Table of Contents
Commentarius in Libros Sententiarum
Liber 1
Prologus
Quaestio 1 : An Deus sub ratione abyssali, vel absoluta subiiciatur in sacra scriptura
Quaestio 2 : Vtrum Theologia sit scientia
Quaestio 3 : An euidens notitia credibilium possit viatori communicari
Quaestio 4 : An theologia viatoris proprie
Distinctio 1
Quaestio 1 : An quippiam aliud a Deo possit esse obiectum ordinatae fruitionis
Quaestio 3 : An beatus vnica dumtaxat ratione in obiectum beatificum tendat
Quaestio 4 : An vti proprie voluntati conueniat.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An possit demonstratiue concludi unum tantum Deum esse
Quaestio 2 : An Trinitas diuinarum personarum cum summa unitate sit compossibilis.
Distinctio 3
Quaestio 1 : An notitia Dei, qua ipse esse cognoscitur, sit humano intellectui naturaliter inserta.
Quaestio 2 : An imago Diuinae Trinitatis reperiatur in homine
Distinctio 4
Quaestio 1 : An Generatio proprie dicta reperiatur in diuinis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An filius in diuinis de substantia patris generetur.
Distinctio 6
Quaestio 2 : An Pater necessitate, seu voluntate filium genuerit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An potentia generandi in diuinis notionaliter accipiatur.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Deo sit aliqua composito
Quaestio 2 : An anima intellectiua sit tota in toto, et tota in qualibet parte.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An pater sit prior filio.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An spiritus sanctus procedat per modum voluntatis.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An spiritus sanctus a solo patre procedat.
Quaestio 2 : An spiritus sanctus distingueretur a filio si non procederet ab eo.
Distinctio 12 et 13
Quaestio 1 : An filii generatio sit prior spiratione spiritus sancti.
Distinctio 14
Quaestio 1 : An spiritui sancto conueniat temporalis processio
Distinctio 15
Quaestio 1 : An cuilibet personae diuinae conueniat mitti
Distinctio 16
Quaestio 1 : An species, quibus nobis spiritus sanctus apparuit, fuerint reales.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An in caritate existens euidenter cognoscere possit se in illa existere.
Quaestio 2 : An habitus caritatis possit augeri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An donum in diuinis notionaliter dicatur
Distinctio 19
Quaestio 1 : An una divina persona sit in alia.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An divina omnipotentia Dei filio perfecte conueniat.
Distinctio 21
Quaestio 1 : An haec proposito vera sit, videlicet, solus Pater est Deus.
Distinctio 22
Quaestio 1 : An aliquod nomen a nobis Deo impositum proprie conueniat Deo.
Distinctio 23
Quaestio 1 : An persona in diuinis pluraliter praedicetur.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An in diuinis sit verus numerus
Distinctio 25
Quaestio 1 : An persona de Deo, et creaturis aequiuoce dicatur.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An personae diuinae relationibus distinguantur.
Distinctio 27
Quaestio 1 : An tot res poni debeant in diuinis, quot relationes
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An principium per respectum ad intra in diuinis admittatur
Distinctio 30
Quaestio 1 : An relatio Dei ad creaturam praecedat relationem creaturae ad Deum.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An aequalitas in diuinis sit realis relatio.
Distinctio 32
Quaestio 1 : An pater diligat se spiritu sancto.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An relativa proprietas in diuinis differat realiter ab essentia.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An diuina persona ab essentia diuina realiter differat.
Distinctio 35
Quaestio 1 : An divina essentia sit obiectum divinae cognitionis
Distinctio 36
Quaestio 1 : An mala in Deo ideam habeant.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An substantia quaelibet spiritualis loco existat
Distinctio 38 et 39
Quaestio 1 : An scientia Dei causet res
Distinctio 40
Quaestio 1 : An possibile sit praedestinatum tandem non saluari.
Distinctio 41
Quaestio 1 : An reprobatio precibus sanctorum impediri possit
Distinctio 42 et 43
Quaestio 1 : An in Deo sit potentia.
Distinctio 44
Quaestio 1 : An Deus uniuersum potuit facere melius
Distinctio 45 et 46
Quaestio 1 : An diuina voluntas sit causa creaturarum.
Distinctio 47 et 48
Quaestio 1 : An Deus velit aliquid de nouo.
Liber 2
Distinctio 1
Quaestio 1 : An principium primum esse unum possit demonstrari.
Quaestio 2 : An mundus ab aeterno libere potuerit produci.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An aeuum a tempore realiter differat.
Quaestio 2 : An caelum empyreum sit luminosum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An angeli sint compositi
Distinctio 4 et 5
Quaestio 1 : An angeli fuerunt creati beati.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An angelus in primo instanti suae creationis peccare potuit.
Distinctio 7
Quaestio 1 : An daemones occulta cordium hominum cognoscant.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An angelus motum causare possit in rem exteriorem.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An Angeli superiores illuminent inferiores.
