HIc dicendum est spiritum sanctum a patre esse et filio: et procedere a patre et filio: quod multi D haeretici negauerut etc. Hic signatur vndecia distinctio huius primi quae sic continuatur ad praecedentes. Nam postquam in praecedenti distinctione magister egit de spiritusancto procedente: hic de persona agit ipsum producente. Et in tres scinditur particulas. In prima ondit quod spiritum sanctum producunt pater et genitus. In secunda onndit quod huic obuiat grecia penitus. In tertia ostendit quod exit ab eis funditus vt vnum. Secunda incipit ibi: Braeci tamen dicunt etc. Tertia ibi / dist. 12. Iterum quaeritur: cum spiritussanctus procedat a patre et filio. Iterum prima pte indiuisa permanente: secunda pars in qua osten dit magister quod in productione spiritus sancti veritati obniat graecia: penitus in tres partes diuiditur. In prima onndit obiectionem schismaticae prauitatis. In secunda annectit solutionem theologi cae claritatis. In tertia concludit fidei professionem ex doctrina facultatis. Secunda incipit ibi: Nos autem illa etc. Tertia ibi: Sciendum tamen quod greci etc. Et haec est diuisio praesentis distinctionis in generali.

Quaestio

¶ Quaestio ista docet de processione aeterna spiritus sancti ab ingenito genito que: in qua error grecorum impugnatur. Quam etsi Sco. ibidem. q. 1. diciti / quod sibi videatur contrarietatem intur grecos et latinos de spiritus sancti processione non ita realem sicut vocale.

¶ Irca quam que ritur: vtrum spiritus lanctissimus si a patre. procederet solo: a persona verbi de ex natura rei esset distinctus: Et arguitur quod non / triplici medio.

¶ Primo sic. Nullum non ens ab ente distinguitur: sed si spiritus sanctus a fi lio non procederet / spiritus sanctus non esset: igitur tunc a persona verbi dei non distingueretur. Maior patet: quia distinctio cum sit relatio extrema supponit: non entis enim ad ens nulla est distinctio: licet bene non identitas. Sed minor pro batur. Unde aliquid ita est ab alio quod sine eo esse nequit: est impossibile eum esse reliquo non pro ducente: sic est de spiritu sancto respectu filii: quia in quodam signo praeintelligitur voluntas communicata filio antequam producatur spiritus sanctus: et illa voluntas in eo est principium productiuum.

¶ Secundo arguo sic. Nula persona diuina potest nisi vna productione produci: igitur nulla persona diuina potest nisi vna productione producere: et ita si so lus pater produceret etiam et filium et spiritum sanctum ambos vna produceret productione: et cum vna productione vnum solum constituatur suppositum seu vna persona: tunc filius et spiritus sanctus vna sola essent persona: et per consequens in persona non di stinguerentur. Antecedens probatur: quia si non: tunc aliqua productione accipret esse: qua non existente: adhuc haberet esse: quod est impossibile. Sed pro batur consequentia: quia tali modo se videtur habere perso na producta ad produci / sicut producens ad prodii cere.

¶ Tertio arguitur sic. Ita se videtur habere spiritus sanctus ad filium sicut filius ad patrem: sed si pater non produceret filium: filius non di stingueretur a patre: ergo filius si non produceret spirintum sanctum: spiritus sanctus non distingueretur a filio. Patet maior. Sicut enim respectu pa tris filius dicitur secunda persona: ita respectu filius dicitur spiritus sanctus tertia persona. Et sicut patur habet intellectum fecundum respectu filii: sic. filius voluntatem fecundam respectu spiritus sancti. Sed minor probatur quia si pater non produceret filium: sola remaneret diuinitas: cum patur constituatur in esse paterno diuinitate et paternitate: in deitate vero a filio non distinguitur / cum sit communis.

¶ In oppositum est Orego. na¬ cancenus quo dicitur theologus. Filius inquit et spiritus sanctus genitus patris radius: vsque ad nos mise runt claritatem suam. Si igitur dato quod a solo patre procederent vt duo radii: adhuc tamen es sent distincti.

¶ In ista quaestione pariformitur ad praecedentes sunt tres articuli declarandi Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus. Quo ad primii articulun mus termi nus est si.

