Distinctio 12

Distinctio. 12. libri primi in qua dicitur an spiritus sanctus prius magisye a patre processerit quam filio. Cemqueritur cum spiritus sanctus procedat a patre et filio: vtrum prius vel magis proces serit a patre quam a filio etc. Hic signatur. 12. distinctio huius primi quae sic continuatur ad precedentes. Nam postquam in praecedenti distinctione ostendit magister quod spiritum sanctum producunt pa ter et genitus. Nunc in ista ostendit quod ab eis exit vt vnum funditus. Et in tres diuiditur particulas. In prima quaerit. Si pater primo spiret spiritum quam verbum generatum. In secunda. Si pater spiret plenius quam verbum pullulatum. In ttia. Si spiritus sanctus proprie sit a patre: et per verbum humanatum. Secunda incipit ibi: Nunc tractandum est quod secundo quaerebatur: tertia ibi. Ex eodem sensu: etiam dicitur proprie procedere etc. Et haec est diuisio praesentis distinctionis in generali.

Questio haec declarat de productione spiritus sancti a patre et filio vno principio qua questi. habes a coto libro et dist. ista ar. i. q. 1. et notatur henricus gandauen. in sum. arti. 64.

¶ Irca quam queritur: Utrum ingenitus et genit l vnus sint spiritus beatissimi proprius et immediatus spirator. Et arguitur ad questionem triplici medio. Primo ostendendo quod sint vnus spirator: quia vbicunque est vna actio: et vnum agendi principium: vnicum est agens: sed in diuinis vnum est producendi principium spiritussancti: scilicet voluntas fecunda: vnica etiam spi ratio actiua: igitur vnus erit spirator: mi nor est omnium doctorum. Sed maior probatur quia secundum philosophum in primo metha. Actio nes sunt suppositorum: igitur vnius actionis vnicum suppositum: tenet consequentia per philosophum. in. 2. thopi. Si simplicitur ad sim pliciter: et magis ad magis: et maxime ad maxime. Secundo arguo quod non proprie eum producunt: quando conuenit vni producentium proprietas producendi circa pro ductum et non alteri: illa non debent dici proprie productum producere: sed pater proprie producit filium: igitur pater et filius non dicuntur spirituisancto vnum proprium principium. patet maior: quia pro prium solum debet competere ei cuius est proprium: secundum porphirium in suis isagogis. Sed minor est beati Hiero. et habetur in littera. Credimus in spiritum sanctum qui de patre proprie procedit. Tertio arguo quod non sunt vnum immediatum principium illa non sunt vnius producti immediatum principium: que ita se habent quod vnum agit per aliud: sed sic est de patre et filio respectu spiritus sancti: nam pater eum producit per filium. igitur non sunt vnum immediatum principium. maior patet: illa enim alicuius actio nis immediata dicuntur principia: quae eque primo attingunt productum: sicut est in duobus trahentibus nauem. Sed minor proba tur auctoritate hilarii. 12. de trini. et est in textu: spiritum sanctum qui ex te per vnigenitum tuum est promerear. In oppositum arguitur auctoritate Augustinus 5. de trinita. Pater et filius sunt vnum principium ad spi ritum sanctum: sicut pater et filius et spiritussanctus sunt vnum principium ad creaturam: ex quo igitur comparantur vt proprium et im¬ mediatum principium tres personae ad crea turam. igitur et due ad spiritum sanctum. Sed quod non sint vnus spirator. probatur: quia sunt duo supposita spirantia: et ita duo spirato res cum idem vt videtur dicat spirans et spirator

¶ In ista questione ad praecedentes conformiter sunt tres articuli declarandi Primus est terminorum decla pratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus.

¶ Quatum ad primum articuium occurrit primo spirator.

