Periurium

¶ Utrum omne periurium sit mendacium Et arguitur quod sic. quia qui verum iurat non periurat. ergo a destructione consequentis qui periurat mendacium iurat et confirmat magister in littera di. Periurium est mens dacium iuramento firmatum.

¶ Respondet Rich. i. iii. dixxxix. ar. iii. q. i. Quod periurium et in triplici gradum. Primus gradus est. cum aliquis iurat falsum quod credit verum Alius: cum iurat verum quod credit falsum. Tertius cu iurat falsum quod credit falsum. Primum periurium est reprehensibile. Secundum reprehensibilius. et tertium grauissimum

¶ Primum periurium est mendacium quantum ad id quod est materiale in mendacio.

¶ Secundm quantum ad id quod est in mendacio formale.

¶ Tertium est mendacium plenum et integrum. Omne ergo periurium est mendacium quantum ad medacii materiam vel quantum ad mendacii formam. vel est plenum et integrum mendacium sed non omne periurium est integrum mendacium. et sic patet responsio ad obiectum.

¶ Utrum omne periurium sit peccatum: Respon det sanctus Bona. i. iii. dist. xxxix. art. i. q. ii quod absque dubio periurium est malum: non solum in se sed etiam secundum se. ita quod nullo modo potest bene fieri. Ratio cuius est duplex. Una propter hoc quod periurium plerum qua claudit in se mendacium: quod est secundum se malum. Alia vero ratio est generalis. quia omnis periurans contumeliam facit sum me veriiati dum eam adducit ad eius confirmationem ad quod non deheret assumi. Et ideo non tantum deordinat hominem ad proximum: sed etiam ad deum. inde est quod semper est peccatum

¶ Sed est alia difficultas. An vme periurium sit peccatum mortale: Et videtur quod sic. quia quod directe est contra mandatum et prohibitionem est peccatum mortale. sed periurium est directe contra praeceptum prime et secunde tabule. ergo videtur quod omne periurium sit mortale.

¶ Sed contra. Sicut contingit aliquem iocose mentifissic contingit aliquem iocose periurare. sed quod ex ioco fit non fit ex contemptum. Si ergo aliquod iocosum mendacium potest esse non mortale. ergo pari ratione aliquod periurium

¶ Respondetur secundum sanctum Bonauen. vbi supra. q. iii. Quod periurium duo dicit. videlicet iurationem et inordinationem. Est igitur periurium iuramentum indebitum. Iuratio autem triplex est. Quedam est deliberata et solemnizata scilicet quando testes iurant supra sancti dei euangelia: et in iudicis praesentia. Quedam est deliberata sed non solemnizata. quando quis in occulto iurat aliquid ex deliberatione: intendens ilsud per diuine veritatis testimonium confirmare. Quedam autem est nec deliberata nec solennizata. sicut quando quis iurat in communi sermone non attndens quem inuocat: et ad quid. sed ex quadam consuetudine. Et secundum hoc periurium potest committi tripli¬ citer. Nam si committatur circa iurationem deliberatam et solemnizatam. sic est graue peccatum et reuocare tenetur: ita quod reddit hominem infamem. Si vero committatur circa iurationem non solennizatam ncc deliberatam sic non est peccatum mortale sed veniale. propter hoc quod lingua in lubrico posita est. Si vero committatur circo surationem deliberatam licet non solennizatam. tunc distinguendum est. quia autem deliberat de dicto et de iuramen to: vtrum vilicet dictum sit verum et vtrum sit iuramento confirmandum. et tunc si periurat mortaliter peccat Aut deliberat de dicto tantum vtrum sit verum: non tamen de iuramento. et tunc potest esse veniale peccatum. valde tamen cauedum siue hoc sit assertorium sicut est iuramentum de praeterito vel praesenti: siue promissorium. sicut iuramentum de futuro. Que secundum Scotum in. iii. dist. xxxix. dif ferunt. sicut in sophismatibus due obligationis species scilicet positio et petitio. Positio enim obligat ad sustinendum positu tamquam verum. sicut iuramentum assertori um. Petitio vero ad exequendum petitum in futuro. sicut iuramentum promissorium

¶ Queritur: quod est maius peccatum: an periurium aut homicidium

¶ Respondetur quod de hoc sunt opiniones

¶ Una est sancti Thome in primo quodlibeto. qua xviii. quod parturium est maius peccatum. Cuius rati onem dicit. quia est contra rationis ordinem immediate respicientem deum. Sed homicidium contra ordinem respicientem proximum

¶ Preterea duorum malorum illud est peius propter quod sedatur alterum. sed propter pericu lum periurii ne incurratur per iuramentum sedatur homicidium. secundum quod dicit Apostolus Heb. vi. Omnio potrouersie eorum finis ad confirmationem est iuramentum sed hoc non admitteretur nisi periurium esset grauius hominici dio ergo etc

