Quaestio 1

Quaestio I An scientia, & voluntas, ac ceterae perfectiones in Deo differant inter se formaliter ex natura rei.

VTRVM scientia, & voluntas, ac ceterae perfectiones V quae formaliter in Deo dicuntur esse, differant inter se formaliter ex natura rei.

Et videtur quod sic: quia extrema contradictionis simul verificari non possunt de vno & eodem penitus indistincto realiter, vel saltem formaliter ex natura rei; sed exrrema contradictionis verificantur de istis perfectionibus formaliter in Deo existentibus; quia sicut ait magister inlittera, Deus sua scientia scit mala, & tamen sua voluntate non uult mala.

Contra, in re, quae omnino simplex est, nulla distinctio ex natura rei esse potest, sed Deus est res omnino simplex, vt patebit infra in dist. 8. ergo &c. Hic quattuor sunt uidenda. Cum enim scientia, & voluntas, ac ceterae con- similes perfectiones simpliciter, quae formaliter in Dec ponuntur communi, & vsitato nomine attributa dicantur; ideo primo videndum est, quid sit attributum, Secun do videndum est de eo, quod quaestio querit. Tertio, dato, quod non sint in Deo attributa distincta formaliter ex natura rei, vtrum distingui possint per intellectum coneipientem diuinam essentiam secundum se, sine omni comparatione. Et quarto, dato, quod non, vtrum talium attributorum distinctio secundum rationem per quem- cumque intellectum, siue creatum, siue increatum, necessario sumatur per comparationem eorum ad creaturas in quibus realiter distinguuntur.

RESOLVTIO. cum attributum sit perfectio sumplicit ex communis creatori, &m rreaurae secundum quandam analogiam ex innot escentia cvea turarum inueftigata in creatore, persbicue colligitur, perfectio nes attribut ales nullo pacto posse farm aliter dictingui in ipsa Deo ex naura vei intrinse vespectu cuiuscumque intellectus: litet in ordine ad creaturas, & extrinsece, nonnullam distinctionem poni inter tas, necesse sit

Quid sit attributum. ARTICVLV S

QVANTVM ad primum quid si attributum, Dico, q attributum nihil aliud esse videtur, nisi perfo cho simpliciter comunis creatori, & creaturae, secundum quandam analogiam ex innotescentia creaturarum inuc stigata in creatore. Per hoc, quod dicitur perfectio, attributum distinguitur a supposito diuino quod non potest ha pere rationem perfectionis respectu diuinae essentiae. Per. hoc, quod dicitur perfectio simpliciter, differt ab illis, quae in creaturis non dicunt perfectionem vbicumque, sicut esse tudibile est in asino perfectionis, in homine tamen si poneretur diceret imperfectionem. Per hoc quod dicitur. communis creatori, & creaturae, differt ab his, quae creaturae conuenire non possunt, sicut deitas, immensitas, om nipotentia, & cetera consimilia Per hoc, quod dicitur secundum quandam analogiam, &c. differt ab his, quae fide credimus Deo conuenire, & maxime quantum ad ea, quae ex merae diuinae libertatis arbitrio dignoscimus dependere, sicut est esse incarnatum, de virgine natum, & consimilia, talia namque ex creaturis nequaquam possumus inuestigare.

ARTICVLV. SII. Vtrum scientia & voluntas ac ceterae perfectiones m Deo differant inter se formaliter ex natura ret.

QVANTVM ad secundum principale, vtrum scientia, & voluntas, ac ceterae perfectiones, quae formaliter dicuntur esse in Deo, differant inter se formaliter, ex natura rei, dicendum, quod huiusmodi perfectiones attributales non possunt esse in Deo formaliter distincto ex natura rei¬

1 Quia vbi non potest dari alia, & alia forma, ibi non potest dari ex natura rei formalis differentia: sed in Dec non potest dari alia, & alia forma, ergo &c. Maior patet er locum a coniugatis: quia sicut aliqua non possunt dif ferre substantialiter, nisi per aliam, & aliam substantiam, sic non possunt aliqua differre formaliter, nisi per aliam, & aliam formam: Minor est nota: quia vbicumque in eodem sunt plures formae: vel ambae praesupponunt quandam tertiam potentiam, quam informant, vel vna est in potentia ad aliam, & perfectibilis est per eam: ergo netessario faciunt compositionem, & per consequens in Deo esse non possunt.

2 Praeterea, si attributa diuina differrent formaliter, tunc in diuinis esset diuersum esse formale, consequens est falsum, ergo & antecedens; consequentia patet: quia ppositorum oppositae sunt causae, sed id, quo res est formaliter una, hoc est sibi ratio vnius esse formalis: ergo id, uo res est formaliter distincta, erit sibi ratio distincti ese; falsitatem consequentis probo: quia quanto plura distincta esse sunt in aliquo, tanto est compositus, maxime loquendo de esse absoluto. Cum igitur diuina attributa sint infinita, sequeretur, quod Deus esset compositor omni creatura: quia haberet infinita esse formalia formaliter distincta, quorum quodlibet secundum suam formalem rationem diceret entitatem absolutam.

Et confirmo illam probationem: quia tres diuinae personae habent vnum, & idem esse, ergo attributa diuina non possunt differre in esse: Antecedens ponit August & omnes sancti doctores ipsum profitentur: consequentia patet: quia ea, quae in diuinis differunt realiter, magis videntur accedere ad diuersitatem in esse, quam quae sunt idem realiter, sed secundum fidem sanctam, diuinae personae differunt realiter, attributa vero sunt idem realiter.

Sed contrarium istius ponunt quidam doctores dicen tes, quod perfectiones attributales in diuinis sunt ex natura rei formaliter distinctae praeter omnem actum cuiuscum que intellectus. Quod probant multipliciter.

Primo sic1 Nullum ens reale praesupponit necessario aliquid fa ctum per intellectum, sed personae filij, & spiritus sancti quarum quaelibet est ens reale, & sunt realiter distincta praesupponunt distinctionem intellectus diuini & voluntatis, ergo talis distinctio intellectus, & voluntatis no poterit esse per actum intellectus, siue distinctionem rationis, & per consoquens erit formalis, & ex natura rei Maior est nota: quia ens reale non dependet ab his, quae dunt per actum rationis. M nor etiam patet: quia si intellectus diuinus non distingueretur a voluntate Dei for maliter, non posset assignari ratio quare spiritus sanctus procedit per modum voluntatis, & non intellectus, & quare filius procedit per modum naturae siue intellectus; & non per modum voluntatis.

