Distinctio 14-16

Distinctio. 14. in quo magister recitat de gemina processione spiritus sancti. scilicet eterna et temporali: de vltima tamen praecipue. Peterea dilligenter annotandum est quod gemina e processio spiritussancti: aeterna videlicet etc. Hic signatur distinctio. 14. huius primi: quae ita continuatur ad praecedentes. Nam postquam a. 10. distinctione vsque huc egit magister de sanctis piritus aeterna processione: Nunc in ista distinctione agere incipit de temporali eius missione. Et diuiditur ista pars in tres partes: secundum quod missio potest comparari ad tria: ad mittentem / ad modum missionis: et ter tio ad proprietatem missi spiritus scilicet pater et filius. Primo enim personae mittentes trinae pro clamantur et spiritus sanctus. Secundo modi missionis clare duplicatur scilicet visibilis et inuisibilis. Tertio proprietates missi spiritus narratatur scilicet donum vel donabilitas. Secunda incipit circa medium. 15. distinctionis / ibi: Queritur vtrum semel tantum. Tertia incipit di stin. 16. ibi: hic quaeritur cum spiritus sanctus etc. Prima iterum pars in qua de personis agit mittentibus: diuiditur in tres. In prima ostendit quod flamen mittant pater et genitus. In secunda quod purus homo hoc non dat cae litus funditus. In tertia quod seipsum mittuit spiritus sanctus. Secunda incipit ibi: hic quaeritur etiam / vtrum sancti viri etc. Tertia in principio. 15. dist. Hic considerandum est cum spi ritus detur hominibus. Et iterum prima pars in tres partes diuiditur. Primo enim tangitur spiritus sancti duplex processio. Secundo vtram quem a patre esse et filio. In tertia ostenditui spiritum sanctum dari in esse proprio. Secunda incipit ibi: De temporali autem missione Beda in homelis. Tertia ibi: Sunt autem aliqui etc. Et quia secundum quod tangit hipocras in ampho rismis. Uita brevis / ars vero longa: tempus autem acutum experimentum vero fallax. Tum secundo: quia ista materia satis clara est: et amplius in tertio locum habet de missione verbi dei in mundum. Tum tertio: quia Secundo in his tribus distinctionibus. 14. 15 et. 16. vnica ponit quaestionem brevem: ideo has tres simul iungam. Quare sequitur. 15. distinctio.

Hic considerandum est cum spiritus sanctus detur hominibus a pa tre et filio: quod est ipsum temporaliter procede re ab vtroque vel mitti etc. In qua postquam magister ostendit quod flamen mittunt pater et filius: nunc ostendit quod seipsum mittit spiritussan ctus. Et diuiditur quo ad praesentem partem in tres partes principales. In prima ostendit spiritumsanctum a seipso mitti / arguendo per impossibile: quia si non: tunc aliquid ageret pater et filius quod non spiritus sanctus. Secundo hoc ostem dit per exemplum valde probabile: quia scilicet et spiritus mittit filium: et filius mittit se. In tertia contrarium docet solubile: ex eo quod filius dicit de seipso: A meipso non veni. Secunda incipit ibi: Non autem mireris quod spiritus sanctus. Tertia ibi: Sed ad hoc opponitur. Et se quitur illa particula: Hic quaeritur vtrum semel tantum missus sit filius. Quae est secunda pars huidistinctionis. 15. quae fuit diuisa in praecedenti distinctione. 9. 14. et. 15. dist. In qua post quam magister ostendit quod spiritus a se mittitur: hic missionis modus aperitur scilicet visibilis et inuisibilis. Et diuiditur in tres partes. In prius ma dubitatur de filii missione primitus. In secunda dupliciter mittitur genitus scilicet visibiliter et inuisibiliter. In tertia ostendit quod totidemus modis procedit spiritus. Secunda incipit ibi: Ad quod dicimus quod duobus etc. 3. distin. 16. Nunc de spiritu sancto videndum est.

