Table of Contents
Aureum Rosarium Theologiae
Liber 1
Angeli ad trinitatem et ad ea quae sunt fidei mysteria
Anima humana est ad dei imaginem
Apparere scilicet Deum in creatura
Appropriata divina ubi proprie
Argumentalis processus an liceat in theologia
Ars artis habitus quomodo differet ab aliis habitibus vicem
Distinctio quales habet modos vel quot
Esse essentiae et esse existentiae
Liber 2
Liber 3
Liber 4
Auis
1
As id est generaliter. Que sunt generales proprietates auium quibus instruimur laudare dei bonitate. Notandum quod ad plenum non sufficimus omnia describere. Sed aliqua certa propter nostranvtilitatem et scripturarum intellectum quae sepius de auibus faciunt mentionem describemus ex dictis Arist. libro de animalibus. Isidori. ii lir.o Etymo. Ambrosii in hexa. Bede libro de na. re. Auicenne Plinii et aliorum physicorum. Primo nempe aues generaliter habent fcare in scriptura sancatos dei. vt dicit glori. Mat. vi. Et iterum glo. Lu. xi. Quia sicut aues alta petunt a terra se eleuando. Et i sero dum eunt cubitum: Et etiam die oriente. lete canunt. Sic sancti celestia petunt et die ac nocte deum laudant. Et sic secundum philosophum omnes aues claudunt oculos per palpebras inferiores. cum tamen animalia gradientia claudant pr palpebras superiores. Lacerte autem nulla claudunt. Sed et aues multo visu indigent propter regimenvite sue et acutiori. vt videant suum cibum a remotis Et vt videant laqueos ad euitandum etc. Sic sancti ad terrena oculos claudunt. Et ad celestia aperta tenent. Cum terreni homines econuerso ad superiora claudant et repentes in terra apertos habent. Secundo aues omnes hapent duos pedes tantum. quia in loco pedum anteriorum habent alas vt dicit idem philosophus. Nec habent dentes sed pro dem tibus rostra. Et collum longum si habet crura longa ac curtum si curta. Tertio proprietas auium communis est quod vt glo. super Hiere. dicit. Aues sua tempora norunt vt sciant hyemis declinare rigorem ad regiones calidas festinantes. Ideo scribitur miluus in celo turtur et hyrundo et ciconia cognouerunt tempus aduentus sui etc. Et ante recessum suum se premuniunt vt multum comedant et impinguentur: at postea melius famis inopiam pati possint. Et iterum post hyemem redeunt. vt dicitu libro de natu. rer. Item expartum est quod quando perdices et huiusmodi aues sunt nimis pingues circa principium hyemis vel postea de proximo longior erit hyemis tepestas. quia praecognoscentes se impinguant etc.
2
¶ Quid de auium differentiis. et egrotationem ac carnis qualitate Nota quod vt dicitur libro de natu. re. In auibus e multiplex differentia. Nam quaedam sunt siluestres quaedam domestice. quaedam semetipsas regunt. quaedam sub moderamine regum suorum degunt. vt grues. Item egrotatio auium omnium secundum Aristo. cogscitur et alis. quando turbatur situs earum vel demittuntur. Denique aues non faciunt vrinam. quia multum sicce sunt: multumque de humorositate transit in plumas et consumitur per volatum Et quia parum bibunt: vnde nec habent vesicam.
¶ Denique de carnibus auium Auice. dicit. quod caro auis omnino siccioest carne quadrupedis. et constrigit ventrem siue sit assata siue non. Caro autem auium magnarum melancholica est et febres euenire. Unde carnes durio: es auium situt habent grues. pauones. biscarde. fasiani et huiusmodi meliores sunt ad comedendum: reseruate post occisionem in estate die vno: vel in hyeme tribus diebus vt caro talis fiat tenera. Item aues terrestres meliores sunt aquaticis pro sanitate. et inter aquaticas: anates sunt omnibus detriores. Item inter columbas pulli sunt meliores Sed inter turtures econuerso maturioris etatis sunt melio res pullis suis. Item volatilia castrata: vt galliopti nutrimenti sunt. Item Iorath libro de animalibus dicit quod nulli auium accidit magis caducus morbus quam passeret coturnici. et his quae iusquianum comedunt. ergo etc. Item Isaac i dietuis dicit quod in domesticis auibus pulli sunt meiores ad esum.
3
¶ Quid de auium sagacitate Nota quod sagacitas auium apparet in pluribus etc Rprio in vo ciferatione. Nam vt Arist. dicit libro de animalibus. Aues paruemultae vociferationis sunt: sic quod cogscunt quasdam suas intentiones inuicem Et hec est in omnibus auibus secundum ma et minus. Quedam etiam aues ab aliis quasdam voces a discunt. Gallus vociferat post praelium et victoriam. Omnium autem communiter vociferatio auium est tempore comitus vel famis Item hoc mirabile est quod sosis quaedam est auis in cuius morte vociferant aues dolorose suaui voce. vt dicit idem Arist. In hoc ostenditur nobis pietas ad defunctos exhi penda etc. Item aliud mirabile est quod femina non dat voces: sed soli masculi vociferant. vt patet de gallo etc. et in mare coturnicum. In hoc seccatur a deo con hereticos mysterium. ne mulieres in ecclesia loquantur secundum apostolum Item mirabile est quod femina cubeth audiens voce masculi et olfaciens ipsum: ouis impletur est si non coeat cum mare. patet. §. v Unde probatur quod multo fortius autor nature deus potuit facere vt virgo pariat.
¶ Secundo in auibus sagacitas apparet in nidificatione. nam mira solertia nidos faciunt: pullosque educant. insidias cauent. aeris mutationes et tempora explorant. morborum re media adhibent. Nimirum hirudines in nidis suis celidoniam visui salubrimam pro pull qui verantur in ocubls apponunt Cum tamen hirundines inter volucres esse indoci les. sicut et inter trestres simiter indociles mures esse com stat. Item ciconia origano medetur in morbis suis vt dicit Plinius libro viii. Denique aues quaeque dum pugnant inter se: ponunt super plagas suas origanum siluestre vt dicit Arist. Tertio est sagacitas in auibus in pugnacitate. Nam secundum Arist. aues quaedam contra se inuicem pugnant quarum vigor et arma sunt ale et vngues Non est auium vnius speci vt sese comedant. Coruus et bubo sibi inuicem aduersantur in nidis. Bubonemque multa pars auium odit quae ipsum deplumant. Coruus amicus est vulpis et iuuat eum contra nimicum sum scilicet ascelon: quae est auis cum vulpe pugnans. quia vulpis pullos illius interficit et ipsum deplumat. Ascelon est secundum Plinium libro x. est auis parua et frangit corui oua: ideo aduersantur. Item auis nomine tharda vt refert Auicen. visa est pugnare cum vipera et cum veneno illius lederetur rcurrebat iterum ac iterum ad herbam rutam prope sitam et redibat ad pugnam. Ecce sagacitas quam deus bonus indidit nature auium.
