Tractatus 61

Ab eo quod Dominus ait, Amen, amen dico vobis, quia unus ex vobis tradet me; usque ad id, Ille est cui ego tinctum panem porrexero. Cap. XIII, f .21-26.

i. Hoc Evangelii capitulum, fratres, ita nobis exponendum hac lectione propositum est, ut jam cHam de traditore Domini per panem tinctum cique porrectum satis evidenter expresso aliquid diccre debeamus. Et de illo quidem, quod eum jam demonstraturus Jesus turbatus est spiritu, praeterito sermone disserui: sed fortassis quod ibi non dixi, etiam hoc nobis Dominus significare sua perturbatione dignatus est, quod scilicet falsos fratres, et dominici agri illa zizania ita necesse est usque ad messis tempus- inter frumenta tolerari (Matth. XIII, 29, 30), ut quando ex eis aliqua separari etiam ante messem urgens causa compellit, fieri sine Ecclesiae perturbatione non possit. Hanc perturbationem sanctorum suorum per sehismaticos et haereticos futuram, quodammodo praenuntians Dominus, praefiguravit in scipso, cum exituro Juda homine malo, et commixtionem frumenti, in qua diu fuerat toleratus, separatione apertissima relicturo, turbatus est non carne, sed spiritu. Spiri­ tuales enim ejus in hujusmodi scandalis non perversitate, sed charitate turbantur; ne forte in separatione aliquorum zizaniorum, simul aliquod eradicelur ettriticum.

i. Turbatus itaque eat Jesus spiritu, et protestatus tat, et dixit: Amen, amen dico vobis, quia unus ex vobis tradet me. Unus ex vobis, numero, non merito; specie, non virtute; commixtione corporali, non vinculo spirituali; carnis adjunctione, non cordis socius unitate: proinde non qui ex vobis est, sed qui ex vobis exiturus cst. Nam quomodo erit verum qnod protestatus esI Dominus,etdixit, Unus cx vobis; si verum est quod ait idem ipse in Epistola sua, cujus est hoc Evangelium, Ex nobis exierunt, sed non erant ex nobis: nam si fuissent ex nobis, mansissent utique nobiscum ( I Joan. II, 19) ? Non erat igitur ex illis Judas: mansisset enim cum illis, si esset ex illis. Quid est ergo, Unus ex vobis tradet me; nisi, unus ex vobis exiturus est, qui me tradet? Quia et ille qui ait, Si fuissent ex nobis, mansissent utique nobiscum; jam dixerat, Ex nobis exierunt. Ac per boc utrumque verum est, et ex nobis, et non ex nobis: secundum aliud ex nobis, secundum aliud non ex nobis; secundum communionem Sacramentorum ex nobi., secundum suorum proprietatcm criminum, non ex nobis. j

3. Aspiciebant ergo ad invicem discipuli, haesitantes de quo diceret. Sic quippe in eis erat erga Magistrum suum pia charitas, ut tamen eos humana alterum de altero stimularet infirmitas. Nota quidem sibi erat cujusque conscientia; verumtamen quia proximi erat ignota, ita sibi unusquisque erat certus, ut incerti essent et in caeteris singuli, et in singulis caeteri.

4. Erat ergo recumbens unus ex discipulis ejus in sinu Jesu, quem diligebat Jesus. Quid dixerit, in sinu, paulo post ait, ubi dicit, supra pectus Jesu. Ipse est Joannes cujus est hoc Evangelium, sicut postca manifestat (Joan. xxi, 20-24). Erat enim corum hxc consuetudo qui sacras Litteras nobis ministrarunt, ut quando ab aliquo corum divina narrabatur historia, cum ad seipsum vcniret, tanquam de alio loqueretur; et sic se insereret ordini narrationis suae, tanquam rerum gestarum scriptor, non tanquam sui ipsius praedicator. Nam et hoc sanctus Matthaeus fecit, qui cum in textu narrationis suae venisset ad seipsum, Vidit, inquit, in telonio sedentem quemdam publicanum, nomine Matthaeum, et ait illi, Sequere me (Matth. ix, 9): non ait, Vidit me, et dixit mihi. Hoc fecit et beatus Moyses, ita de seipso tanquam de alio cuncta narravit, et ait: Dixit Dominus ad Moysen (Exod. VI, 1). inusitatius apostolus Paulus, non in historia, ubi rerum gestarum suscipitur explicanda narratio, sed in Epistola hoc fecit. Nam utique de seipso ait: Scio hominem in Christo ante annos qua­ tuordecim (sive in corpore, sive extra corpus, nescio; Deus scit), raptum hujusmodi usque in tertium coelum (II Cor. XII, 2). Quocirca quod etiam hic bcatus Evan­ gelista non ait, Eram recumbens in sinu Jesu, sed ait, Erat recumbens unus ex discipulis; nostrorum auctorum consuetudinem agnoscamus potius quam miremur. Quid cnim deperit veritati, quando et res ipsa dicitur, et modo quodam dicendi jactantia devitatur? Hoc quippe narrabat quod ad ejus laudem maximam pertinebat.

5. Quid est autem, quem diligebat Jesus? Quasi alios non diligeret, de quibus idem ipse Joannes superius ait, In finem dilexit eoa (Joan. xiu, 1). Et ipse Dominus, Majorem hac charitatem nemo habet, quam ut animam suam ponat pro amicis suis (ld. xv, 43). Et quis enumeret omnia divinarum testimonia paginarum, quibus Dominus Jesus, non illius neque eorum quae nc erant tantum, sed etiam post fuiurorur mem­ brorum suorum, et totius Ecclesiae suae dilector ostenditur? Sed profecto latet hic aliquid, et pertinet ad sinum in quo recumbebat qui ista dicebat. Per sinum quippe quid significatur aliud quam secretum ? Sed alius est opportunior locus, ubi nobis Dominus aliquid donet de hoc secreto, quantum sufficiat, dicere.

6. Innuit Ergo Simon Petrus, et dicit ei. Notanda locutio est, dici aliquid non sonando, sed tantummodo mnuendo: Innuit, inquit, et dicit; utique innuendo dicit. Si enim cogitando aliquid dicilur, sicut Scriptura loquitur, Dixerunt apud semetipsos (Sap. II, 1); quanto magis innuendo, ubi jain foras qualibus- cumque signis promitur quod fuerat corde conceptum? Quid ergo dixit innuendo? Quid, nisi quod sequilur? Quis est de quo dicit ? Haec verba Petrus innuit; quia non sono vocis, sed motu corporis dixit. Itaque cum recubuisset ille supra pectus Jesu. Hic est utique pectoris sinus, sapientiae secretum. Dicit ei: Domine, quis est ? Respondit Jesus: Ille eat cui ego tinctum panem porrexero. Et cum tinxisset panem, dedit Judae Simo - nis Iscariotae. Et post pnnem, tunc introivit in illum aa­ tanas. Expressus est traditor, nudatae sunt 'latebrae tenebrarum. Bonum est quod accepit, sed malo suo accepit, quia tnale bonnm malus accepit. Verum de isto pane tincto qui porrectus est Acto, et de his quae sequuntur, multa dicenda sunt: quibus necessarium est plus temporis, quam nunc habemus jam in istius fine sermonis.