Quaestio 1

Quaestio 1 An resurrectio mortuorum naturaliliter sit possibilis.

VTRVM secundum naturalem cursum nature, quam doque resurrectio hominum mortuorum sit futura Et videtur, quod sic. Quia nullum violentum potest essi perpetuum: sed separatio animae rationalis ab humano corpore est violentatergo huiusmodi separatio non potest esse perpetua. Sed quorum separatio non potest esse perpetua, illorum reunitio quandoque naturaliter ess futura. Cum igitur mortui hominis resurrectio non si aliud, quam animae rationalis cum suo corpore reunitio ergo & cetera. Maior patet. 2 coeli, & mundi. Patet etiam ista maior in singulis rebus, quarum habemus experier tiam, in quibus omnibus quicquid violentum est, vide mus deficere in sua duratione. Minor probatur, quia quorum coniunctio est naturalis, illorum ab inuicem se paratio est violenta. Sed coniunctio animae rationalis cum corpore humano est naturalis, ergo & cetera. Ma ior patet, quia sicut res violenter inde remouetur, vbi naturaliter quiescit, vt dicitur octauo Physicorum, sic res violenter separatur ab eo, cui naturaliter congiungi tur. Minor etiam patet, quia forma substantialis natura liter coniungitur suae propriae materiae: sed anima rationalis est forma substantialis hominis, & per consequens humani corporis, vt patet ex his, quae dixi, libro secundo, dist. 17. art. 3.

Contra, de priuatione ad habitum non fit regressus secundum cursum naturae, vt patet per Aristotelem, in li bro praedicamentorum. De cecitate enim ad visum non potest esse regressio per naturam: sed mors est maxima priuatio: ereo de morte ad vitam non poterit esse naturalis regressio, nec per consequens naturalites poteri fieri alicuius hominis a morte resurrectio. Hic primo vi dendum est, vtrum resurrectio mortuorum sit possibilis, Secundo, vtrum ad hoc sufficiat virtus, siue potentia naturalis. Tertio, vtrum homo resurgens, sit idem numero, qui fuit primo. Quarto, vtrum resurtectio fiat suceessiuevel subito.

RES OLVTI O. Et si mortuerum hominum vesur vectio actiua Dei virtute possib lis esse credatur: passiua quo que crtaturae potentia haud impoi sibilis tenenda est. quae sant potentia non naturalis (quandoqui dem non per naturase agens ad actam redigitur) sed potinebedientialis rite vocitatur, Peram igitur mortuorum resurre ctionem futuram esse & auctoritatibus, er congrais probaionibus persuadetur.

ARTICVLVSI. Vtrum Resirrectio mortuorum sit possibitis.

VANTVM ad primum sic procedam. Primo ponam quattuor conclusiones. Secundo recitabo quasdam falsas opiniones huiusmodi conclusionibus repugnantes

Conclusio prima est, quod resurrectio mortuorum est possibilis potentia actiua se tenente ex parte Dei: Quia non minus est possibile easdem partes eiusdem totius sibi mutuo reunire, quam ipsum totum secundum omnes suas partes de nihilo producere: Sed Deus potest totum hominem secundum omnes suas partes de nihilo producere, vt patet ex his, quae dixi, libro secundo, distinuaest1 arti

2 Preterea, si homo esset totaliter annihilatus, Deus osset eum recreare: ergo hominem morte corruptum Deus potest a morte resuscitare Consequentia patet quia minus videtur habere de esse possibili, quod est pe nitus annihilatum, quam illud, quod est suarum partium dissolutione corruptum Antecedens potest probari sicQuandocunque duo termini negatiui sunt eiusdem rationis, tunc quaecunque virtus potest de vno illorum tel minorum negatiuorum transire ad quedam terminun posituum, eadem virtus potest ab altero illorum termi norum negatiuorum transire ad eundem terminum po sitiuum: sed nihil praecedens hominis creationem, & ni- hil sequens hominis annihilationem sunt duo negatiui termini eiusdem rationis, & Deus sua virtute creatiua de vno iam dictorum terminorum negatiuorum transire potest ad esse istius hominis, scilicet Petri, vel Martini cre ando: ergo eade sua virtute potest trasire de altero ter mino negatiuo eundem hominem annihilatum recreando 3 Praeterea, ista videtur esse intentio Augustini, de ci uitate Dei, libro vigesimosecundo, vbi de carnis resurre ctione loquens, sic ait. Et si omnibus periisset modis, nec vlla eius materia in vllis naturae latebris mansisset, vnde vellet eam, repararet omnipotens

Secunda conclusio est, quod resurrectio mortuorum est possibilis potentia passiua se tenente ex parte creatu rae. Quia omne illud, quod absque repugnantia & impli catione contradictionis potest fieri circa aliqua entia positiua, respectu illius habent huiusmodi entia potentian passiuam: sed anima rationalis per mortem hominis separata a materia humana absque repugnantia potest huiusmodi materiae reuniri, & per consequens homo a mos te potest resurgeretergo respectu illius vnionis, & per con sequens respectu humanae resurrectionis est quaedam potentia passiua, se tenens tam ex parte animae, quam etiam ex parte humanae materiae. Maior patet, quia si non haberent potentiam passiuam respectu illius, tunc nullo modo posset fieri ex ipsis, uel circa ipsa: sed minor sufficienter patet ex probatione primae conclusionis, quia si implicaret contradictionem animam rationalem post mortem hominis reuniri humanae materiae, tunc impos sibilis esset mortuorum resutrectio, cuius oppositum probatum est conclusione prima.

Conclusio tertia, quod huiusmodi potentia passiua non debet dici naturalis, sed obedientialis. Quia omni- potentiae passiuae naturali correspondet aliqua potentia actiua in natura creata, per quam huiusmodi potentia passiua potest reduci ad actum: sed nulla potentia actiua est in natura creata, per quam iam dicta potentia passitia possit reduci ad actum, vt patebit in secundo istius quaestionis articulo: ergo &cetera. Maior etiam pate per Commentatorem, qui ait, quod omnipotentiae pas siuae in natura correspondet potentia actiua in natura Et istud dictum Auerrois est verum, si per potentiam passiuam in natura intelligit potentiam passiuam naturalem; quamuis non sit verum, intelligendo de potentia obedientiali: illi enim non respondet potentia actiua, existens in creatura, sed solum in creatore

Conclusio quarta est, quod hominum mortuorum re surrectio non solum est possibilis, sed etiam vere est futura Ista autem conclusio, quamuis sit verissima, tamen quia est articulus fidei, ideo non potest probari necessaria ratione, quamuis possit probari auctoritate, & rheto rita persuasione sic.

1 Iustum remuneratorem decet, vt illa coniungat in consolatione praemij, quae sua virtute coniunxerat in labore meriti: Sed Deus est iustus remunerator, & sua vir tute animam coniunxit corpori in labore meriti vitae praesentis: ergo animam corpori coniunget in consolatione praemij vitae futurae. Hoc autem fieri non potest nisi illi, qui decesserunt, resurgant a mortuis: ergo &c

2 Praeterea, praemium debet correspondere merito, & poena demerito: Sed animae praedestinatorum, seu saluandorum merentur in suis corporibus, & animae praescitorum, seu damnandorum demerentur in suis corporibus: ergo animae saluandorum tandem debent in suis corporibus praemiari; & animae damnandorum in suis cor poribus cruciari: hoc autem non fieret nisi tam boni, quam mali resurgant: ergo &c.

Praeterea, anima rationalis naturaliter appetit vni ri suo corpori: ergo in perfecta beatitudine ipsa anima est suo corpoti vnita. Antecedens patet per beatum Au gu, super Sen. ad litteram, vbi ait, quod anima beata re tardatur, ne tota intentione feratur in illud fummum caelum, scilicet in diuinam essentiam, propter appetitum, seu desiderium, quod habet ad viuificandum corpus suum Consequentia etiam patet: quia in perfecta beatitudino omne desiderium animae impletur, & quietatur: nam se cundum beatum Augustinum, ille perfecte beatus est qui habet quicquid vult, & nihil mali vult

4 Praeterea, istud patet etiam auctoritatibus sacrae scri pturae, quas Magister adducit hic in littera.

Sed contra praedicta primo est error Saducaeorum, & Epicureorum, qui simpliciter negant hominis post mot tem resurrectionem.