4
¶ Und e quod aues et alia animalia irrationalia videntur prudentr facere aliquo acsi essent ratio nalia. Respondetur secundum Nico. de litr. super illud Iob. xxxvii. Quis dedit gallo intelligentiam: quod hoc est primo et principalius ex diuina sapientia quae talem proprietatem indidit nature ad manifestationem sue bonitatis et sapientie ac potentie Ideo scriptura dicit. Quis dedit: q. di. no nisi solus deus dedit gallo intelligentiam id est vt hebeat tantam prudentiam catam di in nocte horis deter minatis. acsi intelligeret horarum noctis distinctionem Et similiterest de aliis. videlicet quod deus indidit animalibus ad opera deter miata prudentiam. puta ad faciendum nidos auibus Et aranee ad faciendum telam. Et apibus ad construendum domunculas. similiter animalibus etc. Secundo hoc es ex naturali instinctu animalium qui dirigitur ab itelligentia mouente caelum Et ita patet quod huiusmodi prudentie in irrationalibus: causa Partrima est intellectus diuinus. Secunda caua est intelligentia caelum mouens et naturam dirigens. Tertia causa et instictus naturalis. Unde commentator xii. metaphysi. dicit quod opus nature est opus intelligentie non errantis. Et hoc intelligendum est: non sic quod natura parti cularis numquam erraret in agendo. sed sic quod natura vniuersalis quae est intelligentia dirigens naturam particularem hec numquam errat etc. Unde deus est laudabilis. e
5
is. x. scilicet de generatione per ouationem in singuls. Iota secundum Isid. quod omnium auium genera bis nascuntur Primum eni oua gignuntur: inde calore materni corporis incubantis formantur et animantur. Uel vt Arist. dicit licet in aliquibus auibus sole femine incubant oua. et tunc mas prouidet ei cibum. tamen alie sunt quae partiuntur sibi tempus cubandi. quia columbe incubant oua: mao per diem: femina per noctem. Et cum pullificauerit stati mas regit pullos. Quod si femina tardet ad pullos fouendos redire percutit eam mas et ad nidum redire cogit. Turtures vero mas et femina indistincte cubant oua. sed pauosola femina.
¶ Sed de generatione ouorum in auibus Nota quod vt dicit Isi. et Arist. vbi supra quadam sunt oua auitum quae solo vento inani concipiuntur. et vocantur oua venti. Et tlsia non sunt generabilia nisi quae fuerit masclelrino concubitu concepta seminaliter. Et hoc praecipue fit in vere et in alibus tantum auibus quae sunt multe generationis. vt in gallinis: columbis. anseribus et perdicibus. Nam secundum Aris. feine cubeth id est perdicis siue coeant cum mare siue non: tame solum mares olfaciendo vel audiendo voces eorum in plentur ouis. quod est mirum Ad dei lauden¬
6
¶ Quid de proprietatibus ouorum auium Nota quod in ouo auium secundum Isid. et Pli. lib. xxix. Primo vis mirabilis est tanta a deo indita vt li gnum ouo perfusum non ardeat. necc vestis conticta aduratur Admixtum quoqe candidum ouorum viue calci glutinat vt tri fragmenta. Secundo vt dicit Plinius. oua aceto macerata in tantum emolliuntur vs per anulos transeant. Tertio secundum Arist. libro de vegeta. Ouum in aqua dulci mergitur in salsa vero natat. Nam et secundum Plinium oua sale exinaniri creduntur. Seruai autem in hyeme in paleis. esta te in furfuribus vtilissimumest. vel in arena. Quarto secund Plinium oua gratioris saporis sunt quae sunt oblonga. Et secundum Auicem. a Isaac galline oua recentia ceteris ouis sunt meliora. Et quod in eis est melius est vitele Post oua gallinarum sunt oua auium quae cursu proce dunt. Oua vero aquatilium auium: maxime anatis et similium mali humoris sunt. Item vua quae rotundiora in loco a cuminis gignuntur secundum Pliedunt feminam. cetra veromo rem. Obloga ergo sunt meliora esui. v. Hec bonas sunt oua longa parua quoque noua. Mystice fructus operum bonorum taque oua debent esse longa per perseuerantiam longiturna. parua per humilitatis. et noua per charitatem. De quo christus dicit. Mandatum nouum do vobis etc. Et talia non habent ardere in igne infeni. Ecce dei mira operatio
7
¶ Notandum secundum Aris. libro de animalibus. et Plinium. supra Oua diuersificantur in colore secundum diuersita tem auium. quia quaedam sunt alba vt columbarum et perdicum Quedam pallida. vt aquaticarum. Queda punctis distin cta. Quedam rubri coloris vt fasianorum. et sic de aliis Intus quoque omne ouum volucrum bicolor est. Albumenouorum est aliquantulum frigidum grossum et humidum. Unde est durum ad digerendum. Uitellus autem tendit ad calidim tatem et humiditatem temporatam secundum Auic. et Isaac in dietis Et ex his fortiora sunt oua anseris et strucii. Item oua etiam diuersificantur quo ad operationem in cibo et medicina ex artificio decoctionis eorum. Nam secundum Ram. et Auic. Oua elixata et indurata vel coagulata tardioris sunt digestionis et plurimi nutrinti. Molia vero velocius digeruntur: quae his a quibus sanguis multus effluxit cac vires imminute sunt valde conferunt Ex his meliora sunt sorbilia in aqua cocta. et conferumt talia tussi et pleuresi et euthice et raucedi vocis ex caliditate. et stricture anhelitus ac sputo sanguinis: proprie cum sorbetur vitellus eorum tepidus. Oua autem cocta in aceto prohibent fluxum ventris ac disenteriam Sed qua assata super cinerem sine fumo conferunt solutio ni ventris ac disenterie si comedantur cum aliquibus stipticis et aqua agresti Albumen oui crudi sedat dolorem acli. Uitellus autem cum croco et oleo rosa¬ to valde confertius percussioni. et cum thure linitur supei frontem propter ocu flutus Iterum albumen si sorbetur crudum confert fluxusanguis et minctui sanguinis. Patet ergo et dei bonitaset sapientia laudabilis. quia dedit tales virtutes omnis
8
¶ Quo ouatorrumpuntur vel alteratur. §. q. Nota secundum Ariset Plin. li.x. Primo postquam Gallina per tres dies cubauerit super oua: alterantur et apparent pullorum sit Secundo dicit Isaac praesertim tempore calido fit ouorum crruptio propter longinquitatem temporis ouorum in aere manensum. Tertio si in horis cubationis tonitrus fortis superunerit: oua corrumpit Remedium autem contra tonitrum est cluus ferreus sub stramine ouorum positus: aut tera ex fratro. Hec Plin. Quarto vt idem Pli. dicit librox. Acipitris audita voce in cubatu: oua viciantur. fortasip hoc ideo fit. quia matur auis ex timore ac cipitris nimis tirbatur. Ecce dei opera mira
¶ Mysti ce autem in christianigtamquam auibus celestibus varia sunt bona opera. tamen sicut ouamnollia id est opera mine in aquis mitne cocta igne charitgis ad multa valent. i. Timo. iiiii. pietas ad omnia valertcm. Sed corrumpuntur aliquando quia non bene fouentur a vanagula occultata per incubationem. sed aperte ostenduntur hlibus. vel diutino tempore languescunt a deuotione. vel aliunde diaboli per tonitrua tentationum. vel aliquando vo id est persuasu hominum nociuorum et aduersantium: vt ecipitri.
¶ Item quod in goneratoue plurimarum auium habetur exmad probandum quod virgo maria divina virtute potuit contipere manente virginitate. vide in secuentibus de singulis. et.
Ais. xx scilicet spealiter de vniuscuiusque proprieiatibus Notandum quod ex quo sepius in sacra scriptura indicuntur nominatim aues et plurime. ideo opus est aliqua saltem bruius de earundem proprietatibus conuenientibus descrihere Sed quia non sufficimus omnia breui stilo prosequi. saltem ergo ea genera quae sunt vsitatiora vel in scripturis inserta sileti transire non licet. Sed ad dei laudem pauca pro vti litateegentium ordine alphabetico hoc tangemus: recolligend ex physicorum et theologorum sanctorumque dictaminibus. scelicet Isid. Amb. Bede. Arist. Plin et aliorum
9
¶ Accpiter secundum Isid. li. xii. dicitur quia acci iendi aues ad praedadum auida. erga proprios pullos valde inclemens secundum Amb. vt dctum est vbi
¶ Animal. §. iii. diligit comendere auium corda. vt dicit Ari. sto. Aumque quam ei sors contra noctem offert tota nocte sub perdibus tenet. sed illam veniente sole et famelecus autare permittit. Et etiamsi eandem alia obuiamenans habuerit: non persequitur Colorem ocubrum et rostrum mutat. et pennam ve terem de onit noua nascente. vt dicit glo. super illud Iob. xxxx. Nunquid ad sapientiam tuam plumescit ac¬ cipiter expandens alas suas ad astrum. hoc clarius exponendo Greg. xxxi. moralis. et vra. dit quod mirabile est et per sapientiam dei inditum acciitri. videlicet quod flante austro calido expandit alas sus: quatenus eorum membra ad laxandum pennas vetens concalescat. Cum vero ventus deest alis expansis contradium sol et poris sic apertis: veteres pennas exuunt et oue succrescunt: quibus agilius volat ad predam. Popterea glo. super Leuitur. dicit quod accipiter significat apaces homines: qeod quandoque mansuetos se ostendunt in noc scilict tenebre vicior se: sed plus rapere nituntur. Ideo in leg veteri immundum animal esse decernitis. Sed hoc medicile in accipitre est vt dicit Plinius lir. xxix. quod si accipiter coquatur in rosaceo oleo ad omnium viciorum in oculis ccidentium inuncti ones putatur efficacissimus. Et secundum Esculapium magistrum Hypocratur. Adeps accipris si teratur in oleo vnctio quoque inde facta caliginem ocilorum tollit. Eccedeus mirabilis in huiusmodi proprietaibus etc.
