statu gratiae, qui est in via; quia homo existens in eo potest mutari in statum peiorem puta in statum culpe: & in statum meliorem, puta, in sta tum gloriae, qui est status coelestis patriae.

Ad septimum, nego maiorem. Nam oppositum eius ostendit in ista dist. q4. .ar. 2. & similiter lib. 1. dist. 14. Ad probationem dicendum, quod licet in vita beata vir non doceat proximum suum quantum ad ea, quae spectant, ad naturalem cognitionem: tamen quantum ad notitiam futurorum contingentium, multi docentur per diuinam reuelationem, & per superiorum beatorum informatio nem. Etiam minor non est vera loquendo de animabus separatis beatis, de quibus loquimur ad praesens, & quan tum ad hoc ipsa probatio non est ad propositum, quia eo tempore quando Taias dixit illa verba, tunc animae ipsius lsrael, & Abrahae non erant beatae, quia post mor tem Christi a primo suam beatitudinem receperunt

Etiam secundum expositores aliquos, qui tractant ista verba. lsaias loquitur ibi de notitia saluatiua, & ides est sensus illorum verborum, quod salus illius populi, nec fuit ab Abraham, nec ab lsrael: sed a solo Deo.

Et per consequens illis verbis non negat lsaias, quin Abraham, & lsrael cognouerit ea, quae gerebanturit hoc mundo. De hoc etiam patebit dist sequenti.

Ad octauum nego maiorem, nam Christus fuit verus homo, & tamen simul fuit verus viator, & comprehensor. Ad probationem, nego minorem: oppositum enim eius probaui in prologo primi lib q.

Etiam minor istius rationis est falsa, ad probationem illius dicendum, quod maior non est vera. Nam dato quod actus fidei excludat claram visionem, & per conse uens statum patriae, habitus tamen fidei, prout dicit quen dam ornatumanimae, nec excludit hominem a clara dei visione, nec a statu patriae.

Ad nonum, nego minorem. Ad probationem dicem dum ad maiorem, quod licet ho recedens ab aliquo lo co, in quo consueuit morari cum proposito redeundi ad habitandum in eodem loco, dicatur pertinere ad illam communitatem, de qua recedit: tamen sitaliter recedit uod non proponit reuerti ad commorandum in illo lo co, sed solum reuertitur ad deportandum illud, quod dimisit in illo loco, tunc non pertinet vlterius ad islam primam communitatem, de qua recessit, sed potius ad illam, ad quam rem, quam in primo loco quaerit transportare proponit. Et isto secundo modo est in proposito, quia mortuo homine licet anima fidelis credat se reuersuram, tamen non credit se reuersuram ad itetum morandum in isto mortali saeculo;si enim hoc crederet, tunc esset infidelis Sed solum credit se reuersuri ad corpus suum, quod hic dereliquit transportandum ab hoc mundo, & perpetuo collocandum in coelo em pvreo.

Auetoritatem adductam de libro Prosperi dicendum, quod licet per illa verba bene babeatur, quod suppositum humanum, tunc a primo incipiat esse ciuis coelestis patriae, quando anima resumpsit corpus, quod in morte di miserat eo, quod humanum suppositum sit essentialiter compositum ex anima, & corpore, tamen ex hoc non hapetur, quin ipsa anima prius sine corpore fuerit ciuis illius supernae patriae, & praemium receperit beatitudinis sempiternae.

Ad dictum Aug. potest dici, quod isti non bene allegant Augustinum, quia Augustinus non dicit animas de functorum pertinere ad ecclesiam militantem, sed di- cit omnes animas istorum pertinere ad regnum Christi, seu ad ciuitate Dei, sicut omnes iniusti pertinent ad tiuitatem diaboli. lllam autem ciuitatem Dei diuidit in duas partes, scilicet in ecclesiam triumphantem, in qua sunt animae beatorum, & ecclesiam militantem, in qua adhuc laborant animae iustae, quae in mortali corpore pro nunc a domino peregrinantur. Si tamen in aliquo libro August. inuenitur dixisse animas defunctorum pertinere ad ecclesiam militantem, hoc non est intelligendum quantum ad earum substantiam: quia, vt sic, non subsunt iudicio ecclesiae militantis.

