Distinctio 14-16

Distinctio. 14. docet de productione simpliciu et insensibilium coti nentium quantum ad formas speciales. Axit quoquiea deus: fiat firmamentu in medio aquiru: et diui dat aquis ab aquis. Hic signatur. 14. distinctio huius secundi libri sic continuata ad praecedentem: Nam postquam in praecedenti distinctione prime diei po sita est dispositio: nunc in hac duorum sequemtium tangitur distinctio: et partitur in tres partes principales. In prima natura caelica clare distinguitur. In secunda quaestio ethica ex textu oritur. In tertia voce veridica terra ponitur: prima in principio: secunda ibi. Post hoc quaeri solet etc. tertia ibi: Sequitur: dixit de us: congregentur aque etc. Duabus partibus vltimis indiuisis manentibus. Prima par ticula in qua natura celica clare distinguitur in tres partes diuiditur: In prima caeli cristalli ni ponitur quidditas. In secunda caeli saphirini id est firmamenti notatur entitas. In tertia caeli huius bini patet rotunditas: prima in principio: secunda ibi: Quidam vero caelum quod exce dit etc. tertia ibi: Quaeri etiam solet etc. Et sequitur distinctio. 15. ibi: Dixit deus: fiant liui minaria in firmamento caeli: et diui dant diem ac nocte etc. Quae etiam fuit condiuisa in principio. 12. distinctionis vb primo notandum occurrit: quod aliter signatur ista distinctio: secundum docto. deuo. aliter secundum doctur. sanctum seu thomam. Secundum enim doctur. deuotum incipit illic: Dixit etiam deus: produtant aquae reptile etc. Secundum autem doctur. sanctum vbi ego notaui. Et hic est prima diuersitas situationum distinctionum inter eos tam in primo quam in secundo. Sequor autem hic thomam: quia melius videtur diuidere secundum distinctionem distinctionis dierum et ornatus eorum: vnde sic continuatur ad praecedentem. Nam postquam a distinctione. 12. inclu siue positi sunt dies creationis et distinctionis: nunc ponuntur dies ornatus seu ordinationis. Et partitur praesens distinctio in tres partes principales. In prima decor ethereus primo disponitur. In secunda ordo aereus exhinc exprimitur. In tertia ornatus terreus vltimo ponitur: prima in principio: secunda ibi: Dixit etiam deus: producant aque reptile etc. tertia ibi: Sequitur: dixit deus: producat terra etc. Et ista aliis duabus indiuisis manentibus in tres scinditur particulas. In prima declaratur bestiarum productio. In secunda subiungitur hominis grata creatio. In tertia incidens sequitur dei cessatio: scilicet ab opere suo. prima in principio: secunda ibi: Omnibus autem creatis atque dispositis etc. tertia ibi: Iam de septime diei requie etc. Et ista diuiditur in tres partes. In prima ab opere patet cessatio. In secunda quietis venatur ratio. In tertia datur ex munere sanctificatio prima in principio: secunda ibi: Sed queritur quomodo septimo die etc. tertia ibi: Illum autem diem sanctificasse etc.

¶ Sequitur decimasexta distinctio ibi: His excursis quod supra de hominis creatione permisimus: quae effectui mancipareatque ordine explanare nunc suscipimus / quae sic com p tinuatur ad praecedentes. Nam postquam a se cunda distinctione vsque ad. 11. inclusiue de natura egit pure spirituali: Et ab. 11. exclusiue vsque ad. 15. de natura egit pure cor porali: Nunc in ista. 16. distinctione age re incipit de natura composita ex corporali et spirituali: scilicet homine. Et diuiditur in tres partes principales. In prima hominis in existentia assignatur productio. In secunda il lius permanentia notatur et duratio. In tertia casus atque miseria panditur et tempta tio: prima in principio: secunda distin. 19. ibi Solent plura quaeri de pri. etc. tertia dis21. Uidens igitur diabolus etc. Prima rursus particula in qua bomins in sua existentia assignatur productio in tres partes diuiditur. In prima modum narrationis ve ritas tangitur. In secunda lege expositio nis quedam claret auctoritas. In tertia suae constitutionis principii quaeritur entitas: prius ma in principio: secunda ibi: Imago autem et similitudo: tertia distin. 17. ibi De origine animae hic etc. Et haec est diuisio etc. Cit ca quam quaeritur.

