Distinctio 3

Tertia distinctio declarat quod sit baptismus aliaque enumerat pertinentia ad baptismum.

POst haec videm dum est quid sit baptis mus et que sit forma et quado institutus et cau sa institutiois etc. Hic signatur tertia distin. huius quarti: quae ita habet cotinuari ad precedentem. Nam post quam in praecedenti distin. sacramentorum omnium tpispus quaesitum est et institutio et secundo ad baptismum I0. primum se transtulit inquisi tio. Nunc tertio incipit de quolibet sacramento perscrutantium lucidior indagatio. Et habet diuidi in tres partes principales In prima eorum fit inquisitio: quae quemsibet statum aspiciunt scilicet baptismo / confir matione / eucharistia: et extrema vnctione. In secunda illius fit indagatio quae spirituale gen tes capiunt scilicet sacramentum ordinis. In tertia apparet consideratio quo homines esse in cipiunt scilicet sacramentum matrimonii. Prima in principio. Secunda dist. 24. ibi. Nunc ad considerationem sacre ordinationis. Ter tia dist. 26. ibi. Cum alia sacramenta post peccatum Rursus prima particula in qua eorum sacramentorum fit inquisitio quae quemlibet statum aspiciunt: in tres partes diuiditur. In prima de baptismo sermo aperitur quo ad fidem fit ingressus. In secunda de tribus late textus tangitur: quibus fide fit pro gressus scilicet confirmatio / eucharistia / et preniaIn tertia hinc vnctio extrema sequitur qua tutior fit egressus. prima in principio. secunda incipit dist. 7. ibi. Nunc de sacramento confirmationis etc. tertia distin. 23. ibi Praeter praemissa est et aliud sacramentum. Rursus prima particula in qua de baptis mo sermo aperitur quo ad fidem fit ingressus in tres partes diuiditur. In prima baptismi in se consideratur plenius ratio. In secundarecipientium denotatur status conditio. In tertia dantium illum determinate ve ra proportio. prima in principio. secunda distinctione. 4. Hic dicendum est aliquos sus cipere sacramentum etc. Tertia dist. 5. ibi. Post hoc sciendum est sacramentum baptismi. Rursus prima particula quae est praesens dist. in qua baptismi in se consideratur plenius ratio: in tres partes diuiditur. In prima proponitur baptismatis integritas. In secunda ostenditur instituendi veritas. In tertia concluditur instituti causalitas. prima in principio. secunda ibi. De institutione baptismi quando incepit etc. Tertia ibi. Cau sa vero institutionis etc. Duabus vltimis huius dist. partibus pro duabus sequentibus dimissis lectionibus: Rursus prima pars huius dist. in qua proponitur baptismi integritas: in tres partes diuiditur. In prima fit ostensio ad baptismum quid nam exigitur. In secunda grato studio quid sit verbum in hoc exprimitur. In tertia ex ingenio dubietas surgens eliditur. prima in prin cipio. secunda ibi. Sed quod est illud verbum etc. tertia ibi. Hic quaeritur an baptismus es set verus etc. Et haec est diuisio partis pri me huius praesentis dist. Circa etc.

Questio haec declarat baptismi quantitatem formam et materiam debitam et taguntur tres famosae opiniones quarum doctoris tenet primatu et habetur ab eo per tres questiones. Utrum sacerbaptismus forma debita et materia compleatur: Et arguitur quod non tri plici medio.

¶ Primo sic. Cuiuscumque ha bentis formam: forma est in materia: sed non est sic in sacramento baptismi. igitur etc. Ma ior patet. Forma enim ab informando dicta est: informare autem requirit subiectum quod informet Sed declaratur minor: verba enim qua ponuntur for ma in hoc sacramento nullatenus informant aquam quae ponitur ibi materia.

¶ Secundo ar guitur sic. Id quod non est: nequit habere formam et materiam: sed baptismus non est. igitur etc. Maior patet manifeste: Forma enim et materia solummodo sunt entium. Sed probatur minor: quia si paptismus esset: aut ens realem: aut rationis esset. Primo autem non est ens reale: quod ex eo patet: quia nominat signum ad placitum institutum: sicuti suum genus scilicet sacramtum talia autem fieri videntur opere intellectus. Secundo non extat ens rationis: quia secundum magistrum in litte ra est ablutio exterior: hic autem est ens reale.

¶ Tertio arguitur sic. Si baptismus compleretur in esse suo ex materia et forma: aut hoc esset in esse permanenti aut successiuo: neutrum potest dici. igitur. Maior patet. Omne enim ens aut extat successiuum aut permanens Sed minor declaratur primo quod non in esse permanenti: baptismus enim actum nominat ex ercitum: actus autem exerciti non habent esse permanens: non secundo in esse successiuo: quia baptimatus semper dicitur baptimatus: quod non videtur nisi semper foret in eo baptism sicut forma in eo quod informat.

¶ In oppositum vero arguitur auctoritate magistri in littera: baptismum diffinientis. Baptismus inquit est ablutio exterior: ecce materia: sub forma verborum praescripta: ecce clare materiam et formam.

¶ In ista quaestione sunt tres articli declarandi Primus est terminorum decla Quorum. Mratiuus. Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus.

¶ Quantum ad primum articulum termini sunt: baptismus forma baptisni: et materia baptismi.

¶ Primus igitur termi nus est baptism. Baptimo enim in graeco idem est quod lauo in latino. Unde scribitur Descendebat in vallem bethuliae: et baptima bat se id i. lauabat: et ita baptismus loquen do secundum vim vocabuli: nihil dicit nisi lotio nem: limitatur tamen in proposito ad signandum vnum de septem sacramentis noue legis. primum. scilicet et iauuam aliorum. Dicit enim Dam. in quarto suarum sententiarum baptismum diffiniens: quod est principium spiritualis vitae: sigillum et custodia: et illuminatio mentis. Hunc igitur baptismum doc. subti. in praesenti distin. q. 1. diffiniens dicit. Baptismus est ablutio hominis aliqualiter consentientis facta ab alio simul verba certa cum intentione debita proferem te signans efficaciter ex institutione diuina ablutionem animae a peccato. In qua diffinitione tria tanguntur. Primum est ex parte baptismum suscipientis dum dicitur quod baptismus est ablutio hominis aliqualiter consentientis. Ex quo patet quod non est principaliter ba¬ ptismus aqua seu lauacrum: sicut sentire vi detur doctor deuotus arti. 1. q. 1. sed est ablutio exterior: vel verius relatio in hac ablutione fundata: dum autem dicitur hominis. patet qrod hoc sacramentum angelis non competit vel alteri alicui creature. dum tertio dicitur: aliqualiter consentientis: patet quod coacti nullum pe nitus habentes consensum non recipiunt baptismum: de quo in sequenti distin. Secundum quod tangitur: est ex parte baptismum ministrantis: dum dicitur: facta ab alio simul verba certa cum intentione debita proferente: vbi prae mo innuitur quod nullus potest seipsum baptima re: quia dicitur facta ab alio. Secundo tangitur quod idem debet abluere et proferre verba: si enim vnus ablueret: et alius verba proferret: baptismus non esset. Tertio innuitur aliquid ex parte rationis: dum dicitur cum intem tione debita: vt scilicet adminus credat et intem dat facere quod facit ecclesia: alioquin nullum esset baptisma. Tertium quod tangitur est ex parte psius baptismi: dum dicitur signans efficaci ter ex institutione diuina ablutionem animae a peccato. In hoc quod primo dicitur signans efficaciter differt hoc sacramentum a sacramentis veteris legis: dempta circuncisione: signant enim solum: sed baptismus signat et efficit modo praeexposito in prima distin. huius quarti Dum secundo additur: ex institutione diuina in nuitur: vnde habet efficatiam scilicet ex pacto dei: sed dum tertio concluditur: ablutionem a peccato: signatur finis ad quem est baptismus scilicet ad mumdandum mentem a peccato: et maxime originali: contra quod est institutus: consequenter autem mortale et veniale si inueniat vt in adultis