Distinctio 10 et 11
Quaestio 1 : An Angeli ad homines in hac militante ecclesia degentes mittantur.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An materia duratione antecesserit cuilibet formae.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An lumen in medio sit forma realis
Distinctio 14
Quaestio 1 : An caelum sit causa horum inferiorum.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An res mixtae sint productae de terra, et aqua
Distinctio 16
Quaestio 1 : An Imago in creatura reperiatur
Distinctio 17
Quaestio 1 : An anima intellectiua sit forma substantialis hominis.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An corpus Euae praefuerit in costa Adae.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An homo virtute creationis diuinae acceperit immortalitatem.
Distinctio 20
Quaestio 1 : An si homo in Paradiso permansisset, absque peccato filios procreasset.
Distinctio 21
Distinctio 24
Circa textum
Quaestio 1 : An intellectus agens spectet ad liberum arbitrium
Distinctio 25
Quaestio 1 : An liberum arbitrium cogi possit
Distinctio 26 et 27
Quaestio 1 : An gratia sit virtus.
Distinctio 28 et 29
Quaestio 1 : An homo mortali culpae obnoxius, satis se ad habitualem gratiam praeparare valeat.
Distinctio 30 et 31
Quaestio 1 : An originale crimen rationem culpae retineat.
Distinctio 32 et 33
Quaestio 1 : An poenae ex originali culpa inflictae aeque ab omnibus hominibus participentur.
Distinctio 34
Quaestio 1 : An malum causetur a bono
Distinctio 35 et 36
Quaestio 1 : An culpa quaelibet in actu consistat.
Distinctio 37
Quaestio 1 : An peccati actio secundum quod huiusmodi sit a Deo effectiue
Distinctio 38
Quaestio 1 : An voluntas sua libertate possit simul plures fines intendere.
Distinctio 39
Quaestio 1 : An peccatum in intellectu potius, quam in voluntate esse dicatur.
Distinctio 40 et 41
Quaestio 1 : An actus quispiam indifferens reperiri possit
Distinctio 42
Distinctio 43 et 44
Quaestio 1 : An peccatum aliquod sit simpliciter irremissibile
Liber 3
Distinctio 1
Quaestio 1 : An, si homo non peccasset, filius Dei humanam naturam assumpsisset.
Quaestio 2 : An plures personae divinae possint assumere unam naturam creatam.
Distinctio 2
Quaestio 1 : An persona divina naturam irrationalem assumere possit
Distinctio 3
Quaestio 1 : An Beata virgo fuerit concepta in peccato originali
Distinctio 4
Quaestio 1 : An beata virgo fuerit vera, et naturalis mater Domini nostri Iesu Christi.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An humanae naturae vnio cum verbo diuino differat ab assumptione eiusdem verbi.
Distinctio 6 et 7
Quaestio 1 : An in Christo sint duo supposita.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An in Christo duae filiationes reperiantur.
Distinctio 9 et 10
Quaestio 1 : An Christus secundum quod homo adorandus sit adoratione latriae.
Distinctio 11
Quaestio 1 : An Christus sit creatura.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An Christus potuerit peccare.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An in Christo fuerit plenitudo gratiae.
Distinctio 14
Distinctio 15 et 16
Quaestio 1 : An in Christo cum tormentorum dolore steterit gaudium beatae fruitionis.
Distinctio 17 et 18
Quaestio 1 : An in Christo plures sint voluntates.
Distinctio 19 et 20
Quaestio 1 : An omnes homines beneficio passionis Christi a quocunque malo satis fuerint liberati
Distinctio 21 et 22
Distinctio 23
Quaestio 1 : An fides si virtus.
Distinctio 24 et 25
Quaestio 1 : An fidei possit subesse falsum.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An spes in superiori animae portione subiective esse possit
Distinctio 27 et 28
Quaestio 1 : An habitus caritatis sit virtus
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An recto caritatis ordine Deum super omnia diligere teneamur.
Distinctio 31 et 32
Quaestio 1 : An in caritate constitutus possit eam amittere.
Distinctio 33
Quaestio 1 : An virtutes morales in patria permaneant
Distinctio 34 et 35
Quaestio 1 : An Spiritus Sancti dona vitam actiuam magis, quam contemplatiuam respiciant.
Distinctio 36
Quaestio 1 : An morales virtutes sint connexae inter se
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An mendacium quodlibet diuino praecepto adversetur.
Distinctio 39 et 40
Quaestio 1 : An quodlibet iuramentum sit peccatum.
Liber 4
Distinctio 1
Quaestio 1 : An sacramenta novae legis creatricem in se virtutem contineant
Quaestio 2 : An sacramentum possit diffiniri.
Quaestio 3 : An circumcisio ullam in se contineat efficaciam ad originalem noxam penitus abolendam.
Distinctio 3
Quaestio 2 : An Ioannis baptismus fuerit sacramentum
Distinctio 3
Quaestio 1 : An expressa verborum prolatio sit de necessitate baptismi
Distinctio 4
Quaestio 1 : An baptismi effectus aeque cunctis conueniat baptizatis.
Distinctio 5
Quaestio 1 : An ministri malitia baptismi effectus in suscipiente huiusmodi sacramentum frustretur.
