Table of Contents
Aureum Rosarium Theologiae
Liber 1
Angeli ad trinitatem et ad ea quae sunt fidei mysteria
Anima humana est ad dei imaginem
Apparere scilicet Deum in creatura
Appropriata divina ubi proprie
Argumentalis processus an liceat in theologia
Ars artis habitus quomodo differet ab aliis habitibus vicem
Distinctio quales habet modos vel quot
Esse essentiae et esse existentiae
Liber 2
Liber 3
Liber 4
Reprobatio
1
REprobatio quid sit diffinitiue. Notat Guil. in primo di. xli. quod secundum Aug. vt allegatur a magistero libidem. Reprobatio est praescientia iniquitati quorudam et praeparatio eorumdem ad damnationem. Unde repros patio tria importat. Primo odium dei eternum propter maliciam alicuius praeuisam ab eterno etc. Secundo obdurationem reprobati quae secundum Aug. nil aliud est quam dei mandatis obuiare. Tertio damnationem eter nam seu punitionem. Primum est ex parte dei. alia ex parte ipsius hominis reprobati. sed secundum scilicet obduratio hominis est ex sue voluntatis malicia. Tertium vero scilicet pena eterna est ex dei iusticia qua reddit vnicuique secundum opera sua.
De reprobatione plura vide vbi Predestinatio. et vbi Obduratio pluribus. et vbi Prescientia. §. xxi. xxii. et aliis etc.
REs et Realitas primo communiter secundum esse formale in diuinis quibus modis dicitur. Nota secundum Guill. primo di. xi. cum magistro Nico. Boneti in sua metaph vca quod res dicitur tripliciter. Primo per modum subiecti. Et sic omnia quae sunt in vno idiuiso: dicuntur res vnica realitate quae eis subiicitur: sicut omnia quae sunt in ali quo quanto. dicuntur quanta vnica quantitate. Secundo modo dicitur res per modum suppositi. Et sic omne positi uum dicitur res sicut et dicitur ens. Unde Auice i. meta. c. v. dici Ens et res prima impressione in anima imprimuntur. Ter tio modo res dicitur per modum constituti. Et sic indiuiduum dicitur res quod constituitur ex his qua ipsum constituunt et partes eius seu quasi partes dicuntur aliquid rei. sicut homo est persona: et eius anima non est persona: nec corpus est persona: sed aliquid persone. Hec ex Guill.
2
¶ Quid sit realitas Respondetur secundum Fran. in confla. primi di. xxxiii. q. penulti. vbi dicit Aliqui inquit dicunt quod quicquid est extra animam est realitas quia ens diuiditur in ens reale quod est extra animam et in ens rationis quod est in anima: Sed datur instantia quia eiusde ationis formalis ponitur homo in esse cognito in anima et etiam in re quia vniformiter diffinitur. Et tamen in re habet realitatem non in esse cognito. Io inquit Fran. dico quod realitas est modus intrinsecus formalitatis sicut finitas vel infinitas est modus intrinsecus entis. sicut enim finitas vel infi nitas aduenien. non variant rationem formalem diffinitiuam alicuius quaditatis ita nec realitas. Hec Fran.
3
¶ Sed quare necesse est ponere realitatem ista dicit idem Fran. quod scilice paeter rationes formales. de quibus patuit vbi Forma. Istam realitatem nec est ponere.
¶ prio ad vitandum realem distinctionem vt scilicet ea quae sunt in eandem persona non distinguantur realiter ad quia ppartet quod respondeat eis vnica realitas vt sit vna res.
