Tractatus 98

i. Ex verbis Domini nostri, ubi dicit, Adhuc multa habeo vobis dicere, sed non potestis portare modo, exortam difficilem quaestionem me recolo distulisse, ut inde oliosius tractaretur 1, quia illum modus competens compellebat finire sermonem. Nunc ergo quoniam tempus est promissa reddendi, pertractetur ut Dominus ipse donavcril, qui cordi nostro ut proponeretur ingessit. Hacc est autem quaestio: utrum spirituales homines habeant aliquid in doctrina, quod carnalibus taceant,etspiritualibus dicant. Quia si dixerimus, Non habent; respondebitur nobis, Quid est ergo quod dicebat Apostolus scribens ad Corinthios: i Non potui vybis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus. Quasi parvulisin Christo lac vobis potum dedi, non escam; nondum enim poteratis: sed neo adhuc quidem potestis; adhuc cnim estis carnales > (I Cor. III, 1 et 2) ? Si autem dixerimus, Habent; timendum et eavendum est, ne sub hac occasione in occulis nefaria doceantur, et spiritualium nomine, velut ea quae carnales capere non possunt, non solum excusatione dealbanda, verum etiam praedicatione laudanda videantur.

i. Primum ergo scire debet Charitas vestra, quod ipse Cbristus crucifixus 2, quo velut lacte parvulos aluisse se dicit ApoSlolus; ipsa vero caro ejus, in que facta est vera mors ejus et vulnera vera confixi, saeguisque percussi, noa eo modo a carnalibus quo ab spiritualibus cogitatur, et illis est lac, istis cibus; quia et si non audiunt amplius, intelligunt amplius. Non enim aequaliter mente percipitur, etiam quod in fide paritcr ab ulrisqne recipitur. Iia fit ut praedicatus ab Apostolis Christus crucifixus, et Judaeis esset scandalum,et Grntibus stultitia, et ipsis vocatis Judxis et Graecis Dei Virtus et Dei Sapientia(I Cor. I, 23, 24;: sed carnalibus parvulis id tantum credendo tenentibus, spiritualibus autem capacioribus id etiam intelligendo cernentibus; illis ergo tanquam lacteus potus, istis tanquam solidus cibus: non quia hoc illi aliter in populis, isti aliter in cubiculis cognoverunt; sed quod eodum modo utrique cum palam diceretur audiebant, pro suo modo quique capiebant. Cum enim Christus propterea sit crucifixus, ut in remissionem peccatorum sanguinem funderet, qua ejus Unigeniti passione divina gratia commendatur, ut nemo in homine glorietur; quomodo intelligebant Christum crucifixum qui adhuc dicebant, Ego sum Pauli (Ibid., 12) ? Numquid quomodo ipse Paulus qui dicebat, Mihi autem absit gloriari, nisi in cruce Domini nostri Jesu Christi (Galat. VI, i4)? De ipso itaque Christo crucifixo, et ipse cibum pro sua capacitate sumebat, et illos lacte pro eorum infirmitite nutriebat. Denique illa quae scripsit ad Corinthios, aliter utique ab ipsis parvulis, aliter a capacioribus posse intelligi sciens, ait: Siquis eat intervos propheta aut spirtiualis, agnoscat quae scribo vobis, qnia Domini eat mandatum: si quis autem ignorat, ignorabitur ( l Cor. xiv, 37, 38). Solidam profecto voluit esse scientiain spiritualium, ubi non sola fides accommodaretur, sed certa cognitio teneretur; ac per hoc illi ea ipsa credebant, quae spirituales insuper agnoscebant. Jgnorabitur autcm, ait, qui ignorat; quia nondum ci revelatum est, ut quod credit sciat. Quod cum fit in hominis mente, ipse dicitur cognosci a Deo; quia Deus illum cognoscentem facit, sicut alibi ait: Nunc cutem cognoscentes Deum, imo cogniti a Deo (Galat. IV, 9). Neque enim tunc cognoverat eos Deus, praecognitos etelectos ante mundi constitutionem (Eph. I, 4); sed tunc eos scipsum cognoscere fecerat.