¶ Secundus terminus est forma baptismi. vbi notandum occurrit: quod triplex baptismi reperitur forma autentica. Prima fuit tempore primitiue ecclestiae dum baptimabant apostoli in nomine christi dicentes. Ego te bapus timo in nomine christi: et hac sunt vsi apostoli: vt tangit doctor deuo. q. 2. arti. 2. instinctu spiritus sancti: quia nomen christi tunc erat in contumelia et vituperio: vt hoc facto eleuare tur: quo facto desinit: vnde creditur quod si quis baptim aret modo in illa forma non esset ba ptismus. Secunda est forma graecorum quae ta lis est. Baptimetur seruus christi in nomine pa tris et filii et spiritus sancti. Sanctus tho. q. 2. addit nomen bapticati: vet scilicet sic dicatur: Baptigetur seruus christi Nicolaus etc. Ratio autem formae huius baptismi ortum habuit: vt innuit doctor subtilis. q. 2. ex illo di cto apostoli: hoc autem dico / quod vnusquisque ve strum dicit: Ego quidem sum paulietc. et ita glo riabantur in baptismatibus / et fiebat schisma: ideo ordinatum fuit quod non in persona baptigantis baptismus fieret / sed in modo optatiuo: vt totum deo interius bapticati referretur. Utrum autem fiat verus baptismus apud eos hac forma? Dicendum quod sic: nisi ecclesia romana reuocauerit: de quo nullum expressum reperitur capitulum. Tertia est for ma latina: que tangitur extra de baptismo et eius effectu. c. Si quis: et est decretalis Alexandri tertii: quae talis est. Ego baptico te in nomine patris et filii et spiritus sancti. In qua for ma exprimitur primo minister / dum dicitur: ego baptigo. Secundo bapticatus / dum dicitur: teTertio is cuius virtute fit baptismus: In nomine patris et filii et spiritus sancti.

¶ Terti us terminus est materia baptismi. scilicet aqua naturalis fluida. Propter primum non fit baptismus in oleo seu vino. Propter secundum non fit baptismus in aqua rolacea / vel alia huiusmodi. Propter tertium non fit baptismus in niue aut glacie. Quare autem fiat in aqua / sanctus Tho. q. 3. tangit tres binarios seu sex rationes. Prima: quia aqua diaphona est et luminosa: et baptismus est principium luminis spiritualis. Secunda: quia habet vim mundatiuam / ita baptis mus. Tertia: quia habet vim refrigeratiuam: sic baptismus contra incentiua peccatorum. Quarta: quia aqua videtur principium animalium: ex. 16. de animalibus: sic baptismus spiritualis vitae. Quinta: aqua in omnibus mundi partibus inuenitur: ideo congruit sacramento necessitatis. Sexta: quia de facili potest haberi: ideo congruit vt patet maxime huic sacramento

¶ Quantum ad secundum arti. sunt tres con clusiones. Prima est de baptismo in se. Sed cunda de forma baptismi. Tertia de ma teria baptismi.

¶ Prima est haec. Baptismi fundamentum in aqua extat tinctio sed formale relatio. Dicit prima pars con clusionis / quod baptismus fundatur in ablutione exteriori. Et secunda dicit / quod formale suum et completiuum est quidam respectus: ita quod baptismus est in praedicamento relationis. Ubi primo notandum / quod de esse baptismi triplex famosa occurrit opinio. Prima dicit / quo sacramentum baptismi est aqua. Et ista videtur opinio Bernardi glosatoris decreti 1. q. 1. vbi dicit / quod cauendum est ne asinus bibat sacramentum: et haec si habeat aliquid verita tis: debet accipi inquantum aqua est remotum fundamentum baptismi: vel ex eo quod in aliquibus ecclesiis reseruatur aqua / aut paschae aut pentecostes / vt inde baptigentur pueri. Unde Hugo de sancto vic. illam remotam ma teriam tangit / diffiniens sacramentum baptismi. Baptismus (inquit) est aqua diluendis crimiuibus / verbo vitae sanctificata.

¶ Se cunda opinio diciti / quod sacramentum baptismi est ipsa intinctio in aqua: et haec magis veritati appropinquat: tangit enim proprium baptismi fundamentum: vt dicit prima pars conclusionis. Et huius opinionis videtur magister in littera: qui dicit / quod baptismus est ablutio exterior sub forma verborum praescripta. Et consonat illi quam dat Augustinus dum diciti / quod baptismus est tinctio in aqua.

¶ Tertia opi nio est eorum qui ponunt proprie esse completi uum baptismi: et hi dicunt quod baptismus (sicut alia sacramenta) formaliter quemdam nominat respectum. Cuius opinionis doc. extat subtilis. q. 1. Ex quo infertur quod prima minus habet ve ritatem: secunda magis: tertia optime conti net ipsam veritatem.

¶ Sed dubium extat: quia dicit philosophus in. 5. physicorum / quod actionis non est actio / nec passionis passio: nec breviter ad adaliquid est motus. Cum igitur ablutio sit actio in abluente / et passio in patiente seu abluto: quomodo potest fundare relationem: Dicendum quod non fundat eam per modum motus seu mutationis realis: sicut intendit ibidem loqui philosophus: sed ex institutione diuina hoc ordinante: vt ad talem actum exteriorem gratiam conferat interius: ideo consurgit hoc pacto re latio ablutionis exteriorum ad huiusmodi gratiam: patet in nummo seu denario: qui sine sui mutatione reali sola principis voluntate valet modo praecium quod prius non valebat. Alia solutio de triplici relatiuorum genere dicta est in. 3. dist. 1.

¶ Secunda conclusio est de forma baptismi: et est haec. Forma baptismi sic in plano habet effectum: vt mutari valeat modo humano. Pro totali quaestione notandum quod tribus binariis seu sex modis potest considerari forma baptismi. Primo eo ordine quo nominatur in iure: et sic habet intel ligi prima conclusionis pars scilicet quod proferendo hanc formam: Ego baptico te in nomine patris et filii et spiritus sancti: super debitam materiam fit baptismus. Unde Augustinus Accedit verbum ad elementum / et fit sacramentum: ita quod neutrum per se / sed ambo simul faciunt. Secundo consideratur ista for ma secundum mutationem apud doctur. deuotum. q. 3. arti. 2. Et hanc vocat doc. subti. q. 2. mu tationem secundum substantiam: et ista consideratio ampliatur ad tria. Primo quod loco vnius nominis seu vocis alia vox penitus idem et eodem modo signans ponatur: sicut si grecus forma nostra in greco. vteretur: sola esset mutatio in voce: eadem quippe esset hic et illic significatio tunc esset baptismus. Sed potest ne latinus vti verbis graecis in bapticando / vel econtra? Di cendum / quod si possit de facto / non tamen de iure: immo peccat mortaliter: quia facit contra praeceptum ecclesiae: forte tamen baptigat. Secundo consideratur vt ponatur verbum omnino disparatum in si gnificato / vt lapis in loco patris: vt si dice retur: Baptigo te in nomine lapidis: certum est quod non esset baptismus. Tertio consideratur vt ponatur vox idem habens fignificatum: tamen sub alio modo significandi: et hoc tripliciter. Pri mo exprimendo personas sub nomine proprietatum: vt si diceretur: Baptico te in nomine genitoris et geniti et spirati: quae exprimunt propri etates suppositorum / non proprie supposita: sicut pater et filius et spiritus sanctus: et tunc non fit baptismus: quia voluit dominus deus pro prie suopositorum exprimi nomina. Secundo exprimendo implicite in nomine collectiuo: vt si quis diceret: Baptico te in nomine trinitatis: non fit baptismus. Aut tertio in effe ctu aliquo / vt in primitiua ecclesia. Ego baptigo te in nomine christi. Christus enim est idem quod vnctus: et ita intelligitur pater vngens filius ipse vnctus / spiritus sanctus ipsa vnctio. Ualuit autem in primitiua ecclesia / ex primo articulo / modo non: quia cessauit causa illius impositi onis formae: ideo cessare et debuit effectus. Tertio principaliter consideratur ista forma ex additione. scilicet in fine vel in principio: et tunc si diminuat / non fit baptismus: vt si diceret quis: Si ego sum episcopus / ego baptigo etc. Si autem non diminuat / fit: vt si quis dicat: Ego baptigo etc. et beatae mariae etc. nisi in tendat quod non esset baptismus / nisi aliud adderet: et tunc nihil faceret. Intentio quippe debet in omnibus attendi. Quarto principaliter consideratur haec forma corrumpendo: et si fiat corruptio ita quod non intelligatur sensus: non fit baptismus. Si autem fiat corruptio per modum balbutientis fit quidem: nisi intentio mala impediat: vt si quis diceret: Ego baptico te in nomine patri et fili et spiritus sancti. Cauendum tamen am plius inquantum sacramentalia verba caeteris praeponderant sermonibus. Quinto principaliter consideratur forma transmutando: et si possit haberi sensus fit baptismus: vt si quis ditat. Ego baptico te in patris nomine et filii et anctispiritus. Si vero non possit de communi haberi non int: vt si dicatur: Patris ego filii baptigo spiritus in nomine sancti. Sexto consideratur principaliter haec forma interponendo: et tunc si verbum sonat in haeresim / aut quod nimia sint verba: non fit baptismus: vt si dicatur: Ego baptigo te in nomine patris maioris et filii mi noris et spiritus sancti amborum serui: non fit. Si autem longa non sit interpositio: vtputa / aut tussis / aut sternutatio / aut vnum verus piritmu modo humano prolatum / tunc fit baptismus :t vt si dicatur. Baptico te in nomine patris omnipotentis. Ex quibus potest patere / quod hoc pronomen ego / non est simpliciter de essentia formae: vnde extra de baptismo et eius effectu. c. si quis: dicit hoc expresse glo. vnde et de conse. dist. 4. retulerunt: dicitur expesse / quod si quis dicit / haptico te: baptigatum est. Et ratio est. Quia teste Prisciano: verbum primae personae suum dat intelligere suppositum: grauiter tantum peccaret qui dimitteret: ex eo por ita ordinauit ecclesia.