¶ Alauda: a laude dicta. vt dicitur liuo nat. re. qua mira iocunditate vocis modulamine iraere gaudet: auroram vocis iubilo prodit. sedens n terra nunquam canit. nec tempore obnubilato vel pluiioso: sed sereno. et paulatim ascendendo cantat vt dicitur cloris clausis. et cum iam in alto aere fuerit aperiens: vdet et extimescit: et instar lapidis subito se deiicit accipitrem adeo timet vt cum ab illo impetitur in terradepressa sinum hominis aduolet: et se homini capiendum praeste: consceia quod homo potus miseretur quam accipiter. In quo docenur deum laudart mature et humiliter nos gerere timendo in alto prosperitatis mundane. ac accipitre id est diabolum fugere etc.
10
¶ Altion vt habetur libo de natu. reEt Plin. li. x. et in Hexame. Anb. est auis mantima: in litoribus hyemali tempore fetificins: et oua in aris deponens paulo amplior passere. hoc mirum habet quod bum ponit oua etiam procellosum et vndosum mare plactur et quiescit donec fouet oua. videlicet vii. diebus. et tuncum los educit: quos aliis. vii. diebus enutrit. et sictiiii. diebus simul mare quietum manet a procellarum motu hrri do. quos scilicet xiiii. dies serenitatis nautici obseruam vocantque Alcionides. et tunc tute nauigant etiamvemis medio quando maxime mare insurgit. Unde multo magis deus bonus prouidet electis adueris pericula in bonum disponere.
¶ Alietus. secundum Plin. est genus aqularum. Nam ex dierso chitum aqularum nascuntur alieti. et rapina pascutur minorum auium secundum Rudolph. super Leui. xi. Ido hec auis immunda dicitur ibidem
¶ Anas vel aneta. dca ab assiduitate natanli. aquis fluminum gaudet: et ranas comendit. secundum Auen. calidior est omnibus domesticis auibus. caro eus est pluriri nutri menti: et febres facit. Item libro de nat. re. dicftrus pullimox vt ouum anatis exeunt tanta agilitate viet vt etiam sine nutrice viuere quaeant. Item secundum P.li. xviii. Anates ac mergi cetereque aquatice aues sernas rostro purgantes ventum praesagiunt. Ecce dei nra operaAnser vel auca est duorum generum Nam (isi huiusmodi. quidam anseres sunt indomiti libere in ade volan¬ tes vt grues ordinate secundum flatus ventorum adao deltctantes in volatu vt raro dormiant sicut dicitur libro de nat. re. Quidam autem sunt domestici quibus grauis est volatus nocturnas vigilias cantus assiduitate testantur. fures et hostes clangore produnt. Nam vt dicit Isido. Nullum animal est quod ita odore hominis sentit sicut anser. Item secundum Plini. liro xxviii. Anseres continuo clangore intempe statiui diras tempestates praesagiunt Carnes ad dige rendum habent duras. Uenter laudabilior est plus quam gallinacius. Et iecur ac epar nutribilia sunt et conuenientia. Colla anserum et gallinarum. ac ale meliora sunt ad comedendum prae omnibus auibus secundum Isaac et Auicen. Adeps. rimas faciei et labiorum fissuras optime sanat et aurium dolores Laudetur deus.
11
¶ Aquila secundum Isid. ab acumine oculorum vocata: In sacra scriptura inuenitur varia si gnificare
¶ Nam primo quando quod fcat malignos spiritus quod rapiunt animas. Thren. iiii. Uelociores aquilis persecu tores nostri Ut ei dicitur libro de nat. re. et pli. libro. x. Omnes aues ea visa pertimescunt et audaciam praedandi perdunt. pemne etiam aquile aliarum auium praeinis adiuncte corrodunt illas vt expartum est in sagitis penatis in pharetra coniunctis etc. Et licet cibum ceteris auibus impertiatur vt secum comedant. Si tamen cibus ille sibi non sufficit in medio positus vnam ex conuescentibus auibus rapit et comedit. sic facit diabolus animabus sibi consentientibus etc. Secundo quandoquesercat ptestatem terrenam Ezech. xvii. Aquila grandis magnarum alarum id est rex Babylonis. quia sicut solent reges habuit aquilam in vexillo suo etc. Tertio subtile sanctorum intelligentiam Eze. i. vbi Ioannes euange. per aqulam desuper emi nentem sercatur. quia vt Aug. super Ioam. dicit. Nulla auis altius volat Et tamen de tata sublimitate pisciculos na tantes videt secundum Isid. et instar tonitrui descendens rapit. Denique irreuerberatis oculis rotam solis aspicit. Unde et pullos suos vngue suspensos radiis obiicit solaribus Et quos viderit fixam tenere aciem ad solem fouet. Quos aut viderit flectere intuitum vel lachrymantes. eos interficit velut adulterinos vel est nido abiicit vt degeneres. Sic ergo applica ad altitudinem diuine contemplationis quam praecipue humit sanctus Ioannes. Et sic etiam alii sancti deum contemplan. cum hoc infimos defectus suos aspiciunt etc. Item Aquila et vultur vt dicit Hiero. super. Mat. odore sentit trans marina cadauera et remota fere. per miliaria. Roo. et illuc properat. In petris nidificat vel altissimis arboribus. Spiritualiter sic sancti odorant longe posita id est cele stia imitando et in petre foraminibus id est vulneribus christi morantur etc. Quarto aquila sercat iustorum animas secudum Amb. super. Lu. quia sicut aquila postlongam vitam scilicet centum vsque annorum senio grauata vt dicit Aug. super psalmus in or. se renouat: rostrum vetus nimis excrescens ad petram collidendo et plumas veteres deponendo. nec vnquam percutit aquilam fulmem. Sic sancti renouant vitam per penitentiam et tandem in resurrectione renouabuntur. nec timent fulmen sententie finalis damnationis. vnde Psal. Renouabitur vt aquile iuuentus tua etc. De nique quinto aquila quandoque significat christum propter nobilitatis regie dignitatem quam aquila habet super aues. Unde prouer. iii. dicitur. quod viam aquile in celo difficile est scire. Lyra et expositores dicunt quod hoc intelligitur de via quam tenuit christus in ascensione etc. Item Deut. xxxii. de deo dicitur. Sicut aquila prouocans filios ad volandum: expandit alas suas atque portauit in humeris etc. Aristo. et Rabbi. Salomodo ac Lyra dicunt: quod Aquila tandiligenter transferendo de nido suos pullos asportat in dorso vt corpus suum proprium interponat inter illos et sagittarium ab inferiori: quasi ictum ipsamet pro filiis suscipiat. Sic christus deus dilexit nos quod vulnera in se suscepit pro nobis tranfferendites in celestem nidum. Item Beda super Luc. Rabanus super Deutur. Et lib. de natur. re. dicit ac phlosophi quod Aquila in nido suo ponit lapides praeciosos. videlicet ametistum quo a pullis suis cibandis venenum fugat: et ne serpensaccedens oua vel pullos veneno inficiat. Et alium lapidem ponit qui dicitur Ethytes. de quo vide vbi Lapis § x. Sic christus a suis electis venena peccatorum fugat et trrorum etc. per considerationem celestium praeciositatum: quas ponit in anime nido.