¶ Secundo ad vitandum in diuis quaternitatem rerum: quia cum tres persone sint tres res relatiue. si ergo ponatur in aliqua persona quod in ea sunt plures realitates quam vnica: puta vna realitas essetie: alia proprietatis tunc sequeretur quod erit quaternitas rerum et non tantum trinitas in diuins et sic rediret error Ioachim vnde oportet ponere ibi realitates tres. gus ad saluandum quaternitatem relationum quia si relati in diuis esset omnimode sua realitas. Sequitur quod sicut sunt quattuor relationes sic erunt quattuor res. Nam quattu orponuntur relationes in diuins: sed non ergo quattuor res. patuit supra. relatio. §. xxvii. et in sequentibus patebit
4
¶ Sed quomodo et quot realitates con uenit assiguere in personis diuins. Nota secundum Fraun vbi upra quattuor conclusiones elucidantes huiusmodi veritatem. Pri ma conclusio quod in vnaquaque persona est inuenire vnam realitate per qua omnia quae sunt in vna persona diuina sunt vna res. Nam quacumque sunt vna res sunt vnum per vnam realita tem. Sed quicumque sunt in vna persona sunt vna res ergo per vnam realitatem. patuit. §. i. Secunda conclusio quod in qualibet per sona non est inuenire nisi vnam tantum realitatem. Proba tur quia vbicumque est inuenire rem et rem: ibi est inuenire distinctionem realem sed talis distinctio non est in aliqua vna ersona ergo in vna persona non est nisi vna realitas etc. Tertia conclusio quod in tribus personis est inuenire tres reali tates per quas ad inuicem distiguuntur realiter. Probatio quia quaelibet persona est res distincta realiter ab alia. ergo tres persone habent tres realitates quibus distinguuntur. Quar ta conclusio quod in diuins non est inuenire plures nisi tantummodo tres realitates. Probatio: quia si esset quattuor cum non sint nisi tres persone tunc operteret quod esset due in vna persona quod est falsum quia sic esset ibi quaternitas Hec ex Francisco.
5
¶ An due realitates dici possint in vna persona ex eo quod ibi est inuenire vnam realitatem absolutam scilicet essentiam diuinam et aliam relatiuam scilicet proprietatem distinctiuam. Respondetur secundum e. Fran. supra. quod in persona vna est realitas vnica quiditatiue. Sicut ei ex anima et corpore vna quiditas resultat hominis. ita quodammodo ex essentia et proprietate vna realitas persone extat quidi tatiue. Ticem hoc exemplum deficiat a diuins vt patet vbi Proprie. §. xi. Tamen quodammodo ad declarandum conuenit proposito. Denique exquo realitas inquantum realitas abi trahit ab absoluto et relatimo. sicut et ens vel entitas et quiditas secundum se nec est absolutum nec relatiuum: sic nec realitas in persona sed tamen denominatione extrinseca potest dici et est vtrumque. Quia denominatur ipsa eadem realitas persone tam absolutam ratione essetie quam etiam relatiuam ratione relationis realis. sicut eadem natura puta humana denominatiue dicitur vniuersalis et etiam particularis. Unde licet idem non possit esse similis absolutum et relatiuum quiditatiue: sed denominatiue bene potest esse. Hec Fran.
6
¶ Sed difficultas est quia cum qualibet realitatum istarum quae sunt in personis dicatur abso luta propter diuinam essentiam sicut dicitur relatiua propter relationem. Uidetur ergo quod ita debeant in diuinis dici tres realitates absolute sicut dicuntur tres relatiue Respondet Fran. quod verum esset si illud a quae dicitur realitas absoluta: multiplicaretur in diuinis sicut multiplicatur illud a quo dicitur realitas relatiua. cuius oppositum est de facto. Ticet enim qualibet trium realitatum sit absolutam ratione essentie. non tamen dicimus tres realitates absolutas: sicut quodlibet attributorum dicitur infinitu non tantum plures infinitates aut sicut qualibet persona est deus non tamen tres dii. Hec Fran.
7
¶ An ista res que est in persona sit communicabilis vel incommunicabilis: Respondetur secundum Fran. ibidem exquo sic est quod aliquando aliquis terminus suppo nit pro se vt ibi album disgregat visum. aliquando pro alio scilicet pro subiecto: vt dicendo albu currit. sic et in proposito realitas vel res praecise quae est in persona patris potest acci pi prout supponit pro se et sic est incommunicabilis sicut et vnica est personalitas patris. Secus est autem cum sup ponit pro essentia denominatiue per attributionem etc. Si dicit. Numquid ergo persone divine sunt idem realiter si re ilitas accipitur pro essentia quae est vnica in personis. Re spondet idem Fran. quod sic scilicetad hunc sensum quod persone. divine sunt idem realiter id est sunt eadem essentia et sic sunt vnum quod est res denominatiue: tamen quiditatiue non posse verificari quia persone non sunt aliquid vnum quod sit quidita tiue res. Si autem accipitur realitas vt supponit pro se sic distinguuntur per res quia se in eis tresreales entitates
8
¶ An ergo tres persone divine possint tres res dici vel tres entes: Arguitur quod sic quia Aug. de doctri. christiana dicit quod pater et filius et spiritus sanctus sunt tres res quibus fruendum est quia nos btons faciunt Idem dicit et magister in primo di. xxv. Tres inquit personas dicimus tres res. Denique Damascenus ait In deitate vnam naturam confitemur et tres hypostases secundum veritatem entes etc.
