Memoria

rt Cmoria qualiten habet esse in anima: Notandum secundum quod diEi citur libro Ccatholicon Memoria dicitur quasifentis mora vel in mente mora. quia in mente compreohesa quecumque firmiter retinet ne obliuiscatur. Unde Sciendum etiam quod duplex est imaginatiua. Una intellectualis quae est etiam in anima separata: quia actum habet extra corpus. et est in demonibus. Alia est sensualis quae non est extra corpus. Sic et memoria Primo est in parte intellectiua secundum Aug. et hec memo ria intellectiua non est communis nobis et brutis. Sola autem hec intellectiu a retinet fortiter in se quod accipit vt reminiscatur. Item secundo memoria est etiam in parte sensitiua et in organo corporali: vt patuit vbi Ania. §. xlix.

¶ Ad idem plura in subsequentibus.

¶ An autem memoria sit distincta potentia ab intelligentia et voluntate Et plurade memoria vide supra vbi Anima. §. lii. et sequentibus. Et etiam aliqua lir i.

¶ Sed quid de ordinatione memoratiue virtutis: Notandum quod Damascenus li. ii. ca. xi post imaginatiuam et excogitatiuam virtutem ordinat memoratiuam. Est autem vt dicit Memoratiuum: ipsius memorie et rememorationis promptuarium. Memoria autem est phantasia derelicta ab aliquo secundum actum apparentem. Ul Memoria est coaceruatio sensus et intelligentie. Omnia enim sensibilia per sensus susciit id est sentit: et fit opinio. Intelligentia vero per intellectum suscipit: et fit intelligentia. Cum ergo typos id est formas eorum quae opinata est et eorum quae intellexerat custodit: memoria dicitur. Rememoratio vero dicitur memorie deperdite obliuione restitutio. Obliuio autem est memorie ablatio. Unde etiam secundum Ioannem e Ruppel. (vt idem Damasce. dicit) excogitatione sunt iudicia: compositiones: opiniones: actiones: et fuge actionum

¶ Nimirum sensus exterior comprehendit specium presentem in materia et simplicem. Imaginatio vero comprehendit formam absente materia et simplicem. Excogitatio autem siue opinio iudicat de ea. Etsi secundum rationem veri vt quoniam est hoc vel non est hoc: sic dicuntur excogitatiue virtutis iudicia et compositiones ac huiusmodi. Si autem iudicat secundum rationem boni et mali: sic excogitatiua virtus est principium incessionis ad actum vel fugam actionis scilicet huiusmodi. Cic ergo patet dei bonitas quae bona indidit anime.

¶ Itaque ordo talis est. Primo sensus exteriores tradunt species vel formas sensui communi Secundo sensus communis reddit immaginatiue: que secundum Auicen. vocatur etiam virtus formatiua quasi ad repenendum quicquid ei tradunt sensus exteriores. Tertio virtus formalis que est imaginatio reponit et retinet. Habet enim virtutem multiplicandi in se formas sensibiles. Quarto virtus cogitatiua siue excogitatiua conuertitur ad formas quae sunt in ima ginatiua ad componendum eas vel resoluendum: quoniam ei sunt subiecte. Unde secundum Auicen. per hanc virtu te potest quis cogitare ea quae nunquam vidit: vt solem viridem. quia in parte vna imaginationis est similitudo solis. in alia similitudo viriditatis. Et sic mens potest concipere cogitationem compositam ex illis duabus siue in somnis: siue in vigilia. Sed transformatio huiusmodi quando fit in somniis appellatur imaginatiua proprie secundum aliquoas: non cogttatiua. Quinto huiusmodi species vel forme traduntur phantasie quasi ad seruandum pro memoria: super quas memoratiua virtus se conuertendo recordatur. Unde et secundum Damasce. organum memoratiuum est posterius ventriculis aliis cerebri et animalis spiritus qui est in illo.

¶ Ad hec etiam lupra vbi Aia. §. xlix.

¶ De actibus memoratiue vbi Ratio. §. vi.