12
¶ Ardea siue ardeola dicitur: quia ardue volat altius. et tunc tempestatem significat secundum Isido. et secundum Amb. paludibus herere consueuit. sed imbres formidans suprae nubes volat vt imbres non sentiat. Ex lib. de nat. re. In aquis cibum querit. sed in altis arboribus nidum collocat. Accipiter eius pullis infestus est. Sed Ardea huic anum opponit et stercus eiicit. ad cuius tactum accipitris penne computrescunt: et ita pullos defendit. Sorices secundum Plinium. lib. x. et Ardeole: dissident inuicem fetibus insiArpia auis. vt dicit Alb. mag. libro de animalis. dianhabitat in deserto iuxta mare ionicum: habens faciem quasi hominis et ferox fame stimulata hominem occidit. tandem sitiens vadit ad aquam: in qua imaginem sue faciei intuens: recolit sibi simulem hominem occidisse. et tantum plangit quod ex dolore moritur. Quo datur nobis exntm penitendi pro peccatis quibus animam occidimus etc. Asalon vel ascelon siue esalon: oua corui srangit. et vulpes vellit. Uide. supra §. iii. Athacus. de quo Leuit. xi. habetur. Lyra dicit quod est fetus locuste: qui antequam habeat alas dicitur bruchus. sed cum incipit volare diathacus. Alii dicunt quod est auis ignota etiam peritis
13
Barliates vulgo Bernesfas si ue bernelas: apud nos Gyengier. nominatur. eadem for sitan est auis quam Alb. mag. xxiii. libo de animalibus nominat Carbas. Similiter Fran. de Reza. dicentes quod Carbas auis de arbore in hybernia nasci claret. Item Iacobus episcotus Achonen. in orientalihistoria. et Uincen. in Spc. natu. dicunt quod quaedam sunt arbores super ripas maris: ex quibus du suc cessu temporis putrescere ceperit exeuntibus crassis humoribus procreantur densantur et formantur huiusmodi aues ad magnitudinem alaudarum: et nude rostris infi¬ ris arboribus dependentes. deinde maturantes plumescunt et decidunt in aquas in quibus fluitant viuunt et roborantur ac crescunt: anseribus minores sunt. Mutique fidedigni testantur vidisse quasdam earum pendentes ex arbore. Et certum est quod apud nos non generant nec generantur per coitum He volucres herbis et graminibus viuunt vt anseres etc vnde patet possibilitas
¶ Bistarda: a (conceptionis virgialis deo operante. uis bisaut ter saltum facut in tera anteque volatum leuetur in aera. in alis et cauda albedinem habet reliquo colore aquilam imitatur et vnguibus. oua in terra ponit. rotas curruum dum voluuntur in terra: tam attonita miratur respiciendo quod interi sagittantem non percipit. etc. Eccequalia mira fecit dei bonitas laudabilis et sapientia etc. Item secundum Auicen. pugnan. cum vipera: rutam quaerit ad quam recurrit contra illius morsum venenosum.
14
Bonosa vulgo Faid: auis est habens Fasiani magnitudinem. vt dicitur libro de na. re. carto eius exterius est nigra: interius alba delicata prope ad perdicis saporem. non comit. sed masculus hianti ore currit cum natura mouet ad fetificandum. et tunc ore spiritumat. atque feia adueniens ore spiritumam recipit. indeque comcipit et oua parit. Ecce exiten conceptionis virgis sine
¶ Bubo: secundum Isi. a sono vocis nomen habet (semine In sepulcris vel cauernis versatur: fugit lucem diei. in nocte egreditur. vt dicitur libro de nat. re. mures venatur. oua columbe bibit. et nocte sibi victum adquirit. omnibus auibus odiosus c. et visus: mox inclamatur et impugnatur. sed resupinus pedibus se defendit: vnguibus lacerando inuadentes quae ipsum deplumant. et hoc mirum dicitur. Iuxta quod scribit Phisiol. quod cor bubonis si appo natur mulieri dormieti in parte sinistra: omnia quae gessit enarrabit. Ego tamen dubito hoc esse verum. Item secundum Plinium. li. iii. Si oculi bubonis incineratur et freneticis imponantur: conferunt. Ecce ergo mira dei opera.
15
¶ Caladrius: est auis immunda secundum legem. Leuit. ii In atriis regum inuenitur. est alba tota secundum Aristo. Phisiologuque. atque lib. de nat. re. Cuius interior femoris pars caliginem oculorum curat habet etiam vnum os grossum in crure cuius medulla oculos caligantes si quis linierit eos clarificat et boni visus efficit. Caladrius infirmum si moridebeat non respicit. Si autem debet sanari respicit: et omnes infirmitates illius in seipsum attrahit: et ille sanatur. Auis autem hec in aerem volans ibi dispergit. vl Capo siue gallinacius (quandoque ex hoc moritur. est gallus castratus Ideo castratur vt cum a libidine arcetur citius impinguetur ac tenerior comedatur. vt habetur libro de natur. rerum. Et Plinius lib. x. extunc desinit cantare nec potest generare. sed si plumis eius in pectore extractis ad nudum vrtica vratur: pullos fouet vice matris et more galline voce confracta: elongatos illos aduocat. Carnes caponis validiores sunt omnibus volatilibus: et sanguinem bonum generant. et optimum nutrimetum
¶ Cerebrum acceptum in vinofluxum sanguis abstinet Ius ex veteri valet contra febres Item secundum Plinium li. xxx. Mustele cinis si detur gallinaciis tutisunt a mustelis. Item gallinacius antiqua tus vsque. vii. annos habet in iecore lapidem praeciosu Uide vbi Lapis. nomine Allectorius. §. vii.
16
¶ Caraborion. De quo Leuitici xi. quae etiam alio nomine dicitur Calendris: secundum legem immui da est auis parua prope consimilis Alaude. colore fusca. mira modulatione vocis audientes letificat. Et quasi omnium voces auium imitatur expresse. Capta et ergastulo inclusa obliuiscitur captiuitatis sue. vivnam horam sine cantum praeterit et gaudet auium cantibus Sic vaniguliosi in cantum: sunt captiui diaboli¬
¶ Ciconia. quasi cicania secundum Isidorum dicta a so no oris: quem rostro quatiente canunt crepitando Serpentes comedit. et multifarie eis insidiatur. nec tamen et huiusmodi venenatis comestis moritur. Nam et bufonem in magna fame comedit. Ciconie secundum Plinium et Ambro. gregatim eo modo quo grues ante hyemen recedunt. et in vere redeunt nocturnis temporibus et eosdem nidos repetunt. origano sibi medentur vt dictum est supra. §. iii.
¶ Item ex libo de natu. re. et An bro. Hexam ac prefatorum dictis Ciconie sunt auevtiles quia serpentes persequuntur. nec sinunt prope domos vbi habent nidos manere vel venenata. Uentriculus earum valet contra omnia venena. Et fimus ciconie cum aqua potui datus epilenticos curat secundum Diasco. Sunt etiam iusticie sectatrices. quia annuatim vnum et fetibus suis domino loci sub quo fetificant plumatum ex nido deiiciunt quasi pro tributo. Horas diei sua trepitatione denunciant. Rostro aluum purgandum docent. Unde earum imitatione Galienus clisterium adiuenit Denique sunt aues pie multum ad perentes. Nam se nescente patre vel matre nudatum plumis parentem soboles circundantes pennis propriis fouent. cibo collaticio pascunt. fultro alarum suarum subleuant ad volandum donec ala parentis fortitudinem aliquam resumat. Sunt et magne pietatis erga pullos in nido ex istentes quod secundum Isido. adeo illos fouent impensius vt assiduo in cubitu plumas exuant. et quantum tempus impenderunt in fetibus educandis: tantum et ipse in vicem aluntur a pullis suis. Et in hoc etiam iusticia claret. Preterea castitatem adeo zelant in femina mares. quod cum femina adulterauerit festinat se laua re in fonte mergendo antequam redierit maritus. alas si deprehenderit mas illam adulterasse: conuocat multitudinem ciconiarum et laniant occiduntque adulteram Ecce dei opera mira. De hac Hiere. viii. Ciconia custodit tempus aduentus etc.