3. Hoc igitur primitus cognito, quod ea ipsa quae simui audiunt spirituales atque carnales, pro suo quique modulo capiunt; illi ut parvuli, isti ut majores, illi ut lactis alimentum, isti ut cibi solidamentum: nulta videtur esse necessitas, ut aliqua secreta doctrinaE taceantur, et abscondantur fidelibus parvulis, seorsum dicenda majoribus, hoc est intelligentioribus; et hoc ideo faciendum putetur, quia dixit Apostolus, Non potui vobis loqui quasi spiritualibus, sed quasi carnalibus. Hoc ipsum enim quod non judicavit sc scire in eis nisi Jesum Christum, et hunc crucifixum ( I Cor. II, 2), ipsis non potuit loqui quasi spirilualibus, sed quasi carnalibus; quia id sicut spirituales eapere non valebant. Quicumque antem spirituales inter eos erant, idem quod illi tanquam earnales audiebant, spirituali ipsi intellectu capiebant: ut sic intelligatur quod ait, Non potui vobis loqui quasi spirituatibus, sed quasi carnalibus, ac si diceret, Non potuistis quasi spirituales, sed quasi carnales capere qnod loquebar. Animalis enim homo, id est, qui secundum hommem, sapit, animalis dictus ab anima, carnalia a carne, quia ex anima et carne constat totns homo, non percipit quae sunt Spiritus Dei (I Cor. II, 14), id est, quid gratiae credentibus crux conferat Christi; et putat hoc illa cruce actum esse tantummodo, ut nobis usque ad mortem pro veritate certantibus imitandum praberctur exemplum. Nam si scirent huJusmodi homines, qui nolunt esse nisi homines, quemadmodum Christus crucifixus factus sit nobis sapientia a Deo, et justitia, et sanctificatio, et redemptio, nt quemadmodum scriptum est, Qui gloriatur in Domino glorietur ( I d. I, 30, 31); procul dubio non gloriarentur in homine, nec carnaliter dicerent, Ego quidem sum Pauli; ego autem Apollo; ego vero Cephae: sed spiritualiter, Ego sum Christi (Ibid. 12).

4. Verum illud adhuc quaestionem facil, quod in Epistola ad Hebraeos legitur: « Cum jam deberetis tempore ipso esse doctores, Herum doctrina indigetis, quae sint elementa sermonum Dei; et facti estis opus habentes lacte, non solido cibo. Omnis enim qui lactatur, inexpertus est verbum justitiae; infans est cnim. Perfectorum est autem solidus cibus, eorum qui per habitum exercitatos habent sensus, ad separandum bonum a malo»(£for. v, 12-14). Hic enim videmus tanquam deflnilum esse quem perfectorum dicit solidum cibum; et hoc esse illud qnod ad Corinthios seriptum est, Sopientiam loquimur inter perfectos ( I Cor. II, 6). Quos autem perfectos voluerit hoc loco intciligi, subjecit atque ait, Qui per habitum exercitatos habent sensus, ad separandum bonum a malo. Hoc ergo qui invalida et inexercitata mente non possunt, profecto nisi fidei quodam lacte tencantur, ut et invisibilia quae non videit, et intelligibilia quae nondum intelligunt, credant, facile ad vanas et sacrilegas fabulas promissione scientiae ducuntur: utetbonum et malum nonnisi corporalihus imaginibus cogitent, et ipsum Deum nonnisi aliquod esse corpus existiment, et malum nisi substantiam putare non possinl; cum sit potius ab immutabili substantia mutabilium substantiarum quidam defectus, quas fecit ex nihilo ipsa imMutabilis. et summa substantia, qui est Deus. Quod profecto quisquis non solum credit, verum etiam exercitatis interioribus animi, sensibus intelligit, percipit, novit; non est jain metuendum ne seducatur ab eis qui malum putando esse substantiam quam non fecit Deus, mutabilem substantiam faciunt ipsum Deum, sicut Manichaei, vel si quae aliae pestes ita desipiunt.