Quia, vt iste error ponit, forma substantialis hominis corrumpitur in morte, sicut forma alterius bestiae Et ad istus forte Saducaei mouebantur ex dictis Salomonis, qui ait, vnus est interitus hominum, & tumentorum: Sed iumentorum non est resurrectio, cum forma eorum simpliciter corrumpatur ergo nec hominum

2 Epicurei vero, qui erant centiles philosophi, moueri poterant ex dictis ipsius Iob. quae dicta apud multos Qentiles fuerunt: quia & ipse Iob. erat dentilis: Dicit enim Iob, Homo cum dormierit, non resurget, donec atteratur caelum Sed celum numquam atteretur, cum sit incorruptibile non solum secundum Epicureos, sed etiam secundum omnes philosophantes: ergo homo numquam resurget

Sed iste error, non solum auctoritate scripturae verum etiam naturali ratione potest confundi, quantum ad illud quod dicunt, formam substantiale hominis esse corru ptibilem: quia naturali ratione potest probari, quod an ma intellectiua est incorruptibilis: sed vt probaui lib. 2 di. 17. anima intellectiua est forma substantialis hominis ergo contra istum errotem necessaria, & naturali ratione probari potest, quod forma substantialis hominis non corrumpitur in morte hominis, sicut forma bestiae.

Ad primum dicendum, quod Salomon in illo libro loquitur tamquam concionator, allegans pro duabu oppositis partibus, scilicet stultorum, & sapientum: Et pllegando pro parte stultorum, qui totam suam felicita tem reputant delectationem vitae praesentis, dixit verba praedicta, & multa alia, quae sequuntur eodem. c. Sed allegando pro parte sapientum, qui tenent veritatem, rotum dicit oppositum: Vnde vlti. e quasi expresse videtui prophetare de hominum resurrectione, & de futuro iudicio, dicens, Memento creatoris tui in diebus iuuentutis tuae, antequam veniat tempus afflictionis tuae, antequam tenebrescant sol, & lumen, & luna, & stellae. Et sequitur infra, Excelsa quoque timebunt, & formidabunt in ia, florebit amigdalus, impinguabitur locusta & dissipa bitur capparis quoniam ibit homo in domum aeternitatis suae. Et in fine concludit, dicens, Cuncta, quae fiunt, adducet Deus ad iudicium pro omni reatu, siue bonum, siue malum sit.

Ad secundum dicendum, quod quamuis caelum non atteratur, quantum ad substantiam, tamen atteretur, quamtum ad influentiam, quia post mortuorum resurrectionem, tunc cessabit caelum influere, quo ad istorum infe riorum generationem vel potest dici, quod corpora so lida, quanto magis fricantur, & teruntur, tanto magis cla rificantur, & poliuntur: Et quia ante tempus resurrectio nis, caelestia luminaria obscurantur, & in ipso tempere, resurrectionis clarificabuntur: quia sicut dicit. lsa lumen lunae erit sicut lumen solis, & lumen solis septempliciter: deo Iob, pro tempore resurrectionis, dicit celum atteri; idest clarificari, & poliri. Vnde non oportet pro Epicureorum errore dicta beati Iob allegare: quia ipse totali. ter est ad sensum oppositum, sicut patet. 10. c. sui libri, vbi ait, Scio enim, quod redemptor meus viuit, & in no uissimo die de terra surrecturus sum, & rursum circundabor pelle mea, & in carne mea videbo Deum Saluatorem meum

Conclusio secunda predicta est error Manichaeorum, qui dicebant, animas per morte ab humanis corporibus separatas vniri corporibus bestiarum, & hoc pones mores bestiales, quos in corporibus humanis prius exercuerunt. Nam anima superbi, secundum istos vnietur corpori leonis; anima rapacis vnietur corpori lupino, & sic de aliis.

Sed istud dictum cum hoc, quod est erroneum, etiam nul lius apparentiae videtur habere pallium: quia numquam ans ma bonis informabit corpus leonis: ergo multo minus anima hominis. Antecedens est votum apud omnes philosophantes. Consequentia patet: quia inter formam sub stantialem, & eius materiam debet esse naturalis proportio bed maior est proportio inter animam, seu formam bouis, & corps leonls, quam inter formam hominis, & corpus leonis.

Tertio contra praedicta est error Porphytu: Quia, Vt recitat beatus Aug. in lib de ciui Dei. Porphyrius philo ophus posuit animas humanas esse immortales, & a corporibus humanis in puncto mortis separari, & numquam postea alicui corpori reuniri.

Nam si alicui corpori reunirentur, tunc sua felicitas, & perfectio impediretur. Et pro isto errore allegatur auctoritas scripturae sacrae, vbi dicitur, Corpus, quod corrt itur, aggrauat animam, & deprimit terrena habitatis sensum multa cogitantem

2 Praeterea, illud, quod est impeditiuum meriti in hac vita, hoc non debet vniri animae tempore sui praemij in tutura vita. Sed in hac vita corpus impedit meritum: quia sicut dicit Apostolus, Caro concupiscit aduersus spi ritum; Et idem Apostolus ait, video aliam legem in membris meis repugnantem legi mentis meae, & captiantem me in legem peccati

3 Praeterea, quae per sententiam iusti iudicis sunt ab inuice separata, illa nuquam debent reuniri: Sed mors corporalis, qua anima separatur a corpore, est inflicta homini iusto Dei iudicio propter peccatum primorum pa rentum: ergo &c. Maior patet: quia sententia iusta non debet reuocari. Minor etiam patet in Sen vbi ait dotinus ad Adam, In sudore vultus tui vesceris pane tuo, donec reuertaris in terram, de qua sumptus es, quia pul uis es, & in puluerem reuerteris.

4 Praeterea, Apostelus dicit, Caro, & sanguis regnum dei non possidebunt. Sed corpus humanum includit tarhem, & sanguinem: ergo anima sine corpore possidebit regnum.

Sed etiam istius erroris defectus patet per ea, quae dieta sunt pro quarta conclusione

Ad primum igitur dicendum, quod licet corpus grossum, & corruptibile aggrauet animam, tamen corpus glori ficatum, & incorruptibile, quale erit corpus animae beate non aggrauat, sed potius delectat animam.

Ad secundum dicendum ad minorem, quod eorpus hunianum, dupliciter potest considerari. Vno modo, vtcreatura Dei est. Alio modo, ut fomite pec canti vitiatum est. Primo modo, minor est falsa, quamuis secundo modo sit vera. Et ideo, quamuis bene concludatur, quod corpus, ut uiciatum est fomite peccati, non reuniatur animae beatae: quia, vt sic: in hac uita est meriti impeditiuum, tamen ex hoc non debet concludi, quod non reumatur animae beatae, ut creatura Dei est, & vt etiam in hacuita, deuictis uitiis, fuit instrumentum animae, quo aeternae vitae praemium merebatur.

Ad tertium dicendum, quod maior non est vera, maxime si non est intentio iudicis, quod illa, quae separat, in omnem euentum maneant separata. Exemplum de sententia diuortii, qua causa fornicationis coniuges ab inuicem separantur, & tamen quandoque reconciliantur, quis in tali sententia non fuit intentio iudicis, quod coniux in nocens non posset sibi reconciliare nocentem. Sic in proposito, propter peccatum primorum parentum Deus tulit sententiam diuortit inter corpus, & animam, cuius sen tentiae effectum patitur homo in hora mortis, quae sen tentia nuquam reuocatur, tamquam iniuste lata, sed super rigore sui effectus dispensatur per clementiam iudicis in ho ra resurrectionis: & dcinceps non ligat illa sententia: quis non fuit intentio iudicis, quod post illam reconciliationem fiendam in hora resurrectionis, duret effectus diuor tii memorati.

Ad quartum dicendum, quod Apostolus loquitur de carne, & sanguine, vt per peccatum infecta sunt, & non vt a Deo creata sunt, & per eundem Deum tunc glorificata erunt: quia, vt sic, regnum Dei consequentur

AR TI CVLVS II. Vtrum ad refirrectionem mortuorum sufficiat virtus siue potentia na¬ C e turalis.

SVANTVM ad secundum articulum est sciendum, quod duplex est virtus ereaturae. Actiua, scilicet & passiua, & secundum hocenen istum articulum pono tres conclusiones cum vno corollario, quod sequitur ex huiusmodi conclusionibus. Secundo, recitabo quandam falsam opinionem, quae repugnat tam corollario, quam ipsis conclusionibus.