¶ Si enim est secundum donatum causalis coniunctio: et solet capi tripliciter. Uno modo capitur pro quia: vt in Cathone. Si deus est anim nobis vt carmina dicunt etc. Si. i. quia. Secundo capitur pro non: sicut apud Augustinus. de trini. Si pater non esset innascibilis: nihil prohiberet eum genuisse filium. Tertio capitur vt notat conditionem: et hinc dicitur hypotetica conditionalis: sicut est in Idanne illud christi: Si quis diligit me sermonem meum seruabit. Unde extat quidam grammaticalis versus. Si quia: sique negat: si signat condi tionem.

¶ Noto vlterius quod cum ista communiuuctione si: potest triplex quaestionum modus ex ordiri. Primus modus est: quando tam antecedens quam consequens habet veritatem: quaeritur tamen de connexione antecedentis cum consequente: si cut illud Boetii de consolatione. Si deus est vnde mala: et verum est enim deum esse: et mala esse.

¶ Sed quaeritur: vtrum ad deum esse se quitur mala esse vel non esse. Secundo quando aut antecedens et consequens habet salsitatem: tamen in extrinsecis quaeritur de illa consequentia: vtrum ad vnum aliud sequatur: sicut in philosopho. 4. physicorum quaerit philosophus Utrum si in spacio ali quo esset solum sonus seu color: vtrum illud spacium esset vacuum: illa enim quae sunt in spa cio / extrinseca sunt spacio. Sic enim est de nostra quaestione proposita. Imaginor enim in filio duplicem relationem: filiationem scilicet et spirationem actiuam: et antequam filius spiret spiritum sanctum in quodam signo intelligo filium in esse suo constitutum ex diuina essentia et filiatione: et ita in secundo signo spirationem sibi aduenire: et per consequens de esse quidditatiuo filii non esse. Licet dominus Petrus aureoli dixerit oppositum: ponendo filium constitui ex tribus. Ex diuina essentia / filiatione et spiratione actiua: et huiusmodi quaestio est ad / mittenda: quamuis antecedens sit falsum: sicut est illa philosophi ad videndum vnde consurgat in filio principium distinctiuum respectu personae spiritus sancti. Et patet quod antiqui deficiebant / nolentes praedictam admittere quaestionem: cum antecedens fit impossibile: hoc enim nihil est vt patuit: non enim ponitur quod ita sit. Sed quaeritur: si ita esset: quid esset. Tertio fit quaestio de si / quam do in antecedente vel consequcte est falsitas quo ad intrinseca: quaeritur tamen de consequemptia an sequatur: sicut illud Richardi. 3. de trrini. Si vna persona efset: nihil prohiberet eam habere plenitudinem sapientiae. Persona enim prima constituitur in esse personae. per respectum ad secundam: et ita ponitur falsitas in esse quidditatiuo.

¶ Sequitur secundus terminus processio. Processio enim dicitur quasi procul cessio. Procul vero cessio dicitur tripliciter: Aut quantum ad essentiam: et isto modo proce dunt creature a deo in esse reali: quae differunt ab eo doresnentia reali essentiali. Aut secun do quantum ad tempophus et locum: et isto modo de processi one loquuntur philosophi in. 4. physicorum de mo tu locali et tempore. Tertio modo dicitur processio in esse personali: et isto modo dicimus filium et spiritum sanctum a patre procedere: et sic capitur in quaestione.

¶ Noto vlterius quod in diuinis pro cessio capitur tripliciter. Uno modo actiue: et sic competit patri et filio: qui producunt spiritum sanctum. Uerum est tamen quod verius dicitur eorum quilibet producens: nam processioni in actiua significatione non est nomen impositum proprie Secundo modo dicitur processio vt conuenit fi lio et spirituisancto: ita quod quilibet eorum dica tur procedere: ita dicit Augustinus 5. de trinitaSpiritus sanctus procedit: non quomodo natus / sed quomodo datus. Innuitur ex hoc aliquam esse processionem per modum naturae. Tertio modo dici processio proprie vt appropriatur spirituisancto / sicut generatio passiua filio. Sic loquitur Athanasius in suo symbolo. Spi ritus sanctus a patre et filio: non factus / nec creatus / nec genitus / sed procedens. Unde noto tertio / quod triplici ratione productio pas siua spiritusancto attribuitur. Prima sumi tur ex primo thopicorum. Proprium enim secundum philosophum: est commune nomen ad signandum et diffinitionem et propriam passionem. Tamen quia diffinitio habet proprium nomen quo significetur per proprium: propria passio intelligitur sic: quia passiua generatio proprie repraesentat filium / qui tamen procedit: ideo processio spirituisancto appropriatur. Secunda ratio: vt propria processio speciali nomine significetur: sicut est productio spiritus sancti. In nulla enim creatura fit productio per voluntatem in natura eadem: solum in deo reperta est: ideo non dicitur gignitio / sed processio. Tertia ra tio. Sicut pater proprie dicitur ingenitus: quia nec gignitur: nec est a generante: sic spiritus sanctus dicitur procedere: quia procedit: et est a procedente: ideo magis proprie sibi competit processio quam filio. Licet enim filius procedat: non tamen est a procedente.

