Distinctio 34

Distinctio tricesimaquarta in qua docet quae personae sunt legittime ad contrahendum.

CUnc superest ostendere quae personae. sunt legittime ad contrahendum matrimoni Urum etc. Hic signatur. 34. dist. quarti saninarum: quae ita continuatur ad prae cedem. Nam postquam a. 26. dist. inclusiue: vs que ad hanc exclusiue naturam matrimonii primitus est dicta: Nunc in praesenti dist. quis possit matrimonium capere extat res aperta in quo tangitur cansa materialis. Et habet diuidi in tres partes. Inprima perso ne ad matrimonium non omnino illegittime proponuntur. In secunda personae ad matrimonium omnino illegittime apponuntur In tertia horribilia coniugii crimina tan dem exprimuntur. Prima in principio. Secunda dist. 37. ibi. Sunt igitur quidam ordines. Tertia in fine illius dist. His adii. ciendum est de occisoribus suarum coniugum. Primo rursus particula in qua personae ad matrimonium non omnino illegittime proponuntur in tres partes diuiditur. In prima agit de impedimentis matrimonium contrahendum antecedentibus. In secunda agit de impedi mentis post contractum matrimonium superuenientibus. In tertia agit de impedimentis in actu matrimonii incidentibus. Prima in prin cipio. Secunda di. 25. seu immediate sequemti ibi. Hic etiam notandum est quod dominus etc. Ter tia dist. 36. ibi. Nunc de conditione videam an valeat commniugium etc. Rursus prima par ticula quae est praesens distin: in qua agit de in pedimentis matrimonium contrahendum antecedentibus: in tres partes diuiditur. In prima de frigiditate et maleficio. In secunda de infirmitate et furie vicio. In tertia ostendis quantum incestus nocet communiugio. Prima in principio. Secunda ibi. Furiosi quoque dum in amentia sunt. Tertia ibi. De his qui cum duabus sororibus etc. Haec est diuisio praesentis etc.

Questio haec docet quomodo impoten tia ad actum carnalem simpliciter impe diat matrimonium et habetur a scoto in praesenti distinctione. q. vnicadrum maleficiuum frigiditas seu infantia a contra hendo matrimonio impediat. Et arguitur tripliciter quod non.

¶ Primo sic quia si impediret hoc non esset nisi quia contrahendo obligat se ad actum illum: et hoc est. falsum: quia potest contrahere cum voluntate statim intrandi religionem.

¶ Secundo arguitur sic. Senex non est ineptus ad contra pendum matrimonium: ergo maleficium frigiditas aut infantia non impedit. Antecedens patet ex ritu ecclesie: quae talia patitur communiugia. par consequenta: quia simile est impedimentum hic et ibi.

¶ Tertio arguitur specialitur de maleficio maleficium non est perpetuum: igitur non impe dit. Antecedens patet: quia maleficiatus potest per destructionem maleficii curari. Patet consequenta: quia quae ad hoc solum perpetuum impedimentum impedit.

¶ Oppositum tum primo. 33. q. 1. Si per sortiarias: tum secundo extra de frigidis et malefi. c. vltimo. tum tertio ibidem ca. quod sedem. Qui impotentes sunt minime apti ad contrahendum matrimonium reputantur.

¶ In ista quaestione sunt tres articli declarandi Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est terminorum motiuus

¶ Quantum ad primum articu lum ter qua mini sunt. Maleficium frigiditas / infantia

