Modus

Modus intrinsecus Quid sit. Respondetur secundum Fran. may in conflat. primi libri sententiarum d. xlii. q. iiii. concor. Guil. di. xxxi. e. primi conclusione i. quod modus intrinsecus est ille qui adueniens alicui non variati rationem eius formalem vel quiditatem. Et hoc est ideo quia modus intrinsecus de se nullam dicit rationem formalem vel quiditatem. Quia modus intrinsecus habet ortum ex quiditate. et sic est modus quiditatis po sterior ipsa quiditate. vndem multa sunt que habent eandem quiditatem sed differunt secundum modos intrinsecos. Sicut exempli gratia. homo in actu et in potentia. et albedo intensa et remissa eandem rationem formalem habent. sed differunt in modo intrinseco. Cum ergo mo dus intrinsecus nullam dicit quiditatem vel rationem for malem de se scilicet que sit alia a quiditate ipsa de per se: sed intra quiditatem tantum dicuntur modi differentes. ergo li. cet adueniant alicui tamen non variant rationem formalem etc.

¶ Sed quare dicuntur modi intri seci. cum non sunt de ratione formali quiditatis. sed tantum sunt modi quiditatis Respondet Fran. ibidem quod ideo quia intrant quiditatem aliquam. nec differunt ab illa sal tem formaliter siue quiditatiue. Et ideo dicuntur modi intrinseci non extrinseci.

¶ Ad idem infra. §. vii.

¶ Qui et quales modi dicuntur intrinseci. Nota secundum e. Fran. mayro. ibidem.

¶ Primo. Quod ens diuiditur aliquando in positiuum et privatiuum vt in vnum et multa. creatum et increatum etc. Aliquando autem diuiditur in differentias quarum vtraque est positiua vt quando diuiditur per absolutum et respectiuum. Aliquando ve ro per differentias. quarum vna est quiditatiua. alte ra non quiditatiua vt in substantiam et accidens. Aliquando in differentias quarum neutra est quiditatiua sicut finitum et infinitum. Ista non variat rationem formalem. Et ista vltima diuisio tantum est per modos intrinsecos quiditatis et non extrinsecos

¶ Secundo nota iuxtae. Fran. quod ens conuenit diuiai per modos intrinsecos quattuor modis. Pri mo in finitum et infinitum. Secundo in contingens et ne cessarium. Tertio in ens actu et ens in potentia. Quarto in ens reale vel extra animam et ens rationis vel in anima. Et iste omnes sunt diuisiones per modos intrinsecos.

¶ De prima patet. quia quecumque habent eandem diffinitionem sunt idem formaliter et intrinseco modo. sed sic est de finito et infi nito. quia posito quod aer esset infinitus eandem ha beret diffinitionem quam nunc habet sicut albedo intensa et remissa eandem habet diffinitionem. ergo est diuisio de intrinseco modo.

¶ De secunda patet quia contingeus et necessarium non variant rationem fomalem seu quiditatiuam. Sapientia enim eiusdem rationis est in deo et in creatura. et tamen in deo est ne cessaria. in creatura contingens. ergo necessitas et conti gentia sunt modi intrinseci. Preterea rotunditas solis et vnius rote materialis sunt eiusdem rationis et tamen secundum philosophos. illa scilicet solis est necessaria. ista con tingens. ergo etc.

¶ De tertia patet. quia actus et pos tentia non variat essentiam vt communiter dicitur. Eadem enim est diffinitio hominis in actu et hominis in ponna. vnde actus et ponna sunt modi quiditatis.

¶ De quarta patet. quia eadem est diffinitio hominis in anima et in re extra scilicet homo est animal rationale. ergo etc. Intelligendum tamen est quod ens rationis hic accipitur pro quiditate in esse cognito: non pro ente a ratione tantum fabricato. quia tali enti rationis et enti reali. nil est tiomune vniuocum. Hec ex Fran. Tertio nota secundum eundem Fran. ibidem. Quod praeter istos praedictos sunt plures alii modi intrinseci. Sed tantu illi possunt reduci ad istos. Declaratur. Nam eter nitas in deo est modus intrinsecus sed reducitur ad infinitatem. Duratio autem in creatura est modus intrinsecus. sed reducitur ad finitatem. Denique et existentia est modus intrinsecus. sed reducitur ad actualitatem. quia existentia dicit actuale. Item intensum et remissum constat quod sunt modi intrinseci tamen redu cuntur ad finitate. non enim videntur variare nisi gra dum in ente finito etc. Preterea Heccitas vel sin gularitas. et proprietas indiuidualis. vt est Sorteitas in creatura humana. sunt etiam modi intri seci non tamen entis generaliter. nec per eas diuiditur ens generaliter cum sint differentie indiuiduales. ergo non ponuntur hic.

¶ Unde aliqui istorum sunt in deo vt proprii modi deitatis vt infinitas ac eter nitas Item aliqui sunt in deo non tamen vt proprii modi deitatis. quia conueniunt etiam creaturis vt necessitas: que non solum diuinis. sed conuenit eti am quiditatibus respectu eius cuius est quiditas Similiter existentia vel actualitas. et realitas heccitasque et singularitas. Hi enim modi conueniunt diuinis et etiam creaturis. Item aliqui sunt modi qui conueniunt proprie creaturis et non diuinis vt sunt finitas contingentia potentialitas. et proprietas indiuidualis. intensum et remissum. etc. Hec ex Franciscus Mayro.

¶ Sed que est necessitas ponen di istos modos intrinsecos: Respondetur secundum eundenFran. supra. e. dist. xlii. q. iiii. Quod prima est. quia se pe vna et eadem quiditas diuersimode consideratur et vere. ergo oportet ponere varios modos quibus tales considerationes saluentur. Secunda quia ali qua distinctio in rerum natura est praeter formalem ideo oportet aliud et aliud fundamentum ponere Sed fundamentum distinctionis formalis est quiditas. ergo oportet ponere eius modos varios Tertia. quia est inuenire aliqua que non variant ra tionem formale. ergo etc. Quarta quia declarat omnes alias ex illa diuisione antiqua vicem quod quicquid est aut est res accipiendo rem pro quiditate aut est mo dus rei. Cum ergo communis illa diuisio non possit saluari nisi ponendo modos. ergo etc

¶ An isti modi sint substantie vel accidentia: Respondetur secundum Fran. supra quod ad illud go nus reducuntur in quo sunt quiditates. Et ideo si quiditates sunt substantie. et isti modi sunt sub stantie. Sed si quiditates sunt accidentia etiam modi earum sunt accidentia. Hec ex Fran.

Sed difficultas adhuc est. quomod existentia potest dici de modo intrinseco cum exi stentia per accidens conuenit essentie vel quiditati Et omne quod conuenit alicui per accidens non est ei intrinsecum etc.

¶ Respondetur secundum Fran. ibidem. q. v. quod tale dicitur extrinsecum. hoc est non quiditatiue intrinsecum. Et tamen ita est intrinsecum quod non egreditur ad aliud genus. Ideo vere dicitur intrinsecum vt sic: sicut inferius est intrinsecum sue superiori. et heccitas nature. Unde licet inferius adc cidat superiori. vt animali accidit esse asinum. tamen inferius est intrinsecum suo superiori inquantum non egreditur ad aliud genus. Ita existentia licet accidati quiditati. tamen est intrinsecus modus quidi tatis. quia non egreditur ad aliud genus nec difi fert ab illa quiditatiue etc.