2 Praeterea, quaecumque diffinitione differunt forma liten, & ex natura rei differunt: quia diffinitio indicat quid est esse rei, vt patet & topicorum: sed si diuina at. tributa deberent diffiniri, distinctae diffinitiones de eis da tentur, ergo &c

3 Praeterea, Deus cognoseit distinctionem attributorum cognitione intultiua, ergo talis distinctio est ex natu ta rei antecedens patet: quia nobilissima cognitio est Deo attribuenda; sed intuitiua est nobilissima: consequentia probatur: quia superius in prologo ostensum est, que intuitiua notitia concernit actualitatem, & existentiam rei¬

4 Praeterea, si non differrent formaliter, tunc nomina attributorum essent svnonima, quod est contra Commentatorem ra. meta, vbi expresse dicit, quod vita, & scien tia in Deo non sunt svnonimae, probatur consequentia: quia svnonima dicuntur ea, quorum plura sunt nomina ratio formali, est eadem, sicut tunica, & indumentum

e Praeterea, si distinctio attributorum attribuitur intellectui, & non naturae rei, aut igitur intellectus differi a natuta rei, aut non differt, si non, tunc quicquid conue nit intellectui, conueniet & naturae rei, & sic ista distinctio, quae est per intellectum, erit ex natura rei si differt, aut talis differentia est ex natura rei formaliter, & tunc haberetur intentum: quia qua rone intellectus differt for mafiter a natura, eadem ratione voluntas differt ab intellectu, & sic de aliis attributis. Aut dices, quod a natura differat sola ratione. hoc esse non potest, quia nulla di stinctio praecedit suum primum principium distinctiuum in tali genere distinctionis; sed primum principium distin ctiuum in distinctione rationis est opinio intellectus, ergo ante omnem actum intellectus tu dabis distinctionem qua distinguetur intellectus a natura, & per consequens a ceteris attributis.

Praeterea, si sapientia infinita est formaliter iustitia infinita, sapientia secundum se & in communi erit iusti tia. consequens salsum est, vt apparet in creaturis, vbi sapientia non est iustitia, consequentia patet: quia gradus infinitus, & finitus non tollit formalem rationem alicuius perfectionis. Si ergo ratio alicuius perfectionis est distincta secundum se, & in communi, etiam tales formales ra tiones manebunt distinctae: quamuis accipiantur secundum gradus infinitos.

3 Praeterea, actus est, qui distinguit v. metaph sed at tributa sunt actualissime in Deo, ergo &c

4 Praeterea, in quocumque signo contradictoria veri ficatur de aliquo, oportet, quod in eo ex natura rei sit ali qua multitudo, alias contradictoria simul verificarentur de eodem, sed circumscripta omni operatione intellectus, verum est, quod pater dicit memoria, & non dicit voluntate, & quod spirat voluntate, & non generat voluntate, ergo in Deo ex natura rei aliqua erit distinctio inter me moriam, & voluntatem

3 Preterea, si attributa diuina non essent distincta ex tatura rei, tunc conceptus attributorum essent vani ficti, & superftui: quia concipiendo sapientiam conciperetur quis quid est in Deo ex natura rei, ergo vanum esset formare alium conceptum circa Deum.

ro Praeterea, si per intellectum distinguerentur attributa in diuinis, aut hoc fieret per intellectum diuinum, aut per intellectum creatum, sed non per intellectum di uinum: quia cum intelligere Dei sit vnum attributum quero per quid illud intelligere nei distinguetur ab aliij attributis: quod si per aliud intelligere, erit processus in infinitum. Si autem seipso est distinctum ab aliis, tunc es distinctum ex natura rei, & pari ratione cetera attributa erunt ab inuicem ex natura tei distincta.

Et confirmatur: quia omnis actus praesupponit potentiam ex natura rei, ergo intelligere praesupponit intellectum, & per consequens non distinguetur intellectus ab aliis per ipsum intelligere: Nec per intellectum creatum potest fieri talis distinctio: quia tunc attributum esset respo ctus rationis; nunc autem ita est, quod perfectio simpliciter non potest esse respectus rationis.

Illud etiam confirmant auctoritate Damasc. qui lib. 1. Q vult, quod Deus totum esso in seipso comprehendit, veut quoddam pelagus substantiae infinitum, sed diuina es c sentia non potest dici pelagus infinitum per hoc, quod intel lectus circa eam potest concipere multas rationes.

Item, Aug. contra Maximinum ait, quod sicut plures perfectiones possunt esse in vna diuina persona, sinc con positone, ita plures diuinae personae possunt esse in vna diuina essentia, sinc compositone. llla autem consequentia nulla esset, si attributa diuina sola ratione essent distincta, cum personae diuinae sint realiter distinctae: quia non sequitur, secundum rationem distincta non faciunt compositionem, ergo secundum rem, siue realiter distincta non faciunt compositionem.

11 Praeterea, hoc idem ex dictis euiusdam alterius do ctoris potest argui sic. Si attributa diuina non differrent formaliter, tunc intellectus non posset intelligere ea differre formaliter, consequens est falsum, vt in nobis ipsis., a experimur, probatur consequentia: quia sicut ea, quae non differunt realiter, intellectus non potest intelligere differre realiter: quia quod non est, non conuenit nos in telligere, vt patet, 1 posteriorum, sic a simili &c

12 Praeterea, perfectio attributalis est formaliter finita: quia alias non esset communicabilis creaturae, sed es- sentia diuina est formaliter infinita, alias ipsa posset com municari creaturae, ergo pfectiones attributales differunt formaliter ab essentia diuina, & per consequens etiam formaliter differunt inter se, non enim possunt magis conuenire inter se, quam cum diuiua essentia

13 Praeterea, quae sic se habent, quod inter ea nullcadit formalis differentia, & ex natura rei, vno eorum cognito, necessario omnia cognoscuntur, sed beatus videns vnum, vel plura attributa, non propter hoc videt omnia, cum sint infinita, ergo &c

Sed illa minime concludunt. Ideo antequam ad ea res pondeam, adducam aliquas rationes aliquorum doctorum contra praedictam opinionem, arguunt enim sici

1 Vnum, & multa, idem, & differens, sunt passiones entis: sicut ergo nullum ens est, nec esse potest, quin sit ens reale, vel ens rationis; sic non poterit esse aliqua dif ferentia, quae mediet inter differentiam realem, & differentia rationis, quam tu appellas formalem, siue ex natura rei¬

2 Praeterea, diffinitio dicit quid est res, vt patet 8. topicorum, ergo si attributa differunt diffinitione, oportet quod differant re, seu reali quidditate

3 Praeterea, sicut se habet realitas diuinitatis ad realitatem sapientiae, vel cuiuscumque alterius attributi, sic se habet formalitas, seu formalis ro diuinitatis ad formalitatem seu formalem rationem sapientiae, sed realitas diuinitatis est realitas sapientiae, & oium aliorum attributorum, ergo &c.