¶ Secunda iterum particula in qua agit de missione filii: diuiditur in tres partes. In prima enim per Bre go. filii missionem dat multiplicem. scilicet visibilem et inuisibilem. In secunda inter eas differentiam assignat duplicem: vt patet in textu. In tertia dubitationem mouet mentis hortatricem / scilicet an pater dicatur missus. Secunda incipit ibi: Ecce distincti sunt duo modi etc. Ter tia ibi: hic quaeritur quare pater non dicatur missus. Tunc sequitur dist. 16. ibi.

Nunc de spiritusancto videndum est praeter illam ineffabilem et aeterna processione etc. In qua ostendiu magister / quod dupliciter mittitur spiritus sanctus. Et diuiditur in tres partes. Primo enim emporalem missionem distinguit duplicem in flamine missibili. Secundo de missione ipsius agit visibili. Tertio tandem notifi cat de inuisibili. Secunda incipit ibi: Et pri mo agamus de illo etc. Tertia distin. 17. Iam nunc accedamus ad signandam missionem spiritus sancti. Prima iterum pars / quae est sedecima distinctio: in tres partes diuiditur. In prima visibilis missio clarius ponitur. In secunda exortum dubium lucide soluitur: scilicet quare spiritus sanctus non dicitur minor patre ex ista missione / sicut filius dicitur minor patre propter missionem in carnem. In tertia ad hilarium stilus vertitur: vbi do¬ cet nos caute aduertere quoddam Hilarii dictum. Secunda incipit ibi: Sed prius quaerendum est: cum filius dicatur minor etc. Tertia ibi: hilarius autem dicere videtur etc. Et haec est diuisio harum trium distin ctionum in generali.

¶ Quaestio ista determinat de mis sione tam actiua quam passiua personarum diuinarum. Et eliditur error antiquorum doctorum: qui fuerunt ante tempus magistri sentetiaru: que magister a nonullis videtur imitatum: licet contrarium reperitur in textu nostro. Ulide Secundo in q. vnica in tribus distinctionibus. Irca quam queritur: vtrum missio actiua et passiua cuilibet conueniat diuinarum personarum. Et arguo quod sic / triplici medio.

¶ Prio sic. Omnis respectus dei ad creaiuram est communis tribus personis: sed tam mittere quam mitti dicunt huiusmodi respectum: igitur tam mittere quam mitti conueniunt tribus personis. Maior patet ex auctoritate Augstin. vulgata. Opera dei ad extra sunt communia tribus. Sed minor probatur. Mittere enim dicit manifestare / et mit ti manifestari: et ita aspiciunt id cui fit manifestatio.

¶ Secundo arguitur sic. Ita se videtur habere mitti ad tres personas sicut mittere: sed mittere est comne tribus: igitur et mitti. Maior patet: quia sicut est diuinarum personarum se ipas manifestare hominibus seu angelis: ita et manifestari: immo contradictio est quod seipsas manifestant: et quod non manifestentur. Sed mi nor patet per magistrum in tex. di. 15. vbi ex intentione probat quod pater mittit filium et specitum sanctum: et filius se et spiritum: et spiritus se et filium.

¶ Ter tio arguitur sic. Tantae dignitatis in diuinis est mitti: quante et mittere: et econtra / tantae est mittere sicut mitti. Sed quaelibet diuinarum perso narum mittitur: igitur qualibet mittit: igitur qualibet mittitur. Maior patet: quia ea quae in diuinis reperiuntur aequaliter perfecta sunt / cum sint infinita infinitate diuinae essentiae. Sed probatur minor: quia quaelibet persona datur: vt innuit Augstinus ad dardanum: et etiam quaelibet dat: dare autem et dari idem videntur quod mittem et mitti.

¶ In oppositum arguitur: quia vt ait Augustinus de patre 4. de trinita. c. 27. Pater nusquam legitur mis sus: igitur mitti non conuenit patri. Quod etiam mittere non conueniat culibet / probatur: quia mit tere dicit quandam auctoritate: sed spiritus sanctus super nullam personam habet auctoritate: igitur sibi non con uenit mittere.

¶ In ista quaestione conformiter vt in praecedentibus sunt tres articuli. Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus.

¶ Tertius est dubiorum motiuus; Quo ad primii articulum pon mus. ter minus est missio: a mitto tis.

