Quaestio 1

Questio. I An personae diuinae relationibus distinguantur.

IRVM personae diuinae relationibus distinguantur. Et videtur quod nonquia indiuiduum substantiae non con stituitur relatione, sed secundum Da mas. lib. 3. persona importat indiuiduum in genere substantiae Contra, illud, quo diuinae persona multiplicantur, illo distinguuntur, sed secundum Doetium in libro de trini, essentia contines vnitatem, & relatio multiplicat trinitatem, ergo &c: Hic quattuor sunt videnda, ratione quattuor opinionum, quae ceteris praetermissis ab antiquis temporibus fuerunt solemniores in illa materia3 Primorigitur videndum esti vtrum personae diuinae distinguatur absolute: Secundo vtrum distinguantur origine: Tertio vtrum distinguantur diuina relatione: Et quarto dato, quod sic, vtrum cum tribus suppositis relatiue distinctis, sit dare vnum suppofi tum absolutum.

RESOLVTIO. Diuiuae quidem personae per absolutas proprietates minime distin guintur, quandoquidem in iis maxime conueniant. Nequi per modos absolutos, cum praesertim in Deo nusum reperiatiu accidens. Neque per origine, secundum quod huiusmedi, siquidem, qud ext rinsecum sonare videntur. Ter velationes ta men originis, Vt velationes diuinae sunt, eas dictingui non incn uenit, sicuti per easdem, vt proprietate dunt, conffituuntur, e quo sequitur, quod nullum luppositum absolutum condictinctum abus in diuinis concedi possit

ARTICVLVS Vtrum personae duinae distinguantir absolute. VANTVM ad primum vtrum personae diuinae distinguan etur absolute. Sic procedam, Primo. nm ostendam, quod in diuinis non sunt tria supposita proprietatibus absolutis distincta, & adducam in contrarium opinionem Linconien cum suis motiuis, & respondebo ad ea. Secundo ostendam, quod diuinae personae non distinguuntur modis absolutis, quos quidam appellant modos habendi perfectionem, & recitabo opinionem oppositam cum suis motiuis, & ipsis respondebo.

1 Primum probo sic: Omne, quod sic se habet, quod ipsum in quolibet est melius, quam non ipsum, hoc dicit perfectionem simpliciter, sed omne absolutum formaliter existens in diuinis est tale, quod ipsum in quolibet est melius, quam non ipsum, vt patet per Ans: monologion; igitur, si diuinae personae distinguuntur proprietatibus ab solutis, tunc aliqua perfectio simpliciter esset in qualibet persona, quae non esset in alia, & sic cuilibet diuinae perso nae deficerent duae perfectiones simpliciter, quibus aliae duae personae ab ipsa differrent, quod non solum est contra fidem; verumetiam contra veram philosophiam, & fpecialiter contra Aristo. 5. metaph. & Commen. ibidem ca. de perfecto.

2 Praeterea, si non omnis absoluta perfectio esset in qualibet diuina persona, tunc maior perfectio, & bonitas esset in tribus personis, quam in vna tantum, quod in libro S. de trin, negat August. tamquam deuium a catholica Veritate.

Praeterea, si diuinae personae essent proprietatibus absolutis ab inuicem distinctae, tunc vel nulla diuina persona esset producibilis, vel natura diuina esset mutabilis; consequens quantum ad vtramque sui partem est impossibile, ergo & antecedens: consequentiam probo: quia omnis natura, in qua forma absoluta innascitur ex reali pro ductione, illa natura necessario mutatur, sed si aliqua per sona diuina absoluta proprietate constituta producei etur, tunc in natura diuina per realem productionem forma absoluta inmasceretur, scilicet illa forma, qua persona produm cta constituitur: vel ergo persona diuina non produceretur, vel natura diuina mutaretur.

4 Praeterea, talis absoluta proprietas comparata ad es sentiam necessario haberet rationem actus, vel potentiae:

uia quandocunque aliqua duo absoluta sunt simul, oportet, quod vnum habeat rationem actus, & alterum rationem potentiae: sed huiusmodi personalis proprietas non potest habere in tali comparatione rationem potentiae: quitunc non posset dare ipsi personae esse incommunicabile siue personale. Nec essentia potest habere rationem potentiae respectu huiusmodi proprietatis: quia ipsa est pu rus actus, & infinitus claudens in se necessario omnemra tionem actualitatis, & per consequens non potest capero esse ab aliquo alio actu.

Sed contrarium istius opinionis probant, Linconien. & sui sequaces, & rationes eorum vt plurimum probant, quod personae diuinae non distinguantur relatione, & per consequens reputant se probalie, quod distinguantur principijs absolutis. Arguunt igitur primo sic

Omnis relatio praesupponit ante se illud, quod refertur huiusmodi relatione, sed essentia diuina non refes ur, quia ipsum suppositum refertur; ergo diuina relatio non constituit, nec distinguit suppositum, sed praesupponit ipsum esse distinctum

2 Praeterea, omnis relatio realis praesupponit realem distinctionem extremorum, ideo enim secundum philo sophum identitas non est relatio realis: quia extrema non sunt realiter distincta, sed relationes diuinae sunt relationes reales, ergo praesupponunt sua extrema, scilicet ipsa supposita realiter esse distincta, & per consequens non di stinguent ea: quia quod praesupponitur ab aliquo, hoc non innascitur ab eo.

breterea, si virtute generationis in esse genito filius constitueretur filiatione, tunc non magis generaretur fi- lius, quam pater consequens est falsum, ergo & antecedens, falsitas consequentis patet, probatio consequentiae quia per generationem non minus generanti acquiritur proprium ad aliquid, quam acquiratur filio. Si igitur filius ex hoc dicitur gigni: quia per generationem sibi acquiritur filiatio, endem ratione paten genetaretur: quia sibi per generationem acquiritur paternitas.

