Elementum

ELementu. causa et principium. Ista tria secundum Guill. super primo di. xxix. Iuxta Auerr. v. meta se habent secundum sub et supra. Nam omne elementum est causa sed non econ uerso. Finis enim est causa sed non elementum. quia elementum solum est in causa intrinseca. Iterum. omnis causa est principium sed non econuerso quia locus vnde exit motus est ipsius principium non tamen causa.

¶ De elemento queritur An con¬ ueniat dici de deo: Ad quod Guil. Ubi supra. Notat quod secundum philosophum. v. metaph. Elementum est ex quo aliquid coponitur Primo vbi diffiniendo idem dicit quod Elementum et ex quo primo componitur aliquio inexistente indiuisibili specie in aliam speiem. hoc est quod elementum habeat speciem que non est diuisibilis in diuersas speens. et sic excluditur materia prima quae non habet speiem. et etiam mixta que resolubilia sunt in corpora specie differentia Hec ex metaph. etc. Pro indeAlex. peripateticus in primo physi. Elementa dicit esse materiam scilicet secundam et formam

¶ Unde secundum eundem Guil. est Notandum quod elementum dicitur tripliciter. Uno modo logice et sic termini sunt ele menta propositionum. Et principia sunt elemta conclusionum sicut hoc principum De quoli bet affirmatio vel negatio et de nullo ambo simul: est elementum et principium prime demonstrationis Ut declarat Alber. Primo posteriorum et Franci. maro. q. i. sui conflatus. Secundo modo dicitur elementum philosophice. et sic secundum philosophum secundo de generatione sunt quattuor elementa cuiuslibet rei naturalis scilicet Ignis: Terra: et Aer: Aqua. Et sic dicitur elemen tum quasi alimentum quia ex eodem elemento sumus et nutrimur teste eodem philosopho. Tertio modo dici tur elementum metaphyce. Et sic quiditates superio res sicut Animalitas: Substantia: sunt elemen ta inferiorum puta hominis leonis et ceterorum Pre terea elementum accipitur grammatice pro litteris ex quod bus componi habent dictiones Sed de hoc per transeo.

¶ Ad questionem itaque Respondetur secundum Guil. Scotis. vbi supra per conclusione scilicet quod elementum. non conuenit dici in diuinis. Nec ad intra nec ad extra Ratio quia omne elementum aut tenet locum ma terie aut locum forme Sed deus nec materia nec forma Nam deus est summum Ens entium. materia autem inter entia infima et prope nihil vt dicit etiam Aug. li. confes. Forma etiam habet naturam partis in composito et limitationis ergo non conuenit deo.

¶ Sed difficultas est Quia Proclus propositione. xxxv. dicit quod vnumquodque perfectum est cum redit ad id vnde exiuit hoc est ad deum a quo omnia exierunt. vnde Apoca i. Ego sum alpha et o principium et finis dicit deus. ergo omnia resoluuntur in deum. Sed elementum dicitur primum fun damentum in compositione et vltimum in resolutono secundum Auerroim. ergo deus est elementum omnium

¶ Respondetur secundum e. Guil. supra quod dicta autoritas Procli intelligendam est quod omnia resoluuntur in deum resolutione intellectuali dum intellectus omnia refert in deum tanquam in causam primariam. Non autem resolutione materiali que est in principia intrinseca et in materiam primam elementarem. ergo etc.

De Causa. Queritur an dicatur de deo vel de personis Respondetur secundum Guil. e. distin. xxix. concor. Scotorlis. quod in diuinis que ad intra nou ponitur causa. sed quo ad extra conce¬ ditur Efficiens et finalis non autem materialis nec formalis nisi exemplaris. Uide vbi Persona. §. xiii. Ratio: quia vt Boecius in Topicis dicit. Causa est ad cuius esse sequitur aliud. hoc est effectus. Unde inter causam et effectum causatum semper est distinctio essetialis. Et hoc notatur per li. aliud neutri generis. Sed quoniam ad esse dei patris non sequitur aliud: hoc est distinctum in essentia. lice sequatur alius scilicet filius et spiritus sanctus qui distinguum tur personaliter ergo pater non est causa filii nec spiritus sancti Quia vero Creatura omnis est aliud a deo essentialiter. ergo deus respectu creature est causa daus esse Uerutamen deus non potest esse causa materialis nec formalis alicuius quia tunc esset componibilis alteri quod repugnat summe simplicitati divine Sed deus est causa efficiens et finalis. Unde Prouerb. xvi. Uniuersa propter semetipsum operatus est dominus. Dum dicit propter se. tangitur causa finalis. dum dicit operatus est tangitur efficies

¶ Sed difficultas est quia Chrus onstomus dicit quod in diuinis pater est causa filii Respondetur secundum e. Guil. quod greci pro eodem capiunt causam et principium. Unde philosophus. v. Meta. dicit. Causa dicitur sicut principium. ideo sicut apud grecum cu iusmodi fuit Chrys. ista est vera. pater est principium filii. ita et ista. Pater est causa filii. Sed nos aliter vtimur nomine cause et nomine principii differen ter. Quia causa a causato semper distinguitur essen tialiter. Non sic principiatum a principio sed sufficit realis distinctio. cuiusmodi est inter personas diuinas. Ideo nos licet concedamus istam pater est principium filii. Tamen non concedimus quod pater est causa filii. Ex dictis eliditur error Arrii qui posuit verbum dei creaturam puram. Similiter eliditur error Macedonii ponentis spiritum sanctum creaturam etc.

