Distinctio 9

Distinctio nona in qua docetur de notionalibus scilicet gniatione et spiratione.

CUnc ad distin ctionem per sonarum accedamus Teneamus ergo vt dicit Aug. in libro de fide ad petrum patre et filium et spiritum sactm vnum esse deum na turaliter etc.

¶ Hic signatur nona distinctio huius primi quae sic continuatur ad precedentem: nam postquam distinctione praecedenti tacte sunt proprieta tes essentiales: In ista proprietates adducuntur notionales: scilicet generatio et spiratio Et diuiditur in tres partes. In prima enim de trium notionum pura loquitur confessione. In secunda de diuina in speciali agit ge neratione. In tertia de sacri flaminis pro cessione. Secunda incipit ibi. Senitus est ante a patre: infra distinctione. 10. nunc vero post filii aeternitatem. Iterum secunda pars in qua agit de diuina generatione: in tres hartes scinditur. In prima enim de diuina generati one sensus exprimitur catholicus. In secunda sermo eliditur haereticus: in tertia textis do ctoris patet veridicus: secunda ibi: Sed contra inquit haereticus: tertia ibi. Hic quaeri potest cum generatio filii etc. Rursus secunda particu la prima manente indiuisa: in qua sermo eliditur etc. in tres partes diuiditur. In prima se praesentat falsitas. In secunda psano stilo obuiat veritas. In tertia humiliatur nostra subtilitas: secunda icipit ibi: Qui hoc dicit: tertia ibi: sed quaeris a me inquit Amb. Et sequitur tertia particula in qua tex. doct. etc. quae diuidi habet in tres partes. In prima doctoris aperit controuersiam. In secunda eorum miram tangit concordiam. In tertia dictorum conclusiuam ponit sententiam: secunda pars incipit ibi: Sed ne tanti auctores sibi contradicere etc. tertia ibi: Dicamus ergo filium natum de patre: et haec diuisio praesentis distinctionis in geniali. Questio ista indicat de aeterna fi lii generatione quae habetur a Scoto lib. 1 dist. 9. q. vnica.

CIrca quam queri tur vtrum diuina summi verbi gignitio duratione maneat aeterna. Et arguitur quod non triplici medio. Primo sic. Nihil quod terminis clauditur est aeternum: sed generatio filii dei terminis clauditur ergo non est aeterna. Maior patet ex quid nomins: aeternum enim carentiam principii et finis significat: sed minor probatur. in geniatione nanque filii dei terminus a quo est pater: terminus ad quem est filius: a patre enim originatur in fili um vero terminatur.

¶ Secundo arguitur sic Nullum quod est seper in fieri est aeternum: sed geniatio filii dei sper est in fieri: ergo non est aeterna. Maior patet: aeternitas enim sicut et necessitas sunt conditiones existentis: vnde et quidditates secundum ponentes eas in potentia obiecti ua: quia non habent actualem existentiam) nec sunt aeterne: nec sunt necessariae: quod vero semper fit nondum est secundum Aristotelem id est periarme. Mi nor probatur autctoritate Origenis super esa lam: et ponitur in textu nostro his verbis. Splen dor enim non simul nascitur et desinit: sed quo tiens ortum fuerit lumen: ex quo splendor oritur totiens oritur et splendor claritatis: sic ergo saluator spernascitur: haec ille.

¶ Tertio arguitur sic: cessatur motus habito termino: quia motus fit propter locum et terminum: ex quarto philosophicorum: ergo a simili genito filio cessat generatio et ita non est aeterna: Probatur prima con clusio: quia alis ista generatio esset frustra: ex quo iam genitus est filius. Probatur secunda consequenta: quia nullum aeternum habet finem. In oppsitum est Amb. 1 de trini. Et ponitur in istra: si prie us erat deus et postea genuit generationis accessione muntatus est: auertat deus hanc amentiam: semper igitur habuit filium.

¶ In ista quaestione sunt tres articuli. Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus.