Distinctio 6
Quaestio 1 : An Puer existens in utero baptizata matre characterem recipiat
Distinctio 7
Quaestio 1 : An confirmatio gratiam conferat.
Distinctio 8
Quaestio 1 : An Eucharistia sit dignissimum sacramentum.
Distinctio 9
Quaestio 1 : An in peccato mortali existens, mortaliter peccet Eucharistiam sumendo.
Distinctio 10
Quaestio 1 : An corpus Christi pluribus in locis possit reperiri.
Distinctio 11
Quaestio 2 : An Eucharistia vnum sit sacramentum.
Distinctio 12
Quaestio 1 : An accidentia specierum in Eucharistia subsistant absque subiecto.
Quaestio 2 : An accidentia specierum in Eucharistia manentia sint corruptibilia.
Quaestio 3 : An expediat homini frequenter accedere ad Eucharistiam.
Distinctio 13
Quaestio 1 : An minister malus recta intentione consecrandi consacret
Distinctio 14
Quaestio 1 : An poenitentia sit moralis virtus.
Distinctio 15
Quaestio 1 : An homo sine caritate pro mortali crimine Deo satisfacere possit
Distinctio 16
Quaestio 1 : An contritio, confessio, et satisfactio sint partes poenitentiae.
Distinctio 17
Quaestio 1 : An contritionis dolor omnium maximus esse debeat.
Quaestio 2 : An homo de necessitate salutis singula quaeque peccata teneatur confiteri.
Distinctio 18
Quaestio 1 : An clauium potestas usque ad culpae ac poenae remissionem protendatur.
Distinctio 19
Quaestio 1 : An sacerdotes, soli clauium potestate potiantur.
Distinctio 20
Distinctio 21
Quaestio 1 : An ea, quae per confessionem audiuntur celanda semper fuerint
Distinctio 22
Quaestio 1 : An peccata per poenitentiam deleta recidivantis ingratitudine rursus redeant
Distinctio 23
Quaestio 1 : An extrema vnctio sit sacramentum.
Distinctio 24
Quaestio 1 : An ordo sit sacramentum.
Distinctio 25
Quaestio 1 : An ordinator pecuniam exigens ab ordinatis sit Simoniacus.
Distinctio 26
Quaestio 1 : An matrimonium sit sacramentum
Distinctio 27
Quaestio 1 : An peracto matrimonio alter coniugum inuito altero religionem ingredi possit
Distinctio 29 et 30
Quaestio 1 : An voluntatis coactione matrimonium impediatur.
Distinctio 31
Quaestio 1 : An actus coniugalis concubitus ob tria coniugii bona satis a peccato excusetur
Distinctio 32 et 33
Distinctio 34
Quaestio 1 : An impedimentum aliquod dissoluat matrimonium iam contractum.
Distinctio 35 et 36
Distinctio 37 et 38
Quaestio 1 : An ordo sacer, seu continentiae votum matrimonium impediat.
Distinctio 39 et 40
Distinctio 41 et 42
Quaestio 1 : An affinitas Matrimonium impediat.
Distinctio 43
Quaestio 1 : An resurrectio mortuorum naturaliliter sit possibilis.
Distinctio 44
Distinctio 45
Quaestio 1 : An in hac vita degentium suffragi defunctorum animabus prosint
Distinctio 46
Quaestio 1 : An misericordia et iustitia reperiantur. in Deo.
Distinctio 47
Quaestio 1 : An Christus solus iudicaturus sit in postremo iudicio.
Distinctio 48
Quaestio 1 : An peracto postremo iudicio corpora coelestia realiter alterari poterunt
Distinctio 49
Quaestio 2 : An beati nude videant diuinam essentiam.
Quaestio 3 : An animarum beatitudo maior extiterit post earum corporum resumptionem, quam ante.
Distinctio 50
Quaestio 1 : An animae humanae corporibus exutae, quicquam quam eorum, quae hic sunt, intelligant.
Quaestio 2 : An Homo simul beatus, et damnatus esse possit
Quaestio 3 : An Deus sub ratione entis infiniti sit subiectum in theologia viatoris.
Quaestio 1
An humanae naturae vnio cum verbo diuino differat ab assumptione eiusdem verbi.Et videtur. quod non. Quia illa, quae nec possunt separari re ncc ratione, non videntur ab inuicem differre: sed ista unt huiusmodi: quia nec vnio personalis potest esse in re, mec in intellectu sine assumptione, nec assumptio potest intelligi sine vnione
CONTRA, sicut se habet vnire ad assumere, sic vnio ad assumptionem: sed vnire realiter differt ab assumere: er- O &c. Maior patet per locum a coniugatis. Minorem probo: quia vnire humanam naturam verbo diuino conuenit toti trinitati: sed assumere conuenit soli verbo, cui vnitur: ergo &c. Hic quattuor sunt videnda. Primo, vtrum Deus nossit assumere humanam naturam sine quantitate, & sine quibuscunque alijs accidentibus corporis humani. Secundo vtrum natura diuina possit assumere naturam humanam. Tertio, vtrum in Christo facta sit vnio in natura. Et quarto, de eo, quod quaestio quaerit.