Questio haec determinat de na tura caeli et bestiarum hominisque ima gine in qua plures reprehendit doctores / paganos / iudeos / et christianos: sicut patet in margine. Uide Secodo in dist. 14. et. 1. Utrum celis et variis productis bestiis ad diuinam immaginem homo produ ci debuit. Et arguitur quod non triplici medio.

¶ Primo sic: Opera diuina aut vadunt ab imperfecto ad perfectum: aut a perfecto ad imperfectum: sed / siue sic / siue sic: homo erat ante caelos ac bestias producendus: igitur etc. Maior patet: quia non apparet alius modus. Sed probatur minor. si enimu opera dei procedant a perfecto ad imperfectum debuit produci ante caelos: cum sit perfectior. Et patet de angelis: qui ante caelos conditi sunt. Si rursus procedat de imperfecto ad perfectum videtur quod illa ra tione angeli etiam essent post hominemu producendi cum sint natura perfectiores.

¶ Secundo arguitur sic. Quandocumque est aliquis sapiens artifex intendens aliquem finem immediate praetermissis mediis: finem inducit si potest: patet: Hedicus enim qui per multa media in suo patiente inducit sanitatem: si posset immediate causaret sanitatem. Sed in opere sex dierum intendebat deus principaliter creationem hominis quasi finem vniuersi: et poterat efficere ante media: igitur et fecit: probatur minor quod homo sit finis vniuersi: tum ex illo. Dominamini piscibus maris et volatili bus caeli etc. Tum quia in secundo phisicorumscripsit philosopus: quod sumus quodammo do finis ominum.

¶ Tertio arguitur / quod non sit productus ad dei immaginem. Si enim in homine esset diuina imago: aut quaerenda esset in corpore: aut in spiritu: non in corpore: patet: quia commune est nobis et brutis: non in spiritu: probatur: quia cum imago re ferri habeat ad prothotipum: et in prothoti po sint tres res relatiue: et tres persone: in nostro spiritu essent tres res relatiue: et tres persone: quod negat quilibet sapiens.

¶ Ir oppositum horum est in littera magister di stinctione. 16. agens post creationem caelorum et bestiarum de ipso homine: et quod sit productus ad diuinam imaginem innuitur per idFaciamus inquit hominem ad imaginemus et similitudinem nostram.

¶ In ista quaestione ad alias etc. Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus

¶ Tertius est dubiorum motiuus Quantum ad primii artic culium termini sunt / caelunm / bestia/ et homo.

¶ Pr mus igitur terminus est caelum. Un de caelum est continentia visibilium et inui sibilium. Et dicitur a celando seu celatura: quia ad modum pulcherrimi campi depin gitur. Unde apud theologos solent diuidi tres caelorum ternarii seu nouem caeli: scilicet aereum primum: ethereum secundum: olim pium tertium: igneum quartum: caelum septem planetarum quintum: firmamentum sextum: caelum aqueum septimum: caelum empireum octauum: caelum trinitatis no num. Et differunt hoc modo. Et sic patet eorum sufficientia. Caelum enim aut est pure spi rituale: aut secundo corporale: sed per naturam incorruptibilem: aut tertio corporale et corruptibile. Si sit purum spirituale: sic est caelum trinitatis de quo dicit lucifer: Ascendam in caelum et similis ero altissimo: quod merito di citur caelum: quia in deo seu deus est per vdeas continentia visibilium et inuisibilium. Si autem sit corporale et incorruptibile hoc est tripliciter: aut enim solum est luminosum: et sic est caelum empireum: quod ad modum ignis secundum strabum fulgentissimi: sed non ardentis extat: aut secundo est perspicuum seu luminis susceptiuum sed non luminosum: et sic est caeluim aqueum quod est ad modum cristalli congelati: vnde et cristallinum caelum nominatur: vnde si remoueretur firmamentum de loco suo: videremus per caelum aqueum ipsum empireum: si cut modo videmus firmamentum non obstantibus orbibus septem planetarum: aut tertio est susceptiuum luminis seu perspicuum et luminosum simul: et sic est firmamentum in quo locantur stellae ad modum lucis: et caetera pars est ad modum luminis seu perspicui. Et idem dicitur de septem spheris planetarum. In orbe enim cuiuslibet planetae est vni ca stella erratica quae est luminosa: reliqua orbis pars extat perspicua. Dicitur autem firmamentum quia diuidit aquas superiores scilicet caelum aqueum ab aquis inferioribus scilicet ele mentaribus: et quasi eas sustinere videtur: licet fluere non possint: vel quia stelle ad mo dum clauorum in rota in illo impresse sunt. Tertio est caelum corporale et corruptibile et hoc solum reperitur in his elementis igne et aere. Si enim in igne fit consideratio secundum partem superiorem dicitur caelum igneum: si secundum partem inferiorem dicitur caelum olympium. Item in aere si secundum partem superiorem dicitur caelum ethereum. Ether enim secundum Aristo. in primo cae li et mundi est pars aeris superior. Si secundum partem inferiorem dicitur caelum aereum. Aqua autem non dicitur caelum: quia secundum alpetragium in libro de mota sphera non mouetur nisi dimidio circulo seu semicirculo: sicuti patet in accessu maris et recessu.