Conclusio prima est, quod ad hoc, vt quandoque fiat mortuorum hominum resurrectio, non sufficit actiue vir tus cienturae.

1 Quia nulla virtus creata sufficit ad efficiendum aliuam creaturam incorruptibilem, & immortale: Sed quilibet homo post resurrectionem, erit incorruptibilis, & immortalis: ergo &c. Maior patet, quia cuiuscumque substantiae creatura est causa effectiua; illius est causa per mo¬ tum, & transmutationem materiae, & per consequens, illud

est corruptibile, cum materia trasmutabilis sit, qua res po test esse, & non esse, vt qicitur. 8. meta. Minor ettiam patet auctoritate Apostoli. qui. 1. ad Cor. 15. ait, Canet enim tu ba, & mortui tesurgent incorrupti, & nos immutabimur; oportet enim cotruptibile hoc, induere incorruptionem, & mortale hoc, induere immortalitatem.

2 Praeterea, sola virtus creata actiue, vel effectiue, non sufficit ad hois generationem :ergo multo minus suffiot ad hominis resurrectionem Consequentia patet: quia mi nus videtur virtutem creatam excedere hominis generatio, quam mortui hominis resuscitatio, vel resurrectio. Antecedens etiam patet, quia quamuis. 2. physic, homo dicatur generare hominem & sol, quantum ad corporis dispositionem, tamen nec sol, nec homo potest generare hominem, quantum ad formae substantialis introductionem: Nam anima intellectiua non educitur de materia, sed inducitur ab extra, vt patet per philosophum. Deus enim huiusmodi animam crcando infundit & infundendo creat, vt ait Beatus Aug.

1 Forte dicetur, quod Apostolus resurrectionem mot tuorum assimilat uiufficationi grani mortui; Item Iob 4 resurrectio assimilatur germinationi ligni praecisi. Cun ergo ad viuificationem grani mortui, & ad germinationem ligni praecisi sufficiat virtus creaturae, ergo uidetur, quod, eadem uirtus sufficiat pro mortuorum resurrectionem.

2 Praeterea, P. Augu attendens praedictas assimilatio, nes in libro de quantitate animae, ait: Si cursum naturalium rerum attendamus, certius erit nobis resurrectionem esse futuram, quam solem cras oriri. Sed de his, ad quae non sufficit virtus cteaturae, non possumus esse certi: ergo &c.

Ad primum dicendum, quod tam Apostolus, quam etiam ipse Iob, arguunt per locum a minori affirmatiue, quasi dicant, Si virtus creata, quae est virtus finita, potest granum viuificarc, & lignum praecisum facere germinare, multo magis uirtus diuina, quae est infinita, potest mortuos susci tare. Et ideo ex illis auctoritatibus nihil habetur contra presens propositum.

Ad secundum dicendum, quod dictum Augustini intelligendum est de certitudine fidelis adhaesionis, & tali certitudine possumus esse certi de multis, ad quae non sufficit virtus creaturae. Vnde multum refert de aliqui bus ha bere certitudinem adhaesionis, & certitudinem naturalis euidentiae, seu scientificae demonstrationis

Conclusio secunda est, quod ad hoc, quod fiat resurrectio, sufficit passiue virtus creature.

1 Quia quicquid est possibile potentia passiua, se te nente ex parte creaturae, ad hoc sufficit passiue virtus crea turae. Sed resurrectio est possibilis potentia passiua, se tenente ex parte creaturae, at lam patuit articulo primo, con clusione secunda: ergo &c.

2 Praeterea, quicquid passiue recipitur in creatura, ad hoc passiue sufficit virtus creaturae, supposito, quod aliquid ipsius recipientis praecedat hurusmodi receptio¬¬ nem. Sed resurrectio quandoque passiue recipietur in creatura, puta in nouissimo die, quando mortui resurgent incorrupti, & aliquid ipsius resurgentis praecedit resurrectionem in se receptam, puta, anima, & materia, quarum coniunctione integratur homo resurgens ergo &c. Notanter autem addidi in maiori, supposito, quod aliquid, &c ad praeuemendum instantiam de creatione, quae recipitur in creatura, & tamen ad hoc, quod sit creatio, non sufficit passiue aliqua virtus creaturae; eo, quod creatio ni

hil praesupponat Conclusio tertia est, quod huiusmodi sufficientia passiue se tenens ex parte creaturae respectu resurrectionis non conuenit creaturae secundum rationem seminalem, sed solum secundum rationem obedientialem, secun dum quam rationem ex creatura potest omnc illud fieri, quod Deus vult ex creatura facere: Quia licet, secundum rationem seminalem de sanguine menstruo, mediante vi rili semine in naturali matrice recepto, formari possit corpus humanum, tamen, secundum rationem seminali non potest immediate de pulueribus terrae formari corpus humanum, sicut formabitur in resurrectione mortuo rum. Vnde sicut costa Adae, de qua formatum fuit corpus Euae, non habuit in se habilitatem secundum rationem seminalem ad huiusmodi formationem, vt declaraui lib2. dist. 18. sic resolutis humanis corporibus in puluerem terrae, huiusmodi puluis non habet habilitatem in se, secundum seminales rationes ad hoc, vt immediate de ipso formentur humana corpora perfecte disposita ad recipiendum animas rationales, ergo &c.

Ex his praedictis potest inferri corollarie, quod mortuorum resurtectio non est mutatio naturalis: sed simpi citer supernaturalis. Quia illa mutatio, vel innouatio, no debet dici naturalis, ad quam perficiendam, nec actiue, nec passiue modo naturali sufficit virtus naturae creatae. Sed ad perficiendam mortuorum resurrectionem non suf ficit virtus naturae creatae actiuae, vt iam patuit ex prima conclusione, nec passiuae modo naturali, puta, secundum rationes seminales, vt patuit ex tertia conclusione; ergo &c

Sed contra istud corollarium, ac contra primam, & ter tiam conclusionem istius secundi articuli est aliquo modo error quorundam philosophorum, qui posuerunt circulationem animarum, dicentes, quod post triginta sex millia annorum idem homo, qui nuc viuit, per naturalem reunionem eiusdem animae ad idem corpus tunc viuet, & idem quoe nunc agit, vel patitur, tunc aget vel patietur. Vnde P. Aug. 12. de ciu dei tangens istorum errorem dicit istoi posuisie temporum, temporaliumque rerum volumina repeti, vt sicut in isto saeculo Plato philosophus in vrbe Atheniensi, & in ea schola, quae academica dicta est discipulos docuit, ita per innumerabilia retro secula, multum quidem prolixis interuallis: sed tamen certis idem Plato, & eadem ciuitas, & eadem schola, iidemque discipuli repetiti, & per innumerabilia deinde secula repetendi sint Fomentum autem istius erroris fuit.

1 Quia infra triginta sex millia annorum caelum stella tum complet suum proprium motum, vt declaraui ex di ctis Prolomaei, superius libu secundo distinct, secunda qua stion. 2 artic. 3. Compieto autem iam dicto motu, tunc si cundum istos, omnia corpora caelestia redeunt ad eundi fitum, & per consequens, habent eandem influentiam, quam habuerunt, quando tempus predictorum annori incepit. Et quia redeunte eadem causa, necessario redit idem effectus, & caelum per suam influentiam est causomnium istorum inferiorum: igitur completis trigintasex millibus annorum, red eunt omnia inseriora, secundum eandem substantiam, & secundum easdem operationed

2 Praeterea, pro iam dicto errore potest argui sic. Si huiusmodi rerum omnium non esset circulatio, tunc pos set aliquid de nouo fieri, quod antea non praecessit. Sec consequens est falsum: ergo & antecedens Falsitas consuquentis patet, Ecclesiast. primo, vbi dicitur sic. Quid est, quod fuit) ipsum, quod futurum est, quid, est, quod factun estripsum, quod faciendum est, nihil sub sole nouum, nec valet quisquam dicere, ecce hoc recens est; iam enim pra cessit in seculis, quae fuerunt ante nos. Consequentia etia patet: quia ad oppositum consequentis sequitur oppositum antecedentis,

Praeterea, contra corollarium arguitur sic. lllud, quam est commune omnibus indiuiduis alicuius speciei, hoest quid naturale. Sed resurrectio a mortuis erit commi nis omnibus indiuiduis humanae specier: ergo resurrectio a mortuis fiet naturaliter, & debet dici naturalis. Maior patet per Dam. lib. 3. Minor patet per Apostolum, 1. ad Cor, vbi ait. Omnes quidem resurgemus: sed non omnes immutabimur

Praeterea, quanto terminus motus, vel mutationis est permanentior. & connaturalior, tanto motus, vel mi tatio ad ipsum magis debet dici naturalis, Sed termi nus resurrectionis, puta, vnio animae rationalis cum corpore est maxime permanens, & conaturalis, quia durabit in perpetuum; ergo resurrectio debet dici maxime naturalis.