Praeterea, maior est differentia quidditatiua, quam differentia numeralis: quia quae differunt numero conue niunt quidditate, sed attributa diuina non differunt numero, cum sit vnus Deus, ergo nec quidditate, nec per con sequens formali ratione, seu diffinitione

Praeterea, attributa diuina sunt vnum realiter propter hoc, quod in vnam diuinam essentiam, quae est infinita, realiter transeunt, ergo sunt vnum formaliter, eo quod transeunt in eandem diuinam essentiam, quae est infinita formaliter; consequentia patet, quia stante eadem ratio ne in antecedente, debet vniformiter idem inferri in conmsequente. Si ergo propter hoc, quod essentia diuina est realiter infinita, attributa transeunt realiter in eam, & sunt realiter idem, cum eadem sit formaliter infinita, attrabuta erunt formaliter idem

4 Preterea, secundum beatum Aug. Deus est eo sapiens, quo iustus, sed si formaliter differrent sapientia, & iustitia, alio formaliter esset sapiens, & alio iustus.

2 Praeterea, sicut se habent plura ad vnum, sic se habet vnum ad plura, sed illa, quae sunt realiter plura, non possunt esse vnum, nisi secundum rationem, ergo vnus Deus non poterit in se habere plura attributa, nisi secundum rationem.

Praeterea, quaecunque sunt identice vnum, sunt sum me vnum, & per conse quens non possunt differre forma liter: sed attributa diuina secundum doctores, contra quos hic arguitur, sunt identice vnum.

3 Praeterea, illa non differunt formaliter, quae sic se ha bent, quod ab vno cum reduplicatione sumpto, non vere negatur alterum, sed illa non est vera sapientia diuina, in quantum sapientia diuina non est iustitia diuina, ergo sapientia Dei non differt formaliter a sua iustitia

1o Preterea, quicquid conuenit rei ex sua natura, cir eumscripta omni operatione intellectus, conuenit sibi realiter; si igitur ex natura rei diuina attributa distinguuntur, tunc realiter distinguuntur, quod est contra illo met, & contra catholicam fidem, ergo &c.

Ad primum igitur motinum illius opinionis dicendum que minor non est vera

Ad probationem dicendum, quod quamuis intellectus, & toluntas non differant ex natura rei formaliter, tamet possumus ostendere quare filius producatur per modum intellectus, & spiritus sanctus per modum voluntatis, Nam, vt videmus m nobis ipsis, actus amoris produci non potest, nisi praesupponat aliquid productum per intellectum, ideo spiritui sancto, qui procedit tam a persona pro ducta, quam a non producta, puta a patre, & filio, appropriare debemus emanationem per modum amoris; sed fi ho, qui ab vno tantum procedit, & solum a non producto, tanquam nullum productum praesupponenti, debemus appropriare emanationem per modum intellectus, sius naturae. Etiam illud, in qno fundatur illa ratio, stare non potest, scilicet que intellectus, & voluntas, sint duae distinctae formalitates, prout sunt principia illarum emanationum: quia si vna formalitas tantum esset principium generationis filij, cum omnes formalitates filio genito pegenerationem communicentur, tunc communicatun per generationem excederet formale principium genetandi, quod est inconueniens, sicut inconueniens est prin tipiatum excedere suum formale principium

Et confirmo hoc sic. Nullum enim productum ex vi productionis suae capere potest, quod virtualiter, vel formaliter non continetur in suo formali principio product uo, secundum quod est eius formale principium, sed formalitas voluntatis, quae per se est distincta contra alias formalitates, vt distincta est non continet per se, nisi quod per tinet ad velle, & amare: Si ergo ut sic est principium spiritus sancti, tunc spiritus sanctus virtute suae productionis non haberet intellectum, & eadem ratione filius non haberet voluntatem.

ad secundum dicendum, quod quamuis bonitati, & sapientiae, & ceteris attributis assignentur aliae, & aliae dif finitiones in quantum distinctae reperiuntur in creaturis; fitamen praerisae sumantur vt sunt in Deo, fic eorum est vna tatum diffinito, sicut eorum est vna quidditas, & vna natura: Vnde si aliquis vt in Deo sunt multiplici diffinitione ea diffiniret, hoc esset pro tanto: quia ea imperfectu cognosceret, & ideo ipsa diffiniret ad instar eorum, quae in creaturis videret.

Ad tertium dicendum, quod illa ratio est contra fa tientes eam: quia cum secundum eos intuitiua notitia sit ipsius rei secundum realem, & actualem, & praesentialen existentiam, igitur, si Deus cognoscit distinctionem attr butorum cognitione intuitiua, oportet quod talis distinctio esset realiter existens, quod est contra eos: quia ipsi hoc negant, & bene: quia salua illa decretali de summa trinita te, & fide catholica, necesse est negare realem distinctionem attributorum diuinorum.

Ad formam igitur rationis dicedum, quod Deus cognoscit psa attributacognitione intuitiua, distinctionem tamen attribu torum non cognoscit esse: nisi secundum rationem, puta in or dine ad creaturas: quia aliter non sunt distincta & ideo a ve ro intellectu non cognoscuntur aliter esse distincta. Et li cet illa distinctio sit tantum secundum rationem a Deo tamen clarissime cognoscuntur, & si omnem claram notitiam appellas intuitiuam, concedo tecum hanc notitiom Dei esse intuitiuam: si autem solum appellas illam intuitiuam, quae terminatur ad realem extra intellectum existentiam, tunc talis notitia non est intuitiua: quia huius modi distinctio, ad quam terminatur, non existit realiter extra int ellectum.