Nam Papa non potest tales animas citare, & non comparentes pro contumacia excommunicare. Sed intelligendum es quantum ad ea, quae fecerunt, & dixerunt, quamdo adhuc vixerunt in hoc mundo Quia licet sancti defuncti quantum ad eorum substantiam, & quantum ac ea quae pro nunc dicunt, & faciunt, transcendant ecclesiae militantis iudicium, tamen quantum ad ea, quae dixe runt, & fecerunt in hoc saeculo prius quam morerentur, sub sunt tali iudicio.

Quia nullus sanctus canonixatur, nisi eius facta appro bentur ab ecclesia. Etiam dicta sactorum defunctorum possunt examinari ab ecclesia, & corrigi, si aliquid corti gendum in ipsis inuenitur

Ad decimum dicendum, quod quamuis in fine iudicij iusti vadant in vitam aeternam cum corpore, & anima tamen ex hoc non sequitur, quod animae eorum prius non fuerint in vita aeterna. Quauis enim nihil moueatur ac terminum, in quo est eo modo, quo est in eo, tamen exi stens in aliquo termino potest moueri ad eum alio modo, quam prius fuerit in eo. vel dicendum, quod sicut subiectum habens aliquam formam secundum vnum gra dum, potest moueri ad eandem formam secundum alium gradum, quod enim est album potest fieri albius, sic anima separata existens in vita aeterna secundum aliquos gradus suae beatitudinis, mouetur cum suo corpore ad vi tam aeternam secundum vltimatum, & penitus consum matum gradum suae beatitudinis.

Ad undecimum patet per iam dicta, quia in iudicio pretribuetur iustis secundum supremum gradum suae bea titudinis, quamuis animae eorum fuerint ante iudicium vere beatae.

Ad duodecimum dicendum, quod b. loannes non so um loquitur ibi de apparentia, qua Christus apparebit in iudicio sed loquitur de apparentia clarae visionis, secun dum quam apparet cuilibet animae separatae ab omui la be peccati sufficienter purgatae.

Ad decimumtertium potest dici, quod per illa verba in 15ca Apostolus non intendit determinare illud tuc de quo fecerat mentionem in c. 15. quia valde magna est inter illa digressio. Esto tamen quod ita esset, tunc dici potest, quod Apostolus ibi loquitur de visione, qua deus videtur ab humanis soppositis talis enim visio praesuppo nit resurrectionem mortuorum, quia anima sine corpo. re non est humanum suppositum.

Ad decimumquartum dicendum, quod illam Christi apparentiam refcrendo ad extremum iudicium, tunc app arebunt electi, quib ibi loquitur Apostolus, non solum in anima, sed in perfectis suis suppositis. Ex hoc tamen non habetur, quin ante apparuerint in gloria secun dum suas ammas preter corpota. Ad decimumquin¬ tum dicendum, quod saus includit quandam manifestonem eius, qui laudatur, igitur quis animae beatorum nunc sint coram deo in gloria, tamen, quia hoc pnunc nobis i via existentibus non est plene manifestu: i iudicio vero erit oibus, tam bonis, quamalis notum, & manifestum, io dicit Apostolus, quod tunc erit laus vnicuique a domino.

Ad decimumsextum dicendum, quod ibi loquitur de nobis secundum esse, quod habebimus in perfectis suppositis post hanc vitam.

Ad t7. dicendum, quod quamuis numerus martvrum non compleatur vsque ad finem mundi tamen, quia animab eorum, qui decesserunt, singulae stolae iam datae sunt, ideo quamis secundam stolam, scorporis claritate expe ctent vsque ad finem mundi:tamen per primam stolam, uae est vera salus animae, iam vere sunt beate, vt patuit iuperius, vbi ad hanc sententiam istum textum traxit beatus Gregorius.