¶ Secundus terminus est bestia: et dicitur bestia a vi ecundum Isidorum quasi visti: quia crudelis: vel apud alios quasi vastia: quia vasta et vaga bunda est. Unde apud moysen in opere sexte diei ista tria differunt / iumentum / repti le / et bestia. Iumentum enim dicitur secundum textum quod in aliquod hominis cedit adiumentum de persae: sicuti equus aut asinus ad vehen dum: ouis autem bos ad comedendum. Reptile autem dicitur quia supra corpus repit: et horum est triplex differentia. Aliqua enim sunt reptilia quae vi capitis se trahunt in repen do sicut sunt vermes. Secunda reptilia dicuntur quae vi costarum seu quorundam anulotum mouentur super terram: sicut sunt anguille et serpentes. Tertium reptilium genus est quod aut pennulis: sicuti pisces in aquis: aut valde paruis repit pedibus sicuti lacerte. Bestia autem dicitur quae altis super terram ambulat pedibus contra reptile: nec de se est in hominis adiumentum: sicuti leones / vrsi etc. Noto tamen quod bestia dicitur tripliciter. Primo modo proprie: et sic modo de bestia dictum est. Secundo communiter et sic quodlibet animal maxime factum in terrae ornamentum dicitur bestia. Tertio modo accipitur communissime: et sic diuiditur bestia in volatile: sicut sunt aues: in natatile: sicut sunt pisces: in gressibile: sicut sunt anima lia super terram gradientia: et sic capitur in quaestione.

¶ Tertius terminus est homo ab humo: quia de limo extat conditus: vnde pomo est animal rationale mortale secundum porphirium in suis vsagogis. In quo tria dicit. Primo quod homo est animal in quo cum brutis participat: in viuere et sentire. Secundo dicit quod est rationale et in hoc differt ab angelis et conuenit cum angelis. Differt quidem quia ratio teste isaac creata est in vmbra intelligentiae: conuenit autem in ratione intellectus. Tertio dicit mortale: et in isto differe homo viator ab bomine beato: quia licet ho mo beatus sit animal rationale non tamen morta le. Unde et secundum Anshel. Mortale non est de ratione ipsius bominis. Unde homo inquantum homo est indifferens ad mortale: et immortale: mortalis in via: immortalis in patria. Quantum ad secudlum art ticulum sunt tres conclusiones. Quarum prima est de natura caeli. Secunda de essentia bestiarum seu brutorum animalium. Tertia de ip¬ so bomine et de qualibet harum dictionum sit com clusio vnica.