Ad quartum dicendum, quod talia nomina non sunt svno nima: quia eo ipso, quod significata talium nominum concipimus per comparationem ad creaturas, in quibus realiter, & quidditatiue sunt distincta, huiusmodi attributa con cipimus sub diuersis rationibus, Intellectus tamen perfectus, qui talium attributorum significatum perfecte con- ciperet sine omni comparatione ad ea, in quibus realiter distinguuntur, non imponeret eis plura nomina; sed vnum nomen tantum, etiam dato, quod vt sic imponeret eis plura nomina, illa nomina penitus essent svnonima

Ad quintum dicendum, quod secundum illos doctores, qui ponunt, quod distinctio attributorum non causatur a diuino intellectu, sed ab humano, diceretur, quod talis distinctio non attribuitur diuino intellectui, nec naturae Sed dato, quod intellectus diuinus concipiat essentiam suam in ordine ad praedictas perfectiones in creaturis distin cte repertas, & secundum hoc concipiat distincte suam perfectionem, adhuc talis distinctio attribuetur intellectui, & non naturae, non pro tanto, quod intellectus diuinus ibi aliquid faciat, quod non faciat natura, sed pro tan to que in his, vbi intellectus distinguitur a natura, talis distinctio rationis attribuitur intellectui, non naturae. Etiam potest dici ad quintum, quod distinctio attributorum eo modo, quo attribuitur intellectui, puta effectiue, causaliter, eodem modo potest attribui diuinae naturae. Si autem ex hoc infertur, quod distinctio attributorum sit in Deo ex natura rei, tunc praeter alios defectus, qui hic possent assignari, committitur duplex fallacia, scilicet aequiuocationis: quia mutatur medium, & figurae dictionis: quia mutatur effectiuum in subiectiuum: non enim nego, quin omne, quod efficit diuinus intellectus, efficiat etiam diuina natura, & per consequens efficit llam distinctionem rationis: sed propter hoc attributa non sunt intrinsece in natura diuina formaliter distincta, ita quod natura subiectiue patiatur in se illam attributorum distinctionem. si enim haberet in se huiusmodi distinctionem, tunc non efficeret eam. Tota igitui ratio procedit ex suppositone falsa, scilicet quod distinctio attributorum ita conueniat intellectui, quod non naturae.

Ad sextum dicendum, quod licet consequentia sit bona, accipiendo in consequenti sapientiam, & iustitiam indefinite: quia tunc verificabitur pro sapientia, & iustitia diui na, si tamen accipiuntur distributiue, & vniuersaliter, tumo consequentia est falsa ratione iustitiae, & sapientiae huma nae, & illo secundo modo uerba sonare videntur, igitur simpliciter nego consequentiam.

Ad probationem dico, quod sapientia, & iustitia accepta in communi, sic quod Iy commune apprehendat eas, vt sunt in Deo, & creaturis; tunc nec sunt idem secundum formales rationes, nec distinguunt secundum formales ra tiones, sed ut sunt in Deo, sunt ide, vt autem sunt in creturis, sic differunt. In minore igitur huius probationis supponitur falsum, scilicet, quod sapientia, & iustitia sumpta secundum suam totam communitatem differant formaliter, sen secundum formales rationes.

Ad septimum dicendum, quod quamuis actus distinguat, non tamen distinguit se a le, sed distinguit se ab alio. Ex hoc ergo, quod attributa diuina sunt vnus summus actus, qui est diuina essentia, bene sequitur, quod tali¬ actus sit maxime distinctus ab omni eo, quod non est talis actus, non tamen sequitur, quod sit distinctus in seipso

Ad octauum dicendum, quod memoria diuina, & volum tas sunt vna diuina essentia, & vt sic non conueniunt sibs contradictoria praedicata ista tamen vna res simplicissima puta diuina essentia, vt coniuncta respectui generationis actiuae est faecunda memoria, & vt sic est principium pro ductiuum, siue verbi generatiuum: sed vt coniuncta spin tioni actiuae est principium spiratiuum, siue spiritus sancti pro ductiuum, & vt sic posset dici faecunda voluntas. Ex quo patet, quod non verificantur de memoria, & voluntate predicata contradictoria secundum quod attributa sunt, sed secundum que concernunt praedictos respectus originis.

Ad nonum dicendum, quod tales conceptus nec sunt ficti, nec vani, quando concipiuntur in ordine ad extra vbi eis vera, & realis distinctio correspodet. Si autem intellectus perfecte cognosceret essentiam Dei, vane formaret de eo diuersos conceptus absque praedicta comparatione.

Ad decimum dicendum, quod minor est falsa quantum ad ambas suas partes.

Ad primam probationem dico, quod intelligere diuinum nec seipso formaliter distinguitur ab aliis attributi nec per aliud intelligere: sed distinguitur ab eis secundum, quod Deus suum intelligere comparat ad creatum intelligere: quod quidem creatum intelligere realiter differt a ceteris perfectionibus, ex qua comparatione con cipietur diuinum intelligere differre a ceteris attributis secundum rationem

Ad confirmationem dicendum, quod actus realiter dis ferens a potentia praesupponit potentiam ex natura rei si autem non differt, tunc praesupponit potentiam, nisi idem dicatur praesupponere seipsum, actus autem diui nus non differt a sua potentia

Ad alteram partem minoris dicendum, quod sifiat ta lis distinctio per nostrum intellectum, ex hoc non sequitur, quod perfectio diuina sit respectus rationis, sed beni sequitur, quod distinctio talium diuinarum perfectionum sit quid rationis, vel respectus rationis.

Ad auctoritatem Dam. dicendum, quod essentia diuina dicitur pelagus non cuiuscumque, sed substantiae. & quia dicit substanitiae, satis dat intelligere, quod non intel ligit de infinitate multitudinis distinctae, & ideo nonfacit ad propositum illius doctoris: diuina enim essentia d citur pelagus substantiae infinitum, eo quod substantia di uina omnem perfectionem substantialiter, & vnit issime comprehendit quantumcunque sparsa sit, & distincta in creaturis.

Ad auctoritatem Aug. dicendum, quod non oportet quod similitudo currat per omnes pedes, alias auctorita esset contra te, sicut contra me: quia tu met negas perfe ctiones diuinas distingui realiter, & tamen habes ex fide concedere diuinas personas differre realiter; sufficit igi tur, quod sit ibi aliqua similitudo. Nec intendit ibi Augnecessario concludere, quia articulus sanctae trinitatis non potest necessaria ratione probari. Est igitur hoc simile, quod sicut diuinae perfectiones non derogant simplicitati por sonae, sic diuinae personae non derogant simplicitati esser tiae, quia non maiorem compositionem faciunt relatiua realiter distincta in eadem essentia, quam absoluta secun dum rationem distincta in eadem persona

Ad vndecimum dicendum, quod quamuis intellectu possit intelligere sapientiam, & iustitiam differre formal ter, non tamen intellectus verus intelligit ea, vt in Deo sunt, differre formaliter circumscripta omni comparatio ne ad extra

Ad duodecimum dicendum, quod quaelidet perfectio attr ibutalis, vt in Deo est, cum sit idem, quod diuina es sentia, est formaliter infinita, nec vt sic est conmunicabilicreaturae, nisi in quadam sui similitudine participata: sed vt vnum attributum per nostrum intellectum alteri con distinguitur, puta prout ad extra comparantur, sic distinguuntur, & a diuina natura, & inter se. lllud autem totu procedit ex actu rationis, & ideo non potest ex hoc argui differentia formalis ex natura rei, sed sola differentia rationis.