¶ Tertia conr clusio est de materia baptismi: et est o haec. Aqua pura / non impura / est baptismus celebrandus. Pro tota hac conclusione notos quod impuritas potest nominare tale quid: vt non fi at mutatio in specie aque: et tunc fit bene baptismus in aqua impura: sicut esset aqua utosa / nisi nimis esset spissa: vt apta non esset ad lauandum: sicut esset de aqua farin ae immixta vel in spongia: quae dum est ibi / baptis mo non est apta: citius emim inficeret quam mum daret. Potest rursus nominare impuritas ali quid quod repugnat aquae speciei: sicut sunt humores: et sic in eis non fit baptismus: aqua igitur pura hoc modo non impura fit baptismus: sicut dicitur in euangsis. Nisi quis renatus fuerit ex aqua et spiritusancto: non potest intrare regnum dei. Et de latere christi secundum doctorum testimonium: non flegma (vt quidamn somniant / sed naturalis aqua exiuit. Ned valet si aqua artificialis habeat aliqua acci dentia communia cum naturali / quod in ea possit fieri baptismus / sicut in naturali: quia habet et propria sibi soli conuenientia. Et licet includat aquam naturalem sicut caetera mixtai non tamen simpliciter: nec potest fieri resolutio in huiusmodi aquam via naturali. Ex quo patet primoquod aqua artificialis non debet dici simpliciter simplicior aqua elementari / cum eam includat. Licet nempe eam penetret: magis fit hoc ratione virtutis quam simplicitatis. Secundo se quitur / quod aqua maris fontium fluminum et pa ludum est conueniens materia huic sacramen to: nisi aliunde impedimentum veniat. Tertio patet quod forsan in brodio potest in casu necessitatis fieri baptismus: quia non videtur species aquae permutata / maxime in principio¬. Quantum ad tertium articulum sunt tres difficultates.

¶ Prima difficul tas. Quis istorum trin baptismatum est prinl cipalior: baptismus flaminis / sanguinis aut fluminis? Dicendum quod respectu donantis dei et recipientis / baptismus flaminis: quia paucis donatus est: vt beatae Mariae sancto Idamni baptistae / et aliquibus aliis. Quo vero ad aureolam baptismus sangut nis: quia meretur vltra praemium essentiale etiam praemium accidentale. Quo vero ad communitatem et ecclesiae vtilitatem / baptismus flumi nis est principalior quia extat et introitus et ianua omnium sacramentorum et vitae spiritualis: et eo bapticatus bapticatur baptismo flaminis / nisi in eo teneat / et disponitur ad baptismum sanguinis / secundum quod in vita proficiet.

¶ Secun da difficultas. Utrum si sacerdos incipe ret super puerum: Ego baptico te in nomine pa tris: et autequam plus posset dicere / aut ipse aut puer moreretur: vtrum puer esset baptitatus? Dicit doc. deuotus. q. 2. arti. 2. quod sic: quia in tali casu sacerdos noster inuisibilis deus supplet / quod mortalis inceparat infirmi tas: sed perficere non potuit.

¶ Tertia dis ficultas. Utrum si quis in necessitate de liciuio bapticaret / esset verum baptisma? Di s cit saict Tho. q. 3. quod sic. Sicut enim in aquis sulphureis seu calidis vere caelebratur baptis mus / sic et hic. Cum solum autem principaliter differat a reliqua aqua in calido et frigido quae non variant speciem: aut si frigidum: adminus non apparet differentia specifica. Ex quo patet ad quaestionem / quod videlicet sacer baptismus / forma debita et materia completur: addita scilicet intentione: et patet qualiter. Tunc ad argumenta

¶ Ad primum dicendum ad maiorem: quod intelligitur de forma proprie sumpta: sic autem non est in proposito. Sed verbum in sacramento dicitur forma per quandam similitudinem. Sicut enim post materiam venit forma vt fiat compositum: et actuatur materia per formam: sic in baptismo prius intelligitur aqua. Secundo intel ligitur venire verbum: et addito verbo elemento fit sacramentum. Non autem est similitudo quod verbum informet aquam / sicut for ma proprie sumpta materiam: ideo argumentumanon procedit.

¶ Ad secundum dicendum ad minorem: quod baptismus est ens reale et rationis diuersis considerationibus. Considerando enim ablutionem exteriorem / in qua proprie fundatur: potest dici ens reale. Con siderando autem suum esse formale: sic dico quod est ens rationis: sicut patuit in corpore quaestionis.

¶ Ad tertium dicendum tam ad maiorem quam ad minorem: quod baptismus quo ad suum esse solum dicit esse successiuum: habet enim solum esse in ablutione exteriori: quae modico durat tempore. Et dum obiicitur quod homo semper dicitur baptigatus / exquo semel bapticatus est: non obuiat. Ita enim exquo semel homo peccauit / semper dicitur peccasse: licet actus peccandi subito transierit: hoc enim est: quia actus transiuit in praeteritum. Et in sexto ethicorum. Agathomo tragicus di cisse inducitur. hoc solo priuatur deus vt in genita non possit facere quae genita sunt. Ex tantum de praesenti. q.

¶ Ex prima autem hac parte tertiae dist. de mente magistri vnica elicitur conclusio talis. Baptismo trinitas debet nominari necnon explicari / vt dicit veritas. Dicit conclusio / quod in baptismo tres personae debent expresse nominari: et patet per istam totam partem.

Secunda pars di. tertiae huius quarti determiat de institutione baptismi. E institutione lbaptismi quando caeperit: q variae sunt estimatio nes etc. Hic signatur secunda pars principalis tertiae distin. quarti sanimnarum: quae ita habet continuari ad partem praecedentem: Nam postquam in praecedem ti parte proposita est baptismi integritas: in praesenti ostenditur institutionis vtilitas. Et habet diuidi haec pars in tres partes principa les. In prima tempus patet baptismi atque istitutio. In secunda palam claret materiae suae conditio. In tertia iam apparet cunctis huius administratio. Prima in principio. Secunda ibi: Celebratur autem hoc sacramentum etc. Ter tia ibi: De immersione vero sic quaeritur etc. Et haec est diuisio huius secundae partis huius ter tiae dist. in generali. Circa quam talis moue tur titulus quaestionis in specialibus.