¶ Quantum ad primum artic vculum

¶ Primus terminus est diuina: diui nus na num a deo dicitur vnde ista tria se habent per ordinem: deus diuinus et diuinitus: deus enim ipsam naturam significat diuinam: diuinus ve ro id quod ipsam habet: diuinitus vero opus factum a deo: vnde diuinus dicitur tripliciter: Uno modo dicitur diuinus: ille qui diuinam essetiam in vnitate essentiali et reali habet. Et isto modo dicuntur pater et filius et spiritus sanctus personae diuinae. Secundo modo dicitur diuinum id quod in quodam attributo representat ipsum deum: et isto modo solet sepius magister Alexan der de hales in summa dicere diuinum tripli citer dici: immo deus. Uno modo cum representat dei potentiam sici lege scribitur: Diis tuis 1 praelatis non detrahes. Secundo modo inquantum representat sapientiam: isto modo antiqua philosophi tempus studentium triphariae diuiserunt in theologos / siue diuinos sicut pindarus. Secundo in sapientes sicut fuerunt septem quas consecrauit apollo: et tertio in philosophos sicut Plato etc. Tertio modo inquantum repraesentat bonitatem: sicut scribitur in pateo. Ego dixi dii estis. Tertio dicitur diuinum quod per quandam abstractionem a sensibus secluso spaiali dei in fluxu: de futuris praesagit: et illud apud mar cum tullium id i. lib. de diuinatione dicitur vatici nium: vnde secundum socratis dogmata est secunda perfectio in praesagientibus via naturae futu ra: prima siquidem fit per somnium: secunda per diuinationem: tertia per prophihiam: Secundus terminus est summitas.

¶ Unde sum mitas secundum Iohannem scoti in. 3. dist. 13. q. 1. arti: 1. capitur dupliciter: et addo ter tium: et dico tripliciter: Uno modo dicitur sum mitas negatiue: et sic dicit idem quod non exce di ab aliquo: et sic diuinum verbum est summum quia a nullo exceditur. Secundo dicitur summum affirmatiue: quod scilicet omnia excedit: et isto modo si computetur pater aut spiritus sanctus inter omnia non est summum verbum dei: quia non excedit pa trem nec spiritum sanctum. Sed si intelligantur omnia scilicet distincta in essentia sic est bene summum et his duobus modis capitur summitas formaliter: et non dicit nisi quendam respectum rationis: aut negatiuum sicut prius mo modo: aut affirmatiuum sicut secun do modo. Dicitur tertio summitas fundamentaliter: et sic dicit quandam naturam infinitam in qua fundatur iste respectus.

¶ Tertius terminus est aeternitas. Unde aeternitas vt tangit albertus magnus luper. 4. philosophicorum. tractatu vltimo seu aeternum dicitur quasi extra terminum id est extra terminos: quia scilicet caret terminis id est principio et fine: vnde est illud Cbrardi. Eternum vere sine principio et sine fine: vnde et Boetius aeter nitatem diffiniens: de consol. cui satis concor dat isaac in li. diffinitionum dicit. Eternitas est interminabilis vitae: simul tota et perfecta possessio: vnde secundum doc. egregium fran. de maronis. i. q. huius distinctionis. Eternitas non est nisi quidam modus intrinsecus di uinorum quao omnia diuina aeterna dicuntur. Unde noto quod rerum solent tres assignari durationes. scilicet eternitas / euum / et tempus. Prima aeternitas: secunda aeuum: tertia tpmpopus: quae secundum doc. deuotum. §. dist. huius primi sic accipium tur. Aliquae enim res habent ista tria simulis: scilicet variationem / successionem / durationem: et haec tempore mensurantur quod est passio seu numerus motus secundum philosophum. 4. philosophicorum. Aliae solum habent successionem et durationem: et non habent variationem: et hae euo mensurantur sicut angelici spiritus: vnde duratio eorum aliquan do dicitur aeternitas: sed tamen tunc debet large capi: sicut illud alpharabii: vel secundum Albertum magnum in lib. de causis. omne quod est: aut est ante aeternitatem: aut cum aeternitate: aut post aeternitatem: ibi aeternitas capitur pro aeuo. Et in illo cantico mariae sororis movsi: Dominus regnabit ineternum: et ultra: ibi li aeternum capit pro euo: vt innuit Ansel. nisi dicatur secundum hebraicam veritatem. Dominus regnabit in seculum non inaeternum et uvltra: de hoc nihil ad praesens. Tertia res so lum habet durationem non variationem: non suc cessionem: et ista aeternitate mensuratur: sicut di uina est maiestas. Potestas eius potestas in aeterna quae non corrumpetur. De his tribus mem suris. In de consol. li. 3. dicitur. Oqui perpe tua mundum ratione gubernas. Terrarum caelique sator: qui tpimpophus ab aeuo: Ire iubes: sta pilisque manens das cuncta moueri. ecce pri ma scilicet aeternitas: mundum ratione gubernans: caelorum caelique sator: qui tempus: ecce tertia: ab euo: ecce secunda: et hoc de primo articulo. Quantum ad secundum arti. culum sunt tres conclusiones.