¶ An Memoria et Remiscentia insit etiam animalibus irrationalibus Respondetur secundum Aui cen. quem sequitur in hoc Ioannes de Ruppella: quod memoria bene est in irrtionalibus vt tactum est in praecedentibus. Sed reminiscentia quae est reuocatio ingenii ad recordandum et inquirendum quod oblitum est non inuenitur nisi in solo homine. Cognoscere enim sibi aliquod fuisse quod postea deletum est a memoria per obliuionem: talis recordatio non est nisi virtutis rationalis. Uel si ast alicuius virtutis alterius praeter rationalem: poterit esse extimationis. sed inquantum extimatio decoratur rationabilitate. talis autem decornon est nisi in homine. ergo etc. Ad hec infra. §. x.

¶ Quo differut memoria et reminiscentia atque addiscentia: Respondetur secundum e. Ioan. de Ruppel. quod Memoria est retentio speciem siue intentionum vel representatio actualis earumde

¶ Sed Reminiscentia differt ab ea. quia est requisitio formarum a memoria deletarum per obliuione vel per consimilia. Sicut obliti alicuius persone quam vidimus: recurrimus ad locum: ad tempus: et ad actus per que recordamur persone quam vidimus talia facientem tali loco vel tempore etc. Unde et Arist. libro de memoria et remiscen. dicit: quod memoria differt a reminscentia. Tum quia reminiscentia sequitur memoriam. Tum quia est solum in hominibus sed memoria etiam in brutis.

¶ Addiscentia autem differt a reminiscentia vel recordatione. quia reminscentia est inquisitio incognitorum vt cognoscantur ea que antea fuerunt cognita de praeterito. Addiscentia vero siue disciplina est extensio anime ad cognoscendum incognita ea que non fuerunt antea cognita. Et ita licet conueniant in hoc quod vtrobique est motus a cognitis ad incognita: tamen differenti modo: vt dictum est. Hec secundum Ioannem de Rupel.

¶ Unde est quod quidam facilius addiscunt quam recordent vel memorentur Et alii econtrario se habent. Et vniuersaliter experimur quod quidam sunt facilis discipline vel addiscentie. quidam facilis recordationis. quidam facilis memorie. sed alii sunt econtrario

¶ Ad hec Respondetur iuxta dicta e. Ioan. de Ruppel. Notando secundum Auicen. quod illi qui sunt sicce complexionis fortes sunt in memoriter retinendo. sed debiles in recordando. Siccitas enim materie facit dispositionem non ad susceptionem impressionum: sed ad retentionem impressa. sicut patet de lapide sicco vel duro marmore: quoniam difficilis est ad sculpendum in eo: sed sculpta fortiter retinet. idcirco sicca complexio conuenit memorie tentioni: non recordationi eorum que sunt oblita: eo quod inhabilis est ad motum. Qui vero sunt calide complexionis facile recordantur oblita. quia magis percipiunt nutus. et quia caliditas complexionis est vehemen tissima dispositio ad motum. Unde ignis est valde mobilis ad sursum. Qui vero sunt humide complexionis sunt facilis discipline. quia humi ditas disponit ad facilem susceptionem impressioninis. patet de aqua et cera liquefacta: cui facile iantumprimitur sigillum. Ideo conuenit humida complexio discipline facili susceptioni. Unde animalia queque ab etate prima domesticantur. quia magis suscipiunt disciplinam vel addiscentiam pro illae etate qua complexio est magis humida vtpote

¶ Ex premissis patet quod bene memo (enera. rates sunt contrarie dispositionis bene recordantibus et bene addiscentibus. Illi enim scilicet bene memorantes sunt quorum anime non habent facilem motum: nec disperguntur cogitationes eorum. quia anima que habet multos motus cogitationum non bene memoratur. Sed contrarie Bona recordatio exigit multiplices motus cogitationum et agiles cogitationes. Item quia bene memores sunt sicce complexionis: licet sint debilis recordationis. nam tales fortius retinent in memoria accepta. sed si obliuiscantur: ea difficilitus reaccipium scilicet recordando. Ad hec in sequentibus. Item Plato in Timeo lib. i. dicit. Memoria tenacior est eorum que in prima etate addiscuntur.