Questio haec determinat de virtu te baptismi quantum ad materiam et immer sione: et quomodo euacuat circuncisione: et habetur a Sco. li. 4. dis. 3. q. vltima.

N baptismi in aqua immersio / pro aeterno circum cisionis euacuatio censeatur: Et arguitur quod non / triplici medio.

¶ Primo sic. Nullus inferior habet potestatem reuocandi legem superioris. Sed circuncisio fuit a domino Abraae praecepta / et in lege roborata: nec eius dem reucatio in nouo inuenitur testamento: igitur adhuc durabit. Maior patet ex eo. Inferioris est obedire / sicut superioris praeci pere. Ceterum si par in parem auctoritate non habet / a fortiori nec inferior in superiorem. Sed mi nor probatur ex Sen. 17. et in multis aliis lo cis / vbi praecipitur: quod autem non inuenitur reucata in biblia a christo / patet legenti bibliae textum.

¶ Secundo arguitur. Nullus implens legem / eam euacuat: sed christus legen impleuiti igitur non euacuauit circumcisionem / quae erat prin cipalius sacramentum illius legis. Maior pa tet ex vi terminorum. Cuacuare enim idem dicit quod destruere: implere autem idem quod ad perfectum ducere. Sed minor probatur ex textu euangelico. Non veni legem soluere / sed adimplere.

¶ Tertio arguitur sic. Uita christi tota fu it nobis exemplaris: sed christus fuit circuncisus: et tanen postmodum bapticatus: ergo et modo post sumptum baptismum / vel simul cum sumpto baptismo concurrit circuncisio. Maior patet ex eo quod tam verbis quam factis nos docuit christus: vt in dialogo dicit Orego. Omnis christi actio nostra est instructio. Minor patet tam ex Luca quam ex caeteris euangelistis.

¶ In oppositum vero arguitur auctoritate Pauli apostoli di. Ego paulus dico vobis: si circuncidamini: christus nihil vobis proderit. Nul la autem huius dicti ratio videtur nisi propter baptismum: qui idem peccatum originale aspicit quod aspiciebat circuncisio.

¶ In ista quaestione sunt etc. Prmius est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus Quo ad primii articulum termini sun Baptismus / immersio / et aeternum.

¶ Prim igitur terminus est baptismus. Unde vltra praecedenti dist. de baptismo dicta: Nota quod baptismus secundum Diony. ca. 2. ecclesiasticae hierar. in prin. Est principium sanctissimorum mandatorum sacrae actionis ad aliorum diuinorum eloquiorum / et sacrarum actionum susceptiuam oportunitatem: formans animales nostros habitus / ad supercelestis quietis anagogem nostrum iter faciens. In qua diffinitione tria tanguntur. Primo ordo baptismi ad alia sacramenta / dum dicitur: quod est principium sanctissimo rum mandatorum dei. Unde et ibidem dicit Diony. quod est sacrae et diuinissimae nostrae regenerationis traditio. In eo siquidem spirituali ter viuere incipimus. Secundo tangitur qua liter baptismo dirigimur in vita actiuai dum dicitur: ad sacrarum actionum etc. formans nostros animales habitus. In baptismo siquidem in anima fides imprimitur: quae innuit no stris in mentibus humilitatem / caeteraque iesu opera: ex quibus ad bene operari disponi mur. Capitur enim animalis habitus pro habitu animae in directionem ad opus bonum: et maxime respectu proximi. Tertio tangitur qualitur dirigimur ex baptismo ad vitam contemplatiuam / dum sequitur: ad supercelestis quietis anagogen nostrum iter faciens. Contemplatio quippe no stra in quiete supercelesti perficitur. Anagogen enim idem quod ductio ad superius: ab ana quod est sursum / et gogos ductio quasi ad superna ductio vt baptismus sit primo principium essendi in vita spirituali: secundo medium proficiendi in vita actiua: tertio ductio quiescendi in vita contemplatiua.

¶ Secundus termi nus est immersio: ab in et mergo gis. Unde noto quod ista tria differunt: immersio / aspersio et ablutio. Immersio enim est quando aliquis in aliquo penitus superatur: sicut de pec catore dum in profundum venit peccatorum: dicimus eum immersum in peccatis: ita puer in baptismo immergi dicitur / dum totus aqua tingitur / aut partes principales / vel maxime ca put / vel adminus pars anterior. Aspersio vero dicitur / dum aqua hominem aspersum tangit / et maxime in capite: et sic (vt in actibus apostolorum legimus) in primitiua ecclesia bapticabant apostoli. Ablutio vero est commune quidtam aspersioni quam immersioni: ideo dum diffiniebat/ hac in distinctione magister) baptis. mum: non dicit: baptismus est aut aspersioaut immersio sed vtrumquam comprehendens di cit: baptismus est ablutio.

¶ Tertius ter minus est aeternum. De quo libro. 1. dis. 9. et. 31. Unde notat doctor deuotus / parte 2. praesentis distin. arti. 3. q. 1. quod aeternum dicitur tripliciter. Primo modo dicitur aeternum du ratione: quia caret principio et fine: sicut deus. Unde dicitur: Qui viuit in aeternum creauit omnia simul. Aut quantum ad priva tionem termini / ad quem solum: sicut illud pro phete. Statuit ea in aeternum et in seculum saeculi. Secundo principaliter dicitur aeternum quamtum ad finis indeterminationem: et hoc vel quia non ita fit semel / quin oporteat fieri pluries: sicut extat ilud poeticum: Seruiet aeterno qui peruo nesciet vti. Aut quia non determinatur terminus: et sic dicitur sacerdotium aaron in aeternum: quia non determinauit deus quando cessaret. Tertio principaliter dicitur aeternum ratione significationis: quia scilicet significat aeternum: et hoc modo circuncisio data est in fedus aeternum: quia vitam caelicam significabat: vbi nulla funditus erit superfluitas. Quantum ad secundum articulum sunt tres conclusiones. Prima est de aqua baptismi. Secunda conclusio est de immersione in aqua in sacramento baptismi. Tertia de circuncifione euacuata per huiusmodi baptismum.

¶ Pri ma est haec. Baptigatus a ioamne christus nullam vim de nouo aquis inhaerentem tribu it. Probatur. Si data est huiusmodi vis aquis: quaero quomodo: Si dicatur quod tactu mundissimae carnis suae: sequeretur quod si bapticans mergeret aliquem in aqua: dato quod nulla verba proferret / esset baptismus. Sed dicet aliquis / quod simul est in aqua et verbo illa virtus. Contra: quia impossibile est vnam formam absolutam / sicuti es set illa virtus subiectiue: fore in duobus subie ctis disparatis: sicut sunt aqua et verbum. Cae terum si solus fecit tactus suae carnis / cum pluries aquas tetigerit: vt dum puer lauabatur: aut ipsemet suas abluebat manus pluries illam tribuit virtutem. Rursus si tactus solus aquas sanctificauit / eis illam donans virtutem: sequitur quod aquae quas non tetigit: illam non habent: et per consequens in solis iordanis aquis esset baptisma caelebrandum. Si dicatur quod talis virtus deriuatur ad caeteras aquis: hoc nihil est: quia deriuatio in talibus sola continuitate fit: multae autem sunt aquae quae non sunt continuae aquis iordanis: et per consequens non omnis aqua naturalis pura esset baptismi congrua sacramento: cuius oppositum superiori habitum est. dist. Ultimo de ista vi quaero: aut est de bonis maximis: et tunc esset aut charitas aut fides aut qualibet alia virtus: quod nullus ponit. Aut secundo de bonis mediis: et tunc aeque nobilis esset sicut animae suba: quod non est verum. Aut de bonis mimis: et tunc videtur quod non influat in animam. Ex quo clare relinquitur quod non est talis vis in aquis requirenda. Sed quod in aqua cum verbo fi at baptismus: hoc habet ex pacto diuino. Uoluit enim deus et nobiscum fedus pepigiti quod in tali elemento debite applicato bapti tando per gratiam assisteret / nisi obex nostri ex parte proueniret post baptismum suum in ior danis alueo. Datur exemplum. Sicut si rex di ceret: volo quod meae litterae scriptae in perga me no tale habeant robur et ipsemet prius scriberet: talis quippe virtus in litteris non esseti sed sola principis ordinatio sic in proposito. Et si dicatur: Quia glo. super illo ver bo: Bapticato Iesu: dicit. Dominus baptiga tus est / non mundari indigens: sed tactu mum dae carnis suae aquas mundans / vt vim ab luendi habeant. Et de conse. dist. 4. Nun quam aque baptismi purgare credentium pec cata potuissent / nisi cotactu dominici corporis sanctificatae fuissent. Dicendum quod ista sanctificatio nihil aliud intelligitur penitus nisi ordinatio praedicta a christo.