¶ Prima est menta li fecunditate ab aeterno in speculo suae lucis: pater verbum genuit aequale: Probatur conclusio medio doc. subti: vnde primo sup pono quod genio: habet seu dicit duo: in creaturis scilicet mutationem: et productionem: mutatio vero est quia creaturis per genationem. fit exitus de non esse ad esse: et ista conditio: quia est imperfectionis. ad diuina non transfertur. Productio vero solum dicit: quod sit quasi exitus ad esse: vnde etiam iste rationes in creaturis distinguuntur: lux enim a sole dum gignitur proprie non mutatur licet pro ducatur: quia motus omnis est in tempore: ipsa vero su bito gignitur. Hoc habito probatur conclusio sic. Omne producens per naturam a se sine transmutatione et sine dependentia: necessario habet productum sibi coeuum coequale et consubstantiale: sed pater in diuinis est huiusmodi. ergo etc. Maior patet: Quod enim producens non habeat productum sibi coeuum prouenit ex vna trium conditionum quarum opposite posite sunt in maiori: aut primo: quia scilicet producit contingenter per modum voluntatis: sicut est in productione creaturarum: quae quamuis pro ducantur a producente aeterno: non tamen opor tet quod sint eterne: quia contingenter producuntur. Secunda causa quare productum non est aeternum cum producente est: quia agens agit cum transmutatione sicut est in generatione naturali creata. Dato enim quod adam a deo ab aeterno fuisset productus: tamen filius suus ab eo genitus non fuisset sibi coeuus: quia in genatione hominum requiritur transmutatio materiae in ventre mulieris quae fit in tempore. Tertia causa quare productum non est coaeuum producenti est: quia producens non habet a se quod producat: sed dependet a priori. Patuit clare in fornace ignis. Ignis licet sit causa naturalis tamen non comburebai tres pueros: quia deus a quo ignis depen det et in esse et agere suam suspenderat actio nem: sed minor quo ad singulas declaratur partes. Primo enim pater in productione filii non se habet contingenter: quia agit viae naturae qua est modns necessitatis. Secundo non agit tum transmutatione: quia ista requirit imperfectionem et in producente qui requirit materiam et in producto propter motum: imperfectio vero nulla est in diuinis. Tertio a nullo in agendo dependet: quia est principium primum agens: sed quod productum tale sit sibi aequale. Probatur auctoritate fris Ioh. de pechano in officio trinitatis Eternae mentis oculo: dum pater in se flectitur in lucis suae speculo: imago par exprimitur Sed contra rationem istam efficacem obiicit magi ster fran. de maronis. dist. hac. q. 1. ar. 2. in principio. Et primo diuidit tria quae re quiruntur ad hoc quod producens habeat productum coeuum: et de quolibet facit vnam rationem: quasi innueret quod doctor noster vellet quod quaelibet conditio concluderet coeuitatem quod non dicit: immo omnium. Primo igitur dicit Aliqui inquit dicunt generationem aeternam: quia pater producit modo naturali: et agens na turale habet productum sibi coeuum. Secundo dicit secunda ratio est: quia agens nullo indigens in actione sua: si est necessario agens habet productum sibi coaeuum: pater est. puiusmodi igitur etc. Tertio dicit est tertia ratio: quia agens sine transmutatione habere potest productum sibi coeuum: pater autem producit sine transmutatione: addit etiam aliorum quartam rationem quae tamen quia non accipitur a doctore no stro eam non tracto. Dicit igitur ille predi ctus magister quod ille tres rationes ita concludunt coeuitatem creaturarum sicut verbi dei: de prima dicit: quia sicut pater naturaliter habet vim filii productiuam: sic vim creatiuam. Contra secundam: quia dicit non plus indiget deus in productione creaturarum alio a se quam in productione filii. Contra tertiam: quia nec ad extra: sicut nec ad intra agit deus cum transmutatio ne.