RESOLVTIO licet Deus per absolut am omnipotentiam fuam naturam hominis ab accidente quolibet separatam potuisset assumere: Natura ta men dinina circumscriptis omnibus diuinis personts, creat am naturam sibi asciscere nequit: verum quia hanc sanct ssimam vnionem non in natura, sed in persona factam fuisse catholica fatetur veritas: haec tamen, siue vt dicit actionem, siue relationem, semper creatum quid esse perhibetur.
ARTICLVS I. Vtrum Deus possit afsumere humanam naturam sine quantitate, & sine quibuscunque alus accidentibus corporis humam
QVANTVM ad primum primo ponam vnam conclusionem, quam pro nunc in ista materia reputo Veriorem. Secundo recitabo motiua oppositae opinionis & ipsis respondebo. Conclusio est ista, quod Deus per suam omnipotentiam absolutam potest assumere naturam hominis separatam ab omni accidente proprie dicto, puta, quod vere, & realiter est accidens Quia Deus potest assumere naturam separatam a proprio supposito: ergo potest eam assumere separatam al omni accidente proprie dicto. Antecedens patet ex praecedentibus. Probo consequentiam: quia non est facilius separare ea, quae faciunt vnum per se, quam quae faciunt vnum per accidens: sed suppositum. & natura faciunt vni per se, humana vero natura, & quodcunque accidens pro prie dictum faciunt vnum per accidens: ergo &c. 2 Praeterea, Deus potest sacere naturam humanam sine omni accidente vere, & proprie dicto: ergo potest eam assumere sine tali accidente. Consequentia patet, Antecedens probo quadrupliciter, Primo sic. lllud, quod est naturaliter prius altero, hoc Deus potest producere sine illo: substantia est naturaliter prior accidente: quia 7. meta. dicitur, quod substantia est prior accidente, cognitione, diffinitione, & tempore.
2 Secundo sic, natura humana habet distinctam idean in Deo: ergo distincte potest produci a Deo. Antecedens patet: quia alia est idea hominis, alia equi, vt patet per August. in lib. 83. quaestionum: ergo multo magis alia erit substantiae humanae, & alia accidentis, quae differunt ge nere Consequentia videtur esse nota: quia quorumcum que Deus distinctas habet ideas, illa distincte potes producere.
3 Tertio sic, Deus plus potest facere, quam intellectus noster valeat intelligere: vt patet per August. in episto. ad Volustanum: sed intellectus noster potest humanam naturam intelligere sine praedictis accidentibus: quia apprehensa diffinitione rei, res vere intelligitur: Sed diffini tio hominis potest intelligi, & apprehendi sine omni ac cidente, cum non sit diffinitio per additamenta vt patet 7: metaph
4 Quarto: quia Deus potest accidens separatim producere, & productum in esse conseruare sine omni substantia: ergo econuerso poterit substantiam producere sine omni accidente proprie dicto. Antecedens patet in sacramento altaris. Consequentiam probo: quia quanto aliquid minus dependet ab altero, tanto minus sibi repu gnat produci, & esse sine illo: sed naturaliter substantia dependet minus ab accidente sibi inhaerente, quam econ uerso: quia dicit Commen. 7. metaphy. quod Aristo. Ib intendit declarare, quod quidditas indiuidui fubstantiae est prior in esse quidditatibus accidentium, & quod indiuiduum substantiae prius est alus indiuiduis accidentiun manifestum est per se: sed planum est quod prius, vel non dependet a posteriori, vel saltem minus dependet, quam econuerso
SED. Sic dicendo videntur esse contra me duae sollemnes opiniones. Quarum prima ponit, quod impossibile est, esse substantiam humanam sine quantitate. Nam humana natura non dicit solam formam, sed formam in materia, non quacumque, sed organixata: quia anima est actus corporis organici: eorpus autem non potest esse prganixatum sine quantitate: ergo &c.
2 Praeterea, quod impossibile eit esse in effectu sinc quam titate, impossibile est produci sine quantitate: sed impos sibile est esse substantiam humanam in effectu sine quan titate. Maior patet: quia cui repugnat esse, hoc non es factibile. Probatur minor: quia secundum Boethium in de vnitate, & vno; Omne, quod est, ideo est: quia vnun numero est: sed nulla res corporalis potest esse hoc aliquid, & vnum numero sine quantitate: quia quantitas est illud, cui primo conuenit diuidi in partes eiusdem ra tionis, & per consequens distinctio, qua aliqua solo numero differunt, primo conuenit quantitati: Vnde &
philosophus ait. 5. metaph. Quantum est diuisibile in ea quae insunt, quorum singulum est natu esse hoc aliquid
3 Praeterea, impossibile est, substantiam expertem es se naturalis operationis, vt ait Dam asc. lib 2 sed si homo fieret sine quantitate, tuc sieret expers suae proprie, & en turalis operationis, quae est intelligere, vt patet 1 ethico tum nihil enim intelligimus sine continuo, & tempore, t patet in de memoria & reminiscentia
4 Praeterca, philosophus. 7. metaphy. ait, quod spiritus hominis, seu forma hominis, vt habet alia transsatio, sem per in carnibus, & ossibus apparet. Super quo verbo ait Comen. Quoniam formae naturales difficile abstrahuntur a suis materiis, impossibile est hominem intelligi sine carnibus, & ossibus. Et infra in eodem commento ait, quoe forma hominis numquam est sine carnibus, & ossibus.