17
¶ Tygnus auis alba plumnis: sed carne nigra. vt dicitur libo de na. re. Cholerice est copletionis. et ob hoc iracundum. Est et pigrum animal ad vo landum. sed in stagnis requiescere delectatur. Cygni quando ad alia loca migrant pabuli gratia congregati comeant tali ordine natadi quod colla praecedentibus singuli imponunt. fessoque duce tergo illum recipiunt. Item Cy¬ gnus etiam secundum Amb. instante morte dulciter canlt: sub terrore mortis vicine paludes suaui modu latione resonari delectatur. In capite percussus facile moritur qui tamen alas multas pati potest lesiones. Sic fideles maxime debent cauere caput id est animam a lesione peccati. et in morte deuote orare etc.
¶ Coluba vt dicit Beda. Et Glo. super can. i. Ecte tu pulcra es amica mea. oculi tui columbarum. Coumba rostro non ledit. in cauernis petrarum nidificat. meliora et pura grana eligit. nec morticino vt uit. Pro cantu gemitum reddit. visum recuperat nouem vicibus. Iuxta fluenta libenter manet. Tum propter sedandum sitim quia calidissimum habet ventrem. Tum vt accipitrem venientem in aquis prospiciat et euitet. Felle caret. Arist. tame dicit quod fel habet. non tamen eo loco quo cetera animalia sed in intestino. Fimum est nido eiicit: et pullos eiicere. docet. Item secundum Plinium columbe viuunt peccato annis. similiter et turtures. visoque accipitre: aut considunt aut subuolant: cognoscentes quod natura accipitris est alicuius rapere autem in terra: et alicuius in sub limi. ergo columbe per contrarium euitant sic vel sic. Aliquando tamen columbam intentam circa varios colores suos incollo admirantem. rostroque plumeculas disponentem. in huiusmodi gloria occultus latro accipiter speculator rapit. Ita spiritualiter hec omnia applicari possunt de fidelibus. Item secundum Isaac carnes columbarum sunt dure digestionis et illaudabilis nutrimenti. et eorum pulli stit meliores. Sed in turturibus veteres sunt meliores. propterea in lege pecipitur Leui. xii. offerri parturturum. autem duos pullos columbarum
¶ Item secundum Plinium lib. xxix. Columbe mascule sanguis a vena sub ala insa id est ascella eximie prodest oculis cruore suffusis Et fluxum sanguinis narium sistit fronti illitus vel instilla tus nari. Confert etiam podagre secundum Auicen. Fimus autem eius omni frigide medetur hydropisi si cum aceto cataplasmetur. Ecce deus laudabilis.
18
¶ Cornix vt dicitur libro de natu. re. et Plinius libro x. nucibus libenter vescitur et carnibusi in ale tum cum nuce volat et in saxosa deiicit sepius donec in fringat rostro repugnantem nucem. Item maxime garrum litatis est. nobiles aues quasi hostes impugnans Pluuiam multo clamore praenuciat. ouis colube insidiatur vt exugat. Idem Plinius lir. xxix. dicit. quod cerebrum cornicis coctum et in cibo sumptum: capitis doloribus est
¶ Coruus auis est clamans Cras. (remedium secundum Gre. in mor. et Glo. super illud psalmus. xlvi. Qui datr iumentis escam ipsorum. et pullis coruorum etc. Pulli coruorum dicuntur rore celi vesci. non enim pbent eis alimenta perentes antequam nigrescere ceperit. quod fit die septi ma. vt dicitur libro de na. re. Grauidatur si femina ouum coruinum comedere contigerit. Cadauere vescitur. vnde ex arca Noe emissus coruus non est reuersus sed cadaueri insedit. Et vt dicitur. si pecuniam vel simile quid alitubi repaerit: rostro furtiue abscondit diligenteri etcuivoluerit prodit. Fimus corui si lana adalligetur in fantium tussi medetur. secundum Plinium li. xxx. Sed cerebrum vt dicit Esculapius: concauo denti infusum rumpit ac tol¬ lit mirabiliter dolorem. Plura de coruo supra. §. iii. Et vt dicitur si oua corui sepius vrtica minori. vulgo arua confricentur albi corui procreantur.
19
¶ Coturnix secundum Isidorum. solum est hoc animal quod sicuti et homo caducum morbum patitur Unde Auicen. dicit. Quod ex comestione carnis coturnicum timetur spasmus et tetanus si frequentatur. Ambro. li. iii. Cllehorum periti dicunt escam esse coturnicum eo quod naturali quodam sui corporis vim pabuli nocentis euitent. Item secundum Plinium et Solinum. Estate depulsa maria tramsmeat: aura tamen flante vehi volunt propter vires corporum paruas et pondus graueA quilone maxime volant ortigometra duce Ex libro de natu. re. Coturnices in genere auium rarissimas habent feminas. In hominum vero genere panciores nascuntur masculi quam femine. Ecce mirum Cubeth. Idem est quod perdix. vide ibi. sub lte Cuculi. a voce propria Cucus nominati ¶P §. xxxii. secundum Isido. et libro de natu. re. Aues improbe voceum suam in cantando non mutant sed semper eandem replicant Harum saliue cicadas gignunt. secudm et Ari. et praedictos oua sua in nido minoris auicule fulice vel passerponens illius oua sugit: illaque ignara fouet et educat. Uidens nutrix pullum elegantem gaudet de eius forma miratur seipsam talem peperisse Aliosque propriossuos videlcet pullos siquos cum cuculo educatos habet in illius comparatione damnat. At vbi vsque ad robur volandi cum culum enutrierit: cuculus in nutricem illam suam insurgit et perimit illam. Sic faciunt ingrati contra pa¬
20
Falco vt dicitur libr de nat. re. est auis nobilissima volatum impetuosissima predeetiam post tergum prouidus inuigilat. Et sunt eius duo genera. Unum ignobile vel vile quod cum Ardeam ad terram impulerit iamque in promptum esset vt eam caperet: ardea piscem quem recentius vorauerat euomit et tunc falco libere illam permittit euolare gaudens de oblata sibi esca fetida. Aliud genus est nobile quia propter hoc Ardeam non dimittit. Habet et plura alia genera distincta de quibus multa scribuntur libro de animalibus per Alber. sed causa brevitatis dimitto.
¶ Fasianus vt dicitur lio de nat. re. Est gallus siluaticus auis pulcra a faside insula dicta vndeprimum asportatus est. Hec auis in aura pluuiosa tristatur: et tunc in rubetis ac siluis latet. Circa vesperam vel auroram de siluis egreditur et tunc facilius venatur: rostrum abscondit in terra figens vel in niuibus et similibus et sic totum se absconditum esse credit. Carnes habet preciosas et optimas.
21
Fentx scndum Isidorum li. xii. Et amuis arabica sic dicta eo quod colorem fenicium habet et quia est in mundo vnica. Nam arabice vnica idem est quod fenix. Hec quingentis et vltra annis viuens dum senuisse se viderit collectis aro matum virgulis rogum sibi instruit et conuersa ad radisi solis alarum plausu incendit et se cremat ac de cineribus similis auicula resurgit. Quo doccmur resurrectionem credere possibile maxime diuina virtute. Hec auis secundum Solinum est aquile magnitudinis capite cristato ex plumis vt pauo sicut etiamdicitur libro de na. re. Circa collum fulgore aureo. caudam habet cerulei coloris. in qua rosee penne interscribuntur varietate mirifica. Ecce dei mira sapientia etc.