Ad 15. dicendum, quod tunc. sin iudicio. Christus dicitur dare vnicuique quia aliquibus dabit de nouo simplici ter suam beatitudinem, qui vsque ad illam horam non fuerunt beati: quia forte tunc a primo ab hoc seculo decesserunt, vel vsque ad illud tempus in purgatorio fuerunt

Aliis vero et dabit, quia quamuis ante dederit, tamen ptunc prius datum augebit, & eorum corpora glorificabit

Ad 10. dicendum, quod in omnibus istis lotis fit mentio de visione Dei, & vita aeterna, secundum quod conueniunt perfecto humano supposito, & io praemittitur resurrectio mortuorum: quia tale suppositum noscitur esse compositum ex anima, & corpore. Sed saluator noster loquens de vita eterna conueniente animae purgatae post hanc vitam, prius facit mentionem de vita aeterna, quam de resurrectione. Dicit enim sic. Haec est autem voluntas patris mei, qui misit me, vt omnis, qui videt filium, & cre dit in eum, habeat vitam aeternam, & ego resuscitabo eu in nouissimo die. Et infra eodem cap. subdit. Qui manducat meam carnem, &bibit meum sanguinem, habet vitam eternam, & ego resuscitabo eum in nouissimo die¬

Ad 2o. dicendum, quod vt patet ibidem in textu Apostolus in Epheso, habuit magnum certamen contra quosdam qui negabant mortuorum resurrectionem, & de profectu illius pugnae loquens, ait Quid mihi prodest, si mortui non resurgunt: Quasi dicat. Non prodesset, sed potius noceret, quia non pugnasiem pro veritate, si mortui non tesurgerent. Et ideo verba iam dicta non bene trahuntur ad presens propositum.

Ad 21. dicendum, quod secundum intentionem Aug. IVi videbimus debet referri ad omnes electos, quia, & si ante iudicium aliquae anime purgatae videant claritate dei: tamen animae omnium electorum non videbunt simul huiusmodi claritatem, donec veniat extremum iudicium, quia vsque ad illam horam semper inuenientur aliquorum electorum animae, vel in hoc mundo, vel in purgato rio, quae non vident huiusmodi claritatem. Et sic neganda est consequentia

Ad 22. dicendum, quod scum expositionem b. Greg in homel. ista parabola non est trahenda ad redditionem mercedis, secundum quod redditur in extremo iudicio, sed est quaedam comparatio electorum noui testamenti ad electos veteris testamenti. Vnde sic ait. Anima sancta mox, vt de hoc mundo egreditur, illum denarium recibit. Et quia sancti noui testamenti vltimo venerunt, & statim in cbitureceperunt, patres vero veteris testamen ti, qui diu ante venerant, multum illum denarium expectauerunt, scilicet vsque ad mortem Christi: ideo compa ratiue vltimi dicuntur primo recipere Etiam subdit aliam xpositionem, dicens vel qui vltimo venit, primo recepit, quia latro, qui in fine vitae suae venit, in accipiendo de narium Apostolos antecessit.

Ad vigesimumtertium dicendum, quod quamuis in his duabus auctoritatibus hortentur omnes electi ad ex pectandum fructum vitae aeternae eo mod, quo perfectis, hu manis suppositis dabitur in dic iudicn: tamen ex hoc non habetur, quia animae dlectorum sufficienter purgatae ate diem iudicii vere sint beatae.

Ad vige simumquartum patet ex predictis, quia ibi lo uitur Saluator de vita aeterna, prout conueniet perfectis suppositis

Etiam faciendo vim in hoc verbo, quo dicitur possi debit, tunc auctoritas illa in nullo est contra nos. Quis aliquis nunc potest accipere, quod tunc adhuc possidebit. Centuplum igitur tunc accipiet pensando ea, qua tunc dantur de nouo, quantum ad corporis glorificationem, & vitam aeternam possidebit, quantum ad lanima beatitudinem, quam tamen possidendam ante resurrectionem accepit

Ad vigesimumquintum dicendum, quod verba illius glosae congrue possunt intelligi de iudicio particulari quo immediate post mortem Apostoli anima sua iudica batur esse digna vita aeterna. vel dato, quod intelligan tur de extremo iudicio, tunc per coronam debet intelligi beatitudo consummata quantum ad supremum gradum eius, quo modo solum habebitur a quolibet tele cto post resumptionem sui corporis, prout dictum est superius

Ad argumentum princi. dicendum, quod quamuis maior sit vera, loquendo de corpore materiali obscuro, & corruptibili, quia tale corpus est impeditiuum intelle ctualis cognitionis, tamen non est vera loquendo di corpore glorificato, & incorruptibili: sicut est in proposi to, vt patet ex praedictis.