¶ Prima est haec. Inter caelos sic aqueum caelum primum est mobile: vt caelorum nullum hominis liberum cogat arbitrium. Prima pars diciti / quod est dandum vnum caelum quod dicitur aqueum: probatur ex textu. Fiat inquit firmamentum in medio aquarum: et diuidat aquas ab aquis. Ex quo pri mo patet quod sunt aquae super caelum stellatum. Secundo patet quod in rerum creatione firmamen tum est positum seu caelum stellatum in medio materiae prime: quia dicit deus: Fiat firmamentum in medio aquarum. Aqua enim hic accipitur materia prima. Ex quo patet tertio quod tanta est distantia a firmamento vsque ad caelum empireum: sicuti ab hinc vsque ad firmamentum: quia firmamentum est positum in me dio. Unde et aug. super Sen. de huiusmodi a quis loquens dicit. Qualescumque sint ibi eas esse non dubitamus: quia maior est huius scripturae auctoritas quam omnis humani ingenii perspi cacitas. Idem. Benedicite aquae omnes quae super caelos sunt domino.

¶ Ex quo patet defect Rabi moysi dicentis hic firmamentum intel ligi partem inferiorem aeris: et illas aquis nu bes in medio aeris interstitio id est regione: patet oppositum: et confirmatur ex illo psateso. Qui tegis aquis superiora eius. Et si dicatur: quia teste philosopho in. 3. phisicorum. Idem est locus partis et totius: sicuti vnius glebe et totius ter rae. Cum igitur videamus aquis particulares naturaliter quiescere iuxta terram: igitur et omnis aqua ibidem quiescet. Respondet doct. de uo. huius dist. parte. 1. arti. 1. q. 1. quod aqua habet triplicem proprietatem: scilicet perspicuitatem / frigiditatem et grauitatem. Quo ad perspicui. tatem conuenit haec aqua cum illa superiori: quia caelum aqueum clarum est ad modum cristalli cogelati: ideo et dicitur caelum cristallinum. Quo autem ad grauitatem penitus differunt: quia aquae supiores nullam funditus habent grauitatem. Quo autem ad tertiam proprietatem: scie frigiditatem partim conueniunt: partim non. Si enim fiat sermo de frigiditate virtuali sic conueniunt. Unde quidam dicunt / quod saturnus est frigidus virtualiter ratione huiusmodi aquarum et multe stelle in firmamento caeli. Si autem fit sermo de frigiditate formali non: quia est hoc modo qualitas elementaris. Ex quo patet quod non sunt huiusmodi aque solum spirituales: sicut sentire videtur Amb. in libro de spiritusar cto vocans huiusmodi aquas spiritum sanctum. Et si quaeratur: an sit aliqua stella in illo caelo: Dicitur quod non: per totum enim est ad modum cristalli. Sed quanta est eius profunditas perpendi poterit ex textu: dicit enim deus: Fiat firmamentum in medio aquarum. Ex quo igitur est in medio: relinquitur quod tantum est profundum ascendendo quantum est spacium de hino ad caelum stellatum.

¶ Sed dicit secunda pars conclusion is: quod huiusmodi caelum aqueum est primum mobile: probatur: Omnis pluralitas reducitur ad vnitatem seu monadem: secundum Dyon. et difformitas ad vniformitatem: sed caelum stellatum pluribus mouetur motibus: et in se habet aliquam difformitatem: ergo motus eius habet reduci ad aliquem primum motum: minor probatur: teste enim ptholomeo in almagesti: aliisque expartis astronomis in centum annis acquirit caelum stellatum vnum gradum contra motum diurnum: et ita habet duos mot sicut et planetae: vnum ab oriente in occidens: et alium ab occidente in oriens. Difformi tas etiam in eius natura apparet: quia simul est perspicuum et lucidum. Unde vniuersi perfectio hic requirit vt primo sit vnum caelum im mobile poenitus: et in natura vniforme et omodoi est caelum empireum. Secundo vt sit vnum caelum in natura vniforme et mobile: et hoc vocatur caelum aqueum. Tertio vt sit vnum caelum in natura difforme et in motu: et tale est caelum stellatum et septem planetarum: differenter tamen quia in caelo stellato sunt plures stelle caelum autem vnius planetae solam habet vnicam stellam et huius dat philosophus tres rationes. Prima: quia caelum stellatum principaliter est causa vitae in his inferioribus: ideo exigit multitudinem stellarum non ita de aliis. Secunda est vt daret caelo stellato quod pauciores habet motus plus de stellis et planetis: qui plures habent motus minus de stellis: vt sic esset quoddam temperamentum quod enim planete plures habeant motus quam caelum stellatum: patet: caelum enim stellatum vt dictum est solum ha bet duos motus ex oriente: scilicet et occiden te: planete autem secundum expertos astronomos habent alios in suis epiciclis et citcu lis ecentricis: patet manifeste in retro¬ gradatione planetarum et ascensione ad augem et descensione ad oppositum augis: si cuti patet ad oculum de planeta veneris et mercurii. Idem de luna quae aliquotiens magis prope nos: aut longius apparet dum est in capite: aut cauda draconis. Tertia ratio: quia motus superior influit in inferio res orbes: et ideo quasi principalior magis debet decorari in stellis. Et si quaeratur a qua parte incipit motus caeli aquei. Dicendum quod ab oriente in occidens: ex quo patet quod motus caelistellati principalis est ab occidente in oriens. Sed motu raptus mo uetur ab oriente in occidens: sicuti enim virtute caeli stellati mouentur planete septem ab oriente contra motum proprium: sic hoc caelum stellatum virtute caeli aquei. Ex quo primo patet quod loquendo simpliciter non debet caelum stellatum dici aplanos: sed caelum aqueum: quia est vniforme in suo motu non aliud. Exquo defecerunt platonici vocan tes caelum stellatum campum elisios et apla nos: patet secundo quod caelum stellatum non est primum mobile sed aqueum.