3 Preterea, materia corporis humani maiorem habet aptitudinem ad hoc, vt ex ea formetur corpus humanu quam ad hoc, vt ex ea formetur corpus serpentinum:; Sed mortuo homine, tunc ex materia corporis sui potest for mari corpus serpentis, vel alterius vermis naturaliter: er go ex ea poterit formari corpus humanum naturaliter, & per consequens resurrectio, qua anima humana iungetur illi corpori naturaliter formato, & disposito, erit na¬¬ turalis.

S Praeterea, sicut motus ad vbi tunc dicitur naturalis quando ipsum mobile acquirit talem locum, in quo naturaliter quiescit; sic motus, vel mutatio ad formam tunc dici debet naturalis, quando materiae dispositae acquiritur talis forma, qua huiusmodi materia naturaliter perficitur: sed in resurtectione acquiritur corpori hu mano anima rationalis; qua huiusmodi corpus naturaliter perficitur: ergo &c. Maior patet, quia dicitur. 5. physicorum, quod talis motus est naturalis, qui est ad quietem naturalem. Patet etiam minor quantum ad ambas suas partes.

7 Praeterea, illud, quod naturaliter appetitur ab anima rationali, hoc videtur esse naturale. Sed resurrectio naturaliter appetitur ab anima rationali; quia anima etiam peata naturaliter appetit suo corpori reuniri, vt patuit su perius auctoritate beati Augustini¬

Ad primum dicendum, quod supposito corpora caelestia quandoque habere eandem influentiam, quam primo habuerunt, tamen non est necesse eosdem effectus re dire: quia possibile est materiam non esse eodem modo dispositam, & per consequens, sub secunda infiuentia non fieret talis effectus, qualis fuit sub prima, eo, quod eadem infiuentia in materia aliter, & aliter disposita, sit apta na ta producere alium, & alium effectum. Etiam propter li berum arbitrium hominum multi effectus possent impe diri, ne fierent, posito bene, quod omnino eadem cae¬¬ lestis constellatio, & influentia quandoque rediret. Etiam dato, quod propter eandem influentiam caelestem, mate ria eodem modo existente disposita rediret similis effectus in specie, tamen non esset forte possibile, quod rediret idem effectus numero per huiusmodi naturalem infiuentiam: quia non potest esse minor diuersitas in effectu, quam in causa. Sed actus redeuntis influentiae non est idem actus numero, qui fuit sub priori infiuentia: ergo effectus causatus per talem actum, non potest esse idem numero, Et per consequens, redeunte praedicta iuffuentia non redit eadem ciuitas, & cadem schola, & idem Plato & iidem discipuli audientes eundem Platonem in eisdem scholis, sicut iste error ponit

Ad secundum dicendum, quod consequens non est fal sum. Ad probationem respondet beatus Augustinus. I2. de ciui dei dicens, quod illud quod fuit, est futurum secun dum identitatem specificam, puta, idem specle, non autem idem numero. Etiam ibidem dicit, quod aliqui sic intelligunt illa verba, quod illa, quae futura sunt, praefuerunt non in sua propria existentia: sed in dei prouidentia, & hunc dicunt fuisse intellectum Salomonis. Posset etiam dici sicut dixi ad primum argumentum factum contra primum articulum istius quaestionis, scilicet quod istis, & consimilibus verbis Salomon, tamquam conciona tor, allegat pro parte stultorum, & per consequens pro parte istorum philosophorum, qui in istis circulationibus, & multis aliis erroneis suis opinionibus putantes, se esse sapientes, stulti facti funt, sicut ait Apostolus. Vnde contra iam directae circulationis stultitiam allegat Augustinus. 12. de ciui. Dei dictum Apostoli quo ait, Christus, resurgens ex mortuis, iam non moritur. Et prima ad Thes. Et sic semper cum domino erimus.

E exiam illud psalmi, ru Domine seruabis nos, & custodies nos a generatione hac in aeternum. Et subdit immediate Augustinus, Satis aestimo istis conuenire, quod sequitur in psal, eodem post verba praedicta, In curcuitu im Pij ambulabant

Ad tertium dicendum, quod aliquid esse commune omnibus indiuiduis alicuius speciei, potest contingere du pliciter. Vno modo, quod ipsis conueniat a principio inarinseco, vel a causa naturali. Alio modo, a principio extrinseco, Sa causa supernaturali. Si esse comune accipitur primo modo, tunc quamuis maior site vera, tamen minor est falsa. Si secundo modo, tunc econuerso minor est vera, sed maior est falsa. posito enim, quod Deus omnes ho mines poneret in caelo, tamen esse hominis in caelo non conueniret sibi naturaliter,: sed solumlsupernaturaliter: Sic in proposito &c.

Ad quartum dicendum, quod maior non est vera, si ter minus acquiritur per motum causatum a principio extrinseco, non conferente vim passo: Quamuis enim locus magis deorsum sit connaturalior graui, quam locus minus deorsum: tamen si vna sagitta caderet, & propria sua grauitate moueretur ad locum minus deorsum, ille motus esset naturalis: eo, quod motus talis causaretur a principio intrinseco, & naturali: & si eadem sagitta proiiteretur violenter cum arcu ad locum magis deorsum, iste motus esset violentus, & non naturalis; esset enii multo velocior, quam si a naturali grauitate illius sagittae causaretur. Vnde ad hoc, quod motus sit naturalis, non sufficit, quod terminus acquuisitus sit connaturalis ipsi mobi li, sed etiam requiritur, quod huiusmodi motus causetur a principio naturali, & modo naturali. Cum igitur resurrectio causetur a principio extrinseco, & supernaturali, & rmodo non naturali, sed potius mirifico, & supernaturali. adeo non debet dici mutatio naturalis, non obstante, quod eius terminus sit multum permanens, & in perpetuum duraturus.

Ad quintum dicendum, quod maior non est vera, loquendo de aptitudine, quae conuenit materiae hominis mortui secundum potentiam naturalem, seu secundum rationem seminalem, de qua aptitudine procedit istud ar gumentum, vt patet in minori propositone. Natio autem istius negationis patet ex his, quae dixi in tertia conclusione istius secundi articuli.

Ad sextum, patet per ea, quae dicta sunt ad quartum al gumentum.

Ad septimum, nego maiorem, quia semper viuere naturaliter appetitur ab anima rationali, etiam quando con iuncta est corpori corruptibili, & tamen hoc non potest sibi competere per naturam. Etiam minor non est veraAd probationem dicedum, quod supposito, quod anima beata, hoc appetat, tamen anima damnata hoc nos appetit, vt inferius magis patebit. Et per consequens patet, quod istud desiderium non est simpliciter naturale quia non conuenit omnibus indiuiduis eiusdem specici

DARTICVLVS III. Vtrum homo vesurgens sit idem numero, qui fuit primo

QVANTVM ad tertium articulum dicendum, qoi 4 mo, qui nunc viuit; idem numero resurget in ex tremo iudicio, in quo vniuerfalis fiet hominum resurrectis t1: Quia in illo iudicio sic fiet resurrectio, sicut exigit diuina iustit ia: Sed planum est, quod diuina iustitia exigit, vt o mo inem numero, qui meretur in via, praemietur in pa tria, & qui demeruit in ista vita, puniatur in aeterna vita quia loquendo de pena aeterna, filius non portabit iniqui tatem patris, vt testatur dominus per fxechielelprophetam: aequali etiam ratione filius non consequetur premis aeternum patri suo debitum. Et si non filius, ntulto minu quicim que altus a metente homine naturaliter distinctus