4 Praeterea, relatio originis in suo immediato fundamento non fundatur, nisi mediante actu originis: cum igitur suppositorum sit agere, ergo omnis relatio originis raesupponit suppositum, ex cuius actu innascitur talis re latio, & per consequens primordialiter nec constituit suppositum, nec distinguit.

3 Praeterea, formale distinctiuum suppositi est secundum se incommunicabile; sed nec filiatio, nec paternitas est secundum se formaliter incommunicabilis, maior pati ter: quia si formale constitutiuum suppositi non esset incommunicabile, nec suppositum esset quid incommunicabile, minor probatur: quia si filiatio, seu paternitas esset orma incommunicabilis, aut hoc esset inquantum relationes sunt, aut inquantum filiatio, & paternitas sunt, aut inquantum relationes diuinae funt. Non primo modo: quia tunc nulla relatio esset communicabilis, & sic nec in crea turis inuenirentur relationes similes. Nec secundo modo, quia tunc in nulla natura possent inueniri plures silia tiones, aut patemitates. Nec tertio modo: quia tunc com munis spiratio, cum sit diuina relatio, non esset communicabilis, quod est falsum, cum filio communicetur Et confirmatur: quia si prima persona in diuinis prius snir asset, quam genuit, tunc spiritui sancto communicasset vim generatiuam cum respectu proposito ad generationem, & per consequens paternitas fuisset comunicabilis.

4 Preterea, quando aliquis actus antecedit aliquem ter minum, tunc antecedit omne illud, quod simul naturaliter est cum illo termino: sed generare, quod est actus per sonae primae antecedit filiationem, quae ex ipso innascitur ergo etiam antecedit paternitatem, cum relationes oppo sitae sint simul natura, & naturali intelligentia, vt dicitur in praedicamentis, ergo paternitas non constituet suppositum generans: sed praesupponit ipsum constitutum. 3 Praeterea, sirelatio diuina constitueret suppositum, aut hoc faceret vt comparatur ad essentiam, & vt sic, quia transit in essentiam, relatio non constitueret, sed substan tia; autem vt comparatur ad appositum, & hoc non: quia ut sic, non habet modum inexistentis, sed habet modum ad essendi, principium autem constitutiuum inexistit ei quod constituit

Praeterea arguit quidam modernus sic: Natura excellentissima debet suppositari suppositatione excellentissima, sed suppositatio absoluta est excellentior relatiua, ergo &c.

Praeterea, fupposita substantialia debent suppositari rincipijs substantialibus, sed diuina supposita sunt supposita substantialia, ergo &

1O Praeterea, perfectissimum suppositum debet const tui per principium sui generis; sed diuinum suppositum est perfectissimum & est substantia, ergo suum constitutisum principium non potest esse relatio.

I1 Praeterea, suppositari per principium alterius generis, in natura suppositata arguit imperfectionem, sicut atet de accidentibus, quae suppositantur per substantiam unde, ut dicunt, si natura humana esset simpliciter perfe cta, a supposito diuino non posset suppositari, sed in natu ra diuina nulla est imperfectio, ergo non poterit suppositari per principium alterius generis, puta per relationem, Et illas quatuor rationes Franciscus de Mavronis asserit sse insolubiles: quia dicit eas esse transcendentes; propter quod dimittit eas insolutas, quamuis conclusionem tenere non videatur.

Sed mihi videtur, quod illae cum praecedentibus sint contra veritatem, & specialiter contra expressas sanctorum sententias, & auctoritates, quas adducam in tertio istius quaestionis articulo, ergo ad ipsas per ordinem respondebo.

Ad primam igitur dicendum, quod maior est falsa non solum in diuinis, verumetiam in creaturis: quia illud, quod refertur est ipsum relatiuum. Sicut ergo albedo non praesupponit ante se ipsum albu: quia albedo constituit ipsum in esse albo, sic ipsa relatio non praesupponit ante se ipsum relatiuum, sed constituit ipsum in esse relatiuo.

Ad secundum dicendum, quod aliquid praesupponere alte rum potest intelligi dupliciter. Vno modo, quod praesupposi tum praecedat, & sit prius eo, quod praesupponit, sicut domus praesupponit fundamentum. Alio modo, quod impossibile sit praesupponens esse sine presupposito, quia ex sua natura requirit illud, quamuis quandoque etiam afferat se cum illud, sicut rationale presupponit esse hominem, quam uis sit eius principium costitutiuum: quia impossibile est esse rationale non existente homine, & illo secundo modo relationes diuinae praesupponunt sua extrema realiter esse distincta, quamuis vere sint principia illius distinctio nis; sed non praesupponunt ea primo modo.

Ad tertium nego consequentiam, ad probationem dico, quod quamuis in creaturis relatio realis acquiratur in enerante, hoc tamen est impossibile in prima persona diuina: quia eo ipso, quod talis persona est innascibilis & om nino prima, impossibile est, quod paternitas, vel aliqud alius reale in ipsa sit productum, vel acquisitum: dato enim per impossibile, quod personae diuinae absolutis proprietatibus constituerentur, & distinguerentur, adhuc filiatio acquiteretur in supposito genito, in patre vero paternitas, incc posset esse communicata, nec producta, nec acquisita, eo quod omnia illa repugnent personae omnino primae in diuinis

Ad quartum dicendum, quod quamuis maior aliquo modo sit vera in creaturis, in diuinis tamen vbi actus originis, & relatio originis sunt idem realiter; ibi vnum illo rum non respicit mediatius, vel immediatius ipsum fundamentum, nisi secundum nostrum modum intelligendi; eadem enim res, vt habet modum inexistentis proprieta tis, constituit personam patrist, & vt sic dicitur proprietas personalis; & eadem tes vt habet modum erumpentis ori ginis dicitur generatio; sed vt est ratio referendi produmcens ad productum dicitur relatio. Ex quibus patet, quod maior illa sub eo sensu, sub quo accipitur, est falsa

Ad quintum dico ad minorem dicendum, & eius pro bationem simul, quod paternitas in diuinis est incommu nitabilis, non inquantum est relatio, aut inquantum paternitas, aut inquantum diuina relatio; sed inquantum di uina paternitas, & inquantum diuinae personae proprietas; sicut enim forma substantialis Sortis est incommunicabi lis, non tamen inquantum est substantia, nec inquantum substantia humana; sed inquantum forma substantialis Sor tis, sic &cEt eodem modo dicedum est de filiatione, quae est proprietas filij, & de spiratione passiua, quae est proprio tas spiritus sancti.