¶ Alia opinio Richar. in. iii. dist. xxxix ar. iiii. q. scilic.t recltantis vtranque opinionem dicit. Mihi videtur dicendum quod grauius peccatum est homicidium quam periurium. quod sic patet. Tanto peccatum est grauius quanto contrariatur directe maiori virtuti et actui digniori. Sed periurium directe et immediate est contra actum virtu tis latrie. quia praecepta prime tabule sunt de actibus virtutis latrie. homicidium autem est directe et immediate contra charitatem ratione secundarii actus: qui est diligere proximum. Certum est autem quod nobilior virtus est charitas quam latria. Nobilior etiam actus est proximum diligere ex charitate quam iurare verum ex legitima causa. Grauius ergo peccatum est hominicidium quam periurium Quod declarari potest per exemplum. quamuis grauior sit iniuria facta immediate et directe contra personam principis quam contra imaginem eius vel subditum. Tamen tanta posset esse iniuria frcta imagini illius. puta in illius iniuriam deturpando. aut in eiuo subditis illos occidendo turpiter quam contra personam principis parua iniuria illata. Maxima autem iniuria quae fieri potest in suo subdito deo: est homicidium et non per iurium. ideo homicidium est peccatum grauius quam periuri um. Quod sic probatur. Grauius enim est peccare contradeum et proximum simul quam contra deum tantum. sed homici dium est contra deum et proximum: periurium vero contra deum tantum crgo etc

¶ Confirmatur. quia ilud peccatum est graut us cui secundum legem iustam debetur maior pena. Sed ta le est homicidium. crgo est grauius peccatum quam periurium. Ad rationem autem Thome dicit idem Rich. Dico inquit negandum simpliciter. quia sic sequeretur quod laborans in festo grauius peccatet quam homicida. quod non est verum

¶ Ad secundam rationem dicendum quo illa ratio non cogit. quia qui occidere praesumpsit periurare non audet. nec de iure homicida admittitur ad in randum: exquo est infamis. Nec auctoritas apostoli est ad propositum. ibi dicitur: homines enim per maiorem suiiurant. et omnis controuersie eorum finis ad confirmationem est iuramentum. Ubi dicit Lyra. quia confirma tio alicuius rei non est nisi per aliquod certius et stabilius Propter quod dicit philosophus. i. metaphopice Quod antiqui posuerunt aquam principium omnium. quia dixerunt ipsam esse iuramentum deorum. Sequitur: quia facta hominum sunt fallibilia. Et ideo ad confirmationem oportet recurre re ad diuinam veritatem infallibilem quae iuramentum vocatur: in testem. Hec ille. Ergo compositionem de pec cato homicidii bene possunt homines confirmare iuramento. non tamen homicida potest se expedire iuramento suo quia presumitur quod qui perpetrat maius perpetrat et minus.

¶ Utrum periurium sit grauius quoa adulterium: Arguitur quod non. quia grauius est peccatum quod directe duabus virtutibus contrariatur quam illud quod vni tantum Sed adulterium contrariatur castitati et iusticie: periuri um vero latrie tantum. ergo adulterium est grauius periurio. Respondet Richar. vbi supra. q. ii quod periurium est graulus peccatum quam adulterium. quia persona contra quam est iniuria quanto dignior est tato maior est iniuria. Sed deus cui contrariatur homo periurando est dignior quam proximus cui contrariatur adulterando

¶ Preterea periurium corrumpit ordinem digniorem quam adulterium. quia dignior est ille ordo qui debet esse ad deum quam ille qui debet esse ad proximum. sed pecriurium corrumpit primum: adulterium vero secudum.

¶ Ad argumentum dicendum Quod periurium non tantum contrariatur latrie pirecte et immediate. sed etiam inquantum includit in se mendacium contrariatur virtuti veritatis. de qua determinat philosophus. iiii. Ethicorum. Preterea latria dignior est virtus quam cardinalis iusticia. quia latria directe et imediate ordinat hominem ad deum vt ad finem: iusticia ad proximum etc.

¶ Utrum periurium sit maius peccatum quo furtum: Respondet Rich. vbi supra. q. iii quod sic. quia clariut est adulterium esse maius peccatum quam furtum. Grauius enim est homini iniuriari in vxore quam in exteriori possessione. Sed ex quo pariurium est maius peccatum quam adulterium consequens ergo est quod sit maius quam furtum

¶ Utrum peccet ille qui alium cogit ad iurandum quem probabiliter credit periuraturum: Respondetur secundum Rich. vbi supra art. iii. q. iii. cui concor. sanctus Bonauem. quod ille qui inducit alium ad iurandum: aut hoc facit vt persona publica et secundum ordinem iuris. aut hoc facit vt persona privata. Primo modo dicendum quod praecipiendo alicui vt iuret licet credat iuraturum falsum non peccat quia facit ad quod ex officio tenetur. Unde non tantum debet dici illum iurando compellere quam pars aduersa quae hoc a iudice petit. Si autem inducens ad iurandum sit persona priuata et sine ordine iuris grauiter peccat. De quo vide supra Iuramentum. §. vl. et supra. Mendacium per totu.

¶ Ubi magna et manifesta apparet altissimi dei charitas erga nos