¶ Hissio non est nisi quedam actio seu passio seu quidam respectus missi ad mittentem seu mittentis ad missum. Unde missio proprie ex creaturis ad creatorem transfertur. Hissio quipu pe passiua in creaturis secundum doctorem deuotum dist. 15. ad tria comparatur. Primo ad prin cipium: secundo ad terminum: tertio ad missum. Ad principium comparatur missio sub triplici habitndine. Primo vt ad dantem este: et sic mittitur radius a sole. Secundo vt ad dantemus virtutem: et sic mittitur iaculum a proiectore. Tertio vt ad dantem iurisditionem seu aucto ritatem: et sic mittitur nuncius a praeceptore: et sic in ista comparatione ad principium reperitur missio actiua in patre / et passiua in filio et spiritu sancto. Quia tam filius quam spiritus sanctus habent esse a patre: habent et virtutem: habent et iurisditionem operandi: sic spiritussan ctus respectu filii: cum ista tria productum accipiat a producente.

¶ Secundo comparatur missio ad terminum sub triplici habitudine. Primo vt ad locum in quo quie tatur: et sic mittitur lapis deorsum. Secundo vt ad aliquem a quo habeatur: sicut mittitur donum alicui. Tertio ad aliquem vt eo operetur. Et isto modo mittit pater filin et spiritumsanctum / et filius spiritum sanctum: immo etiam filius seipsum. Primo ad quiescendum. Unde dicitur. Deliciae meae esse cum filiis hominum. Se cundo ad possidendum. Nam in animas sanctas se transfert. Tertio ad operandum: nam Non possum (inquit sapiens) esse continens nisi deus det. Tertio comparatur missio in creaturis ad missum: et ista comparatio est imperfectionis: et hoc tripliciter. Primo sub ratione separationis missia mittente. Sicut cum quis a parrhysius mittit aliquem romam: oportet quod missus separetur a mittente: alioquin nunquam ret romam: Sic non est in diuinis: quia spiritusanctus est vbique cum patre mittente: cum vbique sit per essentiam: verum est tamen quod loco huius est semper emanatio personae. missae ab aliquo mittentium seu productio. Secundo comparatur in his inferioribus missio ad missum sub ratione subiectionis in auctoritate seu esse: quia semper distinguitur essen tia a mittente: ideo imperfectius est quam mit tens. Non sic est in diuinis: nam spiritus missus a patre seu filio habet eandem essentiam cum patre mittente seu filio: et idem posse est penitus in mittente et misso: sed tamen loco huius est subauctoritas in misso: et auttoritas in mittente. Tertio comparatur missio in creaturis ad missum: quia missum non est vbi mittitur: ideo oportet quod mutet lotum: et quod sit in eo mutatio. In diuins vero missus est vbi mittitur: cum tres personae diuinae in omni loco sint praesentes: ideo non oportet quod personalitur accedat: nec est in eo mutatio sed tamen loco huius est alicuius effectus de nouo productio scilicet doni intellectus in missione filii vel gratiae seu charitatis in missione spiritus sancti.

¶ Unde noto vlterius / quod missio tripliciter reparitur i diuinis scilicet actiue dicta: et ista dicit manife stare personam productam quae mittitur. Secun do reperitur passiue dicta: et ista habet triplicem respectum. Unum ad producentem: vnde nul la persona mittitur nisi procedat. Unde dicit Augustinus iii. de trini. quod filio mitti non est aliud nisi manifestari quod a patre procedat: et spiritui sancto mitti non est aliud nisi manifestari quod a patre procedat et filio: et iste respe ctus est realis semper sicut producentis ad productum. Secundus respectus est missiad mittentem: et iste est rationis: cum aliqua persona vt patebit seipsam mittat: et eiusdem a se non fit relatio realis. Tertius respectus est missi ad id ad quod mittitur: et iste) etiam est rationis: cum diuina persona non referatur realiter ad creaturam. Tertio dicitur missio in diuinis vt quoddam vniuocum mis sioni actiue et passiue dictae: et haec de missione.