Ad confirmationem dico, quod praesuppositum est impossibile, & ideo non est mirum, si ad ipsum sequitur im possibile

Ad sextum dicedum, quod sicut superius patuit in diuinis nec est ante, nec post, nec prius, nec posterius, & minor est falsa quia genetare non antecedit filiationem, quia simulta neae sunt, nec per consequens paternitatem.

Ad septimum dicendum, quod relatio diuina constituit sui positum, vt est personalis proprietas: quia vt sic, secudum nostrum modum intelligendi inexistit, sed distinguit sup positum constitutum, ut comparatur ad oppositum.

od octauam rationem, quae est prima de illis, quas Fram eiscus de Mapronis reputat insolubiles dicendum, quod praesupposita personarum trinitate, & diuinae essentiae vni tate, tunc minor est falsa: quia supposito absoluta tollit essentiae vnitatem, & ideo vbi plura sunt supposita in eadem natura, tunc absoluta suppositatio magis dicit imper fectionem, quam perfectionem, eo quod talium absoluto rum suppositorum multitudine multiplicetur natura sicut ergo arguit diuinam perfectionem, quod essentia di uina, sue natura in tribus personis non diuiuitur, necd triplicatur, sic eodem modo attestatur diuinae perfectioni sappositationem diuinam esse relatiuam, & non absolutam

Ad nonum dicendum, quod sicut diuiha supposita includunt substantiam, siue naturam diuinam, sic etiam relatio, nem, & ideo non solum debent dici supposita substantialia, sed etiam proprie supposita relatiua.

Ad decimum ditendum, quod maior non est vera, nisrillud perfectissimum suppositum esset vnum tantum in vna natura: quia si multiplicantur supposita, necesse est eorum principia constitutiua multiplicari, quae si fuerint substantialia & absoluta, natura necessario numeratur, quod in diuinis ponere deuium est a catholica fide.

Ad vndecimum dicendum, quod maior non est uera maxime si illud principium alterius generis non sit accidens, nec facit compositionem cum natura, sed secundum totam suam realitatem transit in naturam, tunc nullam im perfectionem arguit in natura suppositata, & quod assumi tur pro simili de accidentibus, & natura humana in Chri sto, cum hoc, quod non est simile, etiam non est verum: quia nec accidens supponitur, sed a suo subiecto recipitur, nec natura humana a uerbo est suppositata, sed assumpta.

Secundo dico, quod diuina supposita non sunt distincta per modos absolutos.

Quia omne quod aduenit supposito iam constituto est sibi accidentale, & aduentitium, ergo si diuinae personae constituuntur per modos absolutos, tunc relationes diuinae aduenirent suppositis tamquam aduentitiae accidentales, quod est impossibile, cum in Deo nihil accidentale possit poni

2 Praeterea, positis talibus modis, aut supposita consti tuta sunt absoluta, aut relatiua. Si primo modo, tunc om- nes rationes, quas adduxi contra praecedentem opinionem, aeque sunt contra illam. Si secundo modo, tunc istimodi; quibus personae constituuntur, nonerunt absoluti, sed sim liciter relatiui, quod est contrate.

3 Praeterea, si personae constituuntur per modos absolutos, aut in diuinis erit realis composito, aut nulla distinctio: quia tales modi non possent personas distinguere per comparationem ad oppositum, cum non sint rela tiui, sed mere absoluti; nec comparationem ad essentiam: quia tales medi comparati ad essentiam, aut totaliter fram seunt in essentiam, & tunc non poterit esse maior distin ctio secundum tales modos, quam secundum essentiam, in qua nulla est distinctio, nisi secundum haeresim Atrianam, aut tales modi non transeunt in essentiam, sed condi stinguuntur essentiae, & tunc cum tales modi sint absoluluti, necessario facient compositionem cum essentia.

4 Praeterea, tales modi aut differrent solo numero, aut specle; Nom primo modo: quia nec in relationibus, nec n absolutis plura solo numero differentia possunt esse in diuinis: Nec secundo modo: quia ea, quae differunt specle; si ipsis repugnat esse simul in eodem, necessario sunt opposi ta; sed istis modis repugnaret esse in eadem persona: quia pertales modos personae ab inuicem essent distincte. Nec tamen possent tales modi esse oppositi, nisi oppositione relatiua, quae tamen ab ipsis praestinditur, cum dicantur modi simpliciter absoluti. In diuinis enim nec potest esse contraria opposito, nec contradictoria, nec priuatiua inter principia constituriua; quia in omni tali oppositone semper vnum oppositorum est perfectius, & alterum imperfectius. In solis enim, relatiuis oppositis ipsa opposita possunt esse formaliter aeque perfecta.

Sed est quidam subtilis doctor, qui ponit tres diuinas personas constitui per tres modos absolutos; Isti autem modi sunt esse naturaliter, esse itellectualiter, & esse ama iliter. Per primum constituitur persona patris; per secun dum persona filij, & per tertium persona spiritus suncti; & illos modos absolutos dicit effe immediatum fundamen tum, diuinarum relationum, & illud probat sic.