¶ Secunda con clusio est de immersione in aqua: et est haec. Nec trina immersio / nec sola aspersio de es sentia baptismi debet iudicari. Dicit pri ma pars conclusionis: quod trina immersio non est de essentia sacramenti: vt scilicet si quis non immergat ter puerum / non sit puer bapticatus. Probatur de conse. dist. 4. ex concilio toletano. Propter vitandi schismatis scandalum / vt haeretici dogmatis vsum: simplam tene amus baptismi immersionem. Ubi primo no tandum / quod non intelligit simpliciter auctoritas quod sit haereticum ter puerum immergere: cum hoc sa crosancta mater ecclesia (quae omnium materest ecclesiarum) ex vsu habeat / quod scilicet ter in ba pticando immergit: sed intelligitur quod in aliqua ecclesia primo erat vsus solum selur immer gendi: et postmodum haeretici voluerunt adducere / vt in eadem ecclesia trina fieret im mersio: tunc dicit concilium quod non est facier dum. In talibus enim obseruanda est valde regula sancti Ambrosii bona donata Augustino. Ad quamcumque veneris ecclesiam conforma te illi: vnde vbi trina est immersio / si gnat triduum sepulture domini. Consepulti enim sumus christo per baptismum: vbi autem vnica / si gnat passionem christi: merito cuius habuit virtutem baptismus. Ex quo clare innuitur / qo illa Hiero. super epistolam ad Phil. aucto ritas: habet secundum morem ecclesie in qua erat / intelligi. scilicet per patrem et filium et spiritum sanctum baptigamur: et ter immergimur: vt trinitatis vnum appareat sacramentum: sicuti illa de consedist. 4. vbi Pelagius gaudentio scribit episcopo. Quangelicum praeceptum nos admonet in nomine trinitatis per trinam immersionem sanctum baptis ma cuilibet tribuere. Nominatio quippe trium personarum est de essentia sacramenti / sed trina immersio de consuetudine varia ecclesiarum: quae non est immutanda a quolibet / exquo sel est habita: vnde propter huiusmodi causam dicit canon de conse. di. 4. Si quis praesbyter aut episcopus non trinam immersionem vnius ministerii celebrat etc. deponatur: secundum quod sepius dictum est / in casum scilicet secundum morem ecclesiae in quae refidet. Sed dicit secunda pars conclusionis / quod nec sola aspersio est de essentia huius sacramenti. Patet clare: quia aliquae ecclesiae totum immergunt puerum: et fignificat christum totum passum pro nobis: aliquae totum corpus vsque ad caput aliquae caput solum: aliquae partem anteriorem capitis: non dubium quod est puer baptigatus: quia in facie omnes vigent sensus huani: ideo merito bapticari dicitur totus homo / quando ibi bapticatur: et ita sola aspersio non est de essentiam huius sacramenti. Sed probatur quod aspersio etiam sufficeret: quia apostoli vna die bapticauerunt tria milia hominum: quod fieri nequiuisset immergendo: et per consequens solum fuit aspergendo. Et si dicatur / quod aliud est de nobis aliud de apostolis: contra etiam in nobis videtur. Unde enim Laurentius sanctum Romanum bapticauit: allatus est sibi solus vrceus aquae: non dubium quod non potuit ibi fieri immersio. Patet etiam ad sensum. Si puer grauiter esset infirmus: et de morte dubitaretur si immergatur: non dubium quan aspersione posset in illo casu bapticari. Semper tamen homo ad suae ecclesiae antiquum morem aspicere debet.

¶ Tertia conclusio est de circum cisione euacuata per baptismum: et haec est. Necdum mortuam / sed in aeternum mortiferam circuncisionem christi baptismus euacuat: vbi primo notandum occurrit / quod in hac conclu sione primitus duo egregii ecclesiae doctores Hiero. et Augustinus dissentire noscuntur: vt suis adinuicem liouido patet epistolis. Sed quia in hoc facto communiter doctores vtputa sanctus Tho. parte. 2. praesentis dist. arti. 3. q. 2. Et doctor sub. q. 4. praesentis dif. tenent cum beato Augstin. et dimittunt b. Hiero. Ideo breviter noto eum triplicem conside rari statum / tam circuncisionis quam aliorum legalium. Primus enim status fuit ab aduentu christi vsque ad mortem et passionem eius: et in hoc sta tu fuerunt legalia infirmata / non mortua: vnde et circuncisio tempore illo delebat originale. Secundum tempus seu status fuit a passione christi vsque ad tempus in quo promulga tus est christi baptismus / quando dici potuit: In omnem terram exiuit sonus eorum. Et in hoc statu legalia fuerunt mortua / non solum infir ma: ita quod iam circuncisio non delebat originale: erat tamen licita iudaeis maxime: sicut patet in Paulo: quae in isto tempore medio circuncidit timotheum: et purificauit se secundum legem. Erat enim mater synagoga cum bonore ad sepul chrum deportanda: non sicut idolatria / quae subito euacuari debuit sicut penitus ma la. Tertius autem status est post euangelii multiplicationem: et in hoc statu necdum infirma vt in primo statu: necdum mortua vt in secundo: sed mortifera censeatur velut vene num. Cuacuata quippe extant figurata / dum tam plene intrauit veritas lex rigoris amo tis lege superueniente. Ideo merito dicit Paulus. Translato sacerdotio necesse est vt legis translatio fiat. Christus enim dominus noster / et sacerdos et hostia: qui sub specis panis et vini corpus et sanguinem suum fidelibus sumendum reliquit: vt declarabit cra stina solennitas tanti festi de corpore eius: sacerdotium aaronicum permutauit / in quo erat circuncisio. Et si quaeratur: vtrum post baptis. mi institutionem ante mortem christi esset ad salutem circuncisio necessaria? Dicit sanct Tho. q. predicta quod sic. Obiicit tamen clarissi me doc. subti. Ponatur quod aliquis iudeus sciens baptismi institutionem ante mortem christi: quia discipuli bapticabant ante mortem eius: non dubium quin erat efficax: licemt aliqualiter in merito passionis future bapticasset suum pu erum ante octauum dicit in qua fiebat circuncisio. Certum est quod fuisset ab originali mun datus: non igitur postmodum erat necessa ria circuncisio. Quantum ad tertium articulum sunt tres difficultates.

¶ Prima. Unde fu it proprie institutus baptismus christi? Dicit doc. deuo. arti. 1. q. I. huius praesentis di. quod primo inuenitur baptismi insinuatio secundo baptismi institutio: tertio baptismi confir¬ matio. Insinuatio baptismi fuit et facto et verbo: facto / quando fuit christus bapticatus / insinuans nos esse bapticandos: verbo quando Nicodemo dixit. Nisi quis renatus fue rit ex aqua et spiritusancto etc. Institutio au tem fuit facto / quando christus venit in udaeam: et ha ptigabat: verbo / quando misit discipulos praedicare: et vt creditur) bapticare: et hoc innuit magister. Confirmatio autem baptismi fuit facto: quando non solum sanguis / sed aqua exiuit de latere eius. Uerbo / quando post resurrectionem suam eos misit / dicens: Ite do cete omnes gentes baptigantes eos etc.