2 Praeterea, reunitis elusdem vnibilibus numero, resultat idem vnitum numero: Sed in resurrectione eadem anima vnietur eidem corpori numero, cui prius fuit vnita, saltem quantum ad illam portionem corporis, quae est de veritate humanae naturae: ergo resurget idem homo numero. Maior patet, quia dato, quod partes domus ab inuicem resoluantur, tamen si parietes, qui primo fuerunt, repositi fuerint super eodem fundamento, & idem tectu super eisdem parietibus reponatur, eadem domus resulta bit, quae primo fuit, quia semper ex eisdem partibus aptum natum est resultare idem totum. Minor patet, & etiam. conclusio principalis, auctoritate sacrae scripturae, vbi ait lob, Rursum circundabor pelle mea, & in carne mea videbo deum, saluatorem meum: Quem visurus sum ego ipse, & oculi mei conspecturi sunt, & non alius;

Sed contra istud est quorundam philosophorum er- ror, qui cum praecedenti errore in hoc conuenit, quod pu suit animam, quae in morte separatur, quandoque naturaliter corpori reuniri: Sed in hoc differt a praecedenti, quod posuit animam non reuniri eidem corpori numero, sed solum eidem specle, & per consequens, secundum istos, non reuerititur idem homo numero, sed tantum modo idem specie. Vnde beatus Augustinus, tangens istum etro rem in lib de ciui. Dei, Dicit Pytagoram dixisse se prius. fuisse Eusebium, quia putauit animam suam prius fuisse animam cuiusdam, qui vocabatur fusebius.

1 Potissimum autem motiuum istius erroris, quare scilicet isti, & etiam praecedentes, posuerunt animarum circulationem, fuit ex mudi aeternitate, & humanae aiae immortalitate. Quia qui ponunt humanam generationem ab aeterno durasse vsque modo, & animas humanas incos tuptibiles, inter duo mala incidunt in vnum, vel, quod po nant actu infnitas animas simul esse, vel quod eadem anima fuerit forma multorum corporum. Et quia infinitum. in actu horrueruut isti philosophi: ideo in aliud inconue niens inciderunt, ponendo animarum circulationem mo do, quo dictum est.

2 Praeterea, contra praedictam veritatem, & pro isto er rore potest argui sic, quorum substantia periit, non redeunt eadem nnmero, vt patet12. de generatione: Sed quando moritur homo, tunc substantia sua periit, puta psa humanitas, quae est substantia hominis, cortumpitur in morte per separationem animae rationalis a corpore: ergo &c.

3 Praeterea, idem numero non potest terminare duas generationes naturales: ergo idem numero non potest terminare generationem naturalem, & resurrectionem super naturalem. Antecedens est notum, quia generationes, & motus, numerantur, & specificantur ex luis terminis, Consequentia probatur, quia cum mutationes specificentur ex terminis: igitur mutationes magis distantes non possunt habere terminos minus differentes: sed plus distat generatio naturalis a supernaturali resurrectione, quam ab alia naturali generatione: ergo non minus distabit terminus resurrectionis a termino generationis, quam terminus alterius vnius generationis a termino alterius generationis.

Praeterea, impossibile est idem numero esse mortale& immortale: Sed homo in hac vita est mortalis, & poss esurtectionem est immortalis; ergo non erit idem numero. Maior patet, quia. 10 meraphi. dicitur, quod corrus ptibile, & incorruptibile, differunt plus, quam generes sed quae differunt genere, differunt specie; & quae differum specie, differunt numero, vt patet in lib Porphyrii, & s metaph ergo. &c. Minor patet ex dictis Apostoli superius allegatis.

3 Praeterea, sicut se habent generationes ad generata, sic se habent vniones ad vnita, sed ex diuersis generationibus sufficienter arguuntur diuersa generatatideo ex diuerfis vnionibus arguentur diuersa vnita. Cum igitur alia fuerit vnio animae rationalis cum humano corpore, an te mortem hominis, & alia post tempus resurrectionis non erit vnum vnitum huiusmodi vnionibus dene mina tum, & per consequens, non erit vnus homo.

4 Praeterea, esse hominis non est idem ante mortem hominis, & post resurrectionem: ergo nec idem homoConsequentia patet. Probatur antecedens, quia esse hominis, antequam moriatur est corruptibile, sed post resur rectionem est incorruptibile.

V Praeterea, corpus humanum quandoque non potest redire idem numero: ergo nec idem homo. Consequentia patet, quia ad naturalem identitatem vniti, requiritu naturalis identitas cuiuslibet vnibilium integrantium essentiam ipsius vniti: sed essentia hominis integratur ex anima, & corpore. Antecedens probatur, quia eadem pos tio materiae potest suceessiue fuisse sub formis multorum hominum, Sed eadem portio materiae non potest simu informari diuersis formis humanis: ergo supposito, quod illa portio materiae resurgat in vno homine, tunc non po terit resurgere in aliis hominibus, & per consequens nul lus aliorum habebit idem corpus, quod primo habuit. Maior patet, quia post mortem hominis eadem portio materiae, quae prius erat sub forma hominis, postea erit sub forma terrae, & postea, germinante terra, erit sub forma herbae, quam si comederet mulier, poterit esse sub for ma sanguinis menstrui, de quo sanguine poterit iterum formari corpus humanum, si mulier illa conceperit, & tumo praedicta portio materiae, iterum informabitur forma humana, quando illud corpus in vtero erit animatum anima intellectiua, & mortua ille prole, tunc iterum poterit consimilis circulatio fieri, & sic eadem portio materis poterit informari tertia anima intellectiua, & iterata huiusmodi circulatione, erit sub quarta anima, & postea sub quinta, & sic deinceps. Minor etiam patet, quia si eadem portio materiae simul informaretur diuersis animabus in tellectiuis, quae sunt formae humanae, tunc illud composi tum, vel esset vnus homo, vel plures. Si vnus, tunc vnus homo simul haberet plures animas intellectiuas. Si plures, tunc plures homines haberent tantum modo vnum corpus humanum: Quorum vtrumque est incoueniens, & monstruosum, qualia non erunt in resurrectione mortuorum: ergo &c.

Ad primum dicendum, quod quamuis illud motiuum innitatur vni fundamento vero, scilicet animae humanimmortalitati, tamen innititur alteri fundamento falso, scilicet mundi aeternitati, & ab aeterno hominum generationi, & ideo non mirum, si ex illo falso fundamento multa falsa isti philosophi deducebant. Etiam infinitatem animarum, quam isti reputant impossibilem, alij non re putarent impossibilem, vt patet ex his, quae dixi libro 2dist. 1. 4. 2. art. 4. conclusione quarta.

Ad secundum dicendum, quod quamuis substantia, quae periit, non possit redire eadem numero, virtute agentis naturalis, quod agit mediante motu, & transmutatione, quia sicut motus interruptus, non potest redire idem nu mero, sic agens, mediante motu, non potest illud, quod induxit per motum, postquam corruptum est, reducere idem numero: tamen, virtute agentis infiniti, quod potest quamlibet creaturam producere absque motu, & transmu tatione, substantia, quae periit, potest eadem numero restaurari. Et quia de tali agente ad presens loquimur, ideo patet, quod in proposito maior est falsa.

Ad tertium nego consequentiam. Ad probationem di cendum, quod licet maior sit vera, quando vtraque muta tio est actus finitae virtutis, & presupponit motum:tamen non est vera, quando altera procedit ab infinita virtute quae immediate potest dare esse sine motu, & transmuta tione; simplex enim actio illius virtutis potest reductiue seu restauratiue terminari ad illud idem numero, ad quod actio finitae virtutis productiue prius terminabatur, & hoc propter plenum dominium, quod habet huiusmod virtus infinita super omnem crcaturam creatam, & creabilem

Ad quartum, nego maiorem, quia illud idem quodest per naturam hic in via mortale, potest in patria per gratiam, & gloriam fieri immortale¬ Ad probationem dicendum, quod quamuis corruptiti le per naturam differat genere ab incorruptibili per naturam: tamen ab incorruptibili per dei gratiam nec oporret, quod differat genere, nec specle, nec numero: Nam corruptibile per naturami, & incorruptibile per gratiam, simul possunt eidem inesse nec aliquam ad inuicem habent repugnantiam.