5. Sed meate adhuc parvulis, quos dicit Apostolus carnales lacte nutriendos, omnis de hac re sermo, quo agitur ut non solum credatur, verum etiam intelligatur sciaturque quod dicitur, percipere talia non valentibus onerosus est, faciliusque iios premit quam pascit. Ex quo fit ut spirituales ista. carnalibus non omnimodo taceant, propter catholicam fidem r qua omnibus praedicanda Cbt; nec tamen sic disserant, ut volentes ea perducere ad intelligentiarn uon cap. cem, facilius fastidiri faciant in veritate sermonem, quam in sermone percipi vcritatcm. Propterea did., scribens ad Colossenses: Et si corpore abscus sum, spi- vitu vobiscum sum, gaudens et videns ordinationem vcstram, et id quod decst 1 fidei vestrae in Christo (Coloss. II, 5). El ad Thessalonicenses: Nocte ac die, inquit, ( bundantius orantes, ut vidcamus faciem vestram, et suppleamus quae desunt fidei vestrae ( I Thess. III, 10). Intelligendi sunt utique ita prilnum catechizati, ut lacte alerentur, non solido cibo: cujus lactis ad Hehr.ros commemoratur ubertas eis quos volcbaL cibi solidate jam pascere. Propter quod ait: c Ideoque remittentes initii Christi verbum, in consummationem respiciamus; non iterum jacientes fundamentum poenitentiae ab operibus mortuis. et fidei in Deum, lavacri doctrinae, et impositionis manuum, resurrectionis etiam mortuorum,etjudicii aeterni» (Hebr. VI, 1, 2). Haec est lactis ubertas, siue quo non vivunt qui jam quidem ratione utuntur ut possint credere, sed bonum a malo, non credendo tantum, verum etiam intelligendo (quod pertinet ad solidum cibum) separare non possunt. Quod autem in lactis commemoratione posuit et doctrinam, ipsa est quae per symbolum traditur et orationem dominicam.

6. Sed huic lacti absit ut sit contrarius cibus rerum spiritualium firma intelligentia capiendus, qui Colossensibus et Thessalonicensibus defuit, et supplendus, fuit. Quando cnim suppletur quod defuit, non improbatur quod fuit. Nam et in ipsis quae sumimus alimentis, usque adeo non cat lacti contrarius solidus cibus, ut ipse lactescat, quo possit esse aptus infantibus, ad quos per matris vel nutricis pervenit carnem: sicut fecit etiam mater ipsa sapientia, quae cum sit in excelsis Angelorum solidus cibus, dignata est quodammodo lactescere parvulis, cum Verbum caro factum est, et habitavit in nobis (Joan. I, i, 14). Sed ipse homo Christus, qui vera carne, vera cruce, vera morte, vera resurrectione sincerum lac dicitur par. vulorum, cum bene ab spiritualibus capitur, invenitur Dominus Angelorum. Proinde nec sic parvuli sunt lactandi, ut semper non intelligant Deam Christum; nec sic ablactandi, ut deserant hominetn Christum. Quod alio modo idipsum ita dici potest: nec sic lactandi sant, nt creatorem nunquam intelligant Christum; nec sic ablactandi, ut mediatorem unquam desorant Christum. In hoc quippe non convenit huic rei similitudo materni lactis et solidi cibi, sed potius fun­ damenti: quia et puer quando ablactatur, ut ab alimentis infantiae jam recedat, inter solidos cibos non repetit ubera quae sugcbal; Christus autem crucifixus, et lac sugentibus, et cibus est proficientibus. Fundamenti vero ideo est aptior similitudo, quia ut perficiatur quod struitur, additur aedificium, non subtrahitur fundamentum.