¶ Secunda difficultas. Unde fit trina immersio: quomodo debent proferri verba? Dico sic: Ego baptico te in nomine patris: et proferemdo patris fiat prima immersio proferendo filii / secunda: proferendo spiritus sancti / tertia.

¶ Ter tia difficultas: de illo verbo quod dicit paulus de Petro / de cessatione istorum le galium. In facien ei restiti: quia reprehensibilis erat. Comedebat enim petrus in antiochia cibos gentilium cum gentibus: et in aduentu iudeorum segregauit se prae timore a cibis gem tilium: vtrum peccauit Petrus? Dicendum quod sic / peccato veniali: quia cum esset basis et fundamentum ecclesiae: non debebat timere repiceo hendi in eo quod non erat reprehensibile. scilicet come dere cibos gentilium: exquo lex iam non obligabat: ideo merito ab alia columna ecclesiae Paulo fuit reprehensus in eo quod reprehensibile erat. Ex hoc patet ad quaestionem / quod vi delicet baptismi in aqua mersio / pro aeterno scilicet post euangelii sufficientem manifestationem circuncisionis euacuat.

¶ Ad primum at gu. dicendum ad minorem: quod consilio sanctispiritus fuit reucata: vt satis innuitur extra de baptismo et eius effectu. c. Maiores: vbi dominus Innocentius dicit. Absit vt in illam dam natam haeresim incidamus / quae perperam af firmabat legem cum euangelioet circuncisionem cum baptismo seruandam. Certum est autem quod ecclesia non diceret hoc esse haereticum / ni si reuelatione sanctis piritus praeuia. Sunt etiam tam in libro Actuum quam in Pauli dictis: plu ra verba quae satis hanc ostendunt reuca tionem.

¶ Ad secundum dicendum ad maiorem / quod aliquid impleri potest intelligi tripliciter. Primo ipso manente duci ad perfectius: hoc modo impleta sunt moralia: quae manent etiam in lege christi: tamen perfectius: vt patet in euangelis. vbi necdum opus / sed voluntas probi betur: quod non in lege / nisi in duobus manda tis. Secundo aliquid impletur: dum quod figurabat aduenit: licet ipsum euacuetur. Hoc modo implentur legis cerimonialia: quia aduenit verius tas in noua lege quam figurabant. Tertio aliquid impletur / dum effectus quem intendit effi citur. Hoc modo iudicialia implentur: erant enim in lege ad pacem seruandam: quo maxime in nouo debet vigere testamento.

¶ Ad tertium dicendum ad maiorem / quod vita christi ita fuit ex emplaris: vt de quolibet eius opere in admirationem et stuporem conuertamur et amorem: non quod omnia facere debeamus. Discite inquit vt humiles sitis et mites corde. Ecce in qua imitatio: non super aquas siccis pedibus am bulare. Ecce vnde admiratio. Ita in pro posito: circuncisio in christo opus fuit: non quidem immitationis / sed amirationis et dis pensationis: vt filius dei iam a principio pro nobis sanguinem vellet effundere: qui vlti modo pro nobis in cruce se totum contulit. Et tam tum de praesenti quaestione.

¶ Ex hac autem secunda parte huius tertiae distin. de mente magistri vnica sicut de praecedenti parte elicitur con clusio talis. Non est ordinata trina immersio sed euacuata est circuncisio. Dicit conclusio quod non est de essentia baptismi instituti quod fiat trina immersio sed bene verum est quod baptis mus circuncisionem euacuat. Et ponitur per totam hanc secundam partem etc.

Tertia pars huius tertiae dist. innuit de causalitate huius institutionis. Ausa vero in stitutionis baptismi est innouatio metis: vt ho qui etc. Hic signa tur tertia pars principalis huius tertiae dist. quarti sententiarum: qui ita habet continuari ad praecedentem: Nam poss quam in prima parte proposita est baptismi in tegritas: et in secunda ostensa est eius instituntionis veracitas: Nunc vltima in hac parte concluditur baptismi causalitas. Es habet haec pars tertia in tres diuidi partes principales. In prima causa tangitur institutionis. In secunda vis exprimitur dubitationis. In tertia palam seritur lux solutionis. Prima in principio. Secunda ibi: Sed quaeritur vtrum baptismus. Tertia ibi: Dicimus nec circuncisio etc. Et haec est etc. Circa quam quia causa institutionis baptismi est innouatio mentis per gratiam / ad quam in baptismo dispo nit character: ideo de charactere talis mouetur in speciali titulus quaestionis / videliceti

¶Questio haec declarat de charactae ris impssione / atque permanetia eiusde N baptismi sa N cramentum characteris sit inde lebilis impressiuum: Et arguitur quod non triplici medio.

¶ Primo sic. Sicut circuncisio se habuit in antiqua lege / ita in noua baptismus: sed in antiqua lege circuncisio non impressit characterem: ergo nec in noua baptismus Maior patet: quia tam circuncisio quam baptismu aspiciebant peccatum originale: et ita eis idem competebat effectus seu consimilis. Sed minor declaratur. Si enim circumcisio characterem imprime bat: tunc circuncisus non fuisset bapticandus: quod est falsum. Patet assumptum: quia tunc cum etiam baptismus characterem impremeret: fuissent in eodem subiecto duo accidentia eiusdem rationis quod communis opinio negat.

¶ Secundo arg. sic. Nobilior extat et fides et charitas. quam sit baptismus: sed nec fides nec charitas impres munt characterem: ergo nec baptismus. Ma ior patem ex eo quod baptismus loquendo formalitur nominat ablutionem exteriorem in ordine / aut ad fidem / aut ad charitatem. Fides autem et cha ritas virtutes sunt mentis et animae: et ita de maxi mis bonis. Sed probatur minor: Tum quia etiam in statu legis naturae ante ordinatam circuncisio nem fuisset charactur / sicut fides et charitas: quod non conceditur. Tum quia fides sufficienter distin guit fidelem ab infideli sine charactere: ita dicatur de charitate.

¶ Tertio arg. sic probando quod charactur sit delebilis. Nullum accemens per acceiments inhaerens subiecto est indelebile: sed cha ractur si insit in anima est accens per acciens: igitur etc. Maior patet ex eo / quod tale accidens ortum non habet ex principiis subiecti: et ita non necessario inest: sed potest adesse vel ab¬ esse. Sed probatur minor: patet enim primo quod non est substantia: quia aduenit post esse completum Rursus patet quod non est acciesens per se inherens cum sit anima aliquando caracterem non habens.

¶ In opu positum arguitur primo quod sit caracter in baptis mo impressus auctoritate diuini dyoni. 3. ca. ecclesiastice hierarchiae. Et Dam. li. 4. sminarum suarum: ca. 1. innuentium in baptismo imprimi caracterem: quod autem sit indelebilis pa tet ex communi nrorum doc. opinione et sententia.

¶ In ista quaestione sunt tres articli declarandi Primus est terminorum decla Quorum Mratiuus. Secundus est quaestionis responsiuus.

¶ Tertius est dubiorum motiuus.

¶ Quatum ad primum articu lum ter mini sunt caracter: impressio: et indelebilis.

