Bigamia

BIgamia est triplex secundum glo. eo. tit. c. i. Prima dicitur vera. Secunda similitudinaria. Tertia interpraetatiua. Bigamia vera contrahitur secundum Rich. i. iiii. di. xxvii. ar. iiii. q. i. quando habuit plures legitias vxores: intelligesi ambas cognouit: alias non. Bigamia vero interpraeta tiua duobus modis contrahitur. Primo quando contaxit cum corrupta: intellige si coguit eam. di. xxxiii. maritum. Secundo quando reddit debitum vxori adultere: vt patet di. xxxiiii. si quis. etiam si redderet ad praeceptum ecclesie. et etiam secundum Panor. si igorabat eam adulteram. et allegat. c. ii de biga. Sed numquid accipiens virginem quam non coguit: et ea mortua accepit secundam virginem quam cogscit: vel econtrario primam coguit sed non secundam: efficitur irregularis Respondet Monal. eo. titur. quod non. Similiter si ducit mulierem virginem ab alio desponsatam sed non cognitam praemortuo sponso non est bigamus. xxxiii. di. c. fi. Qui autencredit accepisse virginem et tempore consummationis matrimonii inuenit corruptam: irregularis est. di. xxxiiii. c. si cuius. Deflorans aut virginem et postea duces illam in vxorem non est irregularis: secundum panor. extra de cle. coniu. c. sane. licet qui dam: vt Mo. teneant contrarium. Qui autem vnam vxorem huit virginem ante baptismum: et aliam similiter virginem post baptismum irregularis est. xxviii. q. vl. quia baptismus non tollit irregularitatem quae venit sine peccato: sicut in proposito tollit: tamen illam quae venit cum peccato sicut irregularitatem homicidii etc. Bigamia autem similitudinaria quattuor modis contrahitur. Primo cum quis contrahit cum deo per votum solem ne: et postea contrahit matrimonium de facto. extra de bigamis. ca. a nobis. Secundo quando diuersis temporibus habuit plures vxores: vnam de iure aliam de facto: de bigamis. c. nuper. Tertio si simul duas habuit vxores: vnam de iure: et alteram de facto: vel de facto ambas et cognouit eas. Quarto si existens in sacris contrahit. vt patet in dicto. c. nuper.

¶ Utrum bigamia impediat ordinis susceptionem: Arguitur quod non. quia carnis corruptio non impedit susceptionem ordinis sacri. ergo nec diuisio carnis consimili ratione.

¶ Item si carnis diuisio inpedit que est cum vxore: cum vituperabilior sit illa que fit cum meretrice. ergo multo magis illa impediret. sed illa non impedit: ergo nec ista.

¶ Preterea si carnis diuisio impedit: aut ratione alicuius quod fit in carne: aut ratione eius quod fit in anima. Ratione quod fit in carne non videtur quod relinquat aliam dispositionem quam in cognitione vnius. Ratione alicuius quod fit in anima non quoniam mortua vxore nihil remanet de matrimonio.

¶ Preterea quaeratur: quare bigamia impediat susceptione ordinis nsacri. Respondet quis: propter defectum sacramenti. Queritur: cuius sacramenti. si dicatur matrimonii: hoc non: quia plus deficit a sacramentomtrimonii qui numquam contraxit quam qui bis contraxit. ergo non deficit a sacramento matrimoniali.

¶ Si a sacramento ordinis: contra: bigamia non attenditur secundum sacramentum ordinis sed secundum matrimonium. ergo non deficit ordo.

¶ In contrarium dicitur. i. Timo. iii. Oportet episcotum esse vnius vxo ris virum. et hoc ipsum dicitur de diacono. Respondet sanctus Bona. in. iiii. di. xxv. art. ii. q. iii. Notandum quod sacramentum ordinis abundat ab aliis in ratione significandi: quoniam non solum illud quod adhibetur exterius sercat: immo ips suscipiens signum est: et signat ipse episcotus consecratus vel praesbyter ordinatus ipsum christum. et in hac propetate differt ab aliis sacramentis praeterquam a matrimonio in quo ipse vir qui est subiectum ipsius sacramenti: signum est ipsius christisicut mulier signum est ecclesie. et ita concurrunt ad idem significandum. Quoniam ergo de significatione ordinis primaria est quod ordinatus significet christum vt spon sum ecclesie. et hoc non potest significare bigamus qui habuit vxorem viduam: quoniam ecclesia vnicum habuit ponsum: et episcops vnicam habet sponsam. Hinc est quod tales inepti sunt ad ordines maxime sacros: in quibus homo expresse incipit figurare christum. Ideo in his ordinibus nunquam legitur dispensatum: nec dispensari debet: non quia sacramentum essentialiter deficiat: imo bigamus recipit characterem. sed quia perfectio sacramenti in ipso deficit: que nullo modo potest suppleri per hominem. tamen in inferioribus ex caua necessitatis dispensationem recipit. vt dicitur. xxxiiii. q. ct si quis necesi.