1 Opposita in eodem secundum ident fimul esse non ossunt, sed in diuinis sunt relationes oppositae, vt recta f des tenet, ergo huiusmodi relationes non possunt imme diate fundari in diuina essentia secundum idem, sed secus dum distinctos modos iam dictos.

2 Praeterea, habitudo semper est distinctorum, ita quo distinctio praeintelligitur habitudini, sed omnis relatio dicit habitudinem, ergo distinctio relatiuae oppositionis praeexigit aliam distinctionem in fundamento.

3 Praeterea, vbicumque sunt relationes reales, opor tet esse distinctionem in fundamento earum: quia rela tio, quod sit realis, non habet a relatione sibi opposita sed hoc habet a fundamento relationis oppositae, propter quod relatiua, quae dicuntur secundum rationem, vere sunt opposita relatiue; relationes tamen eorum non sunt realos, eo quod non sit realis distinctio in fundamento; sed in diuinis sunt relationes reales, ergo &c

4 Praeterea, vbicumque est origo, ibi est principium, & terminus originis: sed in diuinis est vera origo, & relatio nec potest esse principium, nec terminus originis: erg essentia diuina erit principium, & terminus originis: hoc autem essentiae non potest competere, nisi in essentia sit aliqua diuersificatio: quia si essentia non diuersificata esset principium, & terminus huius originis, cum essentia sit in qualibet persona, ipsa essentia in qualibet persona haberet rationem principij & termini, quod non est dicendum, ergo in essentia erit aliqua distinctio modorum, secundum quam ipsa dicitur principium & terminus.

Et addit ille doctor, quod illi modi personales non sunt modi perfectionis, sicut sunt modi attributales; sed sunt modi habendi perfectionem: eadem enim perfectio, qua habetur in patre naturaliter, habetur in filio intellectualiter, & in spiritu sancto amabiliter.

Sed illud non valet: quia sicut omnium trium diuinatum personarum est eadem natura, idem intellectus, & idem amor, prout amor sumitur absolute, sic omniun trium personarum est idem modus essendi naturaliter, intellectualiter; & amabiliter.

1 Forte dicetur, quod illud non valet: quia pater naturaliter non est ab alio; sed filius naturaliter est ab alio, ergo non erit idem modus patris, & filij.

Respondeo, quod esse ab alio & non esse ab alio non sunt modi absoluti, de quibus ille doctor loqui proponit, set sunt modi relatiui, cum sint modi originis, propter quod instantia non est ad propositum.

2 Praeterea, si personae diuinae differrent per huiusmo di modos absolutos, tunc personae diuinae non conexige rent se mutuo necessario: consequens est falsum: quia eadem necessitate, qua filius non potest esse sine patre, & fpiritus sanctus sine vtroque, eadem necessitate secundi dicta sanctorum, pater non potest esse sine filio, nec filius, qui pater sine spiritu sancto. consequentia probatur, quia quam nis essentia intellectualiter & amabiliter coexigat aliqud, quod est naturaliter: quia intellectus & amor praesupponunt naturam, tamen esse naturaliter non coexigit nece sario esse intellectualiter, vel esse amabiliter, sed abstrahit ab vtroque.

3 Praeterea, nullus modus essentialis est constitutiuus diuinae personae, quia modi essentiales sunt comunes tribus psonis; sed esse naturaliter & intellectualiter, & amabiliter sunt modi essentiales: quia consequuntur diuini essentiam in qualibet diuina persona, ergo &c.

4 Praeterea, tunc filius non esset naturaliter, nec patet esset intellectualiter: quia per modos constitutiuos perso nae ab inuicem distinguuntur.

Ad primum ergo praedicti doctoris motiuum dicendum, quequamuis in eodem fundamento finito opposita simu esse non possint, in fundamento tamen infinito simul posunt esse opposita, maxime loquendo de oppositis relati uis, de quibus loquimur in proposito, ergo &c.

Ad secundum dicendum, quod habitudo realis in creati ris est distinctorum, quae praesupponit esse distincta, eo qu relationes habitudinis realis in creaturis, cum sint oppo sitae, & fundamentum finitum, requirunt distincta funda menta; sed habitudo realis in diuinis habens infinitu fun damentum, non praesupponit distincta,; sed distincta suppo sita constituit in eodem indistincto fundamento.

Ad tertium nego maiorem, nisi, loquaris de fundamer to finito & limitato, quale non est in diuinis.

Ad probationem dico, quod non est simile de relatio. nibus secundum rationem: quia fundamentum carum est finitum & limitatum: nec etiam secum afferunt distinctionem extremorum, quae per huiusmodi relationes sunt con stituta. Etiam in probatione falsum assumitur: quia quod relatio sit vera res non habet ab eo, ad quod est, sed ab eo, in quo est; nec habet realitatem a fundamento relationis oppositae, vt infra patebit

Ad quartum dicendum ad maiorem, quod essentia diuina est principium, & terminus originis, non tamen ut diuersis modis absolutis coniungitur, sed ut alteri, & ateri respectui est coniuncta: nam vt in persona patris est coniuncta paternitati, sic est principium originis, sed ut in persona filii est coniuncta filiationi, est terminus. originis.

ARTICVLVS I Vtrum persone diuinae distimguantio absolute.

VA NTVM ad secundum, vtrum personae diuina Adistinguantur origine, dicendum, quod personae diuinae non constituuntur per origines, secundum quod ori gines sunt.

1 Quia illud, quo aliquid personaliter constituitur, est intrinsecum rei constitutae, sed origines non significan tur vt intrinsccae personis; sed significantur vt actus progre dientes a persona in personam, quasi via media inter producens, & productum: propter quod dicitur 2. physicorum que generatio est uia in naturam, ergo &c.