¶ Filomena quae et luscinia vocatur. hec vt diciturlibro de na. re. mira suauitate modulationis letificat audientes gaudens ad ortum solis quem preit leticia cantus. verno tempore sue vocis amenitate tantum delectatur vt rarissime comedat et festinanter et prius deficere vult spiritu quam cantu. Unde et dicitur a filos grece quod est amor et mene id est dulce vel etiam deficiens. Sed post quam comit vocis amenitatem perdit et colorem successiue mutat secundum Plinium.
¶ ulica. vt dicit Amb. pullos aquue nido deiectos clementer cum suis pullis nutxit. hominibus exemplum praebens pietatis erga tribulatos et pauperes ac expoliatos paruulos. Unde fulica secundum Phisiol. est auis boni moris. anati similis sed minor. pace contentatur nec oberrat de loco ad socum. in stagnis delectabiliter commoratur. cadauere non vescitur cristam habet in capite secundum quod dicit Plinius a rostro residentem et placabilem. matutino clangore tempestatem praesagit vt idem dicit libroxviii. vnde bene signisicat praedicatores verbi dei etc.
22
Gallina vt dicit Aug. de que stionibus euangeliorum recte significat christum. quia tam magnum affectum habet ad filios suos vt eorum infirmitate affecta et ipsa cum eis infirmetur quod difficiius in aliis animantibus inuenies. Et quia alis suis filio s protegens contra miluum pugnando se periculo mortis pro eis exponit. Item quandoque pulli ingrati ledunt rostro gallinam nec vindicat se nec abiicit propterea pullum ledentem. Unde christus dixit Matth. xxiii. Quotiens volui congregare sicut gallina etc. Item caro gallinarum medicinalis est si nondum parit oua. sed antiquarum non sic Nam secundum physicos Diascor. Auicen. Plinium li. xxix. et. xxx. Clarificat vocem. in intellectu quoque earum pullarum caro efficit augmentum fimus earum recens illitus allopitias replet omnia pedum vulnera sanat. cholice confert. Quobie gallinas ederit quis non interficietur ab aspide. Adeps quoque sanat vlcera vel rimas labiorum et lingue. Ouum galline ad omnem dolorem oculorum valet. Item pulli ab infectione fraxini cortice in aqua posita vt bibant praeseruantur vt di. ex perti a cecitate scilicet quo eis solet communiter contingere aggregatis. Gallinacius i est castratus gallus. qui fit pusilanimis per castrationem. Ideo Esa. xxii. Ecce domi. nus asportari faciete scilicet peccatorem sicut asportatur gallus gallinacius et coronabit te tribulatione et hoc fit in morte hominis qui est pusillanimis ad opera poenitentie vere etc. Sed de gallinacii proprietatibus beqis patuit vbi Capo.
¶ Gallus vt icit Grego. in Moral. est diei nunc us. horas noctis discernit. canens: prius alas excutit ac seipsum feriens vigilan tiorem reddit. Item dena. re. et pastorlis. Gre. gallus capite cristatus in cruribus armatus. nocte profunda cantat validius et tractim. in matutino tenuius. cantu suo equos mitigat. camelos instigat et viantes solatur. latrones deterret. processum noctis signans. Et praedicatorem secundum capacitatem praedicare et huiusmodi facere. Gallgraditur ceteris gallis deuictis superbus. Cuius duelio finis sepe commorientibus est Gallus maxime ac bus a leone timetur vt dicit etiam Amb. Gallinas vocat ad esum grani. mortuis gallinis merore prfectus silet canere. Item secundum Plinium. Caro galli cruda calida super morsum serpentum posita extrahit venenum. Item eius pinguedine vel viscelleinunctus fit tutus a leone. Item galli carnes gro siores sunt ad digerendum et minoris humiditatis quam galline vel gallinacii secundum Auicen. Melior est ille qui nondum cantat. Ius gallorum veterum validi us prodest circa longas febres vt dicit Plini. li. xxix Coctio eius melior est si faciunt gallos currere vt cadant fatigati et decollentur. Cerebrum galli cum vino bibitum omnes morsus destruit et plura mira facit secundum Esculapium. Item quod gallorum ossa sunt venenum auri. vide vbi Aurum. §. iiii.
23
¶ Graculus secundum Isid a garrulita te dictus loquacissimus est et importunus et lide nat. re. dicitur quod est de genere cornicis. licet corpore minor libenter in alta arbore nidificat in mutitudine sibi similium et nos vocamus nigras cornices cuius carnes edibiles sunt precipue pulGarrulus autem (lorum licet per totum nigre sint est auis alia a graculo. Est enim colore distinctus ex diuersis plumis. dictus tantum a garriendo. vulgo zaya Nam de vna arbore in aliam garriendo trans it nec eam potest quisque pertransire quin contra eum garriat. Ceterarum etiam auium voces imitatur. captus in iuuentute clauditur ergasculo vt articulata verba loqui doceatur. quando que dum garrulitati nimis intendit: nisus eam inopinate rapit. Item frequenter insanire dicitur Ita quod plerumque inter furcatos arborum ramos se suspendit. Unde hec auis significat detractores contra bonos garrientes. Et delatores et proditores qui vt iudas se suspendunt in patibulo infernali. et dum talibus intendunt inopinata morte rapiuntur a diabolo.
24
¶ Beda de imagine mundi vngulas habet vt aquile et rostrum. Et vocatur sic secundum Isid. eo quod sit animalpennatum et quadrupes. tamen omni corporis per te leones sunt. alis et facie aquilis sim: iles. sed muto maiores equis. vehementer infesti. Et homini bus. nam armatos homines preliando superant et occidunt in hyperboreis montibus nascuntur et secundum Solinum in asiatica scythia terre etiam sunt multi et ferocissimi vbi auro et gemmis affluunt. sed griphes vniuersa tenent vt etiam lib. de natu. re. dicitur Griphes aurum effodiunt et in effossi inspectio ne gaudent. Item vt dicitur libro Catholicon per terram currens griphes velocissimo cursu dum perpenderit insequitur cadauer. Ita quod homo non posset euadere quando ipsum insequitur peditando vt leo. Griphes etiam volat per aera vt auis. Et significat auaros qui precipites post aurum
¶ Grues secundum Arist. regem habent (currunt etc. cumi obediunt: excelsa petunt ascensione multa vt considerent equalitatem aeris et terre ad qua se trans ferre volunt et ad plagam septentrionalem vltra egyptum in hyeme veniunt semperque volando se vento oppo nunt quo in volando iuuantur. Quibus pigmei scicet homines cubitales occurrunt oppugnantes. Qando nubes pluuiosas prospiciunt clamant et vociferant vt ducem sollicitent celerius captare volatus. cum au tem super terram descenderint vt comedant dux earum caput in altum erigit pro custodia omnium vt secure comedant alie. Hunc etiam ordinem seruant quod vnus aliis dormientibus vigilat vt dicit Ambro. et Isidorus tenendo lapillos suspensis digitis quius excidentibus lapillis ex digitis sonitu tali excitetur. Alie autem aliqua circum eunt et explorant insidias contrarias. impleto tempore vigiliarum scilicet decima parte respectu somniorum vt dicit Solinus illi qui officium compleuerunt excitant eos qui habent vicem vigilandi vt et ipsi dor miant et isti iam vigilent Denique in volando hunc ordine seruant quod vnus praecedit: quo fatigato sequenti sortem ducendi agminis relinquit et ipse prior ductor erit omnium vltimus pro quiescendo
¶ Item ex libo. de nat. re. Fertur inquit quod grues a montibus orientis volantes post hyemem arenas aureas et auricalchum lapidem transglutiunt: et postmodum in partibus transmarinis reuomunt. Unde dixerunt qui experti sunt quod lapis quem grues euomunt igne mediante transit in aurum. Unde in gruibus datur exemplum vigilandi et insidias obseruandi precipue bellorum tempore. Ecce deus mirabilis.