Ad decimum tertium dicendum, quod essentia Dei quamuis vnit ssime omnem perfectionem contineat sine omni di stinctione ex natura rei in ipsa tamen obiectiue omnia relucent, & in hac relucentia obiectiua ipsa voluntas diuina, siue ipse Deus plenam habet domini libertatem respectu omnis intellectus creati reuelandi vnicuique pro sit vult, haec tamen magis clare patebunt circa finem 4li bri, vbi haec materia est specialiter pertractanda

ARTICVLVSIII Vtrum attributa distingisi possint per intellectum concipientem diuinam essentiam secundum se sinc omni comparatione.

QVANTVM ad tertium principale, vtrum attributa eiuina distingui possint per intellectum concipientem diuinam essentiam secundum se sinc omni com paratione ad extra, dicendum, quod nullus intellectu potest ponere distinctionem diuinorum attributorum sistendo in contemplatione diuinae essentiae quo ad intra, absque omni comparatione ad extra: quia ens simplicissimum non potest concipi secundum se, nisi sub vna ra tione: diuina essentia est simplicissima, ergo &c Sed contra istam conclusionem sunt aliqui sollemne doctores, dicentes, quod distinctio attributorum sumi tur a diuino intellectu per comparationem ad intra, ci cumscripto omni producto ad extra, & producibili, & ere to, siue creabili. Istud tamen (vt dicunt) non fiet intellectu simplici: sed intellectu conferente essentiam diuinam sub vna ratione apprehensam, ad seipsam apprehensam sub alia ratione, puta concepta sub ratione veri potest com parari ad seipsam sub ratione boni. Et illud probatur multipliciter.

Primo sic. 1 Quia ea, quae principalius conueniunt Deo, quan creaturis, non debet Deo attribui in ordine ad creaturas sed sapient ia, bonitas, & cetera attributa principalius com ueniunt Deo, quam cuicumque creaturae, ergo &c

2 Praeterea, sicut sapientia, & bonitas differunt in Deo ratione, sic sapientia, & deitas differunt ratione: sed distinctio sapientiae, deitatis, non potest colligi ex compa ratione ad distinctionem repertam in creaturis, cum dei tas non sit in creatura per modum alicuius creati, ergo nec distinctio sapientiae, & bonitatis sumetur in ordini ad creaturas.

3 Praeterea, quod est causa maioris distinctionis, potest es se causa minoris distinctionis: sed faecuditas diuinae essentiae est causa, siue ratio distinctionis personarum, quae es maior distinctione attributorum, ergo &c.

4 Praeterea, obiectum actus componentis, & re Hexi necessario plura includit, vel secundum rem, vel ad mi- nus secundum rationem: quia omnis composito, vel reflexio aliquo modo implicat plura, vel simpliciter, vel secundum quid, vel secundum rem, vel secundum rationem, sed Deus vnico actu suo (quamuis simplex, & rectus) intelligit omnia obiectiue, quae nos possumus intelligere actu componente, & diuidente, siue etiam actu reflexo; circumscripta enim quacunque creatura adhuc Deus intelligeret se esse, quod pertinet ad obiectum actus com ponentis, & intelligeret se intelligere, quod pertinet ac obiectum actus refsexi, ergo plura essent in Deo ad mi- nus ratione distincta, circumscripta omni comparatione ad extra.

3 Praeterea, ea quae competunt Deo in ordine ad crea turam, dicuntur sibi causaliter conuenire, & non formali ter: sed attributa diuina conueniunt Deo formaliter: vnde si Deus non diceretur sapiens, vel bonus nisi causaliter, non possemus dicere, quod magis esset formaliter sa piens, vel bonus, quam quod formaliter sit lapis, uel lrgnum

e Praeterea, si nulla esset creatura, adhuc Deus intelli geret se sub ratione veri, & diligeret se sub ratione boni

Praeterea, Quasi hoc idem arguit quidam alius doctor sic1 Ista natura, in qua continentur virtualiter omne- rationes attributales potentia distinguibiles, si obiiciatur intellectui perfecte, & distincte ipsam intelligenti, omne tales rationes reducentur in actum: sed essentia diuina respectu intellectus Dei est huiusmodi, igitur sicut plura litas secundum rationem obiectiue ponitur in essenti diuina intellecta, sic correspondenter subiectiue debet poni in intellectus intelligibilitate,

2 Praeterea, non minus absolutum est intelligere diuinum, quam sit suum esse: sed distinctum, & perfectum esse diuinum non conexigit creaturam, ergo nec suum in telligere, quo distincte, & persecte intelligit seipsum alias Dei beatitudo dependeret a creaturis.

3 Praeterea, sicut posterius non potest esse causa prio ris, sic distinctio posterioris non potest esse causa distinctionis prioris: sed perfectiones attributales vt sunt in creaturis, sunt posteriores seipsis, vt sunt in Deo: sapientia enim creata, est causata sapientia, quae est in Deo.

Dicit ergo ille doctor, quod rationes attributales sunt potentia distinguibiles in essentia diuina, & per hoc dif ert ab aliis de formalitatibus, qui dicunt, quod sint actu formaliter distinctae. Per hoc autem, quod dicit intellectum diuinum ea distinguere ab intra, differt ab illis, qu ponunt talem distinctionem fieri solum in ordine ad crea turas. Et addit tertio, quod talis distinctio fiat per simpl cem intuitum, & non per intellectum comparantem diuinam essentiam sub ratione vnius attributi ad seipsar sub ratione alterius attributi: quia eo ipso, quod potentialiter sunt im diuina essentia quantum ad istam distin ctionem rationis per simplicem intuitum intellectus por fecte essentiam cognoscentis, talis distinctio reducitur in actum, & per hoc differt ab illis, quorum rationes adduxi proxime ante istum

Sed nec ista videntur esse vera. Deficit enim fundamen tum primi doctoris; quia omnis comparatio praesupponii distinctionem comparabilium, vel secundum rem, vel sa tem secundum rationem: si ergo ex comparatione diuinae essentiae ad seipsam innasceretur distinctio rationis a tributorum, tunc essent distincta antequam distingueren tur, quod est contradictio.

