Table of Contents
Aureum Rosarium Theologiae
Liber 1
Angeli ad trinitatem et ad ea quae sunt fidei mysteria
Anima humana est ad dei imaginem
Apparere scilicet Deum in creatura
Appropriata divina ubi proprie
Argumentalis processus an liceat in theologia
Ars artis habitus quomodo differet ab aliis habitibus vicem
Distinctio quales habet modos vel quot
Esse essentiae et esse existentiae
Liber 2
Liber 3
Liber 4
Fructus
1
Nuctus a frumi me dicitur secundum Isid. qui et generaliter pomam dicuntur ab opimo id est a copie vbertate. Omnia autem poma mollia dicuntur mala commniter. Nuces autem generaliter dicuntur omnia poma corio duro tecta. vt amygdale castanee etc. In omnibus autem apparet maxima bonitatis diuine prouidentia. Quia vt dicit Ambro. in hexameron. vbicumque mollior est fructus. Ibi folii crassitudo validius tegumentum pomo confertur quod videmus in ficulnea. Ccontra vbi fructus validior est ibi teneriora sunt folia. vt patet in malis id est in pomis validis. Quanto magis dei bonitas prouidet hominibus necessaria
¶ Item apparet in fructibus ordo et multiplicitas que commendat dei sapientiam. Nam vt dicit Aristo. lib. de vegetabs. Omnes arbores hunc ordinem seruant quod primo plantatis dominabitur in fructibus amaritudo vel ponticitas. quia fructus in principio non bene digestus est. Excepto arbore mirabolanorum quorum fructus in principio dulces sunt. Denique vt Ambro. supra dicit tam multas species et genera pomorum et singulorum vtilitatem deus contulit pro vsu hominum vt nullus possit comprehendere. Ecce ergo dei sapientia cuius non est nuerus. dicente Psalmus Spiritualiter docemur. quod omnis homo ab amaritudine poenitentie debet inchoare fructum salutis eterne. alias mirabolanum est id est mirum est si saluabitur ex delecta bilibus. Propterea fructus cum leguntur aliqui habere proprietates nociuas commendant dei iusticiam qua punit peccata nostra.
2
¶ Sed qules proprietates fructi. bus indidit deus. Notandum est quod ex quo de singulis longum foret scribere. Ideo multis dimissis saltem pauca breviter hic describemus de illis fructibus quibus vsitatius vescimur: ordine alphabetico prosequendo. recolligentes ex dictis Isido. Constantini in pantegni. Palladii de agricultura lib. ii Auicen. Plinii Isaac. in dietis li. ii. Aristo. libro de plantis. Diascoridis Plateari et aliorum physicorum Amygdala: grecum nomen est. latine nux longa dicitur. cuctis arboribus prior floret. christum significat Nume. xvii. patet vbi Christus. §. v
¶ Item amygdala rum alie sunt dulces alie amare. Maioris autem virtutis sunt amare in medicinis quam dulces. Uul pem interficit amara. dulcis vero bonum praebet nutrimentum homini. pectus adiuuant. pulmonem colate mun dificant: cum ficubus sicis comeste soluunt etc.
¶ Anacardus: si per se sumitur lepram vel mortem inducit Calidus et sicus est tertio gradu. vnde opertet vt cum aliis odoriferis speciebus tribuantur. lethargi valet et memoriam custodit. Spiritualiter sercat fidem quae sola sine operibus mortua est in seipsa. Iacobiii. sed cum operibus valet. Auellana quae etiam nuces pontice dicuntur. et sunt tarde digestionis: inflant ventrem. dolorem capiti faciunt. corpus impinguant Cum ruta ante cibos comeste contra venenum valent et contra reptilium morsus faciunt securos. Ecce dei mira dispositio.
¶ Bacca fructus lauri calidior est quam folia et forti oris virtutis. quae tusa et electuarii more melle confecta confert contra tussim et ptisim. cum vino bibita scorpionum ictibus occurrit. maculas nigras corperpris detergit. plura vbi Laurus. Cappari calidus est et siccus tertio gradum. quod ex eo salitum est: sumptum ante cibum soluit. Cum aceto comestum stomachum mundificat. et est tyriaca contra venena. De hoc plura vbi Herba. §. xx.