¶ Secundus terminus est actio. Actio dicitur tripliciter. Uno modo dici et tur actio quidam respectus extrinsecus ad ueniens: qui constituit apud GBilbertum porretanum vnum sex principiorum: quem sic diffi nit. Actio est secundum quam in id quod subiici tur agere dicimur. Et sic capitur in quaestio ne dum dicitur missio actiua: ab ista scilicet actione. Secundo capitur ad signandum actiones / seu verius actus immanentes: et dicuntur immanentes: quia manent in agente vt intellectio et volitio et sic accipitur in. 9. metaphy. et in. 6. ethicorum / dum dicit philosophus. Prudentia est ratio rerum a nobis agibilium. Tertio capitur actio pro actu exteriori seu in exte riorem transeunte materiam. Sicut exponi po test illud quod dicitur. Agite poenitentiam: ap propinquabit in vos regnum dei.

¶ Unde noto quod ista tria se habent per ordinem: actio/ treatio / factio. Actio enim quoddam commune est creationi et factioni: quod enim creat / agit: et quod facit / agit. Creatio vero in hoc differt a factione: quia creatio nihil praesupponit ex parte facti: sed factio praesupponit materiam: et hoc de actione.

¶ Tertius terminus est passiua a passione. Passio enim quo ad praesens / dicitur tripliciter. Uno modo dicitur passio quidam respectus extrinse cus adueniens: qui secundum Gilbertum consti tuit vnum principium: et respondet actioni: quam Gilbertus sic diffinit. Passio est illa tio respectusque actionis: et sic capitur in nostra quaestione: vt a tali passione passiua dicatur missio. Secundo dicitur passio pro conuertibili cum aliquo / et egrediente ex eiusdem pro priis principiis / et in secundo modo praedicabili: et sic dicitur proprium alicuius speciei passio vt risibilitas hominis. Tertio dicitur passio vt habet distingui contra passibilem qualita tem: et est species de praedicamento qualitatis: et sic loquitur de passionibus Alexan der aphricus seu aphrodiseus in li. de passionibus. Et Aristote. in. 2. rhetoricae: vtsunt gaudium spes / metus / et caeterae. Et hoc de primo articulo. Quantum ad secundum articulum sunt tres conclusiones.

¶ Prima est. Cuili. bet diuinissimarum personarum actiua conuenit missio. Probatur ista conclusio. Omni illi personae conuenit actiua missio cui conuenit perso¬ nam missam manifeste procedere. Sed cuilibet trium hoc conuenit: igitur missio actiua conuenit tribus. Maior patet ex quid nomins. Hissio enim actiua nihil aliud est nisi talis ostensio acti ua processionis missi. Sed minor probatur: declarare enim talem processionem vel angelico vul tui vel nobis dicit perfectionem: et ita nulli negandum est personae. Confirmatur ratione magistri in littera. Quia si vna persona mitteret / alia non: sequeretur quod aliquid ageret vna persona quod non alia: quod non comceditur.

¶ Ex isto infertur quod decepti sunt antiqui doctores ante tempus magistri: qui tn ponebant tantum esse duas personas mittemtes / et duas solum missas: patrem et filium mittentes solum: et filium et spiritum sanctum solas missas: quia (vt dicebant) oportet esse aucto ritatem in mittente respectu missi / et distinctionem realem mittentis a misso. Sed (cum reuerentia eorum) patet horum falsa opinio ex 14. et. 15. distinctionibus: vbi luculenter per auctoritates sacras ostendit magister: quod spiritus sanctus misit filium in mundum / testimo nio esaimae / dicentis: Spiritus domini super me. Mit tit etiam seipsum in mentes deuotorum. Et quod dicunt / quod oportet mittentem auctoritatem ha bere super missum. Dico quod verum est: sed non oportet quod quilibet mittens habeat / sed vnus aut duo: sicut quando mittitur filius: solus pater mittens habet istam auctoritatem: quando autem mittitur spiritus sanctus: pater et filius habent istam auctoritatem / non spiritus sanctus: cum tamen et filius mittat se / et spiritus sanctus mittat se et filium: vnde vt in textu nostro dist. 15. inquit magister: Ex predictis aperte monstratur / quod filius a patre / et spiritusancto / et seipso mis sus est. et tamen certum est quod spiritus sanctus non habet auctoritatem super filium / sed magis econtra. Et quod dicunt secundo: quod oportet mittentem distingui realiter a misso. Dico sicut dixi: quod verum est / ab aliquo mittentium / non a quolibet: et ita cum filius mittitur aut spiritus sanctus: semper ad minus distinguitur realitur a patre mittente: et hoc sufficit.