Forte dicetur, quod quamuis isto modo bene saluetur incorruptibilitas beatorum, tamen ex his non potest saluari incorruptibilitas damnatorum, quia damnati sunt tam gratia, quam gloria priuati, & per consequens de corporibus damnatorum ratio non videtur esse soluta. Dicendum, quod licet damnati post diem extremi iudici non sint incorruptibiles per gratiam, vel gloriam, sunt ta men incorruptibiles propter cessationem motus coeli; quia sicut cessante motu coeli, non fiunt generationes hominum, sic etiam non fient corruptiones hominum. Modo non est inconueniens vnum, & idem esse corruptibile, sup posito motu coeli, qui est principium generationis, & corruptionis in rebus inferioribus, vt patet. 2. de generatione, & idem esse incorruptibile cessante iam dicto motu; Et ista solutio est vniuersalis, quantum ad damnatos, & & beatos: quauis prima sit specialis, quantum ad beatos. Etiam ad praedicta sufficere posset solum diuinum velles quia dato, quod coelum in perpetuum moueretur, & quatum in se esset, semper influeret, quantum ad generationem, & corruptionem istorum inferiorum, tamen Deus posset quandocunque sibi placeret, & ante resurrectionem, & ost resurrectionem, huiusmodi influentiam suspendere; quantum ad hominum corruptionem, sicut etiam suspen dit actionem ignis respectu trium puerorum, existentium in camino, quo facto, homo numquam corrumperetur, quamuis ex sua natura, de communi, cursu rerum naturatium, esset corruptibilis.

Ad quintum dicendum, quod vnio, potest tripliciter ac cipi. Vno modo, prout est vnientis actio Alio modo, vt est vnitorum passio. Et his duobus modis maior non est vera in illo sensu, quo mediante minori, trahitur ad propositum. Nam generatio est actio productiua, & non vnio: & ideo quamuis ex iteratis generationibus proprie dictis; bend arguatur differentia generatorum, tamen ex multiplicatione vnionum, non potest argui differentia totorum vnitorum, dummodo in qualibet vnione concurrant eade vnibilia, & eodem modo disposita, uel situata. Exemplum patuit superius de partibus domus ab inuicem sepnratis, & iterum reunitis. Tertio modo, vnio dicit relationem fundatam super ipso toto vnito, & sic falsum supponitur in prosillogismo, quia ista vnio, siue relatio non estalia ante mortem hominis, & post tepus resurrectionis: Quia quamuis destructo fundamento, destruatur relatio, quae fundatur in ipso: tamen si idem fundamentum numero reducitur ad esse, reducitur etiam eadem relatio numero, supposito, quod terminus illius relationis remanserit, vel si destructus fuerit, etiam ipse idem numero reparetur. Nam quotiescunque ponuntur eadem extrema numero, toties ponetur eadem relatio, numero. Si enim hoc non esset, tunc beata Virgo non fuisset eadem maternitate Mater Christi, postquam Christus surrexit a mortui qua fuit Mater eius, antequam moreretur in cruce, quia maternitas vere cessauit esse in virgine quando cessauit filiatio ex parte filiij morientis in cruce, quae maternitas iterum coepit, esse inuirgine, quando filius uirginis reurrexit a morte. Etiam eadem maternitas destruebatur destructione fundamenti, moriente gloriosauirgine; & tamen eadem maternitas numero reuertebaturi, reparato eodem fundamento, quando gloriosa uirgo maietate diuina fuit a morte suscitata. Cum igitur extrema praedictae unionis uirtute diuina, eadem numero reparen tur in resurrectione mortuorum, ut catholica fide supponimus: sequitur, quod similiter eadem unio numero reuertatur.

Ad sextum dicendum, quod duplex est esse, scilicet esse essentiae, & istud, secundum omnem opinionem, ess ldem quod essentia: &ideo sicut corrumpitur corrupta essentia, sic idem numero reparatur diuina virtute repara ta eadem essentia hominis in mortuorum resurrectione. Aliud est esse existentiae. Et de isto sunt variae opiniones Quia quidam dicunt, quod etiam istud esse non differt ab es sentia: & ideo, secundum istos eodem modo dicedum est de esse existentiae, ficut iam dictum est de esse essentiae. Alij dicunt, & verius, vt tredo, quod esse existentiae differt ab essentia. Et isti quantum ad esse hominis, sunt bifurcati. Quia quidam dicunt, quod esse existentiae in homine est simpliciter corruptibile, alias homo non posset corrumpi. Alij di cunt, & forte melius, quod istud esse non est simpliciter corruptibile, quia quamuis homo cotrumpatur, tamen cum isto esse existentiae; anima separatur a corpore quia quando anima separatur a corpore, non capit aliud esse existentiae, sed retinet illud idem, quod habuit in corpore: quod quidem esse, licet dicatur esse hominis, quando est esse totius coniuncti mediante anima, quae da istud esse homini: tamen anima, separata a corpore, nos dicitur esse hominis, eo, quod protunc anima sola existat, secundum istud esse. Respondeo igitur ad formam argumen ti, secundum vtramque opinionem, semper negandum ess antecedens. Ad probationem diceret prima opinio, quod licet esse hommis morte corrumpatur: tamen quia omne quod corrumpitur, cedit in potentiam materiae; igitur vi tute diuina idem esse educetur de potentia materiae, in quam cessit. Sed iuxta secundam opinionem, neganda est praedicta probatio, inquatum dicit esse hominis ante mor tem essc corruptibile. Nec propter hoc negatur, quin ipse homo sit corruptibilis. Quia sicut non obstante, quod foi ma hominis est incorruptibilis, tamen ipse homo corrun pitur propter separationem huiusmodi incorrupribilis formae ab humano corpore, sic non obstante, quod tale es se, quod habet homo, ab huiusmodi incorruptibili form. sit incorruptibile: tamen homo potest corrumpi propte separationem istius esse cum ipsa forma, a qua habuit huiusmodi esse

Ad septimum, nego antecedens. Ad probationem po test primo dici, quod peccat in forma propter duo. Primo quia procedit ex puris particularibus, vel ex indefinitis, quad aequipollent particularibus Secundo, quia in tertia figura minori existente negatiua, nihil sequitur: sed ista probatio habet apparentiam tertiae figurae, cum medium subiicia tur tam in maiori, quam in minori. & habet minorem no gatiuam: ergo &c. Etiam pot est dici ad minorem, quod ea dem portio materiae, quae suceessiue fuit sub multis formis humanis, diuina virtute in momento resurrectionis, mu tiplicabitur in tot portiones, quot sunt huiusmodi formae sub quibus primo fuerat suceessiue; & sic virtus diuina reducet eadem corpora numero, quae cesserunt suceessiuc in ia dictam portionem materiae, & cuilibet corpori suan animam coaptabit, & sic vnus homo habebit plures animas, nec plures homines hab ebunt vnum corpus, sicut ar gumentum praetendebat.

ARTICVLVS Itit. Vtrum resurrectio hat suceessiue vel subito.

VANTVM ad quartum articulum est aduertendum,. quo suceessionem, vel simultatem fieri circa resurre ctionem, potest dupliciter intelligi. Vno modo, vt huius modi suceessio, vel simultas referatur ad ipsos resurgentes secundum hunc sensum in isto articulo quaeritur, vtrum vnus homo prius resurgat, quam alius, vel vtrum omnes s mul resurgant pro eadem mesura, siue illa mensura sit di ratiua, siue momentanea. Alio modo, vt simultas, vel suc eessio, referantur ad ipsos actus, quibus perficitur, & imple tur ipsa resurrectio, & est sensus, vtrum recollectio cinerum formatio corporum, & reunitio animarum, fiant simul in eodem instanti; vel successiue fiant in tempore. Quantum ad primum sensum istius inquisitionis, ess aliquid certum, & aliquid dubium. Certum est enim, quod omnes homines non resurgent simul, quia aliqui iam sur rexerunt: Christus enim surrexit a mortuis, iam non mo riuir, ficut ait Apostolus. Etiam beata virgo iam surrexit, Et ilud idem pie creditur de beato Tohanne euangelista quia nen est verisimile, quod tantae sanctitatis reliquias Deus permitteret esse semper absconditas, si adhuc essent in terris, sicut ait Deatus Augustinus. Etiam Matth27. dicitur, quod multa corpora sanctorum surrexerunt, & post resurrectionem eius, scilicet Christi, introierunt in sanctam ciuitatem, & apparuerunt multis

Dubium autem videtur esse, vtrum aliqui homines ma neant viui cirta nouissimum diem, vel dato, quod omnes moriantur, vtrum omnes, qui non surrexerunt ante nouis simum die, simul resurgant in illo die; vel vnus prius alio. Et de hoc videtur sentire beatus Augustinus. 2o. de ciui. dei, quod illi qui mortui inuenti fuerint in aduentu iu dicis, prius duratione resurgant, quam hi qui inuenientur. viui: quia viui rapientur obuiam Christo, & in illo raptu mo. rientur, & subito reuiuiscent Et praeter ea, quae Augustinus hic adducit in littera, etiam facit pro ista opinione verbum Apostoli, vbi ait, Hoc enim uobis dicimus in ver bo domini, quia nos, qui viuimus, qui residui sumus, in ac uentu domini non praeueniemus eos, qui dormierunt, quo niam ipse dominus in iussu, & in voce Archangeli, & in tu ba Dei descendet de coelo, & mortui, qui in Christo sunt, resurgentm primi, deinde nos qui viuimus, qui relinquimur simul rapiemut cum illis in nubibus obuiam Christo in aera. Idem ponit Deatus Ambrosius.