3
¶ Casia est fructus cuiusdam arboris semina longa producentis quae postea tempore elongatur et ingrossatur et exteriora condensantur medulla interi us existente. grossa et nigra est eligenda feruorem sanguinis mirabiliter mitigat. vn valet contra febres Est odore aromatica. et dulcedine plena. Deu hac Psalmus Myrrha et gutta et casia a vestimentis tuis etc. psalmus. xliiii. et significat christi carnem de virgine conceptam que fuit quasi vestimentum deitatis quam in sepulcro voluerunt vngere sancte mulieres vngento: ex his speciebus confecto: vt exponit Lyra. Nam et sicut casia: sic fides incarnatio nis christi confert contra febrem carnalis concupiscentie etc.
¶ Castanea dure digestionis est. si sepe comedatur inflationem et capitis dolorem facit. Et quia inter spinas nascitur et alitur illesa: Significat ergo castitatem beate Marie et virginum secundum Anss. et Bernardum. quia in asperitate vite seruatur castitas quae periclitatur in delitiis et quasi dolorem faciter dum caro horret contraria.
¶ Cerasum et crasa in plural grossum phlegma generant. ideo cause diuturne sunt febris. Antecibum sumpta: stomacho in anito plus valent. quia post cibum stomacho pleno in superioribus natant et in putredinem vertuntur et secundum Aristo. lir. de plantis Cerasa et mora magis cito maturantur. Et in omnibus dei sapientia laudabilis est.
¶ Cidonia grece: nos coctanea latine vocamus et sunt dure digestionis et odorifera grossos humores generant et crudos. confortant stomachuaet constipant. sitim sedant et multa comestio eorum generat dolorem neruorum.
¶ Citrum id est pomum citrinum vel citreum. quod vocamus etiam narantium etc. Cortex eius est calidus et siccus. Interior autem substantia vel caro e st frigida. media vero calida et humida. Cortex eius habet virtutem resolutiuam. similiter et semen vel granum eius. Et ipse cortex in panniculis positus prohibet tineas. et in ore retentus bonum facit odorem oris ac aeris corruptionem et pestilentiam rectificat. Caro citri stomachum inflat: et digestione est tarda. sed folia eius inflationem sedant. Medulla citri cocta cum aceto et potata sanguisugas deglutitas interficit et eas educit. Ecce mira dei bonitas in huiusmodi
4
¶ Dactyli sunt fructus palme consimilis odoris cidonio vel coctano. Si ex eis mul tum comedatur. dolorem capitis et ebrietatem faciunt. et sunt difficilis digestionis. tamen illi qui nascuntur in calidiori regione citius digeruntur. dulcissimi sunt et libidinem incitant. Item secundum Solinum sitim sedat: si prius quam maturauerit decerpatur Nam si matura sumatur multum sensum intercipit. gressum prepedit: linguam retardat: mentis et corporis ebrietatem facit. Ad hecc vbi Lignum. § xvi.
5
¶ Ficorum massa. de qua scribis tur quarti Regum. xx. quod Esaias posuit super vlcus Ezechie. et sic curatus est. Ibi Lyra dicit. quod factum est hoc per miracuum. quia Ezechias habuit talem infirmitatem cui potius ficus nocebat. Ex quo colligitur quod illa Ezechie regis infirmitas fuerit ex sanguine malo: quem creare habet ficus. Licet enim ficus si a senibus sepius in cibo sumatur rugas ceorum distendere fertur. calorem et sitim aufert. Tamen ficus sicca in superfi¬ cie corporis pediculos creat et malum sanguinem facit si sit nimium comesta. Tales ficus carice vocantur et sunt vtiles stomacho. Ficus alba autem melior est deinde rubea: deinde nigra. Tussientes adinuant si mature sunt. pectus et pulmonem mundant et renes. ac gutturis apostematibus conferunt Denique etiam ficus immatura scilicet grossus existens si ponatur super morsum canis rabidi confert. Significat ergo fidem christi contra diabolum praeualere. vnde Can. ii Ficus protulit grossos suos etc. Ficus dulcedinem habet cum granulis multis interioribus. sic fides cum operibus. et si valet contra diaboli morsum in praesenti cum est adhuc immatura. Quia in spe maturitati scilicet beate quam expectamus etc: hec senes in futura resurrectione renouat: sitim temporalium cupidinum tollit. Pediculos tentationum habet: sed contra mala concupientie sanguis miraculo vtilis est. alba prae aliis id est que castitati et puritati studet.