¶ Secunda conclusio. Diuinissimo patri non conuenit / sed vnigenito et fia mini passiua missio. Prima pars dicit quod peter non mittitur. Probatur per Augstin. et c in textu. 15. di. Pater inquit (vt ait aug. / numquam le¬ gitur missus. Et roboratur ratione. Nihil mittitur nisi quod procedit: sed pater non procedit: quia est a se: et est prima persona: igitur pater non mittitur. Assumptum patet ex quan to de trini. Hissio enim passiua non est nisi manifestatio personae quae procedit. Sed pro batur secunda pars / quod missio passiua conueniat filio et spiritui sancto. De filio enim dicitur: Mater intelligitur misisse eum cum fecit eum ex faemina. 2. de trini. De spiritusancto vero dicitur. Quem mittet pater in nomine meo. Et corroboratur. Quia vbicunque est totum esse missionis passiuae / ibi est passiua missio. Sed sic est de filio et spiritusancto. Probatur. Hissio enim passiua tria importat: scilicet manifestari: et hoc est principale significatum: et conuenit patri et filio et spirituisancto: Nam quaelibet persona non bis manifestata est: sicut in bapticatione christi: pater in voce / spiritus in columba / filius in humanitate assumpta. Secundum quod im portat est processio. Et tertium est respectus solum ad mittentem: et ista conueniunt filio et spirituisam cto: cum vterque eorum procedat: et ad patrem qui mittit habeant respectum. Et ista duo vltima non sunt de principali significato missionis / sed sunt connotata.

¶ Ter tia conclusio. Hissio visibilis tam geniti quam flaminis ad inuisibilem ordinatur. Uocatur missio inuisibilis quae fit in donis animae: vt in dono sapientiae / sicut Salomo ni: vel in dono pietatis / sicut Movfi. Uocatur autem missio visibilis / quae apparet oculis: sicut missio filii dei quando assumpsit carnem humanam: vel spiritus sancti in igne super apostuolos. Probatur conclusio. Omne signum ad signatum ordinatur: sed missio visi bilis est signum inuisibilis: igitur ad illam ordinatur. Maior patet: quia signum est signati gratia. Minor patet de triplici missione visibili spiritus sancti. Primo in columba: se cundo in flatu: tertio in igne. Columba enim signat plenitudinem gratiae in christo / vt in alios redundaret / et alios redimeret: sicut in lege per columbam primogenita erant redempta. Flatus redundantiam sensus et vigorem in apostolis / qui alios erant illuminaturi. Agnis ardorem charitatis in praedicatoribus. Et sic patet de secundo articulo. Quantum ad tertium articulum sunt tres difficultates.

¶ Prima est: Utrum vna persona mittat aliam per aliam: vtputa: sit concedendum quod pater mittat spiritumsanctum per filium? Dico quod sic. Sicut enim ista conceditur: quod pater producit spiritum sanctum per filiumet creat per fiium: lita ista: ipater mittit spiritum per filium: ita quod li per dicat subauctoritatem in fi lio / et auctoritate in patre. Nam pater a se mittit: filius deo ab alio / quia a patre.

¶ Secunda difficultas: quomodo potest intelligi quod tres personae in mittant: et tamen quod duae solae mittantur: Respondet doctor subtilis in ista distinctione: et dat exemplum in his tribus: memoriaintelligentia et voluntas. Tam enim intelligentia quam memoria quam voluntas declarant me moriam: et tamen sola memoria est declarata. Sic tres personae mittunt: et tamen duae solae mittuntur. Aliud exemplum valde gratum doctoris deuoti in. 3. distin. 1. de incarnatione verbi. Tres puellae vnicum induunt indumentum: et tamen vnica puella induitur. Sic omnes diuinae personae agunt incarnationem: et tamen vnica persona et sola incarnatur. Ita in proposito: Licet omnes mittant: tamen duae solae mittuntur.