7. Quae cum ita sint, o quicumqne estis, qui sine dubio multi estis parvuli in Christo, proficite ad solidum cibum mentis, non ventris. Proficite ad separan­ dum bonum a malo, et magis magisque inhaerete Mediatori, per quem liberamini a mala; quod non est a vobis loco separandum, scd in vobis potius est sanandum. Quisquis autem vobis dixerit, Nolite credere vcrum bominem Christum, aut non a vero Deo corpus cujuslibet hominis vel cujuslibet auimantis creatum, aut non a vero Deo Vetus Testamentum datum, et ti quid hujusmodi; haec enim vobis prius ideo non dice­ bantur, quando lacte nutriebamini, quoniam ad vera capienda cor nondum habcbatis idoneum: non vobis iste cibum praeparat, sed venenum. Propter quod bca­ tus Apostolus cos alloquens qui sui jam videbantur esse perfecti, cum se imperfectum ipse dixisset, Quot­ quot ergo, inquit, perfecti, hoc sapiamus: et si quid uli­ ter sapitis, hoc quoque vobis Deus revelabit. Et ne forte incurrerent in seductores, qui cos vellent a fide avcrtere promittendo scientiam veritatis, et hoc putarent esse quod dixit Apostolus, id quoque vobis Deus revelabit; continuo subjunxit, Verumtamen in quod perveni­ mus, in eo ambulemus (Pkilipp. Ill, 15, 16). Si quid ergo intellexeris quod non sit contra regulam catholicae fidei, ad quam, velut viam quae tc ducat ad patriam, pervenisti; et sic intellexeris, ut inde dubitare omnino non debeas: adde aedificium, noli tamen rclinquere fundamentum. Sic debent majores docere aliquid parvuios, ut omnium Dominum Christum, ei seipsis longe mnjores Prophetas et Apostolos non dicant aliquid fuisse mentitos. Non autem solum vaniloquos et mentis seductores fabulosa et falsa garrientes, et in eis vanitatibus velut altam scientiam promittentes contra regulam fidei, quam catholicam suscepistis, cavere debetis: vcrum etiam ipsos qui de ipsa divinae immutabilitate naturae, vel incorporea creatura, sive Creatore veraciter disputant, et quod dicum, omnino documentis atque rationibus certissimis probant, et tamen ab uno Dei et hominum Mediatore conautur avertere, tanquam pestem insidiosiorem caeteris fugite. Tales enim sunt de quibus dicit Apostolus, Quia cognoscentes Deum, non sicut Deum glorificaverunt (Rom. i, 21). Quid enim prodest babere intelligentiam veram de immutabili bono, ei qui non tenet per quem liberetur a rnalo ? Prorsus admonitio beatis­ simi Apostoli de vestris cordibus non recedat: Siquis vobis evangelizaverit praeter quod accepistis, anathema sit (Galat. I, 9). Non ait, plus quam accepistis; sed, prae­ ter quod accepistis. Nam si illud diceret, sibi ipse praejudicaret, qui cupiebat venire ad Thessalonicenses, ut suppleret quae illorum fidei defuerunt. Sed qui supplet, quod minus erat addit, non quod inerat tollit: qui autem praetergreditur fidei regulam, non accedit in via, sed recedit de via.

8. Quod itaque ait Dominus, Adhuc multa habeo vobia dicere, sed non potestis portare modo; adjicienda illisfuerantqudc nesciebant, non quae didicerant evcrtenda. Et ille quidem, sicut in pristino sermone jam exposui, potuit hoc ita dicere, quia illa ipsa quoe docuerat, si vellet eis sic aperire, ut in illo concipiuntur ab Angelis; hoc infirmitas humana in qua adhuc erant, ferre non posset. Spiritualis autem homo quilibet potest alterum hominem docere quod novit, si proficiendo capaciorem faciat Spiritus sanctus, in quoet ipse doctor aliquid amplius addiscere potuit, ut sint ambo docibiles Deo (Joan. vi, 45). Quanquam et inter ipsos spirituales sunt utique aliis alii capaciores atque meliores; ita ut quidam illorum ad ea pervenerit quae non licet homini loqui. Qua occasione vani quidam Apocalypsim Pauli, quam sana non recipit Ecclesia, nescio quibus fabulis plenam, stultissima praesumptione finxerunt; dicentes hanc esse unde dixerat ra­ ptum se fuisse in tertium coelum, et illic audisse ineffabilia verba qum non licet homini loqui (II Cor. XII, i, 4). Utcumque illorum tolerabilis esset audacia, si se audisse dixisset qux adhuc non licet homini loqui: cum vero dixerit, quae non licet homini loqui; isti qui sunt qui haec audeant impudenter et infeliciter loqui ? Sed jam istum sermonem hoc fine concludam; per quem vos esse cupio sapientes quidem in bono, integrus autem a malo.