1 Sed Deatus Hieronvmus oppositum istius sentire u detur, sicut hic apparet in littera

2 Praeterea, sicut apparet in svmbolo, Christus venturus est iudicare viuos, & mortuos: ergo non omnes morien tur ante iudicium

3 Praeterea, naturali desiderio cupimus gloria supervestiri, & non corpore spoliari, vt patet per Apostolum. 2. ad Cor. 5 Sed naturale desiderium non potest esse vniuer saliter frustra: ergo aliquae animae non spoliabuntur suis corporibus, & per consequens, non omues homines morientur.

4 Praeterea, Deus & natura, nihil faciunt frustra, sed fi aliqui vixerint vsque ad mortuorum resurrectionem, tuni frustra morerentur. Maior patet in de celo, & mundo. Pro patur minor: frustra fit per plura, quod aeque bene potest fieri per pauciora, vt patet. 1. physi. Sed virtute diuina aeque bene, & per pauciora media possunt illi, qui adhuc uiueni in die nouissimo, de temporali uita immediate transferri ad perpetuam uitam, sicut de uita ad mortem, & de mor te iterum ad uitam: ergo &c

His non obstantibus, uidetur, quod prima opinio sit veris milior, & sacrae scripturae conformior, quia ait Apostolus) Statutum est hominibus semel mori, & post hoc iudicium, Sed non uidetur, quod aliquis huiusmodi dei statutum possit transgredi: ergo necesse est omnes homines ante iu dicium mori Praeterea, ait idem Apostolus. Sicut in Adam omnes moriuntur, ita & in Christo omnes viuificabutur. Et. 1. ad Cor. Omnes quidem resurgemus, sed non omnes immutabimur,

Ad dictum Hieronvmi dicendum, quod quia breuissima morula tales homines morte occupantur, & celerrime redeunt ad uitam: ideo aliqui sancti quandoque louuntur de eis, tamquam de semper viuentibus, & numquam morientibus. Quem modum loquendi attendens Arist. 2. physicor, ait, quod modicum distat, pro nihilo reputat intellectus. Nec Hicronvmus loquitur hic, secundum opinionem propriam: sed videtur recitare opinionem cuiusdam Qraeci, ut patet in epistola ad Marcellam. Datoetiam, quod beatus Hicronvmus absolute fuerit istius opinionis hoc tamen non praeiudita uit Augustino, & Ambrosio, & alijs modernis doctori¬ bus, quin ipsis liceat oppositum opinari. Ad secundum dicendum, quod Apostoli in svmbolo tali modo loquendi vsi sunt propten eausam iam dictam Vel, sicut ait Magister in littera, aliqui viui dicuntur iud cari, quia viuent vsque ad raptum, quo scilicet rapmiuntur ad iudicium, licet in raptu moriantur Vel etiam, sicut si idem Magister, per viuos, & mortuos, intelliguntur iusti & iniusti

Ad tertium dicendum, quod desiderium naturale, si fuerit absolutum, & non comunctum cum rectae rationis dicta mine, tunc poterit esse frustra, quia poteric esse de impossibili. Etiam dato, quod sit secundum rectam rationem, ta men si est conditionale, e, lhuc poterit esse de impossibili Postquam enim aliquis peccauit enormiter, tunc nati rali desiderio conformiter se habente ad rectam rationem potest appetere si esset possibile, quod tam enormae peccatum non commisissat, & tamen hoc est impossibile, quia quod praeteritum est non potest non fuisse.

Ad formam argumenti, dicendum ad maiorem, quod qui desiderat non expoliari corpore, vel hoc desiderat ci hac conditione, si hoc deo placuerit, & tunc frustra, desidi rat, quia iam oppositum istius diffinitiue sententiatum es a deo, vt patet in &en. vbi deus tulit sententiam mortis contra ipsum Adam, & per consequens contra totam eium posteritatem: Frustra autem desideratur sub condition beneplaciti ipsius iudicis illud, cuius oppositum iam, sententiatum est a iudice diffinitiue. Vel sine huiusmodi conditione, & tunc suum desiderium non esset conformiter se habens ad rectam rationem: quia recta ratio dictat, quod homo necessario moriatur, secudum cursum naturalem quem videmus. Non est igitur necesse huiusmodi deside rium impleri in aliquo indiuiduo humanae speciei; sicut praetendit istud argumentum.

Ad quartum nego minorem. Ad probationem dicen dum ad minorem, quod quamuis deus absoluta sua pot tia hoc facere posset, tamen numquam hoc faciet proptel praedictam sententiam iam latam. & per consequens exe quendam secundum dei potentiam ordinatam: Et ideo forte rationabiliter dici potest, quod supposito isto ordine, quem a deo credimus institutum, non fieret aeque b ne translatio alicuius hominis ad perpetuam vitam, sins morte temporali praeuia, sicut praeuia tali morte. Sicut no fieret aliquid aeque bene praetermisso ordine diuinae prouidentiae, & omissa executione diuinae sententiae, sicut fie ret istis ordinabiliter obseruatis

Quantum ad secundum sensum istius quarti articuli, pono duas conclusiones Prima est, quod corporalis materiae recollectio, non fiet subito, uel in instanti.

Quia nulla virtus creata potest aliquod corpus de loco ad locum transferre in instanti: Sed virtus Angelo rum, quorum ministerio: talis puluis materialis recolligs tur, de quo formanda sunt corpora resurgentium, est finia: ergo &c.

Forte dices, quod Apostolus, insinuans mensuram eorum, quae fient circa resurrectionem mortuorum, ait. In momento, in ictu oculi, in nouissima tuba

Respondeo, quod istud referendo ad collectionem ian dicti pulueris, qui per Angelos recolligetur, iuxta illud Matth. mittet filius hominis Angelos suos cum tuba,u voce magna, & congregabunt electos suos a quattuor vetis, & summis coelorum vsque ad terminos eorum: tunc per momentum, & ictum oculi, Apostolus non intelligiinstans, sed tempus breue, & quasi imperceptibile huma no sensu: quia quamuis huiusmodi actio Angelorum ten pore mensuretur, tamen est adeo velox, quod excedet o mnem temporalem velocitate ab homine excogitabilem

Conclusio secunda est; quod con:porum humanorum ex iam dicto puluere formatio, & disposito, ac eorumden corporum animatio, fiet in instanti

Quia, vt communiter videmus, omnis apposit o temporis, circa humanorum corporum formationem, contis git propter aliquem defectum, vel limitatam perfectio¬ nem uirtutis formatiuae. Si enim esset virtus infinita, vel illimitata, tunc nullum temporis apponeret informando, quia maior virtus minus ponit de tempore, sicut alia; declaraui de pueris, qui septimo mense nascuturrergo ius ta demonstrationem Aristo. 8. physico, infinita virtus si formaret corpus, formaret in non tempore. Sed sola virtus, diuina de praedicto puluere potest humanum corpu formare, & formatum animare: quae quidem virtus est sim pliciter infinita, vt probaui lib. 1. dist. 23. igitur, propter, di uinae virtutis perfectionem, huiusmodi corpora forma buntur, & animabuntur in instanti. Et ideo, si predicta ver ba Apostoli ad corporum formationem, & animarum infusionem re ferantur, tunc potest concedi, quod per momentum, & ictum oculi, Apostolus intelligit mensuram instantaneam.