2 Praeterea, actio notionalis considerata per modum actionis personam agentis non constituit: quia notionale agere praesupponit suppositale esse, cum suppositorum sit agere, vt patet t. metaph: sed origo in diuinis puta generatio, vel spiratio vt in produtente est actio producentis, ergo vt sic, non constituit personam eius.

Sed contrarium istius tenent quidam doctores, & hoc probant sic.

1 Fundamentum diuinarum relationum sunt actus originis; sed relationes praesupponunt suum fundamentum, er- go relationes non constituent vt relationes, sed vt origines

2 Praeterea, quando aliqua plui a sunt in aliquo quoda ordine, si illud constituitur per aliquod illorum, tunc constituitur primo, vt patet de paternitate & virtute spitati ua in patre, sed filiatio & generari insunt filio, & generari in eo praecedit filiationem, ergo persona formaliter con stituitur per ipsum generari.

3 Praeterea, ex quo suppositum diuinum est relatiuum, & relatione constituitur, ergo illud, quod magis significa per modum relationis, magis habet rationem constituedi diuinam personam, sed generare, seu quicunque alius actus originis magis videtur significare relationem, quam aternitas, seu filiatio: quia actus originis significant reationem actualem, paternitas uero significat relationem habitualem.

4 Praeterea, illud, per quod aliquid habet esse, & sin quo non potest intelligi esse, illo videtur constitui in ese; sed filius habet esse per ipsum generari, & sine ipso non potest intelligi esse, ergo &c.

3 Praeterea, Dam. lib. 1. ait, qued in diuinis omnia sunt con munia, pter generationem, ingenerationem & processionem. Sed illud stare non potest: quia isti doctores, qui has ra tiones faciunt ipsimet concedunt suppositum diuinum esse relatiuum, & constitui relatione eo modo, quo efficacius vt relatio exprimitur: sed planum est, quod relationes diuinae. magis & efficacius exprimuntur nominibus proprietatum puta paternitate, vel filiatione, quam nominibus originum quia dato quod albedo & dealbari essent idem realiter; adhuc tamen res illa efficacis exprimeretur, vt qualitas est, nomi ne albedinis, quam per ipsum dealbari, sic in proposito. Ad primum ergo dicendum, quod maior non est vera: quia cum agere praesupponat esse, ergo quamuis in diuinis nec sit prius, nec posterius: tamen secundum nostrun modum intelligendi actus originis praesupponit personoriginantem constitutam paterna proprictate, cum qua si multanee filius constituitur filiatione propter mutuam coexigentiam relatiuam, quae est patris ad filium, & eoden modo de spiritu sancto, vt superius deduxi.

Ad secundum dicendum, quod minor non est vera quia generari, & filiatio in diuinis sunt idem realiter, nec vnum praecedit alterum, nisi secundum nostrum modum mtelligendi.

Ad tertium dicendum, quod minor est falsa: quia relatio magis formaliter significatur nomine paternitatis, quam per hoc, quod est generare¬

Ad quartum dicendum, quod filius habet esse forma liter filiatione, & ideo non potest intelligi sine ea; ipso autem generari habet esse quasi efficienter, puta per mo dum cuiusdam fluxus, & emanationis procedentis a generante in ipsum genitum, ergo si minor accipitur debite sub maiori, magis probabitur, quod filius constituitur ipsa filiatione, quam ipso generari, ergo &c

Ad quintum dicendum, quod quia actus originis funt idem realiter cum proprietatibus personalibus, ideo Da mas: & quandoque etiam alij sancti doctores magis curantes de rel veritate, quam de sermonis proprietate, vnum accipiunt pro altero.

ARTICVLVS IIR Vtrum Personae diumo distinguantur dusma velatione.

QVANTVM ad tertium principale, vtrum personae diuinae distinguantur diuina relatione, dicendum, sicut etiam alias superius dictum est, quod diuinae personae constituuntur, & ab inuicem distinguuntur tribus relationibus, puta paternitate, filiatione; & passiua spiratio ne, siue processione, quamuis appropriate loquendo pdictae tres notiones personas constituant vt proprietates funt, distinguant autem vt relationes sunt. Paternitas nm vt proprietas incommunicabiliter est in patre, & ideo pa trem in esse incommunicabili constituit in intellectuali natura, scilicet diuina, quod est esse personale: sed eade paternitas vt relatio praecise respicit suum oppositum, & ideo vt sic, distinguit ab opposito.

Et videtur, quod haec sit intentio sanctorum doctorum August. scilicet & ceterorum, & specialiter Anselmi in sib de processione spiritus sancti, vbi sic ait. Hec itaque scilicet relatio diuina sola causa pluralitas in Deo est, vt ater & filius & spiritus sanctus dici non possint de inuicen sed alit sint ad inuicem. Et ibidem ait, qin diuinis omnia sunt vnum, vbi non obuiat relationis opposito. Et alibi ait, quod impossibilem est inuenite in fide Christiana, vnde vna persona distinguatur ab alia; nisi per relationes ori ginis. Et in finclilllius libri concludit, quod tot sunt homines, quot sunt personae humanae: qua psonc humana distinguuntur prompria tatibus personalibus absolutis, in ulnis tamen non sunt tot dii, quot personae: quia, quod Deus relatiue dicitur ad Deum facit personarum distinctionemamMI) 1iD on

Item Boetius de trinitate alt. Essentia continet vnita tem, relatio multiplicat trinitatem.