¶ Unde noto quod spiratio tripliciter in diuinis reper i ta est. Uno modo actiue: et sic dicitur tri pliciter. Primo vis spiratiua et spiratio actia. Secundo spirans seu spirator. Et ter tio spirare: et in quodam intelliguntur ordine primo enim intelligitur vis spiratiua seu principium spiratiuum. Et istud principium dicitur voluntas fecunda: quae intelligitur filio a patre communicata: antequam in patre terminum habeat adequatum: et includit ista vo luntas fecunda secundum magistrum. Ioh. voluntatem infinitam et obiectum infinitum scilicet essentiam diuinam. In isto autem princi pio fundatur spiratio actiua: et est quaedam notio adueniens patri et filio iam constitutis: qua producunt formaliter pater et filius spiritum sanctum: Sicut volunta te fecunda fundamentaliter. Et ista spira timo actiua secundum magistrum Franc. de maronis dicitur nexus patris et filii: nam in ista spiratione conueniunt formaliter pater et filius: et non spiritus sanctus. vnde Augustinus 6. de trini. vocat eam communionem patris et filii: et non multiplicatur in eis. Secundo dicitur actiue spirans seu spirator: vnde cum relatio habeat duplicem comparationem scilicet ad fundamentum seu subiectum in quo est: et ad terminum ad quem est: prior est tamen respectus ad suum subiectum in quo est: quam ad terminum ad quem est: et hinc est quod spiratione actiua prius dicitur spirans seu spirator quam spirare: quia spirans seu spirator notat spirationem: vt in respectu ad suum fundamentum: sed spirare respectu ad suum terminum: et differnt spirans et spirator: quia spirans exquo est participium siguificat per modum fluxus et fieri: sed spi rator per modum habitus et quietis: quia est nomen. Tertio modo dicitur spirare et est quasi actus egrediens a spirantibus Secundo reperitur spiratio passiue et di citur tripliciter spiratio passiua spiritus et spirari. Spiratio passiua est notio quae dam constitutiua tertiae personae in diuinis: Tertia enim persona diuina constituitur ex diuina essentia: et ista spiratione passiua: et correspondet spirationi actiue quasi suum correlatiuum: differt autem ab ea in ter caetera: quia spiratio actiua non consti tuit suppositum sed passiua constituit: et ra tio est: quia actiua aduenit suppositis ia constitutis: passiua non. Secundo dicitur spiritus: est autem persona ex ista spiratione passiua et diuina essentia constituta Tertio dicitur spirari quod est constitui. vnde sicut secundum philosophum. 7. methaphisice: com positum generatur: sic persona spiratur: vnde infero quod nec essentia diuina spiratur: nec ipsa spiratio passiua: quia tunc esset processus in infinitum: actionis enim non est actio: nec passionis passio. 5. phisicorum. Tertio dicitur spiratio vt est quoddam conmune vniuocum spirationi actiue et passiue. Dicitur autem spiratio vno modo ad modum motus cordis. Primo enim attra hitur aer et eo spiratur dum exit: et hi sunt duo motus pulmonis qui secundm medicos vocantur diastoles et sistoles. Sic in diuins ad huius quandam similitudinem. Secunda produ ctio dicitur spiratio secundo et verius ex anima nostra transferuntur ad diuina. Primo enim in nobis intellectus intelligit. Secundo voluntas refertur in cognitum per suspirium pariformiter producta secunda persona in diuinis cui attribuitur cognitio. Tertia producitur cui amor attribuitui quasi quoddam suspirium seu interna de lectatio et ita a suspiro spiratio dicta est: vel tertio a spiritualitate: quia nihil isto mo do spirat nisi sit spirituale: et est proprie spiratio quando de aeternis fit amor. Inde est quod secundum doctorem subtilem. Spiritus non procedit de obiectis secundariis.

¶ Secundus terminus est immediatus: ab in quod est non et mediatus et me¬ dium medii. Hedium vero dicitur tripliciter: vno modo dicitur medium per abnegationem vtriusque extremi: et sic dicitur me dium in moralibus: verum est tamen quod in ta libus est aliqua analogia ad extrema: sicut est liberalitas inter prodigalitatem et auariciam Auaricia enim nec dat danda nec dat non danda. prodigalitas dat danda et non dam da. In medio est liberalitas: dat enim danda sicut prodigalitas: non dat non danda si cut auaricia. Et isto modo filius est media persona in diuinis: quia nec est pater nec spiritus sanctus: et cum patre conuenit: quia sicut pater producit spiritum sanctum sic ille et cum spiritusancto: quia sicut spiritussanctus producitur: sic ille: quamuis aliter. Se cundo dicitur medium quod extrema continet virtualiter: sicut sunt in composito elisa: et in hoc quodammodo pater sapit naturam medii: quia est principium productiuum filii. et spiritus sancti. Tertio dicitur medium per par ticipationem formalem vtriusque extremi: si cut tepidum inter frigidum et calidum. Et quia spiratio actiua cui correspondet passiua in spiritu sancto est communis patri et filio: isto modo est quedam proportio huius medii ad spiritum sauctum. Et hic est quod doctor deuotus dicit quod in ista persona vniuntur pater et filius: sicut duae candelae in lumine ab eis procedem te. Ad propositum tamen voco principium immediatum quod immediate productum attin git: mediatum vero quod mediante alio sicut in secundo phisicorum: sol et homo generant hominem: sol mediate: homo immediate.