¶ In oppositum. extra de summa trinitate dicitur quod scilicet in tribus personis est vna summa res. Sed res et ens conuertuntur. vi. meta: ergo etc. Respondetur secundum Tho. et doc. in primo dist. xxv. concor. Fran. quod res in diuinis dupliciter dicitur. Uno modo absolute scilicet a forma absoluta et sic di citur essentialiter Isto modo tres persone sunt vna res sicut vna essentia et vnum ens. Alio modo relatiue scilicet a proprietate siue a forma relatiua. Et sic dicuntur tres persone tres res. Sunt enim tres persone tres res accipiendo rem notionaliter quia sic dicitur relatiue relatione non explicita sed implicita: quia inclu dit in suo intellectu proprietatem relatiuam. sed absote accipiendo rem scilicet essentialiter sunt vna summa res scilicet deitas vna. Etem res communiter accipitur ad essetiam et ad prsonam. Sed ens significat sola essentiam et in hoc differt ens a re: quia res est communius et dici quiditatem entis. Ens vero esse quiditatis vt dicit Auicen primo Meta. c. v. Unde licet tres persone possint dic tres res. non tantum possunt dici tria entia sed vnum ens quia vnica essentia et vnum esse.
¶ Sed an sint tres entes. Nota secundum e. Tho. quod ly ens potest capi vel sub stantiue scilicet in neutro genere. Et sic non plurificatur in diuinis: quia significat essentiam quae non potest plurif cari vnde tres persone non sunt tria entia. Uel potes capi adiectiue scilicet ens id est existens. Et sic tres personsunt tres entes id est existentes. Nomina enim essentialiadiectiue tenta plurificantur in diuinis vt patet in hoc verbo sunt et participio existentes et in hoc verbo creant: quia potest dici quod pater et filius sunt: et quod pater et filius cre ant vel existunt.
9
¶ An ergo in diuinis poni possint quattuor res. Una absolutissima vicem essentia et tres relatiue scilicet tres persone. Respondetur secundum Fran. supr vicem dist. xxxiii. q. penulti. quod sicut eadem existentia existit in diuinis essentia et persona sic eadem realita te sunt res. Nam existentia et realitas sunt modi adequati. Sed tamtum illa realitas abstrahit ab absoluto et respectiuo: sicut et ratio entis. Ueruntamen dicitur denominatiue absoluta et relatiua secundum quod sunt quiditates quarum est talis realitas Unde essentia si praescindatur a personis non potest dici res acc piendo rem quiditatiue sed tantum denominatiue et in qua dam attributione sic potest dici res. Et isto modo in decretali dicitur quod in diuinis est vna summa res prout scilicet res supponit pro essentia. et quoniam essentia vna numere est in personis. Et ideo quocumque sibi adu eniente ni otest distingui realiter. nec personaliter distinguitur per a tributionem ad personas: ideo non ponit in numerum sed idem est realiter cum generante et generato et spira to vt patuit vbi Essentia. §. xliiii. xl v. xl vi.
10
¶ Sed quare est quod per has realitates tres: in diuinis non distinguitur essentia eodem modo sicut paternitas realiter distingui tur a filiatione per has realitates cum eandem realitatem habeat paternitas et essentia in patre Respondetur secundum eundem Fran. quod hoc ideo est: quia paternitas hanc realitatem quam habet sic habet quod ea realitate caret filiatio. Ergo distingui. tur ab illa realiter. Essentia autem eandem reali tatem habendo non caret simpliciter alia realita te scilicet filiationis et spirationis: hinc est quod ipsa non distinguitur realiter ab alia. Unde patet ratio di uersitatis etc
¶ Item exemplum ponit idem Fran. quod sicut accidentia diuersorum suppositorum distinguuntur suppositaliter. Ticem accidentia illa non sint ipsa supposita tamen hoc habent per attribum tionem ad ipsa. Ita distincte relationes distinguum tur realiter per attributionem ad diuersas realitates quas habent in personis distinctis.