Praeterea, si Deus &c. tunc talis homo non esset ani mal: quia non esset substantia sensibilis; impossibilo onim esset talem hominem sentire: quia nullum haberet organum, mediante quo sentire posset. ergo &c.
SED ista non concludunt, lgitur ad primum dicendum, quod cum philosophus dixit. 2. de anima, quod anima est actus corporis organici, ipse loquebatur secundum communem cursum naturae, quem videmus, & non loquebatur de absoluta Dei potentia, secundum quam Deus mul ta potest, quae quandoque sunt praeter cursum naturalem, quandoque super eum, & quandoque contra eum vel dicendum, quod illa materia esset organixata non ab organis, quae actu haberet, sed ab organis, quae naturaliter esset apta nata habere secundum exigentiam naturalem illius formae, quae esset actu informata
Ad secundum nego minorem: quia quamuis impossibile sit substantiam humanam esse in effectu sine quantitate secundum communem cursum, & naturalem, hoc tamen non est impossibile secundum Dei potentiam spe cialem. Ad probationem dicendum ad minorem, quod quamuis secundum cursum naturalem res corporalis non possit esse hoc aliquid sine quantitate, tamen esse hoc aliquid, vel vnum numero non competit sibi causaliter per quantitatem. Quia secundum Com¬ mentatorem. 7. metaphysi indiuiduum substantiae est naturaliter prius indiuiduo accidentis; & ideo res, quae es substantia, est prius hoc aliquid naturaliter, quam fit quam ta: eo enim ipso, quod recipit in se quantitatem, naturaliter oportet, quod quantitas ipsam praesupponat: & ideo, quia in esse hoc aliquid substantia originaliter non dependet a quantitate: ideo virtute diuina potest esse hoc aliquid sine quantitate. Concessa etiam tota probatione, quamuis tunc concludatur, quod non possint esse plures humanitates numero differentes sine quantitate, tamen non concluditur, quin possit esse vna natura humana sine quantitate: quia talis natura per hoc, quod non esset actu extensa, & organixata, sufficienter differret ab aliis, quae essent actu organixatae
Ad tertium dicendum, quod maior non est vera refe rendo eam ad potentiam Dei. Damas: autem non loquitur ibi de potentia Dei: sed de possibilitate, & naturalitate rei. potest enim Deus in aeternum suspendere actum, & operationem cuiussibet rei, ipsa tamen re in esse conseruata. Minor etiam non est vera: quia quamuis illa anima in materia ab omni quantitate separata existens non intelligeret modo, quo nunc intelligimus, scilicet cum continuo, & tempore, ac mediante phantasmare: intelligere tamen posset eo modo, quo intelligit anima separata, puta, per species a Deo infusas
Ad quartum dicendum sicut ad primum iam dictum est. Etiam auctoritates Aristo. & sui Commentatoris non unt ad propositum in ista materia, cum nos Christiano modo loquentes concedamus, Deum posse mundum & quamlibet mundi partem aliter facere, quam fecerit. Hoc autem philosophus, & Commentator iuxta eorum principia nullatenus approbarent. Si enim philosophus concederet per potentiam Dei accidens posse separari ab omni substantia, pari & maiori ratione ipse haberet concedere, substantiam posse fieri, & separari ab omni accidente, cum accidentis esse sit inesse, vt ipse ponit 7. metaph¬
Potest etiam dici, quod quamuis homo non possit in telligi sinc carnibus, & ossibus quantum ad carnis, & ossis substantiam: potest tamen intelligi sine eis quantum ad eorum accidentia. Sicut enim lapideitas potest abstrahi ab accidentibus lapidis, sic etiam carneitas potest abstrahi ab accidentibus carnis.
Ad quintum nego consequentiam. Ad probationem dico cum Prisciano, quod nomen terminatum in bile dicit aptitudinem, & non actu: & ideo talis substantia licet actu sentiendi non posset elicere, haberet tmen aptitudinem ad sen tiendum: quia haberet in se radicaliter omnes virtutes sen sitiuas: ideo vere diceretur substantia sensibilis. Multis enim modis potest contingere, quod homo secundum nullam virtutem sensitiuam potest elicere actum, puta, quandoque ex gaudio: sicut est de istis, qui rapiuntur, & n extasim, vel iubilationem ponuntur. Exemplum, vt de septem dormientibus, vt habetur in floribus sanctorum. Quandoque ex tristitia, sicut in illis, qui amentes caduni sincopim cordis patientes. Quandoque ex infirmitato ficut asserunt experti medici esse quandam infirmitatem, quae per tres dies naturales tenet hominem per omnem modum, ac si esset mortuus, cum tamen vere viuat. Et in omnibus istis casibus tales homines vere sunt sensibiles, quamuis pro tunc non sentiant, nec sentire possint. Sic in proposito, talis substantia diceretur sensibilis: quia talem haberet aptitudinem ad sentiendum, quod solum modo datis sibi organis, immediate sentiret sinc conmu nicatione alicuius nouae virtutis, quam primo non haberet Posset etiam facere Deus, quod illa substantia sine omni organo perciperet sensibiles passiones, sicut de facto credimus fieri in auimabus separatis.