¶ Notandum ta mem quod esse primum mobile potest intelligi tri pliciter. Uno modo virtualiter: sicut loquitur sap. Omnibus mobilibus mobilior est. sapientia. Et hoc modo deus esset primum mobile: id est primum mouens. Secundo dicitur primum mobile creatura: primo reci piens influxum a deo: et sic creditur aliquem spiritum fore primum mobile: quia deus sua sapientia primo influit in spiritus quam cor pora. Tertio dicitur primum mobile inter corpora: et hoc vel modo communi: et sic in la prima materia fuisset primum mobile: vel quia est corpus perfectius cui non repugnat motus localis: et sic caelum empireum esset primum mobile: quia potest moueri: vel tertio: quia actu mouetur primo motu locali: et hoc modo caelum aqueum dicitur primum mobile. Ex quo patet quod suus motus est a parte rei mensura reliquorum motuum et suum tempus seu verius tempus sui mo tus mensura temporalium: licet quo ad nos et motus et tempus caeli stellati sit mensura et temporis et motus nostri: quia caelum cri stallinum non videmus. Sed est ne continu us cum aliis caelis: videtur dicendum quod non: Unde non patet possibilitas in diuersitate motuum in caelis ponendo quod essent conti nui. Ex quo patet defectus doctur. deuotidicendo omnes caelos continuos. Unde vt rius est dicere quod sint solum contigui: et quod eorum contactu mirabilis generetur armonia: vt platoni placuit: licet philosophus in secundo caeli et mundi oppositum probare nitatur: cuius rationes non concludunt. Unde in. 6. reipublice inducitur aphricanus: Quis est iste dulcis sonus qui complet aures meas De quo in sequenti distinctione in situatione paradisi terrestris. Sed quaerit: quis mouet eum? Dicendum quod deus aut aliqua intelligentia non quod sit animatum: vt quidam dicunt philosophum sensisse quod non est verum. Ubicumque enim vocat caelum animal debet in telligi non quod habeat animam informantem: sed intelligentiam mouentem quae est sicut mo tor in mobili non anima in corpore. Sed habet ne dextrum et sinistrum? Dicendum quod sic: modo quo loquitur philosophus in secundo caeli et mundi. Fingatur vnus rusticus habens dex tram manum ad orientem: sinistram ad occidemn tem: caput in meridie: seu in polo antartico: quia secundum astrologos planete illic habent ampliorem efficaciam: pedes in septentrione seu polo artico: faciemn versus nostrum emisperium: dorsum vero ad oppositum: ita quod latitudo caeli aquei sicut aliorum caelorum erit ab oriente in occidens. longitudo a septentrione in meridien: profunditas a nostro emisperio ad inferius emisperium.