Ite Ansel. de iucarnatione verbi ex intentione disputat contra quendam, qui personas diuinas dixit differre per absonta, sic dicens: Tu ponis tres personas absolute differre aut ergo ponis omnes tres Deum aut non. Si sic, tunc si ponis personas absolutas, necesse est vt ponas tres Deos Si dicis, quod non est necesse illas tres personas esse tres Deos, quia istae tres res simul sunt vnus Deus, ergo singu la quaelibet diuina persona non est Deus, sed ex tribus re bus constituitur vnus Deus, quod impit est dicere; quia tunc erunt tres res vnus Deus, & non quaelibet erit Deus.

Et idem est de intentione Augustini super illud psalInfixus sum in limo profundi. lbi enim dicit August. hanc regulam generaliter esse tenendam in sancta trinitate, quod personae in omni eo, quo ad se dicuntur, sunt indistincta personaliter

Hic rationibus non insisto: quia rationes humane ha conclusionem non attingunt, quamuis in diuinis sancta trinitate supposita, necesse sit nos dicere personarum constitutionem, & distinctionem solum fieri proprietatibus relatiuis: si enim fieret principiis absolutis, nec possemus saluare diuinae essentiae vnitatem, nec personae diuinae om nimodam simplicitatem: quia omne, quod constat ex plu ribus absolutis, dinoscitur esse compositum. Sola enim re latio est, quae nihil aggregat super suum fundamentum, & ideo cum suo fundamento posita, simplicitati sui fundamenti in nullo penitus derogat.

Sed contra praedicta est opinio Praepositui, qui ponit quod personae diuinae non constituantur relatione, nec distinguantur, dicit enim, quod personae diuinae distinguam tur se totis.

1 Quia ens simpliciter simplex a quocumque distinguitur, se toto distinguitur, sed persona diuina est ens sim pliciter simplex

2 Preterea, si pater per aliquid distingueretur a filio, & per aliquid conueniret cum eo, tunc suppositum patris non esset summe simplex; sed consequens est falsum. con sequentia patet: quia in quocuque est aliquid, & aliquid, aliquo modo videtur esse compositum.

3 Praeterea: illud, de cuius ratione formali est per se esse, hoc non potest constitui formaliter relatione, sed de ratione cuiuscumque suppositi est per se esse, & per consequens ad se esse: quia sicut dicit August. 7. de trinitate, Omne, quod subsistit, ad seipsum subsistit, ergo illud, quam per se est, hoc ad se esse videtur. Maior etiam patet: quia cum relatio det esse aliud, si daret ad se esse, tuc duo effectus oppositi essent formales effectus eiusdem formae, uod est impossibile.

4 Praeterea, semper partes constituentes inter se; prius sunt vnitae, quam aliquod totum constituant, ergo paternitas prius esset vnita essentiae, quam totum suppositum patris esset constitutum. Sed omnis forma effectum suum formalem communicat ei, cui coniungitur, ergo essentia esset pater, antequam patris suppositum esset constitutum.

3 Praeterea, si paternitas constitueret, vel hoc, fieret per sui coniunctionem ad essentiam, vel per sui vnionem ad suppositum. Non primo modo propter ea, quae iam di cta sunt. Nec secundo modo: quia omnis vnio praesuipponit sua vnibilia nec vnquam vnum vnibilium constituit; alterum, licet constituere possint aliquod tertium, ergo in huiusmodi vnione relatio non constituet suppositum; sed ipsum presupponet constitutum.

& Praeterea, si relatio constitueret diuinum supposium, tunc diuinum suppositum esset ens per accidens com sequens est falsum, quia in Deo nihil est per accidens: comsequentia patet, quia omne, quod in se claudit quidditates duorum praedicamentorum, est ens per accidens

Praeterea, illud, quod est summae entitatis, non potest formaliter constitui illo, quod est minimae entitatis sed suppositum diuinum est summae entitatis, & relatio est minimae entitatis.

g Praeterea, sola substantia est principium perseitatis tertii modi; sed perseitas suppositi est perseitas tertim mo di; ergo non poterit esse ab ipsa relatione. Maior & minon patent 1. posteriorum

Sed illa non concludunt, quia quae se totis differunt, il, la in nullo conueniunt, quia sunt primo diuersa, vt patet 1o meta. sed personae diuinae realiter conueniunt, ergo non differunt se totis.

Ad primum ergo dicendum, quod ens simpliciter sim plex, quamuis se toto differat a quocumque differt absolute & naturaliter: non tamen differt se toto ab eo, cum quo conuenit in essentiam,; seu natura; & differt fola psonaliter.

Ad secundum dicendum, quod ex hoc non conuincitur diuinam personam includere aliquid, & aliquid, sed solum aliquid, & ad aliquid, quod quidem ad aliquid seculum totam suam realitatem transit in naturam, siue in ipsum, quod est aliquid, & per consequens nullam cum eo faciet compositionem.

Ad tertium dicendum, quod de ratione suppositi non solum est per se esse, sed etiam incommunicabiliter esse; licet igitur suppositum diuinum ab essentia diuina habeat er se esse, tamen a proprietate relatiua habet incommu nicabiliter esse, & per consequens talis proprietas poterit esse suum formale principium constitutiuum.

Ad quartum dicendum, quod nulla est prioritas realis, in qua partes huiusmodi sint vnitae, antequam totum ex partibus sit constitutum: & ideo relatio non dat essen tiae effectum suum formalem, sed huiusmodi effectum so lum dat ipsi toti supposito constituto. Exemplum de ani ma rationali, quae non dat in aliquo priori ipsi materia esse rtionale, sed solum huiusmodi constituto tribuit tale¬

Et per hoc patet ad quintum, quod nullum sequitur inconueniens, si relatio cum essentia secundum nostrum modum intelligendi praeunita constituit diuinum suppositum, ergo &c.