6
Gariophili sunt fructus cuiusdam arboris in india et seruari possunt. x. annis. confortant cerebrum: visum acuunt. vnde et in collyriis ponuntur. vim memoratiuam confortant sepius hausti et stomachum et epar et interiora constipant et nauseam prohibent
¶ Glans secundum Isid. lir. Etyum. Glandibus vixerunt antiqui homines antequam frumenti vsus esset. vnde Poeta. Mortalens primi ructabant gutture glandem. Sunt autem secundum Galienum glandes omnibus granis meliores et nutribiliores: ita quod propinquiores sunt granis frumenti seu panis tritici. Et sunt multa genera illorum quae distant fructu et sapore et figura. Glans autem fagi est omnium dulcissima et viribus gratissima. quae suem facit hilarem. carnem coctibilem ac leuem. et stomacho humano vtilem. Item alia est figura glandis fagine. alia querne id est querci. alia iligne id est ilicis. Denique glandes ventrem constipant et conferunt disenterie et vlceribus intestinorum. capitis dolorem faciunt propter fumum in stomacho etc.
7
¶ Malam a grecis dicta que poma rotunda vocamus. Quedam sunt stiptica. et hec tardioris sunt digestionis. Quedam sunt acetosa et sitim mitigat et solutionem faciunt. Quedam sunt dulcia et phlegma nutriunt: neruis nocent praeser tim ea que sunt aquatici saporis. Stiptica autenvel austera que sola in hyeme seruantur prosunt quandoque etiam languentibus. Ecce patet in praedictis singulis diuine bonitatis prouidentia ad nos.
¶ Malogranatum dicitur etmalumpunicum. A regione vnde fuit tranflatum nutrimenti parui est sed laudabilis. Sucus eius confert febricitantibus ex cholera virtutem habet constringendi. puluis contra flutum sanguinis est naribus imponitur. et cortices eius aduersantur scorpionibus. vinum expressum ex eis musto madid rhoiton vocatur.
8
Nuces alio nomine latini vocant iuglandes quasi Iouis glandes. harum arborum foliorumque vires cerebrum penetrant et capitis grauedinem. Fructus etiam dolorem infert capiti sepe comestus et tussim. cum ruta nuces manducate valent contra venenum. cataplasma ex eis factum cum cepis et sale et melle proficit contra morsum canis rabidi et contra apostema. Nuces enim sicce due cum duabus caricis id est ficubus siccis et viginti foliis rute addito grano salis conteruntur. nullisque venenis vel pestilentiis opprimi poterit ea die qua quisque ie iunus acceperit. Puta men nucis combustum et in pleo tritum ac vino infantium capite peruncto capillos nutrit. Ad alopiciam etiam co sic vtuntur. vt dicit Plinius et Putamen est nucis corium interius
¶ Nuxmuscata calida et sicca in secundo: fructus est aurboris Indie. et seruari potest per. vii. annos. cligenda est que plana est et grauis in suo genere quae cum frangitur non puluerizatur interius et acuti saporis inuenitur si ista defuerit in medicinis non ponatur Ipsa data in mane ad comedendum: et etiam vinum decoctionis eius confert contra frigiditatem stomachi et indigestionem. Item os fetidum curat confortat visum epar et splen. prohibet vomitum ventrem constipat. cerebrum contrafortat et spiritualia solo etiam odoratu. Item nucis muscate arboris ramorum cortex vocatur macis quem aliqui dicunt esse flores muscate sed falsum est. quia flores aut decidunt aut in fructus mutantur. sed cortices sunt circa nuces seruantur per annos. x. eligantur rufi vel surrufi acuti saporis cum aliqua amaritudine non nigricans. ipsa macis remouet emorroides et valet ad ea praedicta de nucibus eius consimiliter. En dei honitas laudabilis in omnibus etc.