Alia est opinio, quae tenet, quod impossibile est qua cunque potentia creatam substantiam esse sine accident respectiuo: quia cum productum ad producens realiter referatur, vt patet. 5. metaph. ergo si aliqua substanticreata absolueretur ab omni accidente respectiuo, tund talis substantia nullo modo esset producta, & per conse quens non esset creatura, & sic esset creatura, & non esset creatura, quod est contradictio manifesta
RESPONDEO breuiter ad hoc, quod nullus respectus; siue relatio fundata immediate in substantia, est accidens quia cum relatio realiter non differat a fundamento, vt probaum dist. 33. primi libri: & dist. 20. secundi libri, oportet consequenter ad ea, quae tunc dixi, quod respectus immediate fundatus in substantia sit substantia & non acidens, sicut euidenter apparet de relationibus in diuinis, & eadem ratione relatio immediate fundata in accidente est accidens: & quia respectus iste fundaretur in nuda substantia, si Deus separaret naturam humanam modo supradicto: ideo &c
PoRTE ex his quae alias dixi, arguitur contra conclusionem supradictam. Dixi enim in lectura secundi senten tiarum, quod esse actualis existentiae differt ab essentia rei. Dictum est etiam in prima quaestione istius tertij quod impossibile est, rem creatam existere in effectu sint tali esse realiter a se differente: igitur non est possibile ab huiusmodi accidente, quod est ipsum esse, naturam rei separari.
RESpONDEo, quod tale esse quamuis differat ab esser tia rei directe existentis in praedicamento substantiae, ip sum tamen esse non est accidens: sed in praedicament. substantiae per reductionem, prout ego probaui secundo libro dist. 2. soluendo primas duas instantias, quas addus contra quartam conclusionem primi articuli ibidem
QVANTVM ad secundum articulum dicendum, quod Riuinam naturam assumere posse naturam humanam potest dupliciter intelligi. Vno modo mediante persona diuina, & de hoc nihil ad praesens quia satis patet per ea quae dicta sunt supra distin: 1. Alio modo immediate, & hoc dupliciter. Vno modo circumscriptis personis, puta si diuina natura non esset in tribus personis, vtrum ad huc posset assumere naturam creatam. Alio modo, vtrum natura diuina existens in tribus personis sic posset assumere naturam creatam, quod assumptio immediate terminetur ad naturam, & mediante natura ad personam Primo modo dico; quod diuina natura non potest aliquic assumere: Quia illud, quod nullo modo habet existen tiam, hoc nihil potest assumere: nam agere praesupponit esse:: sed stante praedicta hyposthesi, diuina essentia nullam haberet existentiam: quia impossibile est di uinam naturam aliter existere, quam existit: sed secundum fidem sanctam, cui nulla falsitas subesse potest, essen tia diuina existit in tribus personis: ergo subtractis per¬ sonis per impossibile, natura diuina nullatenus poterit existere, nec per consequens aliquid assumere. ETex hoc videtur, quod quidam in hac materia vnam falsam ponunt conclusionem, quam fundant super vna inutildistinctione: Dicunt enim, quod circumscriptio persona ru a natura potest intelligi dupliciter. Vno modo, quod circumscribatur omnimode personalitas, & sic essentia diuina non esset subsistens. Alio modo, quod circumscribatur personalitas solum distincta per oppositiones relatiuas, qualem ponit fides. Primo modo abstracta personalitate non posset procedere assumptio, seu vnio Secum do modo posset procedere: sed non ita conuenienter, quia non esset distinctio mittentis, & missi. Et si dicatur contra eum, quod natura diuina abstractis, vel subtractis suppositis, est tantummodo in intellectu, & non inre, & per consequens non posset assumerc. Ipse respodet, quod hoc est verum loquendo de abstracto primo modo, puta quo circumscribitur omnimoda personalitas tam relatiua, quam absoluta: non est autem verum loquendo de abstracto secundo modo, puta, quo circumscribitur solum ersonalitas relatiua
oED issud non videtur bene dictum. Quia tam ex distinctione, quam ex conclusione, quam etiam ex argumenti solutione, iste videtur ponere personalitatem ab solutam in diuinis praeter personalitatem relatiuam, de quo tamen nihil ad praesens dicam: quia hoc ostendi esse erroneum. 2. sententiarum. dist. 28. arti. 1. & arti4.