¶ Primus terminus est maleficium n a male seu malum: et facio cis. descendit ex co duobus simplicibus vnum compositum. Est aute sciendum vltra dicta de arte magica. lib. 2. dist. 6. arti. I. est quod scientia magica quasi quodam genus habet sub se tres biarios id est sex species diuidendo maleficium in duas: quae sunt mantica mathesis: ecce primus binarius sor tilegium praestigium. en secundus binarius. maleficium perpetuum: maleficium ad tempus: en tertius binarius: eo modo quo philosophus dicit corruptibile et incorruptibile non sunt in eodem genere. Mantica autem scientia seu ars est ars diuina: et dicitur a manthos quod est diuinatio et vcos quod est scientia. Et haec diuidi habet in tres partes. Aliquando enim et primo fit in elemento subtili: vt in igne et in aere. secundo in elemento grosso: vt in aqua et terra: tertio in eo quod est elementatum vt in cadaueribus mortuorum. In igne dicitur pyromantia: et est scientia diuinitiua in igne et motu eius: vt in candelabro vbi patent ima gines per quas praenosticatur de morte futu ra propinqua vel remota: et dicitur a pir quod est ignis et mantos diuinatio et vcos scientia: quasi scientia diuinitiua in igne. Aerimantia est diuinatio facta in aere aut cor poribus politis et tersis: vel in vnguibus vel ense ex resplendentia in aere: vnde dicta est ab aere. Idromantia est diuinatio facta in motu et cursu aquarum: et dicitur ab vdros quod est aqua. Seomantia est diuinatio facta circa terrena negocia. et dicitur a ge quod est terra etc. Necromancia est diuinatio fa cta quando inuocantur daemones et animae mortuorum ad danda responsa de futuris: quae in ci miteriis exercetur: et maxime in partibus septem trionalibus. Unde isidorus. in. 5. ethimolis. Ne cromantici sunt quorum incantationibus mortui videntur resuscitati respondere: Nicros grece / mors latine. manthos grece: diui natio latine: ad quas suscitandos cadaueribus sanguis adiicitur: nam amare sanguinem di cuntur daemones: ideo quotiens nigromantia fit cruor aquae miscetur: vt per colores moueantur. Secunda species magice est mathesis penultima longa: nam penultima brevi mathematicam designat scientiam: de quo et I0. salberien. carnoten episcopus in secundo sui policraticon metrum ponit. Scire facit mathesis: sed diuinare mathesis. Haec autem fit tripliciter: in horis: in aris: in auibus. In horis dicitur horospicium: et est diuinatio facta per inspectionem horarum et temporum: et di citur ab hora et specio cis quod non est in vsu Aruspicium est diuinatio facta per inspectionem ararum post immolationem in altari sicut so lebant antiquitus. Augurium est diuinatio fa cta in garritu auium. Auspicium est diuinatio facta in volatu auium a dextris et sinistris: ante et retro: ecce primus binarius. Tertia species est sortilegium: et fit per verba et sortes et collectionibus ossium mortuorum et consimi lium quae multipliciter a vetulis exercetur Quarta est praestigium et est illusio humano rum sensuum: et exercetur ab apparitoribus qua de festuca faciunt apparere traben: de praesente quod sit absens: et sic de consimilibus. Et dicitur praestigium: quasi praestringens aciem ocu lorum secundum isido. 6. ethimolis. Auguria primo friges inuenerunt: prestigia mercu rius. en secundus binarius. Quinta species in maleficium perpetuum seu simpliciter. Sexta vero species est maleficium ad tempus: et est e maleficium virtutum ranimalium id est obstupescentia: de qua fascinatione paulus ad galath. di cere videtur. capitulo tertio. Oinsensati gala the quis vos fascinauit veritati non obed re: ante quorum oculos iesus christus pro scriptus est et in vobis crucifixus et de isto maleficio loquitur titulus quaestionis. en terti us ternarius. Et tantum de isto termino male ficium.

¶ Secundus tetminus est frigidi tas. vnde notandum quod haec tria differunt frigor frigus frigiditas. Frigor proprie est febrium: frigus circunstantium: frigiditas complexionis. aut simplicis elementi: sicut dicit Auicem. de humiditate et humore: vnde ex secundo de ge neratione et. 4. metheo. calidum est per se actiuum: sed frigidum per accidens: vnum tamtu aliquando ex viu sicut aliud denominat vnde est illud Quidii in epistolis. Frigidius glacie pectus amantis erat: et hoc est quia illa tria descendunt ab eodem verbo frigeo friges: vnde affert terentius in eunucho sine cerere et bacho friget venus. capitur tamen hic frigiditas vt distincta contra figus et frigorem: et tantum de illo termino frigiditas.