25
¶ Herodius. De quo Psal. ciii Herodii domus dux eorum etc. Et Leuit. xi. Conumeratur inter immunda. vocatur etiam Girfalco vel girfale vt dicit glo. ibidem et super Deutur. Et est auis nobilissima inter omnes. preda viuens. colore ceruleo pro magna parte ad alb edinem declinans adeo fortis vt aquilam capiat et tam animosus vt cum post quinque grues vel aues alias volantes in aere fuerit dimissus ab earum persecutione non desistit donec omnes successiue ad terram deiiciat. Cum autem primo impetu predam capere non poterit in altum conscendit et pre indignatione vix ad reclamatorem redit: carnes crudas et serua¬ tas non comedit sed recentes vt hec scribuntur libro de nat. re. Hec auis vocatur altero nomine etiam Dyome. dia. Et propter suam nobilitatem dicitur dux auium. Sicut leo rex animalium propter quod Psalmus supra. dicit. Cedri libani quas plantaui scilicet deus. Illic passeres nidificabut id est aues quaecumque quae solent in arboribus altis nt dificare vt exponit Lyra (herodii domus scilicet est in cedro et altis arboribus (ux eorum dest passerum vel au
¶ Ibix est auis imunda Leuit. xi. Et. sum etc. vt super Esa. xxxiiii. glo. dicit. est auis aquatica se pentibus inimica. Et ex libro de nat. re. ac physiologo Ibis super nilum requiescens semper die et nocte iuxta lites tora ambulat quaerens comedere eiecta cadauera ex aquis quia talibus delectatur Ibicis oua si quis comederit moritur. Aliqui putant ibicem esse ciconiam. sed non est verum vt dicitur ibi
26
¶ Irundo secundum Isid. est auis garrula per flexuosos circuitus paruolans in construendis nidis et educandis pullis solertissima. in ac re volando edit hinc irundo nominatur. veris initio et estate apparet vt dicit Arist. Hyeme se transferi ad loca calid iora vel latet in cauernis. carne vescitur. pedes habet debiles. volat celerrime. quia alas habet magnas et plumas multas carnem modicam et nigra. vt dicitur libro de nat. re. diem praenunciat. dormientes excitat. ad laudem creatoris inutat. volando pascitur culicibus. muscis et apibus Irundinis fimus calidus si oculis inciderit vimhoc abet ad obcecandum. vt patet etiam Tob. ii. In ventre habent lapidem preciosum nomine celidonium aliqui irundi nes Harum pulli in hoc cognoscuntur Siprsigno pacis ore ad os in nido conuersi sedent. cete ri enim qui non habent auersis posterioribus sedent et de hoc habetur etiam infra vbi Lapis. §. ix. de Celidonio. Item secundum Plinium lib. x. Et Phisiols. Irundines pullos multos faciunt et incompletort propter hoc si ceci nascuntur pulli eorum vel si extre hantur oculi eorum dum parui sunt pulli iterum crescunt oculi. herbaque celidonia visui saluberr ma sibi medentur. Item pulli irundinum conbusti conferunt morsui canis rabiosi. Denique a quo dam peritissimo in experientia artis huiusmoi habui quod irundines tenellos pulueriza et puluerem commisceas cum castoreo et modico boni aceti ac pones sub alembico. distillata inde aqua. Si pota tur ieiune continuando. xl. diebus vere et perfecte curet caducum morbum. etiam siquis passus fuo rit a cilcet annis. Curat et frenesim. Atque cocta cum isopo curat hydropisim et febres quotidianas et plurabona facit. Sed mulieri pregnanti nocet fetum interficiendo etc.
27
¶ Mergus secundum Isidorum ab assiduitate natandi nominatur Sepe demisso capite in profundum vel se mergendo cibum querunt. et aurarum signa sub fluctibus colligunt etc. Unide quando mergi cum clamore fugiunt ad litus grauissima tempestas futura est et praesagiunt ventum. secundum etiam Plinium lib. xviii. et x. ac ex libo. de natu. re. Insatia bilia sunt animalia: pedes habentes in cauda ita vt cum in terra stant gestum corporis sicut homo eriguntur. Has aues culpans beatus Martinus dicebat quod in forma demonum pisces quasi homines deuorant et coegit fugere
¶ Merula secundum Isido. antiquitus medula vocabatur quia modulatur. Et secundum Plinium lib. viii. et. x. Merula ex nigra rufescit folio lauri fastidium anum purgat: estate canit: hyeme halbutit. Hec domesticata contra naturam carnes comedit et dulcius talis canit: libenter se balneat et plumas rostro purgat. Sicut etiam dicitur libo. de natu. rerum. Est quoddam merularum genus ceteris multo maius quod dicitur Caprimulgus. vel secundum Arist. vocatur Agochiles astuti moris. raro videtur de die nec bene tunc videt sed acuitur visus eius de nocte et est nocturnus fur. Nam pastorum stabula intrat caprarum vberibus aduolat et rostro lato lac ex eis velut capriolus sugit et ex hoc vbera illa exsiccantur et emoriuntur ac capre ipse cecantur.
28
Miluus secundum Isidorum quasi mollis auis dicitur scilicet viribus et volatu. semper auibus domesticis insidiatur rapacissima et famel ca( vulgo heya Et secundum Plinium li.x. Milui ex genere accipitrum sunt sed magnitudine differunt: au daces in paruis: timidi in magnis. circa macella et cadauera excubat. Et vt glo. super Hiere. vii. dicit. Norunt tempora sicut turtur et hirundo ac Ciconia quando ad loca calida se transferant vel redeant. Item pullos rapit. circa coquinas volitat pro rapina carnis crude que proiicitur et huiusmodi. Dum autem antiquatur: muscas et culices ac lumbricos terrestres et mures venatur et tunc fame moritur vt dicit Iorath. Item secundum Plinium libro. xxix. Milui iecur contra vicia oculorum ad inunctiones laudatur.
¶ Monedula secundum Isidorum. cum aurum inuenit aufert et occultat: et mira inest ei voracitas auri et argenti ac huiusmodi rerum. Ut dicit etiam Plinius. Et ex libro de natu. re. Ideo dicitur monedula quasi monetam diligens vel tollens. huius carnes pruritum capitis excitant. Nam et ipsa appetit in capite fricari. Item secundum Aristo. monedula pugnat cum bubone quia bubo est dei bilis visus de die propter hoc monedula sicut et coruus rapit oua bubonis et comedit ea. Ecce dei opera mira.
29
¶ Nycticorax ipsa est noctua secundum Isidorum sic dicta eo quod nocte circumuolat Hanc insula Cretensis non habet. et si veniat aliunde statim moritur. Item Glo. super Psalmus ci. Nycticorax est auis vigil. teter. Coruus noctis. habitans in parietinis ruinis vbi parietes stant sine fundamento. Unde scriptum est. Factus sum sicut nycticorax in domicilio. Unde et glo. su per Leuit. dicit quod noctua est auis rapax de nocte. Et secundum Plinium libro. x. Noctua vncos vngues habet vt bubo et vlula. et arbores cauat: quando est garrula tempestatem signat. Rostrum etiam habet vncinum vt nisus: sicut dicitur libro de natu. re. vbi et hoc mirabile de ea dicitur quod vocibus importunis prenunciat hominum mortem. Item secundum Plinium libro. xxix. Cerebrum eius coctum in vino: vel cibo sumptum remeditur est capitis doloribus. Item libro. xxx. Quod oua noctue per triduum in vino data tedium eius adducunt ebriosis. Ecce ergo deus mirabilis.
¶ Nisus est auis ex genere falconum ad aucupandum promptissima. vt dicitur libro de natur. re. Nobilis est minor quam herodius. Cum autem secundum Aristo. omnis auis in volatum suo predam capiens parcit sui generis auibus. Solus nisus caret hac generositate qui parem etiam sugeneris non vult habere sodalem sed velut auealieni generis persequitur. Sic et homo malus facit homini.