Ad sextum nego consequetiam. ad probationem dicendum, quod dditas relatiua comparata ad diuinam essentiam, non manet secundum propriam realitatem diuinae essentiae condistin ctam, sed transit spenitus in ipsam: propter quod constitutum ex relatione, & essentia, non erit ens per accidens

Ad septimum dicendum, quod illa, quae conueniunt in omni quidentitate pfecta, necessario oportet, quod eorum principia formaliter constitutiua, quae sunt eorum ad inuice distinctiua, dicant minima entitate: & ideo patet maiorem esse falsam, quia diuina supposita conueniunt in omni entitate dicete realiter perfectionem, cum quodlibet diuinum suppositum sit simpliciter perfectum, eo quod sit verus Deus.

Ad octauum dicendum, quod licet relatio nen sit principium illius perseitatis, tamen est principium incommu nicabilitatis: & quia incommunicabilitas est de ratione formali cuiuslibet suppositi singularis, ideo poterit huiusmodi proprietas relatiua esse formale principium sup posit diuini formaliter constitutiuum.

ARTICV. LVS AII. Vtrum cum tribus suppositis velatiue distinctis si dare vnum suppositum absolutum. I

QVANTVM ad quartum principale dato, quod diuina supposita differant diuina relatione, vtrum cum tribus suppositis relatiue distinctis sit dare vnum sup positum ab solutum, sic procedam. Primo ponam conclusionem vnam vere catholicam. Secundo recitabo vnam pinionem contrariam. Et tertio sophismatibus illius oinionis respondebo.

Quo ad primum dico, quod catholice loquendo, in liuinis non potest poni vnum suppositum absolutum cum tribus suppositis relatiuis.

Quia tale suppositum vel distingueretur ab aliis tri bus, & poneret numerum cum eis; & tunc esset quaternitas personarum, quod est erroneum & ab ecclesia condemnatum, vt patet extra de summa trini, & fide catholica, Firmiter credimus ea: Damnamus, vel non poneres numerum cum eis, sed identificaretur cuilibet eorum, sed hoc est impossibiles

1 Primo, quia de ratione suppositi est, quod sit incommunicabile ergo si vnum absolutum suppositum tribus uppositis relatiuis communiter identificaretur, tunc sup positum esset communicabile, & incommunicabile¬

Secundo, quia quaelibet diuina persona esset persona absoluta, & persona relatiua

Tertio, quia secundum Fich. 4. de tri, per nomen personae numquam intelligitur, nisi vnus aliquis solus ab omnibus aliis singulari proprietate distinctus, ergo si essentia esset persona absoluta, tunc a personis patris, & ilij & spiritus sancti necessario esset distincta.

4 Quarto, quia idem suppositum simul generaret, & eneraretur: quia patre generante propter identitatem. quam haberet cum patre, ipsum generaret per se, & filio genito, etiam ipsum generaretur ratione identitatis, quam haberet cum filio¬

Nec valet, si datur instantia de diuina essentia, quae est eadem in tribus, & tamen, nec generat, nec generatur, nec procedit, vt patuit superius.

Quia origo in diuinis repugnat essentiae tamquam printipio quod, non autem repugnat personae: for mae enim nec onuenit generare, nec generari, sed personae competit vtrumque.

Sed contrarium istius antiquitus aliqui tenuerunt. Et probatur sic¬

1 Omnis natura singularis indiuisa in se, & diuisa ab omni alia essentia, habet rationem personae: essentia diuina est huiusmodi, ergo &c. Cum igitur ipsa sit res abso luta, ergo in diuinis erit persona absoluta.

2 Praeterea, actio semper est suppositi tamquam per se agentis, vt patet 1, de anima, vbi philosophus negat actionem esse etiam ab ipsa anima humana, vt est forma hominis. Ait enim, quod si quis dixerit animam intelligere; dicit eam texere, vel aedificare. Patet etiam eadem maior. 1. metaph Sed diuinae essentiae competit per se creare, vt, dicunt catholici doctores, ergo &c

praeterea, sicut datur suppositum relatiuum propter actiones notionales, sic dabitur suppositum absolutum propter actiones essentiales, sed intelligere, & velle sunt actiones essentiales, ergo &c

Praeterea, omuis passio conueniens indifferenter luribus, conuenit eis per aliquod commune ipsis, cui pri mo conuenit, vt patet 1. posteriorum, sed subsistere per e conuenit tribus diuinis suppositis commnniter, & indifferenter, ergo conueniet ei semper aliqud ipsis commune; cum igitur omne commune in diuinis sit absolutum, ergo erit aliquid commune absolutum per se subsistens in diuinis, & per consequens persona absoluta

3 Praeterea, intelligere secundum nostrum modum ntelligendi cum sit absolutum praecedit omne relatiuum in diuinis, sed intelligere est actus suppositi, ergo &c

3 Praeterea, actus dicendi praesupponit personam dicentem, quae si esset relatiua, cum relatiua simul se ponat, tunc actus dicendi praesupponeret personam dictam, & sic esset dicta antequam diceretur, quod est impossibile.

3 Praeterea, ab inferiori procedendo ad superius, tenet consequentia facta cum exclusione, bene enim sequitur, vnus solus homo cutrit, ergo vnum solum animal currit, ergo cum persona sit quid superius ad Deum, sequitur, vnus solus Deus creat, ergo vna sola persona creat: hoc non potest intelligi de aliqua persona relatiua, quia nec solus pater, nec solus filius, nec solus spiritus sanctus creat, ergo intelligotur de persona absoluta.