¶ Tertia pars conclusionis dicit / quod nul lum caelorum cogit nostrum liberum arbitrium: probatur. Si enim cogeremur ad benefaciendum aut male faciendum ratione stellarum seu caeli / cessaret consilium cessarent praemiai cessarent et poene: quia de necessariis nullus ca pit consilium ex. 3. ethicorum. Confirmatur: quia ab optimo deo ordinatissime caelum est dispositum: et per consequens nequit esse causa alicuius peccati seu omeordinationis. Unde recte dicit doctur. deuotus arti. 2. huius distin. parte vltima. q. 3. quod istud dicere repugnat fidei quae hoc reprobat. repugnat sensui qui videt oppsitum eosdem scilicet pueros simul nasci: sicuti esau et iacob: et tamen vnum bonum: reliquum malum. Repugnat tertio rationi: cum simus nobiliores caelis quod ipsi imperent nobis. Unde ptholomeus in centilogio dicit: vir sapiens domina bitur astris. Et si obiiciatur: quia secundum philoso phum in lib. de proprietatibus elementorum vacua facta sunt regna: etiam ciuitates depopulate in communiunctione horum duorum ma gnorum planetarum saturni et iouis: et ita videtur quod communiunctio saturni cum ioue commoueat homines ad bella et dissentiones. Respondendum quod bene commouent corpora et humores corporum quibus commotis aliqualis fit mutatio in appetitu carnali. Et quia sepius homines quod carnis est non quod spiritus sequuntur: ideo iuxta motum caeli multa iudicant de motibus hominum astrono mi: licet nulla sit necessitas. Idem dico de cometa apparente: nisi dono dei speciali appareat in morte principum.

¶ Secun da conclusio est / de brutis animalibus: iuxta. 15. distin. et est haec. Sic ex anima et corpore bruta sunt animalia vt in eorum essen tia nullum elementum nisi virtute maneat Prima pars diciti / quod bruta animalia sunt con posita ex anima et corpore: probatur. Mo tus quippe et sensus: ex primo de anima testes sunt animae: nutritio similium: ex primo de generatione testis est corporis. Cum igitur bruta animalia habeant motum ad minus constrictionis: sicuti conchilia: et sen sum adminus tactus: ex. 3. de anima. rut sus ex corporalibus nutriantur sequitur etc. Sed dicit alia pars / quod elementa non manent in sua substantia in compositione anima lium.

¶ Noto hic quod circa hoc sunt tres opiniones. Prima est auicene dicentis ele menta eadem quo ad substantiam manere in animali: sed remitti quo ad qualitatem. Sicuti non est ignis cum tanto calore in corpo re animalis cum quanto extra: quamuis eandem habeat substantiam. Secunda est auerrois aui cennam impugnantis et dicentis: quod oportet quod sicut remittitur qualitas elementi: remittatur et eius substantia. Unde dicit quod elementa sunt in corpore remissa tam secundum substantiam quam secundum virtutem. Tertia est opinio doctoris subti. hac distin. ponentis quod nec secundum substantiam propriam nec qualitates proprias sunt elementa in compositione corporis animalis: sed solum in virtute manent in composito et ista videtur melior: et probatur medio suoOmne mixtum generatur ex elementis et con uertitur in elementa in sui corruptione: ergo simul est comparatio mixti ad elementum qualis est in motu ad terminum a quo vel ad quem: sed hic est incompossibilitas: igitur Unde vbi reperitur philosophus dicere ele menta permanere in mixto: debet intelligi in virtute: sicuti extrema in medio. Unde nec humidum radicale seu aereum est nature aeree: nec calidum radicale nature ignee: sed nature cuiusdam tertie continentis in virtute has naturas.

¶ Tertia conclusio est / de homine et eius immagine: et est. haec. Sic vltimate fieri decuit hominem vt dei imago eidem impremeretur. Prima pars dicit: quod homo decenter vltimo factus est: probatur: homo enim constat ex corpore et spri ritu. Decuit igitur prius fieri spiritum qui factus est in natura angelica: decuit secundo fieri corpus: quod impletum est in fabricatio ne caelorum et animalium vt tertio compositum ex ambobus compleretur. Et confirmatur quia recte praeparatur camera antequam quaeratur ha bitator. Cum igitur quicquid est in mundo sen sibili sit aut camera hominis: aut ornatus relinquitur. Sed dicit secunda pars quod est ima go dei: patet ex primo li. 3. dist. vnde in textu Faciamus hominem ad immaginem et similitudinem nostram: imago secundum Aug. in li. de spiritu et anima in potentia cognoscendi similitudo in potentia diligendi: seu imago in naturalibus: sed similitudo in gratuitis. Quantum ad tertium articu lum sunt tres difficultates.