30
¶ Onocrocalus est auis immundavt dicitur Leuit. xi. Hec secundum Hieronymum Et librum de natu. re. fixo in palude rostro horrendum rugitum emittit que etiam in Esa. xiii. vocatur vlula ab vlulatum. Ut patet etiam per Lyram. Est autem huius duplex genus. Unum solitudinis. de quo intelligendum est verbum Esa. supra. Aliud est aquatile. De quo loquitur Hieronymus. Et hoc vulgariter vocatur bucorius ranas et venenata ac pisces deuorat: multas escas insatiabiliter deglutit vnde diabolum significat.
¶ Ophimacus. De quio Leuit. xi. est auis immunda contrariatur serpentibus et pugnat cum eis vt comedat
¶ Ortigometra secundum Isidorum est auis que gregecoturnicum ducit. patuit vbi Coturnix. Oosina est auis magna in lacubus vt dicitur libro de natu. re. A gutture vsque ad pectus instarsaccelli. longum et amplum receptaculum habet in quo reponit copiam piscium vt non egeat. inde in ventrem paulatim paratum cibum mittit etc.
31
Parra quaesi parua vt oculs bouis: nominatur etiam regulus libro de na. re. iuxta fabulam dicit quod aues condixerant pro rege habere eam que altius volaret pre ceteris. Cunque aqui la omnes transcenderet: parra latitas sub aquile ala vel cauda exiliens se superuolan. regem esse dixit. Unde et dicitur quod eius corpus verum infixum seipsum in veru girat quasi pro regia nobilitate significat ergo indignos honoris ambiciosos. et huiusmodi etc.
¶ Palumba est columba siluana. Auis castasecundum Aristo. et Isido. Si parem suum aliqua a¬ miserit solitaria incedit nec carnalem copulam vltra requirit nec coit sed vidue manentes huiusmodi ceterarum consortium vitant vel domum: et in parietinis habitant nec viride quicquam ad quiescendum petunt. Palumbe secundum Auicen. dure carnis sunt: sanguis earum de sub ascella eximie prodest oculis cruore suffusis secundum Plinium lib. xxix. et. xxx. Caroque earum decocta in aceto disentericis medetur. Fimus cum aceto tritus et impositus scrophas curat. Sed fimus calidus accipi debet secundum Diasco.
¶ Passer secundum Arist. et librum denatu. re. In tectis bomorum habitat: furia cito concitatur luxuriosus est. Ideo et breui tempore viuit. In partibus orientis vno tantum anno mas: sed femnina aliquantum diutius viuit. muscas venatur: morbum caducum pati dicitur quia semen hiusquiami edit: colorem mutat. Nam visus est aliquando paser albus. Item super illud Psalmus cxxiiii. Anima nostra sicut passer erepta est de laqueo venantium. Gloi. dicit passer aliquo strepitum magnum faciente volat ne laqueo venantium capiatur.
32
¶ Pauo secundum Aristotelem viuit. annis xxv. pullificat post triennium. penne eius co lorantur post triennium. Et vt habetur libro de natu. re. Pauo est auis pulcerrima: collum habet longum coloris sapphyriui et pectus similiter. caput licet serpenti simile et infirmum tamen crista coronatum. Caudam longam et oculatam: pedes deformes: caudam erigens in pulcritudine gloriatur sed posteriora nudat: cum pedum deformitatem viderit mox erumbescens caudam dimittit. Nocte cum euigilauerit quia in tenebris se videre non potest clamat pauide suam pulcritudinem amisisse se credit. Uox eius terribilis quasi diabolica: clamore suo frequenter audito serpentes et animalia venenata terren tur nec prope audent habitare. Sunt etiam aliqui pauones albi coloris per totum. Item hoc mirum est secundum Phisiols. et Pallad. libro i. Quod pauo sue comparis oua dissipat et consumit si ad ea accedere possit ob hoc quia inuidus est. Teste Aristo. prolemque propriam non dignatur agnoscer antequam illi crista nascatur qua sibi assimiletur. Item secundum Hieronymum contra Iouinianum. Fimus pauouis feruorem podagre mitigat Ideo vt dicit Plinius libro. xxix. Fimum suum resorbent pauones vtilitatibus hominum inuidentes Item secundum Augustinum. xxi. libro de ciui. et Isido. Caro pauonis etiam mortui non putrescit si etis am vsque ad annum seruetur sed valde diu seruatur incorrupta nec facile coquiturnec digestioni facile obedit. Oua eius sunt opima.
33
¶ Pelicanus vt dicitur libro de natu. re. et Phisioli. in egypto circa nilum in solitudine habitat. Unde et Psal. qi. Similis factus sum pelicano solitudinis significans christum Hec auis enim pullos nimis diligit adeo quod cum pullos qui percutiunt parentem importune occiderit: Uel quando a serpente morsu interemptos inuenerit seipsam in latere vel pectore vulnerat et sanguine suo aspergit. Ex quo intantum debilitatur vt exire de nido non valeat. Sed eius pulli pro cibatione tam illius quam sua exire compelluntur: sed quidam pulli negligunt pascere matrem: illa ergo conualesces pios nutrit. impios abiicit. Perdix secundum Phisiol. perdit oua sua obliuiscen do ideo alterius perdicis oua furatur et fouet. Ut etiam dicit Ambro. Sed ex hoc fructum non habebit quia cum pullos eduxerit illi dum vocem audierint vere matris quae oua generauit: naturali amo re ad illam se conferunt nutrice ista derelicta. Ideo Hiere. xvii. dicitur Perdix oua fouet quae non pepaerit et de relinquet ea et in nouissimo suo erit insipiens. Sic est de auaris hominibus aliena rapientibus quae omnia perdunt in nouissimo mortis Et sicut vna perdice praecedente capta reticulo: altera non retractat periculum capte sed subsequitur. Sic fit de auaris in infernum descendentibus. Perdix quoque alio nomine vocatur Cubeth: luxuriosa est. carnes habet pre ceteris quibus siluestribus optimas.
¶ Pica. importune garrulat contra omnes et sonum humane vocis imitatur: sed in hoc est commendabilis secundum Phisiolis. quod Curie vel horto in quo nidificat indenitati proficit: quia insidias latitantium prodit clamore Porphirio est auis imunda Deut. xiiii. Et secundum Hiero. iuxta. lxx. interprentes idem est quod pelicanus qui comedit serpentes.
34
¶ Turtur Auis pudica secundum Ambro. Cum fuerit viduata decetero non copulatur. siccis ramis arborum insidet semper tristis sicut et palumba. Nulli est infesta sed patientissima. vt dicitur lib. de natu. re. huius ale dextre sanguit medicinalis est immissus oculis cruore suffusis. fimus albugines oculorum curat.
¶ Upupa secundum Hiero. super Cach. et Isidorum est auis spurcissima semper in fimo vel sepulcris commorans. cuius sanguine siquis se intinxerit somniabit quasi demones suffocantes se. valet ergo peccatoribus vt terreantur ad penitentiam. Item cum senuerit vt nec videre possit nec volare. pulli eius euellunt ei pennas seniles. fouent sub alis Donec recrescant plume noue quibus volare possit et liniunt oculos succis herbarum vt videat clare.
¶ Uultur vt dicit Ambro. lib. ii Hexam. mare caret et sine comitum generat. ergo virginem parere deo est facere possibile. Item secundum Isido. Plinium Aristo. et alios. Uultur viuit annis centum. aquile quidem clarius cemunt sed vultures sagacius odorant. Lex secundum glo. Leuit. xi. prohibet vulturem comedi quia bellis et mortibus gaudet ac cadaueribus. Aues etiam rapacens et lepores capras et vulpes venatur et huiusmoi. Consimiles habet proprietates sicut aquila de qua supra patuit. Item secundum Esculapium. vulturis penne combuste fugant serpentes a domo. iecur tritum cum sanguine per decem dies bibitum caducos liberat. Adeps dolorem oculorum sanat et dolores neruorum euacuat. Ecce deus mirabilis et laudabilis in huiusmodi et aliis etc.