11
¶ Sed difficultas adhuc est. quia realitas et existentia sunt modi adequati. Nam ens et res conuertuntur. vi. Meta. ergo adequamtur. Sed in diuinis non ponitur nisi vna existem tia. ergo nec realitas est ibi ponenda nisi vna. Re spondetur secundum Fran. eadem dist. xxxiii. et etiam. xlii. quod res et ens conuertuntur si accipiatur res precise cum ente actum existente. Et sic existentia et realitas bene adequantur quantum ad hoc quod vbicumque est vnum ibi et reliquum. Ubicumque eim est existentia ibi est et re alitas. Et vbi est res ibi et ens: et econuerso. Quia omnis res est ens vel existens et econuerso. Sed tamen non est propterea talis et tanta adequatio quod ad multiplicationem vnius sequatur multiplicatio alterius. Nam multiplicata re vel res litate non necessario multiplicatur ens vel enti tas aut existentia vt patet in diuinis. vbi sunt tres realitates in vnica existentia diuina.
12
REs secundo di delicet creata secundum quod esse habet in deo. Utrum quelibet res fuerti ab eterno et quomodo. Nota secundum Bonauentum ram dist. xxxvi. parte. i. q. i. quod aliquid dicitur esse in aliquo tripliciter. Uno modo secundum actualem existentiam. Et sic sunt res in vniuerso et non in deo. Secundo modo secundum similitudinis presen tiam. Et sic res sunt in deo quia deus ab eterno est cognoscens res et in mente habens. Tertio modo secundum creatiuam potentiam: et sic etiam sunt res in deo quia ab eterno deus est potens creare vel producere rem etc.
13
¶ An omnes res create dicantur esse in dei essentia: Nota secundum Thomam in scri pto primi. dist. xxxvi. q. i. arti. iii. quod aliud est esse in scientia dei. Aliud esse in deo. Et aliud esse in essentia diuina. Nam scientia nominat cognitionem. Unde nil aliud est esse in scientia dei quam a deo cognosci. Et isto modo tam bona quam mala dicuntur esse in scientia dei secundum cognitionem. Sed essentia significat per modum forme vel nature Unde esse in essentia dei nil aliud est quam subsiste re in natura diuina vel esse idem nature divine Et ideo creature non possunt dici in essentia diuina esse. sed tantummodo persone diuine et proprietates et attributa dicuntur esse in essentia di uina. Sed hoc nomen deus significat rem subsistentem cuius esse est operari Unde esse in deo dupliciter intelligi potest. vel quod est in esse ipsius dei. et sic create res non sunt in deo cum sit simplicissimus et incomponibilis Ulis quod subiacet operi dei. sicut dicimus quod opera quorum domini sumus in nobis sunt tanquam effectus in caus Et per modum istum omnia que a deo sunt: in deo esse dicuntur. Non autem mala que ab ipso non sunt nec priuationes vt sic. Predicta ergo tria se habent secundum quendam ordi nem. quoniam quicquid est in essentia diuina est in deo quasi partinens ad esse ipsius sed non conuertitur: quia ea que subiacent operi eius in ipso sunt sed non in essentia eius Rursus quicquid est in deo est in scientia eius sed non conuertitur vt patet de malis. Unde in deo nihil est diuersum ab ipso. Nam et creature secundum id quod in deo sunt non sunt: aliud a deo quia creature in deo sunt creatrix essentia vt dicit Anselms. in monolis. Sunt enim in deo per suam similitudinem Ipsa autem dei essentia est similitudo omnium que a deo sunt. Hec Thoconcor. Bona. e. di. circa lit.