¶ Tertius terminus est infantia quasi non fantia ab in quod est non et for faris. Accipitur lautem tripliciter infantia: vno modo seu primo pro etate vsque ad septenium: aut infra: quia infra il lud trimpus adhuc experiuntur quasi lactis dul cedinem: et de communi adhuc fari nesciunt. vnde. in vi gilia sanctorum innocentum dicitur. Ex ore infan cium et lactentium perfecisti laudem: et debet scribi lactentium per e non a. iuxta illud me tricum. Lacteo lac sugo lacto lac prebeo nato. Secundo modo dicitur infantia vsque ad etatem inclusiue perfecte pueritie quae completur in decimoquarto anno. Et hoc modo de beata agnete beatus dicit Amb. Infantia quidem computabatur in annis: sed erat senectus mentis immensa. et tamen tunc temporis. tredecimum annum etatis ha bebat. fic ei de ea legimus. Tredecimo sue etatis anno mortem perdidit: et vitam inuenit: quia solum vitae dilexit auctorem. Tertio dicitur infantia propter charitatem perfecte eloquem tiae: et isto modo etiam eloquentissimi viri se infan tes proferunt: vnde vir eloquentissimus prudenti us in lib. hyminorum prudenter ad deum dicit: Largire mihi carmen infantissimo: vtinam infantes essemus: de quibus petrus dicit. Sicut modo geniti infantes rationabiles sine dolo lao concupiscite: vt in eo crescatis in salutem: si tamen gustatis quoniam suauis est dominus. Capitur autem in proposito primo modo. Et tantum de. 1. articul Quo ad secundum articulum sunts tres conclusioes Prima de maleficio: secunda de frigiditate tertia de infantia.