¶ Sequitur tertius terminus proprieProprium quae ad praesens dicitur tripliciter: vno modo vt de eo loquitur Porphirius in praedicabilibus proprium est quod omni et soli conuenit et semper vt risibile: et isto modo est tertium de quattuor predicamentis apud philosophum. 5 thopicorum: et sic est proprium patri et filio spirare: quia non conuenit spiritusancto. Alio modo capitur proprium vt opponitur improprio et sic etiam est proprium spirare patri et filio. Tertio capitur appropriate: et sic conuenit soli patri: quia a se spirat: fi lius vero ab alio: et sic loquitur Hiero. in epistola. 66. Pater proprie producit spiritum sanctum. Et hoc de primo articulo. Quantum ad secundum articulum sunt tres conclusiones. Prima est: pater et vnigenitus diuinissimum spiritum vt vnum principium fecundissima producunt voluntate: ita quod licet sint duo producentia: tamen non producunt eum inquantum duo: sed inquantum vnum principium. pro batur primo auctoritate decretalis: ex de sum. trini. et side catholica. et est hodie in. vi. decretalis. et est declaratum in concilio lugdunensi sub Ore gorio. x. et additur auctoritati ratio doctoris subti lis: Unde aliqua in producendo tertium / idem habent principium productiuum: et actionem eandem producunt vt vnum / et non vt plura: let plura sint. Sed pater et filius in productione spiritus sancti sunt huiusmodi: igitur vt vnum non vt plu ra eum producunt. Maior patet quia secundum vari etatem principiorum et actuum / variantur modi agendi: aut vnius: aut multorum. Sed probatur minor. nam in patre quo ad praesens capio duo signa: scilicet esse et operari. In primo scilicet esse constituitur per paternitatem. et correspon det sibi filius constitutus per filiationem: cui conmunicat omnia quae sunt perfectionis in diui nis: et ita voluntatem fecundam quae non habu it terminum adequatum. In secundo / scilicet operari correspondet patri ista vnica voluntas infinita cum vnica spiratione actiua. et in tertio signo producitur spiritus sanctus. Ex quo patet quod non recte posuit doctor solennis Henricus: qui posuit amore concordi pro duci spiritumsanctum. dicebat enim in patre et filio eandem esse voluntatem. et secundum hoc dice bat quod pater et filius producebant spiritum san ctum inquantum vnum. Addebat tamen quod in ista voluntate erat amor concors seu comcordia: quae seu qui est quando amans ama to impendit amorem: et iterum amatus recipro cat seu reamat amantem. et tunc perficitur amor iocundissimus quando ab amante et amato tertius amor renascitur: ita quod sequendo Richardum de sancto victore: dicit vt amor sit iocundus tres requiri amantes. primus scilicet amans qui impendat: et iste est pater. secundus qui rependat: et iste est filius. et ex amore sic impenso et repenso: tertiam dicit produci personam scilicet spiritum sanctum: qui est amans tertius a duobus condilectus. Patet hoc esse falsum: quia voluntas infinita habens essentiam diuinam vt obiectum est sufficiens principium Et confirmatur tripliciter. Primo quia ista repen sio et impensio non sunt nisi actus rationis. per sona vero spiritus sancti est realis. Nullum autem ens rationis requiritur ad ens reale. Tum secundo: quia amor iste est actus immanens. Actus autem immanentes sunt fines et non sunt productiui. Tum tertio: quia non videtur bene sonare quod pater requirat vt sit beatus quod filius aut spiritus sanctus eum diligat: cum in primo signo originis cunctam in telligatur habere plenitudinis beatitudinem: et tamen non intelligatur habere filium aut spiritumsam ctum. Et si dicatur quod Richardi extat positioDico quod Richardus debet intelligi hab tualiliter seu actu primo: non actualiter seu actu secundo. hoc est dictu quod voluntate sit spiritussanctus producta: in qua est amor trium personarum: ita quod est quasi ordo actus ad actum. primo enim est voluntas: secundo amor ille: tertio spiritus santtus: non tamen quod amor sit principium spiritus sancti: sicut nec lucere illuminati onis: quamuis lucere sit ignis primus effectus et illuminare secundus. Secunda conclusio L3d pater principaliter et proprie spiritum producat di uinum: tamen a generante et genito immediate producitur. Ista conclusio tres habet partes Prima pars dicit. quod spiritussantus producitur principaliter a patre. Hanc ponit Augustinus. 15. de trinitate. Spiritus sanctus principaliter procedit a patre. Secunda patet per Hieronymum: debet tamen accipi vt dictum est in primo articulo proprie per appropria tionem: quia a se producit. Tertia pars dicit / quod immediate a generante et genito produci tur. probatur: quia non communicat patur videlet productiuam filio vt cause secundae: sed sola ratio fecunditatis est ex ordine productionum. et ita eque immediate attingit ter minum productum pater sicut filius: quamuis per filium attingat. Et hoc est quod Rii chardus dicit: quod pater producit mediate et immediate spiritum sanctum. sed filius solum immediate. Pater enim inquantum attingit eque primo productum sicut filius: dicitur producere immediate. Sed inquantum preintelligitur communicasse illam voluntatem filio: dicitur producere mediate. Et est exemplum deuoti doctors apertum in Adam Cua et abel. quando enim comparamus Adam ad Abel/ Adam genuit abel immediate. Quando vero comparatur ad Cuam: genuit abel mediante Cua. pariformiter in proposito. Ex hoc error eorum eliditur: qui dicebant: quod si principaliter spiritus procedebat a patre: aut modis duobus: scilicet mediate et immediate. quod etiam plenius non sequitur. nam principaliter procedere non di cit nisi a se procedere. Similiter procedere mediate et immediate: non dicit nisi modum producendi. plenius deo dicit perfectius pro ducere: quod patri non conuenit: cum idem penitus principium habeat filius.