¶ An deus ex hoc dicatur causa tinalis creaturarum quia condidit eas: Respondetur secundum Guill. supra. quod non. Unde si dato per impossibile quod essemus conditi. non a deo sed ab aliquo alio. adhuc ipse deus esset finis nostr et propter se amandus a nobis. Quia finis noster est deus inquantum est summum bonum. Ut bene tangit Franciscus Maro. dist v. primi. q. vii. et. viii. Proinde deus est finis no ster per diuinam essentiam vicem proprie. Sed causa efficiens est per diuinam voluntatem. Hec et Guill. Uide vbi finis.

¶ Que causa arguit in deo maio rem perfectionem: An efficiens an finalis. Respondetur secundum Guill. supra. quod licet in deo eadem sit infinitas di uinorum omnium per Identitatem: sed tamen formaliter lo quendo dico inquit quod causa finalis arguit maiorem perfectionem quam causa efficiens. Ratio quia finis noster est deus per diuinam essentiam. Efficiens autem per voluntatem. Sed essentia diuina est radix perfectis sima a qua cetera pullulant secundum Dionysium ergo propter esse tiam debet summe diligi a nobis et non propter creatio¬ nis vtilitatem tantum etc.

De principio queritur an dicatur de deo: Ad quod nota secundum e. Guill. e. dist. xxix. primiQuod principium solet capi tripliciter.

¶ Uno modo Rhe torice. Et sic est prima pars exordii quae dicitur proemium secundum Tullium in noua rhetorica.

¶ Secundo modo philosophice Et sic tripliciter dicitur secundum Aristo. v. Meta. ca. de prin cipio Principium inquit dicitur aut vnde res est. Aut fit aut cognoscitur etc. Unde principium dicitur primo aut relati ue ad causam agentem vel efficientem. Et hoc dupli citer vel per modum nature sicut pater est principium filii. Uel per modum voluntatis sicut princeps in policia. Sed cundo aut respectiue ad causam materialem siue intrinsecam vnde res fit. Et hoc etiam dupliciter. quia vel illa materia non manet in facto. Et sic est sicut in magnitudine vnde incipit motus. Exemplum ex Meta Motus celi vnde incipit est oriens et dicitur princi pium motus celi. Similiter in motum locali prima pars magnitudis vnde incipit motus supra magnitu dine talem dicitur principium motus. Et ibi materia id est magnitudo non manet in facto id est in motu etc. Uel quinque illa materia manet in facto. sic est sicut fundamentum in domo dicitur principium. Tertio principium dicitur. Aut respectiue ad cognoscentem. Et sic illud vnde primo incipit cognitio dicitur principium cognitionis si cut sunt prima principia sceitarum etc. Iste acceptiones principii habentur ex Philosopho. v. lib. Meta

¶ Tertio modo principium capitur theologice. Et sic tripliciter dicitur Uno modo essentialiter. sicut du dicimus quod tres persone sunt principium creaturarum. Secundo modo personaliter. Et sic dicit Aug. quod pater est principium totius deitatis Tertio modo notionaliter. Et sic dicimus quod spiratio actiua est principium spiritus sancti

¶ Ad quaesitum ergo respondetur secundum e. Guill. per conclusionem. quod in diuins tam quo ad intra quam qua ad extra principium dicitur. Et patet Ioam. i. In principio erat verbum id est in patre filius secundum glo. Et infra: omnia per ipsum facta sunt. Unde Basilius in hexameron dicit Ad cipere esse ab alio: est commune tam verbo dei quam creaturis. Est itaque in diuinis primo principium non de principio et hoc est pater. Secundo est principium de principio. et hoc est filius. Tertio est principiatum de principio sed non principium scilicet ad intra et hoc est spiritus sanctus Et postea si mul tres persone vnicum sunt creature principium. Et sic patet propositum.

¶ An principium dicatur vniuoce de deo vt est intra ad personas. Et etiam vt est ad extra ad creaturas: Respondet doctor subtilis e. dist. xxix. primi. Et Scotorelis. quod ad intra respectu gene rationis filii. Et respectu spirationis spiritus sancti vniuoce dicitur: Quia sunt reales relationes. Sed qua ad intra: et quo ad extra equiuoce dicitur. Ratio. quia enti reali et enti rationis non est commune vniuocum Sicut nec ei quod habet esse simpliciter. et quod habet esse secundum quid vt est homo viuus et mortuus vel pictus vt patet ex diffinitione equiuoci in antepdicamentis vbi dicitur. Equiuoca sunt quorum nome commune non eadem ratione predicatur de pluribus vt canis etc. Sed quoniam principium vt est dei ad creaturas loquendo formaliter est solum ens rationis. quia est relatio secundum dici tantummodo. sed vt est patris et filii spiritus sancti: est Ens reale. ergo equi uoce dicitur de istis etc.

¶ De Principio plura vide infra. vbi de Spiritu sancto. §. xxviii. Item capitulo Principium §. iiii. et sequen.

¶ Nota etiam secundum Bonauen. e. di. quod in diuinis nomen principii et principiati recipitur sed non intentione prioris et posterioris sed tantum producentis et producti. Sed nomen initii et iniciati non recipitur. Nec finis et eius quod est ad finem quia dicunt imperfectonem durationis: et ordinationis etc. Patet vbi Principium. §. iii.