¶ Qualiter ergo memoria diuersificatur in homine secundum diuersas etates. Nota secundum bictaminia e. Ioan. de Ruppel. cum Auicen. quod bona mem oria in aliquibus est Primo ex siccitate complexionis: vt patuit in praedictis. Facilis autem recordatio ex caliditate. et facilis addiscentia est ex humi dltate complexionis. Et ita patet bonitas memorie et decorum generaliter. Secundo honitas menorie similiter et praedcon¬ rum. scilicet recordationis et addiscentie: est ex exercitto circa vnum vel circa pauca: non circa multa. Nam mul torum consideratio vel circa multa mentis occupatio confusio est intellectus ac memorie et inimita. Inde est quod pueri quamuis humidi sint. tamen firmiter in memoria retinent recordantur et addicunt. faciliter. quia anime eorum non occupantur circa multa sicut anime maiorum sed sunt fixe circa vnum. Iuuenes autem propter calorem et propter motus suos agiles sunt in memoria debiles. sed recordatione satis faciles. quamuis complexio eorum sit siccior quam in pueris. Senibus vero conmuniter propter humorem qui praeualet in eis. vt clatet ex seneciis defluentibus: Accidit quod non memorantur etiam ea quae ante se vident. Unde secundum Arist. libro de nemoria et reminiscem. pueri et senes propter humo rum motum immemores sunt.

¶ Unde prouenit in quibusdam memorie tarditas nimia vel pigricia vel festinantia n aliis. Notandum secundum Constantinum in libro de obliuione. quod operatio mentis triplex est. Prima phata tasia. Secunda ratio Tertia memoria. quae est in puppi d est posteriori parte cerebri. Iste autem ventricul. puppis cerebri praestantior est omnibus aliis ventri culis cerebri. quoniam non venit spiritus animalis ad ipstet a prioribus seu anterioribus ventriculis. nisi subtilis clarus et mundificatus. quia opus est recordationi et retentioni claritate et subtilitate spiritus vt re olligat res ex tempore longo praeteritas. Et nisi aperiatur illa via vt transeat spiritus ad puppium cerebri non reminiscitur homo rei praeterite. Unde spiritus animalis qui a sensibus transit ad phantasiam: Deinde a phatasia transit. iam subtilior mundificatus atque clarior ad locum in medio cerebri vt faciat intellectum et inde ad puppium transit: adhuc praeclarior et subtilior etc.

¶ Ad hec vbi Anima. §. xlix. latius vide.

¶ Unde etiam Galienus dicit quod mentem et in tellectum et discretionem non facit nisi contemperantia spiritus qui est in medio cerebri. et recordationem ac retentionem non facit nisi contemperantia spiritus animalis qui est in puppe cerebri. Etsi patitur iste qui est in puppe lesionem aut perdit memoriam aut minuitur. Et si perdit vocatur obliuio perfecta. si vero minuitur tunc vocatur obliuio ad tempus. Unde secundum eosdem physicos praefatos patet: quod memorie pigricia vel tarditas. aut in aliis hominibus festinantia memorie est ex festinantia vel pigricia transitus spiritus animalis ab anteriori parte cerebri que dicitur prora: per medium ad puppim cerebri. Nam qui habent velocem huiusmodi transitum sunt prudentes et velociter respondent interrogationi Qui autem habent tardum vel pigrum tardi sunt. ad respondendum et minime cogitant Item me morie tarditas vel festinantia est ex cerebri etiam dispositione. Nam vt Galienus dicit. Si pigra est mens et intellectus: signum est quod substantia cerebri est grossa cum immundicia Si autem velociter discit. signum est quod substantia cerebri impigre recipit formationem rei vise. Si vero bene retinet: signum est quod substantia cerebri habet moderatam soliditatem et siccitatem. Sed si tarde discit: signum est quod dura est substantia cerebri ad recipiendum formas rei vise.

¶ Preterea Tertio memorie tardi tas accidit ex cerebri in puppe lesione. vt iam ditum est.