¶ Ter tia conclusio. Licet sacratissimi flaminis duo dicantur spirantes: nullatenus tamen spiratores duo ponuntur. Ista conclusio probatur doc. subtilis medio: Undecumque in aliqua locutione sunt aliqua adiectiua: illa debent numerari et terminari ad aliquod substantiuum: quod secundum ea denominatur. Patet a parte rei. nam sicut a parte rei vltimate accidens requirit aliquod subiectum cui inhereat / et quod denominet: ficut quantitas quantum: albedo album. sic in lo cutionibus. Ad propositum dico quod quando dicimus duo spirantes: tam duo quam spirantes adiectiua sunt: ideo requirunt aliquod substantiuum subintellectum quod terminet eorum significationem scilicet persone vel supposita: vt dicat duo spirantia supposita seu duae personae spirantes. et hoc est verum. Unde vero dico duo spiratores: duo est ad iectiuum: et spirator substantiuum: ideo ponitur du alitas circa significatum spiratorem principale huiusmodoi est spiratio. et ita signtur spirationem actiuam in patre et filio multiplicari: quod non est verum. Ex quo patet quod fratur Alexander de ha les in prima parte suae summae in tractatu de principio / non satis inspexit vim terminorum dum dicit hanc esse concedendam: sunt duo spiratores. patet oppositum. nec concludit quod dicit: quod hylari us concedit quod pater et filius sunt duo actores spiritus sancti: nam alia auctoritas est in patre alia in filio respectu spiritus sancti: non sic de spiratione. Et si dicatur: quod doctor ille non debet reprehendi: cum sit irrefragabilis. Dico quod in materia catholica verum est: tamen in huiusmodi disputationibus non currit. Unde et gandens inuebit aliquan do contra eum: vt patet de ista propositione Pater filii est essentia: vt recitat Doctor subtilis distin. 5. q. 1. soluendo quoddam argu mentum: Et hoc de secundo articulo. Quo ad tertium arti culum sunt tres difficultates: iuxta tres conclusiones. Prima: quomodo possunt pater et filius produ cere spiritumscintum vt vnum principium: cum patur a se producat: et filius ab alio? Dico quod in ista productione possunt pater et filius tripliciter considerari. Aut quantum ad voluntatem fecundan et spirationem actiuam. et sic vt vnum producunt: quia eandem voluntatem et spirationem habent. Aut secundo quantum ad productum: et sic idem producunt: quia spiriumsenm. Tertio in modo habendi. et sic distinguuntur: quia pater a se: et filius ab alio. sed hoc non facit varietatem in vnitate principii: sed in modo habendi: ideo non valet.