¶ Primus igitur terminus est caracter vbi primo notandum occurrit: quod caracter est di ctio greca: significans figuram in latio: Unde vbi nos habemus. Qui cum sit figura substan tiaeeius: primo habet grecus: qui cum sit caracter substantiae eius. Potest autem sumi caracter tribus modis. Primo modo sumitur caracter pro qualibet nota exteriori: mentem in aliud venire fa ciens: et hoc modo litterae dicuntur caracteres: si cut loquitur hieronymus in prologo galeato: quod sermo hebraicus et caldaicus soel drinti caracteribus id est signis et notis: etiam hoc mod dicuntur in arte magica caracteres quedam linearum protractiones. Secundo modo sumitur caracter pro quolibet quod distinguit: siue sit interius: seu sit exterius: hoc modo magister. 6. dist. huius: vocat baptismum caracterem: quia in eo baptimatus a non baptimato distinguitur: hoc etiam modo in apocals. legimus bestiae caraterem in pec catorum fronte infixum id est peccatum. Tertio modo principaliter dicitur caracter quoddam men ti impressum indelebiliter in sacramentis non iterabilibus quae sunt tria. baptismus: or do et confirmatio: vt patebit: et sic capitur in titulo quaestionis: quem sic diffiniunt ex secundo ecclesiastice hierarchiae beati dyonisii. Caracter est signum sanctum: communionis fidei: et sa cre ordinationis accedenti datum a hierarcha Dum dicitur: signum sanctum: tangitur genus caracteris: caracter enim est signum et signatum: dicitur signur respectu gratiae quam signat: dicitur signatum respe ctu exterioris signi sensibilis quo signatur: dicitur vero signum sanctum: quia ad sanctitatem disponit. In reliquis autem huius diffinitionis. particulis. 3. tanguntur caracteres. Primo tangitur caracter baptismalis: dum dicitur communionis fidei: quia sicut fides est ianua et fun damentum virtutum: ita baptismus sacrorum. Secundo tangitur caracter ordinis dum dicitur: et sacrae ordinationis: dicitur autem sacra ordinatio: quia et sacros efficit alios ordinando: et sa cra in se est et permanet. Tertio tangitur caracter confirmationis dum dicitur: accedenti datum alhierarcha. solus enim hierarcha debet secundum iura confirmare id est episcopus vnde dicitur a ier quod est sacrum et archos princeps: quasi sacer principatus. Est autem alia caracteris dif finitio magistralis: quae talis est. Caracter est distinctio a caractere aeterno id est filio dei impressa animae rationali secundum immaginem consignans trinitatem creatam trinitati vel recream ti distinguens a non consignatis secundum statum fi dei.

¶ Secuudus termiuus est impressio ab in et permo mis. prissu essu. Unde noto quod ista tria in proposito differunt. repressio expressio et inpraessio. Repressio dicitur quando forma vel aliud aliquid prius latens et post apparens inde abscon ditur sicut si rubedo vultus reprimeretur in corpore. Expressio vero dicitur quando id quod intus latet extra deducitur: quasi extra praemens: quomodo dixerunt platoni ci de scientia nostra quae a principio erat nobis indita: sed latebat quousque per studii exercitium impedimenta remouerentur: et tunc apparebat sicuti apparet in ferro re mota rubigine apparet decor ferri. Impressio vero dicitur quando aliquid in sub iecto ponitur quasi intus pressio: ideo ca racter nec dicitur in nobis repressus aut expressus: quia non habet ortum a naturae prin cipiis: sed potius dicitur impressus a domino deo.

¶ Tertius terminus est indelebilis: vnde quo ad nunc caracteris indelebilitas potest ad tria comparari. Primo ad poten tiam creatam: et tunc simpliciter est indelebilis: quia nulla creata potentia eum potest de lere cum contrarium non habeat: nec demeri to perdatur: sicut charitas: aut obliuione sicut scientia: et in subiecto sit incorruptibili anima scilicet quae eius non est causa. Secundo comparatur ad potentiam dei ordinatam hoc etiam modo est indelebilis. quia ita de us ordinauit: vt in tribus praedictis sacra mentis praeintelligatur caracter ipsi gratiae. Tertio comparatur ad potentiam dei abso lutam: et tunc est simpliciter delebilis poten tia enim dei quae ipsum in esse posuit: potest ipsum simpliciter destruere.

¶ Quo ad secundum articulum sunt tres conclusiones. Prima est de essentia caracteris. Secunda est de subiecto caracteris. Tertia de indelebilitate ipsius.

¶ Prima igitur est haec. Caracter ens extat positiuum: et in prima specie reponitur qualitatis. Dicit prima pars conclusionis: quod caracter est ens positiuum. Probatur illud medio docto. sub ti. in. 6. dist. huius quarti arti. 4. q. 2. Illud enim sciendum est de sacramentis ecclesiae quod romana sentit ecclesia: sicut patet extra de hereticis. capitulo ad abolendam. Romana autem ecclesia videtur innuere caracterem imprimi in sacramento baptismi: vt potest patere ex decretali Innoc. tertii. extra de baptismo et eius effectu. c. maiores. Qui ficte accedit ad baptismum caracterem accipit christianitatis impressum. Et ibidem in fine. Tunc caracterem sacramentalis imprimit operatio cum obicem voluntatis contrariae non inuenit obsistentem. Congru entia vero vt ponatur in anima caracter talis est. Congruum enim est: vt vnus in curia domini nouiter intromissus: signum habeat distinctionis tam interius quam exterius: et maxime in lege noua: vt cognoscatur ouis christi consignata: vnde et caracteris inter omnia officia caetera distinctio ponitur. Sunt enim eius tria principaliter officia ad quae caete ra reducuntur. Primo enim est signum assimilatiuum ei scilicet de cuius familia est: et ex hoc sequitur quod est siguum distinctiuum: quia quod assimilat vni distinguit a suo opposito. Se cundo est signum rememoratiuum assumpti sacramenti illius de cuius est familia: et ex hoc sequitur quod est signum obligatiuum. Magna quippe est alicui facta gratia dum in familiarem alicuius domini eligitur: quanto magis respectu dei. Tertio est signum dispositiuum ad gratiam: non quidem ex parte dei: qui sine tali dispositione praeuia potest in anima causare gratiam: sed ex parte su scipientis: et in hoc apparet maxima dei bonitas qui etiam malis actu hominibus confert dona sua: sicut patet in ficte accedente qui praedictum recipit caracterem: vnde et clare relinquitur quod licet ea quae de caractere diuinus dicit dyonisius in ecclesiastica hierarchia. Damascenus in suo primo senten tiarum et in diuersis suis opusculis de baptismo. Aug. contra donatistas de baptis mo paruulorum de vnico baptismo: et super Iohannem possint exponi de caractere: id est ablutione exteriori: tamen ex quo mater ecclesia tenet caracterem esse: tenendum est: erit enim in decorem bonorum et opprobrium peccatorum qui sanguinem et legem christi quam semel acceperunt contempserunt. Sed dicit secunda pars conclusionis: quod caracter est in prima specie qualitatis. Probatur. Cui conuenit ratio prime speciei quali tatis id in ea ponitur huiusmodi est caracter habi tus enim est qualitas de difficili mobilis: sic est caractur: non enim sola est relatio. Rursus non est respectus intrinsecus adueniens non tandem quantitas: licet enim figurate dicatur locutio me thaphorica est: vnde relinquitur quod sit qualitas est autem de difficili mobilis: quia est indelebilis vt patebit in tertia conclusione. Nec obuiat quod est dispositio: eadem quippe qualitas varie con siderata est dispositio et habitus non tamen accipiendo dispositionem vt habet opponi contra ha bitum: vt scilicet est qualitas de facili mobilis: sed vt est via ad aliud: patet clare. noticia enim principiorum dicitur habitus principiorum: est tamen via ad noticiam conclusionum: sic in proposito. Ex quo patet quod melius dicere videtur doctor deuotus. qui parte prima. 6. dist. huius quarti. q. i. ponit caracterem in prima specie qualitatis: quam sanctus tho. qui arti. 1. q. 1. 4. dist. istius quarti ipsum ponit in secunda specie qualitatis: vt supernaturalis potentia: patet in simili. In eadem quippe specie qualitatis est charitas quae est virtus supernaturalis scilicet in prima specie in qua est et virtus acquisita vt iu sticia. Non tamen dico quod opinio sit falsa: quia doc. sub. arti. 4. 6. di. huius. 4. q. 3. ponit de caractere. 3. opiniones: et quamlibet reddit satis probabilem. Prima est quod caracter sit solum respectus extrinsecus adueniens. Secunda quod sit in prima specie qualitatis. Tertia quod sit in secunda