¶ Prima conclusio est haec Maleficiati perpetuo nequeunt matrimonium contrahere quod si contrahunt dirimer dum est. Prima pars et secunda probantur ratione doc. sub. ar. 1. praesentis dist. Omnis impotentia simpliciter et perpetua cum scilicet subueniri non potest per naturam vel per artem si praecedat matri monium simpliciter impedit contrahendum: et dirimit post contractum: cuius triplex est ratio ex naturam huius contractus. Prima quia iste contractus est datio potestatis corporum ad talem actum si petatur: sed iste nullam talem potestatemus habet: igitur nihil tale potest dare: ergo nec contrahere. Secundo quia iste obligat se ad actum carnalensi petatur: quod est sibi impossibile: obligatio autem ad impossibile nulla est ex lege diuina igitur lex diuina non approbat talem obliga tionem: ideo nulla est. Tertio quia error circa rem quam quis commutat simpliciter impe dit totum contractum: vt si dem tibi aurum: vt aurum recipiam: et tu non habes aurum: contract est nullus. sed contractus matrimonii bat potesta tem corporis sui commutandi pro alio corpo re: quod credit ad carnalem copulam suffice re: igitur si alter est impotens contractus est nul lus: quia erroneus. Sed primo quaeritur quid si tale maleficium an simpliciter impotentia veniat post ratum et consummatum matrimonium Dicendum quod non dirimit: quia iam hic missus est in possessionem: ideo reucari non potest propter aliquod impedimentum superueniens. Sed secundo quid dicemus si sit matrimonium ratum et non consummatum: et talis impotentia veniat post matrimonium ratum: sed ante matrimonium consummatum an dirimat: quod sic arguitu. 33 q. 1. ca. 1. communiugium confirmatur officio et sequi tur post: antequam confirmetur impossibilitas of ficii soluit vinculum. In contrarium quod non sol uit: quia iam data est potestas: ideo si vsus impedimentum adueniat non debet primam dationem impedire. Doc. sub. in fine primi. arti. in forma sic respondet difficile esset iudicare sine non praecederet ratum: an praecederet consummatum: nisi forte esset ablatio alicuius partis necessariae ad actum illum tempore illo interueniens. Frater vero landulphus soluendo primam quaestionem huic dubio respondet sic in forma credo quod de beat separari. 33. q. 1. Si per sortiarias: et ca. quod autem interrogasti. Sed tertio dubitatur vnde venit huiusmodi maleficium? Dicendum quod a dae mone deo permittente ob demerita maleficiati: aut alia causa: habent enim demiones ali qua pacta cum aliquibus hominibus quas custodiunt non quia veraces sed vt magis decipiant et alios per istos ad se trahant et venerentur quod ma xime ex superbia appetunt: vt si cum mago pa ctimet: quandiu acus haec erit curuata: tandiu hiccum illa non conueniet: da igitur dicet aliquis remedium in auxilio oportuno. Primum remedium est ad deum veraciter recurrere et comfiteri vt maleficium tollatur. 33. q. 1. Si per sortiarias. Secundum remedium est vt comsilium a viris sapientibus et prudentibus petatur: multum enim iuuat petitionis. humilitas: vt quod per se homo non reperit pro humilitate cum aliis inueniat. Tertium si reperiatur id in quo est maleficium destruatur: quia ex pacto daemonis tantum habet durare quantum illud signum et non plus: nec est peccatum hoc facere quinim mo meritorium est destruere opera diaboli: nec in hoc est infidelis: sed fidelis de struens opera eius: cuius eius: daemonis cuius virtute aut astutia fit omne malefi cium. Probatur tum primo autortoritate beati Aug. in multis capitulis quarti libri de tri. Tum secundo autortoritate canonis. 26. q. 5. episcopi vbi dicitur. Episci studeant vt pernitiosam: et a diabolo inuentam sortilegam et magicam artem pe nitus eradicent. Tum tertio causa eadem. q. 2. quae sine. dicitur vanitas magicarum artium ex traditione malorum angelorum inualuit. Ex quo primo infertur quod diabolus non propter defendendam veritatem: sed ad perfectionem inuadendam talia reperit: patet: quia mendarx est et pater mendacii: et vt decipiat est opus eius. 26. quaestione Nec mirum. Et ideo magi nequeunt turbare mentes bonorum qui talia non credunt: sed mentes infidelium et malorum: vt ibidem dicitur. Ex quibus secundo sequitur: quod permittente deo possunt daemones inducere perpetuam frigiditatem: et talia im pedimenta alis non possunt. 29. q. 5. Nec mirum. Sed quare permittit deus: respondeo triplici ratione. Prima vt manifestetur sua glia in recursu ad eum: vt multotiens liberante. Secunda vt boni firmi sint in fide Tertia vt mali qui mendacio credunt per sua desideria seducantur: iuxta illud quod dicitur. Qui in sordibus est sordescat adhuc. Ex quibus tertio sequitur quod tam ars magica quam sortilegia sunt prohibite. 26. q. 5. episcop sunt etiam excommunicandi ibidem. vnde nec ipsi sortilegi nec ipsis consentientes possunt admitti ad testimonium vel actionem. 2. quaest. 5. Quisquis. vnde domint ca¬ stigari carceribus et verberibus: vnde primo ligature characterum in cartis quae portantur ad collum vel quarumcumque rerum non me dicinalium. Secundo obseruatio sternutationum. Tertio superstitio de non calcando limen domus: vel obseruantia dierum aegyptiorum: et talia his similia inter sortilegia computantur. 26. q. 2. illud quod. vbi etiam alia multa exprimuntur. Notantur autem dixi maleficienti perpetuo in conclusione: quia si ad tempus foret maleficium nec impediret matrimoni um contrahendum nec dirimeret contractum. Sed quomodo cognoscetur si est perpetuum aut ad tempus? Dico tria. primo quod maleficium debet triennio probari: extra de frigidis et malefi. littere vestrae. Secundum quod post tres annos possunt separari tali ordine. scilicet co ram episcopo vel eius vicari:o et quod septem propinqui vel septem vicini si propinqui defuerint eligan tur coram quibus iurent bona side quod cum omni diligentia dederit operam carnali copulae: et quod numquam potuerint se cognoscere: et sequitur in glo. ipsi propinqui iurabunt quod credunt eos verum iurasse: argumento capituli quotiens de purgatione canonica. Ista colliguntur extra de frigi. et malefi. Laudabilem ex textu et glo. Tertium si maleficiatus ipsus separationem cognoscat aliam faeminam non propter hoc cogitur redire ad primam. quia maleficiatus circa vnam: non praesumitur circa omnes maleficiatus.