9
¶ Pliua secundum aliquos dicitur olea quod est fructus olee. et constat nucleo oleo: carne amurca. et bacca nigrescente decerpenda. quia malum est expectare vt decidant. et sunt difficilis digestionis. tamen olea secundum Isid. arbor est. fructus oliua sucus oleum dicitur. Item secundum Ambro. in hexamer. dicitur libro xvi. Ceruus eger ramusculos oliue mandit et sanus fit. Et secundum Plinium lib. viii. Si capre oliuam lambunt sterilem faciunt illam. Cuius flos odore mirabilis est sed valde noxius pregnanti bus. Sucus olee arboris est oleum viride: t suaue lumen dans oculis. et amicum infirmis
¶ Und de conuenienter secundum Grego. per oliuam significatur mise ricordia et eius opera que exercenda sunt in nigre dine humilitatis ne decidant per vanam gloriam. licet sint difficiles opere. tamen conferunt miseris et egris odore imitationis christi. dulces mirabiliter. quia christo datur quod misericorditer impenditur. tamen¬ pregnantibus id est luxurie vicio plenis non tam prosunt vt mundis. et capre id est demones tentantes homines reddunt steriles per varia vicia. eorum opera misericordie deprauantes. Unde Iob. xv. de tali bus dicitur. Ledetur quasi vinea in primo flore botrus eius. et quasi oliua proiiciens florem suum. glosa dicit. Oliua cum est in flore si nebula immoderata tangitur a fruictu vacuatur. Hec gloia En mira dei sapientia
10
¶ Persicum quoddam est praecox. aliud estiuum Illa quae latini praecocia dicunt sunt minora persi ca. et sunt stomacho bona et fastidium tollunt. Persica autem maiora ventrem molliunt. si matura fuerint. immatura vero abstinent et stringunt. et que si cca sunt: tarde digestionis sunt. Persica duracina habent corpus adherens grano. et sunt saporis iocundi. Flores persicorum comesti vel potati faciunt solutionem Pinea est fructus arboris pini et dicuntur fructus isti. alio nomine coli Et adhuc alio nomine nuclei simpliciter. Isidoro dicente et Constantino Unde quando nucleus simpliciter ponitur: de nucleo pinee intelligitur. Secus si additur aliquid: dicendo Nucleus nucis et huiusmodi. Item pinea quamndo ponitur in medicinis super carbones aliquantulum comburitur post abiectis duplicibus corticibus et etiam quadam interiori pellicula nucleus exponitur optimus cibus est: sicce tussientibus. sanguinem augmentat. vt dicit hec Platearius
¶ Et secundum Galienum curam omni leproso certissime prestat. ac secundum Constantinum lapides renum et vesice frangit.
¶ Piper in India nascitur. cuius natura alba est sed ex flamma et calore ignis nigrum et rugosum efficitur. Arbores que piper gignunt similes sunt iuniperis nostris. Piper est calidum et siccum in quarto gradu. seruatur per annos quadraginta. Nam tempore maturitatis collectum saraceni ponunt in clibano. et vt diu seruetur sicut dictum est scilicet quadraginta annis et etiam vt in aliis partibus fructificare non possit. Puluis eius nari bus impositus sternutare facit. et cerebrum a phlegmatica superfluitate mundificat. In cibis datus digestionem confortat et pectus mundat. In electuariis mixtus optime confert contra diutur nam tussim. Piper cum pice resoluit scrofulas id est apostemata que solent nasci circa collum. et multas alias habet virtutes. Pira habent multas species. a ieiunis comesta constipant. sed post cibum comesta soluunt Recentibus vulneribus pira trita admota: sanguinem profluentem sistere faciunt et vulnus ad cicatricem perducere. Item pira pre aliis nutriunt. ante cibum sumpta ieiue cholicam generat passionem
¶ Pruna meliora sunt que damascena dicuntur. quia a Damasco huiusmodi translata Hec sola stomacho mederi probantur ventrem pru¬ na foluunt choleram rumbeu proiiciunt. sunter abba. quedam nigra et rubea. et nigra plus valent i iet que siccata sunt minus soluunt. quam recentia Si tamen cum aqua cocta sint et cum zucaro hibatur. soluunt contra febres vtiliter. Item de vino proprio capitulo habetur.
11
¶ Aua vel vue dicuntur. quia intrinse. §o cus hum ore plene sunt. Unde huiusmodi dicuntur vuida si cut dicuntur humida que humores habent exterius. Acina botrus est Racemus botri pars secundum Isidorum Et vuarum genera differunt magnitudine: colore: sapore acinis. Item meliores sunt pellem tenuem habentes: et multum interius humorem. Uua etiam alba laudabilior est quam nigra ceteris paribus proprietatibus scilicet spissitudine. subtilitate. dulcedine. et reliquis Nigra enim grossioris est nutrimenti et tardioris digestionis. Uua immatura ventrem stringit. daturque disentericis. sed matura laudabilem facit sanguinem. si tamen comedatur simul cum cortice et ossibus non valet sed nocet et
¶ Quapasa dicitur vua in clbano desiccata quoa si ficus sicca. et tales vocantur passuli et habent virtutem leniendi. valentque comeste contra tussim. Item vuapassa sine ossibus accepta commodior est tussientibus et contra pectoris ac pulmonis dolorem etc. Ecce patet multipliciter dei bonitas in fructibus laudabilis Item de fructuum arboribus videm vbi Lignum. per totum.