Fundamentum etiam secundi doctoris videtur defico re: quia in actu purissimo non potest esse intrinsece aliquid potentia distinguibile, quod non sit actu distinctum; quia quamuis haec proposito 3. physicorum, quod in per petuis non differt esse, & posse, patiatur calumniam quas tum ad ceteras intelligentias, tamen quantum ad ipiun Deum, & maxime quo ad ea, quae sibi conueniunt ad intra, iam dicta proposito est infallibiliter vera. Cum ergo essentia diuina fit actus purissimus, non poterit esse in ex aliquid in potentia distinguibile, quod ab intra reducatur ad actum. Ideo respondeo rationibus eorum

Ad primum dico, quod quamuis entitas, & perfectio attributorum principalius conteniat Deo, quam creatu ris, distinctio tamen eorum principalius conuenit creatu ris, quam Deo: quia respectu eorundem distinctio rationis debet sumi ad instar distinctionis realis, & non econuerso: & ideo ad imperfectionem Dei cederet, quod talis distinctio principalius esset in ipso, quam in creaturis; quia tunc oportet talem distinctionem realiter esse in peo, & pereosequens valde derogaretur diuinae simplicitati

Ad secundum dicendum negando minorem: quia eo ipso, quod videmus in creaturis sapientiam, seu quamlibet aliam perfectionem realiter a suo differre subiecto, pos sumus concipere talia, vt ponuntur in diuinis, differre secundum rationem a deitate, quae secundum nostrum mo dum intelligendi videtur se habere per modum subiecti respectu huiusmodi perfectionum

Ad tertium dicendum, quod minor posset negari: quia essentia est causa, siue ratio vnitatis, fiue conuenientiae personarum, & ideo nen potest esse causa distinctionis, & differentiae personarum, hoc enim conuenit ipsi relationi, iuxta illud boet. Essentia continet vnitatem, & re- latio multiplicat trinitatem Potest etiam dici, quod ma ior est vera solum, vbi maior & minor distinctio sunt eius dem rationis: sed distinctiones personarum, & attriburorum non sunt eiusdem rationis, cum vna sit secundum re alia secundum rationem, & vna sit relatiuorum, alia vero absolutorum. Etiam potest dici, quod ex comparatione maioris & minoris distinctionis ad inuicem, non bene arguitur de vno ad alterum, nisi sint eiusdem rationis; sed distinctio realis personarum, & distinctio rationis attributorum, non sunt distinctiones eiusdem rationis, & ideo nec proprie sunt comparabiles, nec bene concluditur de vno per alterum.

Ad quartum dicendum, quod omnis diuersitas rationis siue in actu componente, siue in actu reflexo, de necessitate sumitur, & oritur ex aliqua distinctione, vel diuersitate reali, ex hoc enim quod intellectus noster videt distinctionem realem in illa compositone, cum dicitur, homo est, vel homo est albus, ipse ponit distinctionem saltem secundum rationem in illa, qua dicitur, Deus est, vel Deus est Deus, vel Deus est lux, Et eodem modo de actu reflexo. Nam primum quod a nostro intellectu con cipitur non potest esse ipse intellectus, nec etiam actus eius: sed est aliqua res extra realiter differens tam ab intellectu, quam ab actu suo, & ex hoc, quod sic videt se al quid intelligere, quod realiter differt ab ipso, cum seip sum intelligit, ponit differentiam rationis inter seipsum vt intelligit, & vt intelligitur: vnde fi solum intelligeret seipsum, tunc impossibile esset, quod seipsum distingueret a seipso. Omnis enim differentia roionis oportet, quod sumatur ab aliquo apparente, ad quod aspiciens intellectus causet huiusmodi differentiam: sed tale apparens deficeret huiusmodi intellectui, qui nihil aliud intellige ret, quam seipsum. Sic eodem modo dico, quod si Deui nihil aliud intelligeret, quam seipsum, quamuis intelligi ret se esse, & intelligeret se intelligere, quia in omnibus talibus non intelligeret aliud, quam eius simplicem essentiam, per tale suum intelligere nullam poneret differentiam rationis

Ad quintum dicendum, quod si numquam creatura fa cta fuisset, adhuc Deus esset formaliter sapiens, & bonus, & sic de alijs attributis. Vnde attributa non dicuntur Deo conuenire ex hoc, quod possit ea causare: quia tuc eade esset ratio attributalis, & idealis: Sed omnis perfectio at tributalis Deo conuenit ex hoc, quod ipse est talis, puta sapientia, in quantum attributum est, conuenit Deo ex eo, quod est sapiens, & licet intrinsece Deo conuenias omnis talis perfectio, distinctio tamen talium perfectionum, cum sit quid rationis sine comparatione ad creaturas, sibi non poterit conuenire;

Ad sextum dicendum, quod si nulla esset creatura, ad huc intellectus diuinus posset essentiam suam intelligere sub ratione veri, & diligere sub ratione boni in ordine ad creaturas, quas Deus producere posset cum vellet, inquibus intellectus, & voluntas tendentes in verum, & bo num realiter essent distincta, si Deus huiusmodi creaturas in esse produceret

Ad primum alterius doctoris dicendum, quod rationes attributales nec sunt actu distinctae, nec potentia distinguibiles, nisi in comparatione ad extra, quia sicut sunt actu distinctae ex hoc, quod actu ad extra comparantu: sic sunt potentia distinguibiles ex hoc, quod possunt ad extra comparari, bene quidem essentia diuina comprenendit oninia; sed vnitissime quantum est ex parte sui, q&u ideo quicquid multitudinis ibi poterimus cogitare, quam tum ad absoluta, hoc totum sibi competit in compa ratione ad extra.

Ad secundum dicendum, quod maior posset negari: quia non esset inconueniens dicere, quod intelligere diuinum aliquid connotet, quod tamen non connotat esse diuinum. Ad minorem dico, quod esse diuinum quamuis non coexigat esse creaturae, ita quod ab eo dependeat: impossi¬ bile tamen est esse ipsum diuinum esse, nisi ipsum comprehendat omne esse, sic impossibile est esse diuinum in telligere, nisi ipsum comprehendat omne intelligere. Pro pter quod si Deus non intelligeret creaturam, ipse nihil intelligeret: Vnde sicut Deus non potest habere impotentiam respectu productionis creaturarum, sic non po test habere ignorantiam respectu cognitionis creatura rum: lllud tamen nullam dependentiam arguit in Deo; sed summam perfectionem. hoc enim est maximae perfectionis omnia dependere a seipso, & se a nullo penitus dependere

Ad tertium dicendum, quod sicut posterius non potes esse causa prioris quantum ad esse reale, sic nec quantum ac distinctionem realem. Sed sicut posterius potest esse causa prioris quantum ad esse rationis; multa enim secudum rationem ponit intellectus noster esse in Deo, & sibi ex parte conuenire, quae tamen nullum esse reale ponunt in Deo, cum ipse sit immutabilis; sic distinctio rationis in prio ri potest oriri ex distinctione reali, quae est in posteriori.

ARTICVLVS IIII vtrum talum attributorum distinctio secindum rationem per quemcumque intellectum, siue crea tum, siue mncreatum, necessario sumatur per comparationem eorum ad crea turas in quibus realiter distinguuntur.