¶ Sequitur tertius terminus res. Res loquendo in hebraeo: est character de cimusseptimus hebraici alphabeti: tamen quo ad praesens latine loquendo / secundum magistrum Nicolaum boneti in sua metaphysi ca: libro. 3. Res dicitur tripliciter. Uno modo per modum subiecti: et sic omnia quae sunt in vno indiuiduo dicuntur res vnica realitate quae eis subiicitur: sicut omnia quae sunt in aliquo quanto: dicuntur quanta vnica quantitate. Secundo modo dicitur res per modum suppositi: et sic omne positiuum res dicitur: dicente Aui cenna. i. metaphy. ca. 5. Ens et res prima impressione in anima imprimuntur: et sic accipitur in proposito. Tertio modo dicitur res per modum constituti: et sic indiuiduum dicitur res: quod constituitur ex his quae ipsum constituunt et partes eius: seu quasi partes dicuntur aliquid rei: sicut corpus non est persona: nec anima est persona / sed aliquid personae: homo vero est persona: sic in proposito. Et tantum de primo articulo. Quantum ad secundum articulum sunt tres conclusiones.

¶ Prima est. Pater ingenitus opti mum paracletum a se perfecte producit. Probatur ista conclusio medio doc. subtilis. Ubicumque seu in quocumque est principium productiuum non habens terminum adequatum sine imperfectione illud habens eso potest producere: sed pater in primo signo scilicet a se huiusmodi habet principium scilicet voluntatem quae est principium productiuum spiritus sancti: igitur pater a se spiritum sanctum producit. Maior patet. Nihil enim aliud exigitur ad hoc quod aliquis aliquo producat principio / nisi quod illud habeat principium a se sine trausmutatione: et quod non habeat terminum adequatum: quia li cet habeat eandem voluntatem spiritussanctus quam habet pater: tamen quia praeintelligitur terminum habere adequatum: ideo illa nequit spirare. Minor probatur. Pater enim in primo signo originis intelligitur beatus: non intellecto filio aut spiritusancto: et tamen beatitudo consistit in intellectione et volitione: quae est operatio voluntatis.

¶ Ex isto patet erronea quorundam positio dicentium: vt saluarent personas aequalis potestatis: quod quia pater producit filium: et dat ei totum quod habet / dempta paternitate: et filius vt aequalis sit potestatis cum patre producit solus spiritum sanctum: et spirituisancto soli concessa est creaturarum pro ductio: quae cum queant esse infinite: quo dammodo patri et filio aequatur in potentia: patet hoc falsum: quia etiam pater producit spiritum sanctum: cum illam voluntatem fecundam a se habeat. Et si aliquis dicat quod habet terminum adequatum in filio. Dico quod verum est quantum ad productionem naturalem / non quo ad liberam.

¶ Secunda conclusio. Ingenitus et genitus beatissimum spiritum concordi producunt voluntate. Probatur eadem maiore sicut prima. Quando in aliquibus suppositis reperitur aliquod principium produ ctiuum sine imperfectione / non habens ter minum adequatum: supposita illud habentia principium eo possunt produce re. Sed pater et filius sunt huiusmodi: quia habent voluntatem fecundam non habentem terminum adequatum: et ita possunt producere spiritum sanctum. Maior inam probata est. Sed minor declaratur. Pater enim in primo signo habet intellectum et voluntatem: et secundum quod potentiae suunt ordinatae: ita in productiones suas exeunt. Cum igitur intellectus natura praecedat voluntatem: ita primo intellectu pa ter producit filium: et eum producendo sibi communicat voluntatem fecundam: quae nondum habebat terminum adequatum: et perconsequens ea ambo producunt spiritum sanctum. Et est exemplum familiare. Ignis enim duo habet opera: scilicet calefacere et desiccare: nec potest desiccare nisi prius ca lefaceret: detur quod ligno communicet eandem virtutem numero / videlicet desiccatinam: quam habet mediante calore antequam pesiccet: tunc lignum eadem virtute qua gnis desiccabit: sic in proposito. Ex quo patet quod non est bene opinatus doctor solennis Henricus de gandauo: ponendo quod huius causa est: quia sicut velle praesupponit intelligere: quae ambo sunt actus essentiales: sic spirare dicere: qui sunt actus notionales: patet quod non est causa: quia velle praesupponit intelligere: vt eius obiectum sit sibi praesens sub ratione voliti: quia nihil volitum nisi praecognitum: non lic de spirare respectu dicere: quia per intelligere iam est facta potentia: sed (vt dictum est) causa est ex ordine potentiarum.