¶ Contra istum modum loquendi arguo tripliciter. Primo quia in harum solutione ratio num errat manifeste quo ad primam: quamuis enim vis productiua filii sit in patre: et vis creatiua: naturaliter tamen vis filii productiua: non praeexigit voluntatem vt producat quod praeexigit vis creatiua cum produ ctio ad extra praesupponit productionem ad intra: nec valet quo ad secundam: quamuis enim deus non indigeat alio a se: nec in proproductione ad intra nec extra: tamen extra contingenter producit: et non in¬ tra: ideo addebat ratio necessario produ cens. Nec tertio valet quo ad tertiam: quia creature repugnat esse ab aeterno: de quo alieus: non sic filio dei.

¶ Arguo secundo com tra rationem qua probat istam productionem aeternam arguit sic. Quandocumque aliquod suppositum agit actione aliqua quae est eius con stitutiua in esse suppositali si suppositum est aeternum: et productio aeterna: sic est in di uinis. quia pater constituitur per generationem. ergo etc. Cum reuerentia tanti doctoris cuius in conspectu nibil sum: ista ratio petit principium: petit enim quod generatio constitu at patrem: et deberet probare: nec persuadei proprie: nec fideli: nec infideli. Infidelis nempe citius crederet aeternum genitum cum gene rante: quam vnam relationem quae ens est ad aliud: vnum suppositum constituere in praedicamento substantiae: nec etiam persuadet fideli: quia omnes fideles credunt filium coaeternum patri et tantum mul ti dubitant vtrum constituantur per absoluta vel relatiua: vt patebit dist. 26. huius prae mi.

¶ Tertio arguitur: quia quae doctor noster in vna ratione posuit: hic in tres partitus est: ideo non sequitur si quaelibet per se sigillatimu non concludat quod tres simul non concludant. duo enim trahunt nauem: sed vnus non: et maxime ratio secunda videtur concludere sicut patet per tractanti. Dico tamen quod forsitan ista dicit inquisitiuae vel ostendendo quod quaelibet condi tio non sufficiebat per se: sed omnes simul: quicquid sit: teneamus doc. subti. efficacem ratio nem.

¶ Secunda conclusio: est suppositis producente et producto manentibus in diuinis necesse est generationem actiuam et passiuam remanere. Probatur conclusio sic vnico mo dio summae immutabili nulla penitus accidit mutatio sed supposita producens et pro ductum sunt summe immutabilia: igitur nul la penitus in eis cadit mutatio si autem genia timo actiua prius esset in patre: postea non mutaretur: pater pariformiter si prius fili generetur postea non mutaretur filius: igitur non manent supposita diuina sine ambabus generationibus: tota ista argumentatio fundamentum capit in. 7. et. 6. philosophicorum: quia oportet deuenire ad vnum penitus immutabile: illud voco deum trinum in personis.

¶ Tertia conclusio est: sic semper est filius genitus quod a patre semper generatur. Primo probatur quod filius sit semper genitus. auctoritate beati Breg. super Iob. et ponitur in littera. Dominus ie sus in eo quod sapientia et virtus dei est de patre ante tempora natus est: vel potius: quia nec caepit nasci: nec desiit. Dicamus verius semper natus. Probatur secundo quod semper gignitur quia formae: vel quasi formae est denomina re subiectum in quo est: ex quo ergo geniatio est semper in filio ex praecedenti questione: quia aeterna est: igitur ea lemper filius gignitur. Et hoc de secundo articulo. Quantum ad tertium articulum: sun tres difficultates secundum tres conclusiones.