¶ Ad primum argum. dicendum de corruptione quod non est simile: quia non repugnat necessitati sacramenti nec significationi vt bigamia. Similiter diuisio per fornicationem non impedit: quia non est diuisio per significationem

¶ Ad illud quod obiicitur. autem ex parte carnis aut anime dicendum: quod ratio sumitur ex parte totius hominis cuius est matrimonium contrahere Et quod est subiectum matrimonii in quo quidem est impedimentum non ratione immundicie vel qualitatis ab solute que fit in carne: sed propter significactionem de ficientem. quia enim contraxit cum vna significauit christum. quia vero ab vna recessit et contraxit cum secunda: recessit a significatione. et ita est defectus sacramenti selictvnitatis.

¶ Si quaeras quod sacramentum deficit: vtrum. ordinis vel matrimonii: dicendum: quod sacramentum ordinis: quia deest perfectio quod possit significare quod exigit ordo.

¶ Preterea est etiam de fectus matrimonii sacramenti sefectus inquam non simplicis negationis: sicut est in eo qui nunquam fuit execratus: ed defectus priuationis: vbi aliquid deest de significatione. aliquid de priuatione que generat quandam deformitatem: ratione cuius ad tam nobile sacramentum non debet admitti.

¶ Ad illud quod queritur quare non impedit corruptio viri consecrationem sicut mulieris: dicunt aliqui iuriste: quod episcopus significat ecclesiam militantem. sed virgo significat christum: qui fuit virgo: sed illud non capit ratio recta. et ideo aliter dicendum: quod episcopus significat christum: sed mulier significat ecclesiam triumphantem siue ipsam eccleiam que virgo est et numquam fuit nisi vxor episcopi christus aute et si virgo fuit: tamen synagogam habuit: non vt vxorem: sed vt concubinam. ergo maiorem oportet significare vnitatem ex parte vxoris quam viriquoniam ecclesia non fuit copulata alteri nisi christo. christus autem copulatus fuit synagoge quamuis non indissolubiliter: et ita non matrimonialiter. Et sic patet quod omnia talia statuta sunt valde rationabilia. vbi non pensatur culpa: sed potius significatio congrua.

¶ Utrum cum bigamis possit dispense sari: Respondetur secundum Rich. in. iiii. di. qua. supra quod quauis non possit papa dispensare contra ius nature. nec contra ius diuinum: tamen quia est successor petri: qui priceps fuit apostolorum equalem habet potestatem potestati petri: imo eandem et cum inferior no possit obligare superiorem: nec parparem: papa de plenitudine potestatis potest contra statuta apostolorum quorumlibet dispensare: si tamen vim non habeant ex iure nature vel diuino. vt patet di. lxxxii. praesbyter. Cum probigamum non ordinare apostolicum sit praeceptum: cum bigamis papa dispensare potest. tamen quia non decet hoc faciter fieri propter reuerentiam apostolorum ideo cum bigamis papanon dispensat nisi exigente neceste: vt patet di. xxxiiii. lector. in glo. vbi lucius dispensauit cum panormitano archiepo. qui fuit bigamus. Unde bigami iure commni priuati sunt priuilegio omni clericali et addicti foro seculari non obstante consuetudinie et eis sub pena excommunicationis inhibitum est deferre tonsuram vel habitum clericalem: ex. eo. altercationis. liro vi. glo. ibi dici. hoc intelligendum est de his qui facti sunt bigami vere siue interpretatiue in minoribus secus in maioribus. Et secundum Ge. ibi ille textus loquitur de bigamis laicis: non autem monachis: nam isti gaudent priuilegio clericali etc.