QVANTVM ad quartum principale, vtrum attribue torum in diuinis distinctio secundum rationem per quemcumque intellectum, siue creatum, siuc increatum sumatur per comparationem eorum ad creaturas, in quibus realiter distinguuntur; dicendum, quod veritas istius articuli potest concludi ex praecedentibus

1 Nam cum attributa diuina nec distinguantur ex na tura rei formaliter, vt patuit in 2 articulo, nec possint d stingui ab intra, vt patuit in 3. sequitur necessario, quod eorum distinctio sumatur a quocumque intellectu in comparatione ad creaturas.

2 Praeterea, hoc idem probo sic. Nihil imperfectionem includens esse potest in diuinis, nisi in comparatione ad creaturas, sed omnis distinctio per absoluta includit ali quam imperfectionem: quia vbicumque est distinctio per absoluta, siue sit distinctio rei, siue rationis, oportet neces sario, quod vtrumquesit finitum, seu ad minus alterum sit finitum, seu apprehendatur ad modum: finiti: quia ne quaquam possunt esse plura infinita absolute, & secudum perfectionem essentialem: cum igitur distinctio attributorum sit distinctio absolutorum, ergo &c. Causa autem istius distinctionis in ordine ad nostrum intellectum, sicut dicit Doctor noster, & bene, est excessus diuinae essentiae & defectus nostri intellectus.

Sed Contra praedicta quidam Doctor arguit sic. 1 Si Deus in se non posset suas perfectiones distingue re, vel hoc esset ex parte diuinae essentiae, vel ex parte diuini intellectus, non primo modo: quia tunc nec creatus intellectus posset in diuina essentia apprehendere perf ctiones; nec secundo modotquia secundum Commen. 12 metaph intellectus aptus natus est diuidere etiam adunata in esse; distinguit enim intellectus propter sui perspicacitatem, vbi sensus non potest distinguere. Cum igi tur intellectus diuinus sit infinitae perspicacitatis, ex parte sui non apparet aliquod impedimentum praedictae di stinctionis

Praeterea, sicut ea, quae sunt realiter diuersa, se habent ad vnitatem rationis, sic ea, quae sunt realiter idem ad diuersitatem rationis; sed duo indiuidua realiter diuersa possunt concipi vt vnum secundum rationem spe ciei; absque hoc, quod comparentur ad aliquod vnum si cundum rem, ergo ea, quae sunt vnum secundum rem: pos sunt concipi vt differentia secudum rationem absque con quod comparentur ad aliqua diuersa secundum rem

3 Praeterea, intellectiuum, quia virtualiter plura continet, quam vegetatiuum, ideo distinctius potest concipi quam vegetatiuum: cum ergo essentia diuina virtualiter infinit as perfectiones contineat, videtur, quod possit con cipi distinctissime.

4 Praeterea, si intelligere, & velle essent idem in Dec re, & ratione intrinsece considerata circumscripta omni comparatione ad extra; tunc sequitur, quod Deus esset malus: quia cum intelligat mala, ipse vellet mala, sed qui mala vult malus est, ergo &c.

3 Praeterea, si intellectus noster ex hoc formaret de diuina essentia diuersos conceptus, quia exceditur ab eaeade ratione de quolibet attributo formaret diuersos com ceptus: quia aeque bene exceditur a diuina potentia, sius sapientia, sicut a diuina essentia, & sic in vno attributo es sent infinita attributa.

e Praeterea, rectum est iudex sui, & obliqui, vt dicitur T. de anima: cum ergo perfectiones, vt sunt in diuinis, ma gis habeant rationem recti in creaturis, aut rationem obliqui, & imperfecti;ideo non debemus iudicare de diuinis perfectionibus per iudicium, quod habemus de creatis perfectionibus

2 Praeterea, dato, quod non possumus cognoscere trini tatem nisi per imaginem creatam, non tamen debemus dicere, quod persone in trinitate non sint distinctae, nisi per comparationem ad imaginem crcatam, sic &c

3 Praeterea, cum creaturae non fuerint ab aeterno, si Deus diceretur sapiens, & bonus solum in comparatione ad creaturas, tunc ab aeterno nec suisset sapiens, nec bonus, ergo &c.

Sed illa non concludunt Ad primum ergo dicendum, quod propter intimam, seu omnimodam simplicitatem diuinae essentiae, & proter perfectam diuini intellectus adaequationem respectu talis essentiae Deus non concipit eam, nisi sub vna perfectissima ratione intrinsece eam concipiendo absque omni comparatione ad creaturas, nec ex hoc diuinus intellectus est minoris perspicacitatis, sed maioris; Omnis enim intellectus diuidens ea, quae sunt realiter, & essentialiter vnum, vel hoc facit ex sua imperfectione, vel hoc facit ad aliqua aspiciens, quae realiter sunt, vel poterunt esse distincta.

Ad secundum dicendum, quod minor est falsa: quia ex hoc, que intellectus videt Sortem, & hominem esse idem secundum rem, & similiter Platonem, & hominem esse idem secundum rem, igitur concipit Sortem, & Platonem esse idem inter se secundum illam vnam rationem specielcum qua quilibet seorsum conceptus est idem realiter.

Ad tertium dicendum, quod quamuis anima intellectiua includat substantialiter sensitiuum, & vegetatiuum, ita quod non sunt plures formae substantiales in homine; possumus tamen ipsa distincte concipere aspicientes ad suas potentias, actus, & obiecta, in quibus omnibus reali multitudinem inuenimus. Nisi enim intellectus aliquod apparens, seu motiuum ex aliquo illorum acciperet, puta vel ex potentiis, vel ex actibus, vel ex obiectis, ipsum intellectiuum in se distincte numquam conciperet, quan tumlibet intellectiuum multa virtualiter contineret, maxime si intellectus perfecte intelligeret, alias propter sui imperfectionem non valens quidditatem rei perfectae com rehendere, posset de eadem re multas descriptiones for mare, in qua formatione adhuc inniteretur alicui reali multitudini, puta diuersis accidentibus eiusdem quidditatis, a quibus conciperet tales diuersas descriptiones.

Ad quartum dicunt nostri iuniores Doctores, volentes saluare venerabilem Doctorem nostrum AEgidium, quod ibi falsum assumitur: quia intelligere, & velle in Deo dif ferunt ratione.