¶ Prima difficultas quomodo potest intelligi productum esse coaeternum producenti. Respo. per exemplum Aug. 6. de trini. ca. i de igne et splendore: si enim inquit ignis es set aeternus haberet splendorem sibi coeuum et tamen certum est quod splendor cantus differret es sentialiter ab igne causante: Quid igitur mirum si in eadem essentia possunt esse coeua producens et productum: vbi solum rebus relati uis extat distinctio.

¶ Secunda difficultas quae est in creaturis manuductio ad cognoscendam istam aeternitatem: tam ge neratorum quam productorum. Dico quod nulla pro prie: tamen aliqua est sequendo viam bti dio nisii: segregando ea quae sunt imperfectionis. et tribuendo deo quae sunt perfectionis Tria enim reperio generabilium genera. Prima sunt quae quando generantur sunt: sed subito transeunt: sic est in luccessiuis. Secunda sunt quae quando generantur non sunt: tamen postquam genita sunt permanent: sicut permanentia sunt. Ter tia sunt quo quando generantur sunt et perma nent: sed tamen accidentia sunt sicut est verbum nostrum internum constitutum ex actu intelligen di et dictione passiua: vt patebit in sequemtibus: quamdiu enim manet actus intelligendi tandiu eadem gignitione gignitur. Ad prositum perfectionis est esse quando gignitur et etiam permanere in gignitione: reliqua sunt imperfectionis: ista attribuamus verbo deiUnde quodammodo est similitudo in verpo nostro: verum est tamen: quod verbum dei est substantia: nostrum autem est accidens: verbum dei est aeternum: nostrum temporale etc. Tertia difficultas est: quae est magis propria An scilicet filius semper gignitur: an filius semper est natus. Ranon. dico quod vtraque vt patuit est vera: tamen ista: semper est natus / magis exprimit esse perfe ctum filii. dum enim dico: semper gignitur: solum dico quod capit semper esse. sed no dico an habeat esse perfectum vel imperfectum. Quando vero dico: semper est natus. in hoc quod dico natus: significo perfectum esse. in hoc quod dico semper ostenditur illud esse semper per gene rationem a patre habere. Et sic patet ad quaestionem. quod diuina summi verbi gignitio duratione permaneat aeterna.

¶ Et tunc ad argumenta. Ad primum dico: ad maiorem quod ter minus tripliciter quo ad presens capitur Uno modo pro principio durationis: sicut dicimus deum principium creature: et ter ¬ minum nostrum a quo venimus: et ad quem vadimus. Secundo modo pro principio magnitudinis: sicut dicitur quod in linea sunt ter mini claudentes lineam. Et his duobus mo dis habet veritatem maior. Tertio modo dicitur terminus pro originali principio vel termino pro ductionis. et hoc modo non repugnat aeternitati. et sic capitur in proposito. nec est ibi proprie clausio immo immensitas.

¶ Ad secundum. primo dico quod loquendo proprie de termino factionisi generatio diuina non sit: tamen vtendo ampliatiue termis: dico quod maior habet veritatem in permanentibus causatis: non in deo / ad quem vt patuit debent reduci ea quae sunt perfectionis: et relinqui ea quae sunt imperfectionis.

¶ Ad tertium dico quod argumentum concluderet: nisi aliud obstaret: scilicet necitas diuinorum omnium: et constitutio filii per ipsam gene rationem. et ita si non esset: non esset filius. ex quo relinquitur eam esse aeternam. Et sic patet l ad quaestionem.

¶ Ex ista distinctione sicut ex praecedentibus tres capiuntur conclusiones de mente magistri. Quarum prima est: Filius genitus in aeternitate est simul funditus cum generante. Conclusio dicit quod pater et filius sunt coeterniEt deducit istam conclusionem magister a principio distinctionis vsque ad cap. illud: Si quaeris a me inquit etc.

Secunda conclusio: inattin gibilis nostro ingenio est haec gignitio verbi mirabilis. Conclusio dicit quod nos non possumus comprehendere generationem fili dei. Et istam deducit ab illo loco: Si quaeris a me etc. vsque ad illud capu. Hic quaeri potest etc.

Tertia conclusio: Semper gignitur dei filius: nec simpliciter summus radius. Dicit conclu sio quod filius dei est semper genitus et semper gignitur. Et hanc deducit magister ab illo ca Hic quaeri potest vsque ad finem distinctionis.