DICO secundo, quod supposito naturam diuinam existere in tribus personis relatiue distinctis, natura diuina potest assumere naturam creatam, ita quod talis assumtio immediate terminaretur ad diuinam naturam, & mediante natura ad personas, sicut nunc credimus econuerso factum esse in domino Tesu Christo: quia illud, quod est commune tribus personis, immediate conuenit natu rae diuinae: quia tale quid conuenit personis, vt conueniunt in natura: Sed creatam naturam assumere, & huiusmodi assumptionem termiuare, licet de facto conueniat soli fillo; tamen de possibili potuit conuenire tribus personis, vt probatum est superius distin. 1. ergo licet de facto natura diuina non terminet immediate assumprio nem naturae assumptae, posset tamen de potentia absoluta natura diuina huiusmodi naturam assumere, & assumptionem immediate terminare absque omni repugnantia.
FOIRE dicetur contra illud sic. 1. Sicut se habet persona ad personam, sic se habet natura ad naturam: sed persona diuina non potest assumere personam creatam, vt patuit superius: ergo nec natura naturam 2 Praeterea, actus personales non conueniunt naturae diuinae: ipsa enim nec gignit, nec gignitur, nec spirat nec spiratur, vt patuit in primo libs quia huiusmodi sunt actus personales: sed assumere videtur esse actus personalis: alias de facto non posset competere soli filio 3 Praeterea, per assumptionem fit communicatio idiomatum: quia secundum Augu, talis futit illa susceptio, quae Deum faceret hominem, & hominem Deum: sed natura diuina non posset praedicari de assumpta ereatur. nec econuerso.
AD PRIMVM dicendum, quod non est simile quia personae repugnat assumi: sed naturae nec repugnat assumere, nec assumi: ergo &c.
AD SECVNDVM dicendum, quod quamuis actus personalis productiuus ad intra, vt est generare, & spirare non conueniat diuinae naturae, vt agenti, vel producenti: sed solum vt roni producendi, siue vt principio productiuo quo assumere tamen cum non sit actus productiuus ad in tra: igitur non repugnat diuinae naturae. Nam in quantum dicit actionem, sic cum sit comunis tribus personis, necessario habemus concedere, quod conueniat immedia te diuinae naturae, sicut & ipsa creatio: Sed in quantum di cit illius actionis terminationem, sic de possibili, vt dixi; potest immediate competere diuine naturae: de facto at tem competit ei mediante persona filij, quae tamen mediatio non tollit veritatem sententiae, quin vere natura humana dieatur vnita diuinae naturae, & ab ea assumpta: Et ideo ait Aug. quod forma Dei assumpsit formam serui. Et Greg. ait, Carnem diuinitas mediante anima suscepit
Ad tertium dicendum, quod sicut non oportet, quod quicquid est vnitum humanae naturae, eius praedicationem recipiat in abstracto, sed solum in concreto: albedo enim vere vnitur humanae naturae in homine albo, & tamen nec humanitas est albedo, nec econuerso, quamuis ho mo sit albus, & econuerso: sic in proposito &c. Si tamer vna istarum deberet concedi, tunc minus a veritate esset extranea ista proposito, deitas est homo, quam ista, hu manitas est Deus, quia persona filij, in qua per se, & primo facta est praedicta vnio, est sua deitas nullo modo realiter ab ea differens: ideo quamuis non locutione forma li, tamen per identitatem, prout deitas est idem, quod persona filij, posset ista concedi, deitas est homo, sicut dicit frater AEgid. 3. sententiarum dist. 5. qu. 4 sed homo non ess sua humanitas: ideo nec locutione formali, nec per iden titatem debet concedi ista, humanitas est Deus.
ARTICV LVS III Vtrum in cbristo facta sit vnio mn natura. VANTVM ad tertium articulum dico breuiter, quod in AChristo, proprie loquendo, non est facta vnio in natura, quia si in Christo esset vnio in natura, tuc in Christ. esset vna natura: sed consequens est falsum, & contra fidem quia si in Christo esset vna natura, vel illa esset tantumo do diuina, & tuc Christus non esset homo, vel tantumodo humana, & tunc non esset Deus quorum oppositum patet in svmbolo Athanasij, vbi dicitur de Christo, pfectus Deus perfectus homo ex anima rationali, & humana carne sub sistens. Nec potest dici, quod vna natura sit in Christo per con uersionem vnius naturae in alteram: quia ibidem dicitur,. Vnus autem non conuersione deitatis in carnem: sed as sumptione humanitatis in Deum. Nec per commixtio nem, Quia dicitur 1. de generatione. Mixtio est miscib bilium alteratorum vnio: sed natura diuina mutari non potest, iuxta illud, Ego Deus & non mutor, nec per consi quen sest miscibilis, nec alterabilis. Nec per accumulationem: quia sola corporalia sic faciunt vnum. Nec per informationem: quia nec humana natura potest informare diuinam naturam, cum diuina natura sit purus actus, & infinitae perfectionis, & per consequens a nulla alia ntura perfectibilis; nec diuina potest informare humanam: quia omnis natura formaliter alicui inhaerens, aliquo mo do dependet ab eo, quod informat: diuina autem natura est penitus independens, & ideo non debet concedi, quod in Christo sit vnio naturae
FoRTE dicetur, quod ratione excessus infiniti, qui diuina natura excedit humanam, humana totaliter absorbetur a diuina, & per consequens conuertitur in eam, sicut si quis guttam vini proticit in mare, ipsa immediate conuertitur in naturam maris
Respondeo, quod tales conuersiones non contingunt, nisi in his, quae communicant in materia, & quae apta enita sunt se mutuo alterare, & sic non est in proposito: igitur instantia non valet.