¶ Unde autem patiter memoria lesionem Notandum secundum eundem Galienum et Constantinum supra. quod memoria semper patitur lesionem naturalem ex frigiditate. Et ista frigiditas aliquando simus plex est. aliquando cum humiditate. et sic facit nimium somnum ac lethargiam. Item. aliquando cum siccitate et tunc euenit egritudo memorie cum vigiliis. Dicunt autem lethargiam: quoniam est immutatio recordationis que nascitur ex frigiditate sola aut cum humiditate. Oporret ergo (inquiunt) vt sanatio et medicina eius inueniatur in his quae calefaciunt cerebrum et mundificant phlegma in illo. Sicut est omnis vera theodricon maius cum nucibus muscatis et similia. Nam mundificant cerebrum ex illo chimo qui est fundamentum lethargie: et mutant cerebri naturam in calorem natura lem. Item Isid. de summo bo. li. iii. c. xiiii. dicit. Memoria naturaliter tarda frequenti lectione et meditatione acuitur.

¶ Quales actus habeat memo ria et reminiscentia. Ad hoc Albertus magnus dicit quod quamuis Auicenna posuerit quod memoria non habet apprehendere sed tantumodo formas recipere et conseruare vel retinere. Sed melius videtur dicendum quod habeat etiam apprehendere. quia est virtus apprehensiua Unde Aristo. expresse dicit quod memoria et reminiscentia suos habent actus apprehensionis. Proindeo sicut in intelligibili virtute intellectus possibilis recipit intelligibilium formas et retinet eas. sic et memorie actus magis debet dici conseruare quam recipere. tamen habet et apprehendere. vt dicit Alb. Et de hac materia latius habetur supra vbi Anima. §. li. Unde non oportet hic repetere. Denique vt Guil. dicit super libr. i. di. iii. Memoria bene habet actum de praedicamento actionis. videlicet dictionem actiuam et gignitionem tamen non habet actum quam maxime absolutum distinctum ab actu intellectus et voluntatis. Et de shoc habitum est lib. i. vbi Actus

¶ Item de conseruatione memorie et actibus. §. sequenti imediate De nobilitate hic. atque vbi Ratio. §. vi. hoc e. li.

¶ Quali nobilitate insigniuit de us memoriam humani: Respondetur secundum doc. et ex praedictis colligendo quod pluribus modis deus homininis memoriam nobilitauit prae memoria omnium animalium.

¶ Primo. quia homini cum memoria dedit et reminiscentiam. qua possit etiam deleta a memo ria requirere. Sed aliis animalibus dedit solam memoriam sine reminiscentia. Nam vt dicit Augustinus li. confes. Memoriam habere et pecora et aues patet quia nidos et stabula repetunt et alia quae assuescunt Et idem super Gen. li. iii. dicit: et etiam Isido. quod pisces claret memoriam habere. quia in fontibus praesertim aliquibus et lacubus piscibus natantibus cum homines desuper aliquid eis iactauerint ad edendum eis placitum: confluentes ad inuicem concertando rapiunt: quo post consueti sepius vt aliquid iactetur natant illuc Secundo quia deus dedit homini talem memoriam quae sit pars imaginis diuine sine quae homines amentes dicuntur vt idem Augustinus dicit pluribus libris. et de spiritu. ca. xxxiii.

¶ Tertio quia sic ordinauit deus ex bonitate sua vt memoratio dei in anima ac futurorum nouissimorum etc. excludat omnia vicia: vt dicit Hiero. super Ezech. Et vt omnium rerum thesaurum tanquam custos conseruet scilicet scientiam. et sic bonitatis recordetur dei semper. Unde Augustinus in ser. de imagine dicit. Sicut nullum potest esse momentum quo homo non vtatur dei bonitate et mise ricordia: ita nullum debet esse momentum quo non habeat deum praesentem in memoria. Hec ille.

¶ Ultimo quia memoriam fecit deus in homine vt in futuro dotet ipsam perpetua tentione felicitatis. Deo ergo gratias

¶ Nota etiam secundum Ioannem de Ruppel. quod memoratiua in homine est triplex quia est vis conseruatiua speciei sensibilis. et est etiam conseruatiua speciei intelligibilis. et insuper conseruatiua est diuine similitu dinis indite a creatione. ergo etc.