¶ Prima est. An ali quem influxum specialem habeat caelum cristallinum hic inferius. Dicit doc. deuo. 2. di. huius parte. 2. ar. 1. q. 2. quod secundum triplicem animam sunt i tres speciales influxus trium caelorum. Caelum enim stellatum seu firmamentum influit in corpore ad dispositionem animae vegetatiuae. caelum aqueum ad dispositionem animae sensitiue: caelum autem empireum ad dispositionem animae intellectiue.

¶ Secunda difficultas. Quae quantitas elementorum amplior manet in corpore animalis secundum similitudinem aut actiuorum sicuti aeris vel ignis: vel passiuorum sicuti aque vel terre. Respondendum quod loquendo de quantitatem molis semper plus est de quantitate consimili terrae vel aquae quam de quantitate consimili aeri: vel igni: quia si non: consumeretur immediate propter ignis actiuitatem corpus animalis. Lo quendo autem de quantitate virtuali: sic ibidem est equalitas et proportio secundum quod animal est magis autiminus perfectum.

¶ Tertia difficultas. Quomod intelligitur esse mulier imago viri: sicuti vir est imago dei. Respondendum / quod hoc non debet inelligi quo ad rationem principalem imaginis scilicet memoriam / intelligentiam / voluntatem: quia sicut immediate est mulier imago dei: sicuti et vir. Sed debet intelligi ratione praesidentie cuiusdam: quia sicut deo debetur imperium: sic suo modo homini super mulierem: et hoc modo dicitur. imago viri: quia ei subiecta est: sicuti homo deo cuius est imago. Ex quo patet ad quaestionem quod videlet caelis et bestiis variis productis homo ad dei imaginem vl timate produci debuit. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum dicendum / quod opera dei vadunt ab imperfecto ad perfectum: et a perfecto ad imperfectum. Computando enim angelos inceperunt a perfecto: non computando inceperunt ab imperfecto scilicet a materia prima. Unde decuit et perfectissimam creaturam scilicet angelum in principio sui operis deum optimum condere: et in fine consimilem scilicet hominem vt sic: et principio et fine operis laudetur altissimus: et media ex ambobus extremis accipiant conlementum.

¶ Ad secundum dicendum / quod maior veritatem habet in artifice creato qui non inducit finem quando vult: sed quando po test: non ita de deo cui eque est facere vnum sicut aliud: sed sic disposuit vt vltimo ho minem ad seipsum conuerteret.

¶ Ad tertium respondendum / quod in spiritu: et quod obiicit quod sunt tres persone relatiue etc. Dicendum sicut dictum fuit in primo quod non est in omnibus conformitas: sed in aliquibus et maxime in tribus: in consubstantialitate po tentiarum: in origine actuum: et distinctione amborum: et hoc sufficit. Et tantum de quastione.

¶ Ex his autem tribus distinctionibus / tres elicio conclusiones de mente magistri de qualibet vnam. Prima conclusio: caelum distinguitur in secunda die aqua disiungitur in terna serie. Dicit conclu O sio quod caeli fuerunt distincti in secunda die: sed in tertia fuit diuisio aque a terra. Et ponitur per totam distinctionem. 14.

¶ Se cunda conclusio: die tripharia ornatus ponitur: et deus in pia quiete dicitur. Dicit comclusio quod tribus diebus sequentibus est ornatum vniuersum: et die septimo quieuit deas. Et ponitur per totam distinctionem. xv.

¶ Tertia conclusio. Ad imaginem dei est ho conditus et similitudinem non vt vnigenitus: dicit conclusio quod homo est conditus ad dei imaginem non tamen ita perfecte sicut est vnigenitus. Et ponitur per totam. 16. di stinctionem.