Sed isti non bene respodent connexe, nec ad dicta sua nec ad dicta fratris AEgidij: quia secundum quod isti mer dicunt, & ex dictis Doctoris nostri habetur expresse, distinctio rationis in attributis diuinis innascitur ex compa ratione ad creaturas: circumsctipta ergo omni compara tione, tunc intrinsece ipsa attributa nec erunt distincta realiter, nec ratione gene igitur pensato argumento, tumo euidenter apparet, quod illud est difficilius, quod in hamateria potest adduci. Ad formam ergo argumenti respondendo nego consequentiam. Ad probationem dico quod sicut sol per vnicum suum actum ceram sibi obiectam calefacit, & liquefacit, quamdiu ratio calefactibilis, & liquefactibilis in tali cera inuenitur; cessante tamer ratione liquefactibilis, puta cum cera est totaliter lique facta, & manente ratione calefactibilis, idem sol vnifor miter se habens in actu suo eandem ceram calefacit, & non liquefacit, immo depascit, & exsiccat. Sic intellectu diuinus, & voluntas diuina, siue intelligere diuinum, & velle diuinum, sunt intrinsece vnum re & ratione, varia, tionem tamen capiunt extrinsecus, ratione mutationi facte in obiectalibus rationibus ipsius intellectus, & voluntatis. Cum enim bonum sit obiectum voluntatis, qou verum, siue ens sit obiectum intellectus, ergo manete eo dem extrinseco obiecto vniformiter sub eisdem rationibus bonitatis, & entitatis, Deus per suam essentiam, qua est essentialiter intellectus, & voluntas, talem rem intelligit ratione entitatis, & veritatis, & vult ratione cognitae bonitatis: mutata tameneade re ratione bonitatis, & serua ta ratione entitatis, Deus eandem rem intelligit, quamuis eam non velit. Numquam igitur Deus vult malum, cum ordinata voluntas in malo non reperiat aliquam ra tionem volibilis, quamuis ipsum intelligat, cum ratione entitatis, in qua illud malum fundatur, reperiat rationem intelligibilis. Sicut ergo non potest argui diuersitas ra tionis intrinsece in radio solis, ex hoc quod simul, & semel lutum exficccat, & ceram liquefacit propter aliam, & aliam rationem obiectalem in ipsis repertam ratione surum diuersarum dispositionum, sic non potest argui aliqudiuersitas rationis intrincesae in diuina voluntate, & intel lectu, siue in suo intelligere, & velle ex hoc, quod intelli gpit, & non vult siue non diligit, sed potius odit eandem rem, in qua seruata ratione intelligibilis, deperditur ratio volibilis, siue diligibilis, & inuenitur ratio odibilis.

Ad quintum dicendum negando consequentiam. Ad probationem dicendum, quod ratio formalis attributi non excedit aeque bene nostrum intellectum, sicut ratio formalis diuinae essentiae: quia attributum sumptum se cundum suam propriam rationem, secundum quam al teri attributo, & etiam diuinae essentiae condistinguitur, sic non est infinitum, immo necessario, vt sic, est finitae rationis: Quod patet ex duobus, primo quia diuinae sapien tiae, vel cuicumque alteri attributo non conuenit infinitas, nisi inquantum diuinae essentiae identificatur. Secundo quia propria, & distincta ratio cuiuscumque attributi non potest sumi, nisi in comparatione ad extra, vbi tales perfectiones necessario sunt finitae, & ideo non oportei de vno attributo, vt attributum est, nostrum intellectum formare multa attributa.

Ad sextum dicendum, quod si attributa diuina considerantur quantum ad suam entitatem, & veritatem, seu omnia illa, quae ipsis realiter conueniunt, tunc intellectus perfectus, seu perfecte cognoscens, deberet per iudicium de eis habitum iudicare de ceteris, quamuis cconuerso eri possit de nostro intellectu hoc in via, cui sensibilia sunt primo, & magis nota: quia non sunt eade nobis magis nota, & naturae, vt patet 1. physicorum. Sicut enim se habet oculus noctuae ad lucem solis, sic animae nostrae in tellectus ad ea, quae sunt manifestissima in natura, vt dicitur 2. metaph. Si autem attributa considerantur quantum ad eorum distinctionem, tunc talis distinctio eis non comuenit, nisi secundum rationem, omnis autem intellectus illud, quod est mere secundum rationem, concipit in or. dine ad aliquid realiter sic se habens: ideo vt sic omnis in tellectus iudicium de perfectionibus attributalibus debet sumere ex iudicio, quod habet de talibus perfectionibus vt in creaturis realiter sunt distinctae. Cum dicitu in minori, quod attributa vt in diuinis sunt habent ratio nem recti, dico, quod verum est, quantum ad id, quod realiter eis conuenit: sed quantum ad eorum distinctionem, quae solum secundum rationem eis conuenit est econuer so: quia id, quod est realiter tale, magis habet rationem recti, quam id, quod ad comparationem sui est secundum tationem tale: sed illa distinctio in creaturis est realiter, & in diuinis est secundum rationem.

Ad septimum dicendum, quod non est simile: quia fide tenemus personas diuinas esse realiter distinctas; nisi enim ides hoc requireret, nullatenus poneremus personarum realem distinctionem, sed de attributis realem distinctio nem nec fide, nec ratione tenemus

Ad octauum dicendum, quod significatum omnium attributorum non minus Deo conueniebat ab aeternoquam nunc: distinctio tamen attributorum, vel non con ueniebat sibi ab aeterno: quia ea, quae secudum rationem sunt in Deo, poterunt sibi aduenire in tempore, vel si talis distinctio sibi couueniebat ab aeterno, hoc oportebat, inquantum Deus huiusmodi attributa comparabat ad ipsa creabilia per eundem Deum in tempore producenda Forte dices, quod tunc intelligere Dei distinctiuum, quo distinguit sua attributa dependeret a non ente, put a a creabilibus nondum creatis.

Respondeo, quod intelligere Dei non dependet ex hoab ipso creabili, sicut nec nunc ab ipsa creatura: quia non cognouit ab aeterno illam distinctionem per ipsum creabile, sicut nec nunc per ipsam creaturam, ita quod creatu ra, vel creabile sit Deo medium cognoscendi huiusmodi distinctionem:. Ipse enim cognoscit talem distinctionem per seipsum, licet ipsam cognoscat in ordine ad creabile, vel creatum, quamuis enim aliquid conueniat alicui por se, potest tamen sibi conuenire in ordine ad aliud, siue connotato quodam respectu ad aliud: essentia enim diui na est per seipsam omnium repraesentatiua, & tamen hoc sibi non pot conuenire, nisi connotato respectu ad ipsum epraesentatum. Item quamuis Deus per se ipsum intelligat essentiam suam, non potest tamen eam intelligero nisi intelligat creaturas. Sicut ergo non bene infertur, quod ex hoc diuinum intelligere dependeret ex creaturis, sic etiam in proposito &c

Ad argumentum principale patet per ea, quae dicta sunt ad formam quartae rationis positae contra quartum articulum.