¶ Tertia difficultas. Qui sunt illa dona / et quomodo differunt: in quibus fili dei et spiritus sanctus mittuntur: Respondit do ctor deuotus in secunda parte distinctionis. 15. quod huiusmodi dona possunt capi tripliciter: aut quantum ad radicem quae dicitur gratia: et sic non differunt missio filii et spiritus sancti inuisibilis quia ambae fiunt dono gratie. Aut secundo capiuntur quantum ad habitum: et tunc debent distingui habitus tripliciter. Primi sunt affectiui: et in istis mittitur spiritus sanctus. Alii sunt pure cognitiui: et in istis nec filius nec spiritus sanctus mit titur. Tertii sunt partim cognitiui et partim affe ctiui: secundum quod sunt cognitiui in eis mittitur filius: secundum quod affectiui spiritus sanctus. Capiuntur tertio quantum ad actus qui sunt illuminatio: et sic mittitur filius: vel inflammatio et sic mittitur spiritus: quamuis ambae missiones inuisibiles sint de potentia ordinata inseparabiles. Numquam enim mittitur inuisibilitur filius quin mittatur spiritus sanctus nec econtra. Et sic patet quid dicendum sit ad quaestionem: quod videlicet actiua missio tribus congruit personis: sed passiua solum genito et sacro flamini. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum dico sicut dictum est quod mit ti habet duplex significatum. principale. scilicet manifestari: et quia quaelibet persona manifestatur: quo ad hoc omnibus conuenit. Sed secundum suum significatum est quod indicat perso nam quae mittitur procedere et illud est proprium spiritui et filio nec est respectus ad extra sed magis ad intra: ideo non currit argumentum.

¶ Ad secundum negatur maior: nam mittere solum dicit manifeste procede re personam: etiam hoc est commune tribus; mitti vero super hoc vt patuit addit pro cessionem missi quae non conuenit patri qui est a se ideo non currit argumentum:

¶ Ad ter tium nego minorem: et ad probationem de dare et dari dico quod non est consimile: quia inter dantem et datum solum est relatio rationis sicut inter communicans et communicatum: sed sem per missum ad aliquem mittentium habet re lationem realem ideo non valet. Ulterius dico quod vocat istas missiones infinitas propter infinitatem essentiae: dico quod non sunt infinite formaliter: tum primo: quia sunt relationes: tum secundo quia sunt essentia rationis: tum tertio quia dicunt respectum ad creaturas et sic patet ad quaestionem.

¶ Ex his tribus distinctionibus de mente magistri tres eliciuntur conclusiones de qualibet vna. Pri ma conclusio est: pater et genitus mittunt spiritum: sed dari penitus nequit per condi tum. Ista conclusio dicit: quod pater et filius mittunt spiritum sanctum: sed quod nulla creatura potest eum dare. Prima pars ponitur a principio distinctionis. 14. vsque ad illud ca. Hic quaeritur etiam: vtrum sancti viri etc. Secunda vero pars eiusdem conclusionis a prefato textu. Hic quaeritur etiam: vtrum sancti viri etc. vsque ad finem distinctionis.

Secun da conclusio. Seipsum spiritus mittit veraciter: sed et dupliciter missus est genitus Dicit conclusio quod spiritus sanctus seipsum mittit et quod filius dei missus est dupliciter. scilice visibiliter quando sumpsit pro nobis carnem humanam: et inuisibiliter in mentibus comtemplatiuorum. Et deducit istam conclusionem quo ad primam hartem a principio. 15. divsque ad illud ca. Hic quaeritur: vtrum tantum semel missus sit filius etc. Et secundam par tem ab illo ca. vsque ad finem distinctionis.

Tertia conclusio: bino spiritus modo mit titur: minor se dicitur et patre genitus: Dicit conclusio quod spiritus sanctus dupliciter mit titur: visibiliter et inuisibiliter: et quod filius dei et se et patre est minor secundum naturam huma nam. Prima pars conclusionis ponitur a principio. 16. dist. vsque ad illud ca. Sed prie us quaerendum est etc. Secunda pars ab illo ca. vsque ad etc.