¶ Secunda conclusio Frigiditas et partis ad hoc necessarie mu tilatio et nimia faeminae artatio perpetua ma trimonium impediunt. Ubi primo notandum quod in praesenti conclusione est attendendum triplex impedimentum. scilicet frigiditas quae est quando vir tam frigidius est vt membrum nequeat erige re. Secunda est mutilatio notabilis in mem bro illo. Tertia est artatio tanta in membro mulieris: vt nec consortio viri: nec secundo na tura: nec tertio arte cirurgiae subueniri po test vt cognosatur: et patet quod horum impedimentorum duo sunt in viro vnum et in muliere conueniunt autem haec tria impedimenta cum ma leficio: quia et impediunt contrahendum et dirimunt contractum. In hac igitur quaestione dico tria: et maximae de primo quia iure eodem de aliis aut in toto aut pluribus. Primum quia si frigiditas videtur impedire debet probari per tres annos: et fieri illo modo quo dictum est in prima conclusione de maleficio dicto se cundo. Secundum dictum: si separatus propter frigiditatem: aliam vxorem ducat et cognoscat: cogendus est redire ad primam: quis impe dimentum non fuit perpetuum: de frigi. et malefi. Laudabilem. Tertium dictum: si mulier se parata a viro propter frigiditatem intret reli gionem cessante frigiditate maritus potest eam recipere: si illa velit exire. ibidem. ca. frater nitatis. Dicit tamen frater landulphus quod illud credit intelligi ante professionem. Sed ecce casus: haec mulier tam artum habet mem brum vt ab isto cognosci nequeat: separatur per ecclesiae iudicium: alium accipit virum a quo cognoscitur: an primo viro debeat reddi merito quaeritur. Frater richar. de media villa praesentis dist. arti. 2. q. 2. dicit tria. Pri mum quod talis mulier debet sine coniugio permanere: et capitur debet pro congruum est. Secunda: si a secundo facta est primo viro cognoscibilis debet primo reddi: extra de frigi: et malefi. fraternitatis. Tertium si non est per secundum facta cognoscibilis primo aut non sine graui periculo mulieris non est primo restituenda: et hoc agit membrorum inequalitas: nec est quaerenda in faemina frigiditas quae principaliter passiue se habet licet non ex toto vt in viro. Sed qualiter cognoscetur frigidus per maleficium: aut natu ram. dico per medicos.

¶ Tertia conclusio est haec. Infantia / senex / omnino impotens ad carnis actum impedit matrimonium: et fu ria continua infantiam dimitto ad. 36. dist. de senectute tali probat frater landulphus in praesenti dist. extra de frigi. et malefi. ca. 2. vbi dicitur. Sicut puer non potest contra here: quia non potest debitum reddere: ita omnis omnipotens. glo. hac ratione videtur: quod senex non potest contrahere: intellige de omnino non potentibus. Et frater hugo de nouo ca stro in fine praesentis dist. de sene dicit sic. De sene patet quod si esset omnino impotens non posset contrahere: quando autem contrahit supponitur non impotens. De furia etiam patet: quia in matrimonio exigitur liber consensus quem non habet perpetuo furiosus. Et tantum de secundo articulo. Quo ad tertium articulum sunt tres difficul tates