¶ Ulterius infertur errorgrecorum manifestus: qui contra determinationem sacro sanctae ecclesiae tenent spiritum sanctum a solo patre procedere / auctoritatibus male intellectis nimis adhaerentes / et rationibus inualidis: vt patebit in expositione nostri textus. Unde dominus Robertus linconiensis in quadam notula supra finem epistole Damasceni de Trisagio dixit: quod sententia graecorum est: quod spiritus sanctus procedit a patre per filium: et latinorum a patre et filio: vnde siquidem dicant / quod filius nullam habeat productionem respectu spiritus sancti: errant: sicut dicunt mo derni grecorum. Si autem quod quasi habeat subauctoritatem respectu patris in hulusmodi productione: sic intellexerunt eorum veteres: vt Bregorius nacancenus / cyrillus / damascenus / et caeteri: sicut dicitur quod pater per verbum cuncta condidit.

¶ Sed quid modo de eis dicendum est: Respondet doctor deuotus: quod primo iudicandi sunt ignorantes: quia nescierunt intelligere scripturam. Unde quod procedat a patre et filio: satis innuit in Ioam. christus. Spiritum veritatis quem mittam vobis a pa tre. Hissio enim non est nisi respectu procedentis abeo a quo procedit. Secundo iudicandi sunt superbi: quia iudicauerunt se scientes et no luerunt profiteri: quod per eos non erat inuem tum. Tertio modo iudicandi sunt pertinaces: qui in sua peruersa voluntate perse uerant. Unde concludit quod reputandi sunt haeretici contra determinationem sacrosancti concilii euntes et scismatici vnitatem scindemtes ecclesiae: vnde concluditur quod in magno sue anime viuunt periculo.

¶ Tertia conclusio est. Et si a solo patre diuinus procede ret paraclitus: adhuc a filio esset distinctus: probatur conclusio. Omne quod est principium essendi est principium distinguendi: sed dato quod spiritus sanctus non procederet a filio adhuc filius filiatione esset filius: et spiritus sanctus spiratione passiua spiritus: ergo eis distinguerentur Confirmatur conclusio: quia quorum productiones sunt distincte et producta distincta: sed dato quod filius non produceret spiritumsanctum: ad huc alia productione produceretur filius: alia spiritus sanctus: quia filius modo naturali: spiritus sanctus modo voluntatis. secundum Augu. igitur adhuc distinguerentur. probatur assum ptum: quia impossibile est vnum et idem produci duabus productionibus totalibus. Ex quo infertur sanctum Tho. non recte dixisse spiritum sanctum non distingui a filio si non procederet ab eo: patet ex conclusione nec ratio sua valida est cum reuerentia: quando enim inquit quod relatio ad duo comparatur: ad essentiam scilicet et tunc penitus est idem: aut ad aliam relationem: et tunc solum ab ea distinguit: et ita si filius non produceret spiritum sanctum spiritus sanctus non referretur ad eum: et per consequens non distingueretur ab eo: patet primo esse falsum: quod dicit quod relatio non distinguitur vllo modo ab essentia: immo saltem ex natura rei cum essentia sit communicabilis: relatio non. Secundo falsum est quod dicit quod rela tio solum distinguit a suo opposito: secundum hoc enim filiatio diuina non distinguitur a filiatipne creata: cum non sit eius oppositum: licet enim relationis essentia principaliter sit ad aliud: non sequitur quin ex consequenti ab alio distinguatur. Et hoc de secundo articulo. Quantum ad tertium articulum: sunt tres difficultates iuxta tres conclusiones.

¶ Prima difficultas videtur enim impossibile si pater in primo signo sicut dicit pri ma conclusio producit spiritum sanctum quod filius post in secundo signo eum producat: cum iam productum produci nequeat. Respondeo quod quando sunt duo producentia diuersis principiis et productionibus producentia: vnde currit difficultas: tunc enim impossibi le est quod producatur secundo quod productum est primo. Sed quando sunt duo producentia eodem principio: et eadem productione produ centia: tunc extat bene possibile. Sic est in proposito: nam eadem voluntas est in pa tre et filio quae est principium productiuum et eadem spiratio et est exemplum clarum. Illa enim operatio quae modo ab anima separata elicitur post communiunctionem cum corpore a toto elicietur composito nulla facta variatione in operatione sit lla eadem spiratione quae patrin primo signo: quia a se spirat spiritum sanctum: spirat in secundo: quia ab alio filius.