¶ Secunda conclo est de subiecto caracteris et est haec. Non in animae essentia sed in voluntate caracter collocatur subiectiue. Pro batur tota conclusio hoc medio. In eo subiecti ue habet caracter locari in qua et id ad quod di ponit. patet de communi cursu. dispositio et habitus sunt in eodem subiecto: maxime in spiritualibus: vt patet in dispositione ad virtutem et virtute: et in praeambulis ad scientiam et scientia. Caractur autem ponitur dispositio ad gratiam: gratia autemtum sit idem quod charitas extat subiectiue in ipsa vo luntate: ex dictis in secundo dist. 26. Confirmatur: caracter enim est signum obligatiuum: vt patuit praecedenti conclusione: obligatio autem maxime aspicit voluntatem sicut et meritum Nec obuiat quod dicatur caractur reformatiuus aliqualiter totius animae seu totius imagis quae in tribus consistit potentiis. Stat enim bene quod in vna sit subiectiue potentia: et tamen eo to ta reformetur trinitas potentiarum: patet in vna charitate quae subiectiue consistit in ipsa voluntate: et tamen totam reformat animam. Ex quo patet defectus sancti tho. qui arti. 1. q. 3. 4. distin. ponit subiectiue in intellectu caracterem tanquam in principaliori potentia: quia inquit voluntas ex intel lectu originatur: et per consequens intellect est perfectior: reformando autem perfectius minus perfectum reformatur. Sua semper salua sanctitate oppositum videtur: nec intel lectus enim originatur a voluntate: nec vo luntas ab intellectu: sed ambe potentiae si ita fas sit loqui ab ipsa anime essentia cum qua sunt idem realiter: et si non sint idem formaliter. Caeterum dato per casum: quod ex intellectu ve niret voluntas: non tamen sequeretur quod intellectus esset perfectior sed magis oppo situm: quia in naturae operibus vltima sunt per fectiora: vt patet discurrendo per singula. In eundem defectum venit doctor deuotus parte prima. 6. dist. q. 3. ponens huiusmodi caracterem in intellectu subiectiue: patet tamen oppositum.

¶ Tertia conclusio est: de indelebilitate caracteris: et est haec. Caractur quem nulla impremit virtus licet sacramentum: indelebilis po nitur. Patet prima pars: quia si aliqua virtus caracterem imprimeret maxime esset nobilissima quae est charitas: aut illa quae est fundamentum edificii spiritua. scilicet fides. sed hoc est falsum. Solum quippe sacraendum caracteris. impresusiuum censetur. Sed habet secunda quod caracter est indelebilis. patet. tum quia datur solum in sacrenis non iterabilibus: vt est baptismus / confirmatio et ordo: tum quia si deleretur maxime videretur cum sit in voluntate per culpam hoc autem est falsum patet in malo sacerdote in quo extat caracter ordinis. Et si obii ciatur quia caracter est ex parte: imperfecti or quippe est ipsa fide: cum igitur fides eua cuetur: et non maneat in patria: ergo nec caracter. Dicendum quod licet sit ex parte et imperfectior fide loquendo simpliciter: tamen euacuatur fides et non caracter: ratio quia fides enigma habet adiunctum seu obscuritatem: quae statui repugnat gloriae: non sic caracter habet enigma: ideo potest stare cum statu perfecto et imperfecto: nihil enim agit quod sit imperfectior ipsa fide: patet in simili de scientiis quae mane bunt in patria. Nec dicendum rursus quod maneat in damnatis ad disponendum ad gratiam: ad quam sunt inhabiles: sed ad eorum confusionem: vnde autem ista congruat indelebilitas caracteri: a deo vtique qua in cunctis donis suis extat magnificus: promptus ad dandum non ita ad remouendum: non autem inest ex toto ratione subiecti cum reliquos habitus videamus corrumpi eadem manente substantia animae vt dicamus breuiter quod triplex est habitus. Primus inna tus et hic est indelebilis. Secundus acquisitus: et hic est delebilis. Tertius infusus et si sit ad dirigendum: sicut fides aut charitas de lebilis est: si principalitur ad distinguendum sicuti ca ractur indelebilis quia nullum apparet sibi oppositum. Quantum ad tertium articulum eunt tres difficultates.

¶ Prima: quare solum in pis tribus sacramentis: baptismo / confir matione et ordine caracter imprimitur? Dicit doc. deuo. parte. 1. 6. dist. q. 4. quod triplex est status fidei i. Status fidei genite roborate et iam multiplicate. et secundum hoc triplex attenditur in ppitulo dei distinctio. Primo in side ge nita distinctio bonorum a malis: Secundo in fi de roborata fortium ab infirmis. Tertio in fide multiplicata clericorum a laicis prima distictio fit caractere baptismi. secunda confirma tionis: tertio caractere ordinis: huius figu ra in populo israel praecessit. Primo enim facta fuit diuisio illius populi ab egyptiis quasi bonorum a malis: Secundo in deserto fuerunt electi ad pugnandum fortes et infirmi praetermissi: Tertio electi fuerunt leuite ad fuiendum domino contra reliquum distincti po pulum.

¶ Secunda difficultas. Si chri stus aliquem habuit seu habet caracterem? Dicen dum quod non. Primo quia licet fuerit baptimat fuit tamen baptismo iohis: qui non imprimebai caracterem. Secundo licet fuerit spiritu sancto com firmatus a sui ortus initio: non tamen in sacramentor Tertio licem fuerit sacerdos ineternum: non tamen modo quo caracter imprimitur.

¶ Ter tia difficultas. vtrum in lege naturae fuerit alicuius caracteris impressio. Satis probabiliter potest dici quod sic: in eo quod originale mundabat: siue sola esset fides parem tum in paruulis: non tamen inquantum fides sed inquantum erat contra illud peccatum: vt de nouo quis ascriberetur in familiam dei: seu aliquod sacramentum in adultis cum ipsa fide. Ex hoc patet ad quaestionem: quod videlicet baptismi sacramentum caracteris est indelebilis impraessiuum. Tunc ad argumenta. Ad primum negatur minor: licet tho. dicat. q. 4. arti. 1. 4. distin. et parte secunda prime dist. q. 4. quod non imprimit caracterem. Et cum probatur quod tunco circuncisus non esset baptimandus: negatur: dum probatur: quia etiam baptismus impremit caracterem: et ita essent duo accidentia absoluta eiusdem rationis in eodem subiecto: quod negant philosophi. Dicendum quod caracter impressus per circuncisionem differret a caractere impresso per baptismum speciae: sicut imperfectum a perfe cto. Caracter enim est nomen cone et patet modo in sacerdote qui habet si sit confirmatus tres carecteres.

¶ Ad secundum dicendum ad maiorem quod nobilitas non facit principaliter ad imprimendum huiusmodi caracterem: sed constitutio in aliquo certo et determinato gradu: hoc autem non facit principaliter aut fides aut charitas cum sint communes omnibus bonis sed baptismus non flaminis tamen aut sanguis quia non imprimunt caracterem: sed flumins aut confirmatio vel ordo.

¶ Ad tertium dicendum ad maiorem quod habet veritatem loquendo de potentia naturali: nec illa habet caracteris indelebilitatem sed sola potentia dei: non ladhuc absoluta: sed solummodo ordinata. Et tantum de praesenti quaestione.

¶ Ex hac autem tertia i parte huius tertiae dist. sicuti de duabus praecedentibus de mente magistri vnica elicitur conclusio talis i Baptismo flumins inest mundicia regnum solaminis apparet hostia. Dicit conclusio quod mundicia mentis inest nobis baptismo fiuminis seu aquae: sed apertio regni caelorum passione christi quae dicitur hostia salutaris. Et po nitur per totum textum vsque ad finem distinctionis.