¶ Prima est: Aliquis alicui morbum caducum habenti ligat in carta papiri ad collum eius illa metra de tribus magis christum ex parte orientis venientibus adorare. Daspar fert myrthiam: thius melcbior: halthiasar aurum. Naec tria qui secun portahit nomina regum goluitur a morho domini virtute caduco Utrum censendus sit sortilegus: hic nil ex me dico: solum narro. Frater rogerus bacho nis in maiori compendio ad C laementem papam quartum dicit. Credo de quodam picardo (quia modo librum non habeo) hic erat caducus: cuius in carta posita sunt haec metra et ligata collo eius: cito curatus est: et lon go tempore sanus stetit. Post eo stante in balneo vt faceret ei verecundiam vxor eius (quae clericum diligebat) abstulit de collo eius cartam: et statim morbo caduco recipitur: reponit ducta penitentia / et curatur. Quid si haec habent hec nomina ex priuilegio sicut vienensis anthonius quod de igne curet: et apollonia aut laurentius de dentibus sicut guilhelmus minaten. post magnum basilium narrat in lib. rationalis diuinorum officiorum: de hoc nomine hyrie aut christe levson: magna sunt sanctorum priuilegia.

¶ Secunda difficultas. Bertha per verba de praesenti ticium sumpsit in maritum: hic bene claustra vxoris ingreditur: sed semen non emittit. quid iuris queritur: quia mulier conquesta est hunc casum accidere: vidi dum in conuentu castri radolphi commanebam / in quadam notabili domicella. Tunc mihi visum est eos non debere separari: quia et illo modo poterat satisfacere vi videtur vxori. Tum secundo: quia non plus ex igitur in iudicio ad plus nisi corporum ostem sio: in quo patet clare corpus vxoris aut claustrum fractum vel non. Tum tertio: quia non exigitur de necessitate proles: vt patet in ste rilibus. Qui dubitant: summum consulant pontificem: hec enim nil asserendo dicta sunt. Aliorum est opinio: quia licet claustra sint inuasa: si non sit semen infra claustra diffusum: non contrahetur affinitas. 35. q. 3. extraordinaria: in textu et glosa: et per consequens non iudicabitur matrimonium consummatum.

¶ Tertia difficultas. Quid horum trium magis impedit matrimonium. Infantia Senectus Furia? Dicendum quod furia: quia nil habet consensus: alia bene vt patet: sed non sufficient capiendo senectutem vt dictum est. Ex quo patet ad quaestionem / quod videlicet maleficium frigiditas / et infantia a contrahendo matrimonio im pediant. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum a dicendum / quod obligat se ad reddendum debitum si petatur infra aliquod tempus detur minatum: sed non immediate: qui autem impedimentum habet perpetuum: non potest se obligare pro quocumque tempore: ideo non est simile de isto et de illo qui vult ingredi religionem vt patet.

¶ Ad secundum dicit scotus. Si senex esset omnino impotens: diceretur quod non potest contrahere matrimonium: licet forte aliqua potest consentire in eum ad cohabitandum: sicut frater et soror: et ita forte multae magis desponsant diuitias quam personas.

¶ Ad tertium iam patet quod non semper potest maleficium curari.

Ex ista dist. sicut de praece. etc

¶ Prima conclusio. nocet frigi ditas ne sit coniugium et maleficium / dicit auo toritas. Dicit conclusio frigiditas et maleficium sepe impediunt matrimonium. Et ponitur a principio dist. vsque ad illud ca. Furiosi quoque dum in amentia sunt etc.

¶ Secunda conclusio. quae sunt in furia / nuptum non faciunt: sed post haec vel alia hoc non inficiunt. Dicit conclusio. quod furia in actu impedit contrahendum matrimonium: sed si post potractum adueniat vel aliud non dirimet. Et ponitur ab illo. c. Furiosi quoque etc. vsque ad illud ca. De his qui in duabus sororibus etc.

¶ Tertia conclusio: malum incestus grauiter punitur et nupti textus hoc inseritur. Dicit conclusio: quod incestus multum punitur: et onnditur quomodo vnus coniugum non debet alium in infirmitate dimittere. Et ponitur ab illo capi. De his etc. vsque ad finem distinctionis.