¶ Secunda difficultas et: vtrum concedendum sit quod pater spirat per filium. Hic respondet doct. Franc. de maro. di. hac Quod spirare per filium potest capi quadri pliciter: vel sicut per principium productiuum: sicut ignis calefacit per calorem: vel sicut per instrumentum sicut faber secat per serram: vel tertio sicut per causam secundam: sicut deus mouet caelum per intelligentiam. aut quarto sicut per id cui communicat vim eanmdem productiuam. Tunc dicit quod non debet concedi tribus primis modis sed quarto modo. Sicut ista conceditur omnia per verbum facta sunt: quia eadem vis communicata filio quae in patre est. Noto tamen quod si franc. quando dicit in tertio membro: per causam mediam includat causam sine qua non: tunc male diuidit agere per iustrumentum contra causam secundam: sine enim serra faber nequit secare lignum: et ita serra est causa sine qua non fa ber sic non essent nisi tria membra: si vero in telligat causam proprie dictam tunc acceptan da est solutio eius.

¶ Tertia difficul tas est: vtrum eadem numero esset spiratio actiua: quae modo est: si a solo patre spiritussanctus procederet. Dico quod non: nam ista est communicabilis duabus personis scilicet patri et filio: alia autem esset propria patri. Ex xredictis patet ad quaestionem: quod spiritus sctis¬ simus si a solo patre procederet a persona verbi dei ex natura rei esset distinctus

¶ Et tunc ad argumenta. Ad primum ad minorem dico quod simpliciter verum est quod si non procederet a filio quod non esset: quia impossibile est quin procedat ab eo: ponitur tamen per impossibile quod sit: et quod a solo patre procedat: vt videatur vnde sit principium distinctum in alio respectu filii sicut si quaereretur sequestrato animali ab homine: vtrum adhuc homo per rationale distinguatur ab asino: et hoc fit ad habendum rerum verius tatem.

¶ Ad secundum negatur consequenta: et ad probationem quia tali modo videtur se ha bere producta ad produci: sicut producens ad producere. Dico quod est simile in hoc quod sicut productio actiua est in producente: sic passiua in producto: sed non est simile quod sicut vnum productum nequit produci duabus productionibus: ita producens non possit producere duabus productionibus: et ratio est: quia productione passiua semperproductum producitur: et ita si duas haberet pis produceretur quod non videtur: sed non oportet quod producens qualibet productio ne actiua constituatur: ista enim multiplica tio est in producente ex parte principiorum distinctorum: ideo non est consimile.

¶ Ad tertium dico quod est simile in his que dicuntur in arguendo: tamen in hoc non est simile: quia pater paternitate in esse constituitur pa terno: et ita in relatione ad filium: et per con sequens remota relatione ad filium iam non remanet pater: non sic est de filio respectu spiritus sancti: nam spiratio actiua non constituit filium: sed aduenit iam constituto: sed filiatio eum constituit: vnde non est simile de patre respectu filii: et filii respectu spiritus sancti. Et sic patet de quaestione.

Conclusiones

Ex ista distinctione sicut ex praecedentibus tres infero conclusiones.

¶ Prima est: pater et genitus producunt spiritum vnum suppositum. His tantum penitus: dicit conclusio quod pater et filius producunt spiritum sanctum: qui est eis per omnia aequalis: et istam conclusionem deducit magister a pricipio distinctio nis vsque ad illud capitulum: Graeci tamen dicunt.

¶ Secunda conclusio: Spiritus paracli tus greco dictamine a patre fuuditus exit spiramine: dicit conclusio quod greci dicunt: quod spiritus sanctus procedit a solo patre. Et hanc conclusionem deducit magister ab il lo capitulo: Greci tamen etc. vsque ad illud capitulum. Sciendum tamen est quod greci etc.

¶ Tertia conclusio. quod sentit veritas de spiritusancto: grecorum sonitu firmat au ctoritas id est per auctoritates grecorum: proba tur quod spiritus sanctus procedat a filio: sicut a patre: vt orthodoxa praedicat veritas christianorum. Et deducitur ista conclusio ab illo loco. Sciendum tamen etc. vsque ad finem distinctionis.

PrevBack to TopNext

On this page