¶ Secunda difficultas: An aliquam principalitatem habeat filius ad spiritum sanctum? Dicit henricus quod sic pater enim habet principalius et principaliter: quia respectu duarum personarum. sed filius solum principaliter: quia respectu vnius.

¶ Sed ontra: ibi proprie non est magis et minus: vbi non est formarum intensio seu remissio. Sic est in diuinis: ideo solum est principalitas. sed pater habet principalitatem respectu filii et spiritus sancti: filius deo solum respectu spiritus scienti

¶ Tertia difficultas est: quare non con ceditur ista Sunt tres aeterni: sicut Sunt duo spirantes: cum tam spirans quam aeternus sint nomina adiectiua. Dicit Franciscus de maronis: quod forsan posset concedi de vi sermonis: sed propter hereticos reticetur.

¶ Sed contra hunc modum arguo: quia nomina diuina / substantiuae sumpta significantia essen tiam non dicuntur in plurali: sicut non dicitur Tres dii: sic est de hoc nominae aeternus. Ideo dico quod non est simile de hoc nomine spirans: et hoc nominae aeternus: quia aeternus significat modum intrinsecum omnium diuinorum spirans vero formaliter significat spirationem: quae est quasi quoddam notionale. Et sic patet ad quaestionem: quod videlet ingenitus et genitus / licet sint vnum: sic sunt vnum proprium et immediatum principium spiritus sancti / sicut sunt vnus spirator.

¶ Et tunc ad argumenta. Ad primum. Concedo argumentum: quia est pro me. Dico enim quod sunt vnus non duo spirato res.

¶ Sed obiicitur: si sint vnus spirator Quaero quis ille est: non est persona: quia sun duae. Dico quod forsan sicut deitati quae est quo respondet vnum quod adequatum scilicet deus: sic spirationi actiuae vnus quas in patre et filio praeintellectus seu adminus cointellectus: non tamen ab eis distinctum suppositum: quod pronunc sub dubio relinquo. Et cum dicit: Actiones sunt suppositorum debet glosari singularium. Anima enim separata suas habet operationes: et ta mem non est suppositum. et quod in alio pede quaestionis arguebatur: quia sunt duo spirantes: igitur duo spiratores: patuit quod non est simile Ad secundum iam patuit ex primo articulo: quod proprie debet capi pro appropriante: quia pater a se producit: ita quod filius quasi habet vsum: pater proprium. Sic loquitur decreta lis in sexto. Exiit qui seminat de fratribus minoribus qui habent vsusfructus: sed non dominium fructuum.

¶ Ad tertium. Ad ma iorem dico: quod vera est / quando solum agit per aliud. non sic est in proposito: nam vt patuit et mediate et immediate / quamuis diuersimode pater spiritum sanctum producit. Et hoc de quaestione.

¶ Ex ista distinctione conformitur praecedentibus de mente magistri tres eliciuntur conclusiones. Prima est: Non producit prius pater spiritum / nec pleni quam verbum genitum. Dicit conclusio quod pa ter non producit prius aut plenius spir tum sanctum quam filius. Et deducit magister istam conclusionem a principio nostrae distin ctionis / vsque ad illud capitulum: Ex eodem sensu etc.

¶ Secunda conclusio: A patre proprie flamen producitur: sicuti texitut hac sacra serie. Dicit conclusio quod sacri doctores dicunt spirium sanctum proprie proce dere a patre. Istam deducit conculsione: magister ab illo cupitulo: Ex eodem etc. vsque ad illud capitulum: Forte etiam iuxta hanc intelligentiam etc.

¶ Tertia conclusio et her vnigenitum pater ingenitus produr cit spiritum amorem funditus. Dicit comclusio quod pater producit spiritum sanctum: qui est amor per filium. Et istam deducit conclusionem magister ab illo capitulo: Forte etiam iuxta hanc intelligentiam etc. vsque ad finem distinctionis.