ARTICVL S titi. Vtrum bimanae naturae vnio cum verbo duumo dif ferat ab assumptione eiusdem verbi.
QVANTVM ad quartum articulum, quia aliqui quan Adoque vertunt in dubium, vtrum praedicta vnio sit creatura. Quorum etiam aliqui dicunt, quod vt dicit actit nem, sic est in Deo, & est idem, quod diuina essentia: quam uis, ut dicit relationem ipsorum vnitorum, sit in creatura, & sit quid creatum; ideo ponam duas conclusiones.
PRIMa est, quod vnio siue sumatur pro actione, qua Deus & homo vniuntur, siue pro relatione, qua huiusmo di unita ad inuicem referuntur, semper predicta unio es in creatura, & est quid creatum: Nam nulla actio transicus est in agente: sed vnitio actio, qua sancta trinitas vnit nam turam humanam verbo diuino, est actio transiens: & ideo non est in Deo, & per consequens non poterit esse Deus sed necessario erit creatura. Probo etiam istam conclusionem quo ad secundam partem: quia omnis relatio, qua Deus refertur ad creaturam, & ecouerso, est solum secun dum rationem in Deo, & in creatura est realiter, vt probaui libro primo distinctione 3o. ergo praedicta vnio, vt est quaedam relatio, qua Deus & homo ad inuicem referuntur, non est in Deo realiter, sed solum in creatura. 2 Praeterea, quicquid est temporale necessario est erea tura: sed vnio praedicta, siue sumatur pro ipsa actione Dei transeunte, siue pro ipsa relatione, necessario est quid temporale: ergo &c, SED forte dicetur, quod vnio est relatio aequiparantiae, & per consequens aequaliter reperietur in vtroque extremorum.
RESPONDEO, quod nulla relatio equiparantiae poterit esse inter Deum, & creaturam: quia talis relatio requirit extremorum mutuam, & aequalem dependentiam: Deus autem non dependet ab aliqua creatura. Vnde sicui simititudo reperta inter duas creaturas est relatio aequiparantiae, tamen, vt est inter Deum, & creaturam, non est aequiparantiae, quamuiscunque homo vere dicatur ad similitudinem Dei factus, vt patet in &en sic eodem mo do est de vnione, quamuis enim vnio duarum creaturarum &c
SECVNDA conclusio est, quod praedicta vnio realiter differt ab assumptione. Quia si non, tunc quicquid esset alteri vnitum, esset ab eo assumptum: sed natura diuina est vnita naturae humane, ergo esset assumpta, quod est simpliciter falsum.
2 Praeterea, quae sic se habent, quod vnum naturaliter est prius altero, illa realiter differunt: sed assumptio est naturaliter prior vnione: est enim quasi via in vnionem, & vnio est quasi terminus assumptionis: ergo &c.
3 Praeterea, assumens, quantumlibet sumat ad se, num quam tamen ex hoc dicitur assumptum: sed omne vniens ad se necessario dicitur vnitum: ergo aisumptio non est vnio
4 Praeterea, assumptio ex parte assumentis importa mere actionem, & ex parte assumpti passionem: sed vnis non solum ex parte agentis importat actionem, & ex par te patientis passionem, verum etiam importat veram relationem ergo.
posTE dicetur, quod cum actionis non sit actio, vt patet. 5. physicorum, nec ad aliquid possit esse terminus motus vel actionis, vt patet 7. physicorum, ergo siue vnio dicat actionem, siue relationem, ipsa non poterit esse ter minus assumptionis, cuius oppositum dictum est in secun da ratione istius conclusionis.
2 Praeterea, saepius dictum est superius, quod assumpti terminata est ad personam verbi: ergo vnio non erit ter minus assumptionis.
RESPONDEO ad primum, quod terminus assumptio nis nec est ipsa vnio praecise, nec persona verbi praecisu; ed implicatur vtrunque, puta, est ipsa persona, vt vnita & ideo non dixi in illa secunda ratione, quod vnio essei terminus: sed dixi, quod esset, quasi terminus: quia secundum naturalem intelligentiam prius intelligitur humana natura assumpta a verbo, & postea intelligitur vnita verbo. Et per hoc patet ad secundum
Per hoc etiam apparet, quod ratio quorundam non concludit, qua ipsi probare nituntur, quod persona diuina non possit esse terminus diuinae assumprionis, ex quod praeexistat assumptioni: ergo &c. Quia licet persona secundum se praeexistat assumptioni; tamen non praeexistit persona, vt humanitati vnita: Sicut quamuis locus secundum se non sit terminus motus; quia terminus ac quiritur per motum, locus autem secundum se non acquiritur per motum, cum preexistat motui, tamen locus vt circumscribens locatum, & vt ex sua circumscriptione resultat vbi, vere potest dici terminus motus: sic &c
On this page