3 Praeterea, Aug. 7. de tri. dicit. "Omnis res ad seipas existit, quanto magis Deus, sed ad se ipsum non subsistit", isi suppositum absolutum, &c,

3 Praeterea, nihil pertinens ad perfectionem, & actua litatem, debet diuinae essentiae denegari, sed subsistere er se attestatur actuaiitati, & perfectioni, ergo diuina essentia per se subsistet, & per consequens erit suppositum

10 Praeterea, illud videtur esse in Deo, quod vniuersaliter omnis intellectus concipit naturaliter,; sed omnes philosophantes tam ludaei, quam Qentiles intellexerunt n diuinis esse vnum suppositum absolutum, ergo &c 1 Praeterea, quod competit substantus separatis ratione suae perfectionis, hoc maxime videtur Deo compet ere, cum maxime sit separatus, sed secundum philoso¬ hum 3, de anima 2. 5. met in separatis a materia non differt quod quid est ab eo cuius est, siue non differt suppositum a natura, quia quidditas scparata seipsa est suppositum, ergo & essentia diuina seipsa erit suppositum.

Sed illud stare non potest: quia tum suppositum inqua tum suppositum dicat incommunicabilem subsistentiam, ergo si natuta diuina de se esset suppositum, sequeretur netessario, quod supposita patris, & filii, & spiritus sancti non es sent Deus quia diuina natura ipsis conuenire non posset tum secundum proprium suum suppositum haberet incommunicabilem subsistentiam

Ad primum igitur dicendum, quod maior non est vera: quia siesset vera, tunc natura humana in Christo esset persona, & per consequens essent duae personae in Chrilo Item si esset vera, tunc natura huius lapidis esset perona, quod est falsum, cum non sit intellectualis natura ltem ad rationem personae non solum requiritur, quod sit diuisa ab omni alia essentia; sed etiam, quod sit distino ab omni alia persona; sed essentia diuina non est diuisanec distincta a personis patris, & filij, & spiritus sancti.

Ad secundum dicendum, quod creare dicitur competere diuinae essentiae, non quod sibi competat, circumscriptis personis patris & filij, & spiritus sancti: sed eo quod omni us tribus conuenit, inquantum vnam communem habent essentiam: tales enim actus, qui indifferenter communes sunt tribus diuinis personis, dicuntur conuenire Deo, secundum quod Deus est, & cuilibet personae inquantum Deus est, ergo &c.

Ad tertium dicendum quod propter actionem absolutam non oportet dare in diuinis suppositum absolutum, sec sufficit dare vnam naturam absolutam, quae secundum si fne conotatione alicuius respectus intrinseci sit ratio nius operationis in tribus suppositis relatiuis.

Ad quartum dicendum, quod maior non est vera, vbi illa io sic conuenit pluribus, quod tamen vni eorum conuei per alterum, sed subsistere conuenit filio per patrem &spiritui sancto per patrem & filium: & ideo non opot tt, quod subsistere ipss insit per quoddam alterum com nune istis tribus. Etiam posset dici, quod subsistere pri no conuenit patri proprietate originis.

Ad quintum dicendum, quod modus non intelligendi saepius mdefectiuus: nullum n intelligere in diuinis potest esse mod non sit a persona relatiua, cum per primum intellit diuinum verbum producatur, quod quidem intelline a patre necessario, & naturaliter clicitur

Ad sextum dicendum, quod quilibet cat holicus habet luere hoc argumentum: quia per ipsum expresse (quam nsophistice) concluditur, quod filius, qui est persona d bino est a patre, cum persona patris sit relatiua. Et ideo nao conformiter ad praecedentia, quod persona dicens, atu, dicendi, & persona dicta, sunt quantum ad rem penita simul, & non est in ipsis antecessio, nisi secudum no srum modum intelligendi

Ad septimum dicendum, quod quando superius mulpicatur in inferiori, tunc non tenet consequentia ab nenori ad superius, cum exclusione si enim plura animalia essent in vno solo homine, salsa esset consequentia mus solus homo currit, ergo solum animal currit, dato igi nt, quod persona esset superius respectu Dei, tamen quiNe Pperius multiplicatur in huiusmodi inferiori, quia no solo Deo sunt plures personae, ergo &c.

ho octauum dicendum, quod August non accipit ib biere, fiue subsistere pro subsistere suppositali: quia mul nsnt res, quae tamen non sunt supposita: Non videtu Tto aliud per illa verba velle Aug. nisi quod hoc nomo Ni, secundum quod huiusmodi non dicitur relatiue ed absolute,

nonum dicendum, quod essentia diuina subsistit por bnon tam e separatim personaliter a tribus personis; sed no esse simplicissimo subsistit in tribus personis.

Pdecumum dicendum, quod intelligentiae non semper ndendum est, vt patet 3. physicorum, & maxime respe Shneriorum, respectu quorum se habet oculus nosiri puiecrus, sicut oculus noctuae ad lucem solis, vt patet 2. neNihil enim prohibet quaedam falsa probabiliora es onib sdam veris, vt dicitur 1 topicorum. Vnde, si nati rui rationis indicio simpliciter vellemus inniti, niquam poneremus in diuinis personarum realem trinitatem, sicut nec Qentiles, nec ludaei posuerunt

Ad vndecimum dicendum, quod quamuis hoc perfe ctionis sit, quod suppositum non differat a natura, non tamen est perfectionis, quod vnum solum suppositum sit vnius natu rae, perfectior. nm esset natura, si ipsa indiuisa, & penitus indistincta, plura haberet supposita, quibus tamen omnibus ipsa realiter esset idem. lllud igitur, quod perfectionis est in substantijs separatis, perfectius conuenit essentiae diuinae: quia ipsa identificatur tribus suppositis realiter distinctis in quibus tamen ipsa minime numeratur. Etiam posset dici, quod minor non est vera, quia citra Deum non est aliqua natura, cuius suppositum non addat aliquid super ipsam, & per consequens differt ab ea.

Ad argumentum principale dicendum, qouod persona diuina, quamuis possit dici indiuiduum substantiae ratio ne naturae, quae vere est substantia, est tamen relatiua ratione principij constitutiui.