1 Forte dicetur, cum Deus non agat ex naturali necessitate, sed contingenter, & libere; ideo quamuis, sit infinitae virtutis, tamen non formabit huiusmodi corpon in instanti, & tanta velocitate, quanta potest ea formare sed solum tanta, quanta sibi placet, & per consequens, ex ui illius rationis non habetur, quod huiusmodi formatio fiar in instanti.n

2 Praeterea, si Deus formaret humana corpora ex huiusmodi pulueribus in instanti, tunc motus localis fieret in instanti Consequens videtur impossibile, quia de ratione motus proprie dicti videtur esse suceessio, & quod, habeat partem post partem. Probatio consequentiae, quia corpus formatum, vel est densius puluere, de quo formatur, vel rarius. Si densius, tunc fieret motus constrictionis in instanti, & similiter aer circunstans in instanti moueretur ad locum prius occupatum, illis pulueribus, antequam essent restricti pro formatione densioris corporis. Si enim datur oppositum, tunc per aliquod temporis locus ille maneret vacuus. Si corpus formatum fuerit rarius huiusmodi puluere, tunc motus dilatationis erit in inst ti, & etiam aer circumstans pelleretur de loco suo in insti ti. Si enim non cederet aer in eodem instanti, quo istud corpus dicitur dilatari, tunc per aliquod tempus duo cor pora essent simul in eodem loco.

3 Praeterea, Excch. 37. formatio praedictorum corpoorum ostenditur fieri suceessiue: ergo ista conclusio videtur sactae (cripture repugnare. Consequentia patet, quia liber Exech. est de corpore sacri canonis. Patet etiam antecedens, quia in illo. c. Exechiel propheta sic ait; Ac cesserunt ossa ad ossa, vnumquodque ad iuncturam suam, & vidi, & ecce super ea nerui, & carnes ascenderunt, & ex tensa est in eis cutis de super, & spirirum non habebant, &ci Ad primum dicendum, quod quamuis non propter ne cessitatem, tamen propter congruitatem, Deus formabit, & animabit huiusmodi corpora in instanti, vt ex hoc magis elucescat virtutis, diuinae perfectio, excedens omnem virtutem creatam, quae ratione suae limitationis nullate; nus potest corpus in instanti formare. Nec etiam apparet ratio, quare virtus diuina magis extra vterum formet suc cessiue, & in tempore corpus humanum, quam in vtero. Sed in conceptione Christi, vbi virtus form atiua tantum modo fuit diuina, & non humana, corpus formatum, & animatum fuit subito, & non suceessiue, loquendo de sui cessione temporali, vt apparet auctoritatibus sanctorum lib. 3. distin. 2. & distin. 3. ergo non est verisimile, quod corpora resurgentium reformet suceessiue: sed subito, & instantanee huiusmodi corpota reformabit. Ratio igitu praedicta de infinitate virtutis, sub his manuductionibus applicata, & si non demonstratiue, tamen probabiliter concludit, & hoc sufficit in ista materia supernaturali, ad quam intellectus humanus sufficienter non potest attingere pro statu praesentis miserie. Vnde etiam primo et hicorum dicitur, quod certum non simpliciter in omni bus sermonibus est quaerendum. Et paucis interpositis subditur, Disciplinati enim est initium, certitudinem inquirere circa vnumquodque genus, in quantum natura rei recipit.

2 Ad secundum dicendum, quod intelligendo per motum localem simplicem transmutationem corporis de vno loco ad alium locum, tunc non reputo consequens impossibile, ipsum ad potentiam Dei referendo. hicut etiam tetigi superius dist. 10. qu. i

Ad probationem dicendum, quod supposito, quod Deus transferat corpus in instanti de loco ad locum, tunc huiusmodi motus, seu translatio componeretur ex partibus indiuisibilibus, & per consequens inter huiusmodi par tes non erit prius, & posterius tempore, sed solum natura. Sicut enim graue, si moueretur per spacium, & vacuum prius natura esset in medio, quam in fine illius spacii: quia per medium transiret ad finem, & tamen totum illum transitum faceret in instanti, vt patet. 2. physic. & sicut so se apparente super orixonte nostri emisperii, aer prius na tura illuminatur in oriente, quam in occidente, & tamen simul in eodem instanti lumen solis recipitur in oriente & in occidente, vt patet. 2. de anima: sic in proposito &c Virtus enim infinita aequa uelocitate potest eorpus moue re per medium plenum, etiam si esset plenum ferro, sicut virtus finita per medium vacuum: quia quantum velocita tur motus in vacuo, ex eo, quod medium nihil resistit; tam tum velocitabitur in pleno, si virtus motoris resistentiam medij sine omni proportione in infinitum excedit, & per consequens dato, quod in huiusmodi motu sit suceessio naturalis, ex eo, quod vna pars eius prioritate naturae pra cedat alteram partem: tamen non erit suceessio tempora lis, eo, quod in huiusmodi partibus nulla sit prioritas teporis. Etiam omnia illa, ad quae ducit probatio consequen tiae, sunt possibilia virtute diuina, dato, quod non possint fieri virtute creata. Si enim virtus diuina non posset aeren condensare, vel pellere in instanti, tunc Deus non posset in instanti de acre facere ignem: quia ex vno pugillo aeris fiunt decem ignis, & per consequens, multo maiorem locum occupabit ignis genitus, quam aer, ex quo genera tur. Etiam si quis vellet se in ista materia profundare, dis ficile esset euadere, quin oporteret concedere impulsio nem vel attractionem aeris virtute naturali, quandoque fieri in instanti: quia supposito, quod lignum, vel aliquod aliud combustibile sit vltimate dispositum ad recipiendi formam ignis, tunc etiam virtute naturali ex huiusmodi combustibili generabitur ignis in instanti: quia etiam, na turaliter loquendo, tempus non requiritur pro formae sub stantialis introductione, quamuis requiratur pro recipien tis materiae dispositione; & tamen non est dubium, quod ignis genitus, occupabit in centuplo maiorem locum, quam illud lignum vltimate ad formam ignis dispositum. Quiquid tamen sit de virtute naturae, istud non debet negari esse possibile diuina virtute.¬

Ad tertium, nego consequentiam. Ad probationem di cendum, quod licet ista conclusio ponat supradicta fieri in eodem instanti, tamen ex hoc non negat omnem successionem: quia secundum quod intor aliqua est ordo prio ris, & posterioris, secundum hoc potest inter ea esse successio. Sed ordo, secundum prius, & posterius, natura potest esse in eodem instanti: ergo quamuis suceessioni tem potali repugnet habere mensuram indiuisibilem, & instantaneam: hoc tamen non repugnat suceessioni naturali.

Porte dicetur, quod verba Exech. videntur sonare de priori & posteriori, secundum tempus, & non solum secundum naturam, & per consequens, videntur innuere suceessio nem temporalem, & non solum suceessionem naturalem propter quod ista conclusio, negando circa praedicta, successionem temporalem, adhuc videtur scripturae con- tradicere.

Respondeo, quod Exechiel ordinem naturae exprimit per modum ordinis temporalis propter intellectum rudium, & simplicium, quibus loquebatur. Sicut etiam Movses fecit exprimendo mundi creationem, vt testatur Beatus Augustinus

Ad argumentum principale, nego minorem. Ad probationem dicendum, quod maior non est vera, supposito quod alterum extremorum illius coniunctionis, non ma neat aeque dispositum, sicut fuit in principio illius coniun ctionis. Si enim opposito modo fuerit dispositum, tunc sicut primo coniunctio huiusmodi extremorum fuit naturalis, propter dispositiones propositas, sic postea separa tio eorum erit naturalis, propter dispositiones onpositas: quia actus actiuorum habent esse in patiente, & disposito, vt dicitur 2. de anima. Sicut enim graue naturaliter, quiescit deorsum, sic naturaliter recederet de eo, si deorsum fieret sursum. Sed nunc est ita, quod in puncto mortis ipsius hominis, corpus humanum habet oppositas dis positones his, quas habuit in principio, quando rationalis anima sibi fuit coniuncta: ideo separatio non est dicen da violenta, sed potius naturalis, non obstante, quod prae cedens coniunctio etiam fuerit naturalis.