14
¶ Quis est excellentior modus essendi in deo: Nota secundum Guil. e. di. xxxvi. quod creatura tripliciter dicitur esse in deo videlicet. per eminentiam in diuinitate. et per virtutem in potentia Et per exem plar in intellectu secundum esse ideale. Et de his clare pa tuit supra. vbi Ens et esse. §. xxx. Unde de istis modis queritur hic Quis sit excellentior. Et rsconontur ibidem scilicet di. xxxvi. primi secundum Guil. quod equalis sunt nobilitatis identice cum sint vnus deus. Tamen esse per eremplar diuinum est formaliter nobilior modus quia alios duos includit cum sit vltimus. praesuppo nit enim eminentiam in diuinitate et virtutem in ptate non econuerso
15
¶ An res creata vt est in deo sit idem quod essentia diuina. Ad hoc Ansls. in monolis. dicit quod creatura in creatore est creatrix essentia Sed secundum Bona. in primo dist. xxxvi. circa lit. hoc intelli gendum est non sic quod creatura in proprio genere sit essentia diuina Sed quod idea creature vel simili tudo est in diuina essentia per identitatem Nam deus per suam essentiam cognoscit omnem creaturam Unde idea vel similitudo rei in deo est eterna et ipse deus identice patet etiam per Guil.
16
¶ Utrum res sint in deo verius et excellentius quam in seipsis id est in propria existentia vel in proprio genere: Respondetur secundum Guil. e. di. xxxvi. per conclusionem quod sic. Probatur per Augu. v. super Gen. ad lit. dicit. sic Omnia priusquam fierent erat in noticia facien tis Et vtique ibi meliora vbi eterna: vbi veriora et incommutabilia. Hec ille Hoc idem probatur Secundo ratione. quia nobilius est res vbi habet esse diuinum et extat deus quam vbi extat pura creatura. Sed in deo creatura est deus vt patet praecedenti. §. xv. per Anselmus. in monol. dicit. Creatura in creatore: est creatrix essentia. Sed in genere proprio est pura vanitas Ec clesiastes i. Uanitatum vanitas et omnia vanitas. ergo etc.
¶ Si arguatur. Quia res in proprio genere vel existentia est secundum propriam entititatem et essentiam et singularem realitatem. Sed in deo est solum secundum quid. scilicet secundum similitudinem. vel ideam que est respectus rationis. Sed veri us est res vbi est peri suam essentiam quam vbi est per suam similitudinem ergo res verius est in se.
¶ Dicendum licet Philosophus libro de anima vult quod lapis verius est extra animam quod in anima tantum: quia lapis non est in anima sed tantum species lapidis. Unde ibi non attribuitur ipsi lapidi operatio vel proprietas propria. Quia lapis in anima vel in oculo non mouetur deorsum nec premit gra uedine: nec ledit etc. sicut facit in propria rei existen tia etc. Tamen idem Guil cum Bonauentura eadem dist. q. iiii. notat quod exquo res habet esse triplex. scilicet In deo. In anima. et in mundo sensibili. Ideoque si comparatur res ad seipsam tunc pene conceditur quod in seipsa verius habet esse quam in cognoscente anima vel deo: Quia in seipa vel in proprio genere habet propriam entitatem quam non habet alibi. Et sic bene procedit argumentum et philosophi dictum. Si autem compara tur res ad similitudinem suam quam habet in deo vt sit sensus questionis. Quid habet esse verius et nobilius an ipsa res in se: vel eius similitudo in deo. Sic concedendum est simpliciter quod simi litudo rei in deo habet esse verius et nobilius quam ipsa res in se vel in mundo. aut quam in anima. Quia umilitudo rei in deo est eterna et immutabilis et est deus. ratione eius quod est in deo creatrix essentia vt in precedentibus dictum est per Anselmum
¶ Exemplum. Si lapidis imago fiat ex auro: tunc lapidis illius similitudo habet esse precio¬s sius quam res ipsa lapidis. Denique si comparetur res ad animam intellectiuam in qua est per cogniti onem tunc verius et nobilius esse habet ratione eius in quo est id est ratione intellectus quam in se. Quia ibi habet esse spirituale et intellectuale sed in proprio genere vel in se est quandoque cororale. Ratione autem eius quod est verius: et no bilius esse habet in se quia est substantia. Sed in anima habet esse accidentale. et sic patet etc. Hec Guill. cum Bonauen. et Tho. concor.
