Ost predicta consideratione dignum occurrit vtrum peccandi potetia sit nobis a deo vel a nob etc. Hic signatur. 44. dist. et vltima huius secundi quae sic continuatur ad praecedentes. Nam postquam a. 36. di. inclusiue: vsque ad. 42. exclusiue origo peccati i nostra voluntate fuit quaesita: et a. 42. inclusiue vsque ad praesentem exclusiue peccatorum multiplicitas fuit elicita: nunc in hac vltima distincti one de potentia peccandi: vnde sit vox extal habita: et diuiditur in tres partes principales. In prima de peccandi potentia quarundam ponitur opinio. In secunda per dicta seria contra eos est impugnatio. In tertia potestati an tresistentia sit vl non est dubitatio. prima in principio. secunda ibi: Sed in pislouribus sanctorum testimoniis etc. tertia ibi. Hic oritur quaestio etc. Et haec est etc.

Quaestio

¶ Quaestio ista determinat de protentia peccadi praelatione atque obedietia sib ditorum in quae et notat tho. de primo piriutu cto habetur a sco. in hoc loco q. vnica.

Utrum peccandi potentia atque praelatio sic a deo cemseatur: vt subditus ad praelatum in omnibus obedire teneatur. Et arguitur ad partem falsam tribus mediis.

¶ Primo arguitur: quod potestas peccandi non sit a deo: cuius vsus malus est ipsum quim malum est ex topicis Boetii. Sed peccare est malum. ergo et potentia peccandi mala ex qua hic ortum habet vsus. Tunc sic. Nullum malum culpae est a deo. igister nec ista peccandi poten tia. Et confirmatur ex dicto An. Posse enim peccare: nec libtas est: nec pars libtatis. Et ita olum nominat defectum. Defectus autem causam non habet effectiuam sed defectiuam.

¶ Secundo gi arguitur: quod praelatio non sit a deo. Nihi contrium naturae est a deo: sed praelatio est contra ius natu re: igitur non est a deo. Maior patet ex eo quod habetur in glo. super illo verbo: Contra naturam insertus es in bonam oliuam. Tam enim auctor na turae nihil facit contra se quam contra naturam. Minor vero auctoritate libri institutorum seu isti tutionum: ex hac enim secundum ipsum bella exorta sunt / et captiuitates secutae et seruitus: quae sunt iuri naturali contraria. Confirmatur per illud: Ipsi regnauerunt / et non ex me: principes extiterunt / et non cognoui.

¶ Tertio probatur quod subditus sicuti religiosus tenetur praelato suo in omnibus obedire. Eque vouet religiosus obedientiam sicut castitatem: sed voto emisso ab omni tenetur abstinere luxuria: ergo parifor miter et in cunctis suo praelato obedire. Maior patet: quia indifferenter vouet religiosus in religionis ingressu aeque primo vnum sicut aliud. Minor vero nota est de se. Confirmatur per illud quod Benedictus dicit in regula suaSi praeceprit praelatus impossibile: tentandum est id facere.

¶ In oppositum primi arguitur auctoritat Augstin. super psates. Uoluntas nocendi potest esse ab homine: potestas non nisi a deo. In oppositum se cundi arguitur per illud: Non est potestas nisi deo.

¶ In oppositum tertii arguitur auctoritate Bern. i li. de dispensatione et praecepto. Sub ditus nec citra promissum est inhibendus / nec vltra cogendus.

¶ In ista quaestione sunt tres articuli. Primus est terminorum declaratiuus; Quorum Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus. qm articulum termini sunt potentia peccandi / praelatio et obedientia

¶ Primus igitur terminus est potentia pec cadi. Unde vt potest trahi ex doc. subti. in prae senti distin. potentia peccandi accipitur tripliciter. Primo vt dicit ordinem seu ordinabilitatem ad substratum peccati / sicuti ad id quod est positiuum / aut informatione / aut actu homicidii Secundo accipitur vt dicit ordinem vel ordinabilitatem ad deformitatem peccati: sicuti ad deformitatem peccati quae extat in actu fornicationis vel bomicidii. Tertimo accipitur pro fundamen to istius ordinis seu ordinabilitatis: sicut qualibet relatio intelligitur suum habere fundamen tum. Unde et potest tripliciter nominari. Primo vt solum nominat illud fundamentum in quo ista ordinabi¬ litas fundatur: et tunc proprie dicitur potentia pec candi. Secundo vt nominat potentiam peccato propinquam: et tunc dicitur voluntas peccandi: quae est peccatum semper interius / non tamen semper exterius. Tertio vt nominat etiam complexionem maliciae: et tunc dicitur potentia peccans.

¶ Secundus terminus est praelatio seu praesidentia. Unde praelatio seu praesidentia. secundum doctur. deuo. arti: 2. q. 2. huius di. accipitur tripliciter: videlicet ge neralissime / communis et proprie. Seneralissime dicitur praelatio respectu omnis rei / qua homo potest ad libitum et votum suum vti. Et hoc modo di ctum est a deo: Faciamus hominem ad imaginem et similitudinem nostram: vt praesit piscibus maris etc. Secundo dicitur communiter: et tunc dicit in praela to excellentiam potestatis / imperando ei qui est ca pax praecepti. Tertio dicitur proprie praelatio po testas coercendi subditos: et haec nominat in subdito libertatis quandam artationem: vnde huic proprie relatiue opponitur seruitus: et secundae magis subditus / et primae magis possessio.

¶ Tertius terminus est obedientia. Unde obedientia vt notat sanct Tho. arti. 2. huius dist. q. 3. est triplex / indiscreta / imperfe cta / et perfecta. Indiscreta dicitur quando quis in his quae sunt contra deum suo praelato obedit: et non ligat ad facere / sed potius ad non facere. Imperfecta autem dicitur quae ad salutem sufficit: dum. scilicet in his etiam quae solum vouit subditus suo obedit superiori. Perfecta vero dicitur quando prompte etiam in his quo non vouit si non sint contra deum subditus praelato obedit. Unde bernn. Perfecta obedientia quae legen nescit: terminis non artatur: non continetur professionis angustiis: largior voluntate fertur in latitudinem charitatis: et ad omne quod iniungitur spontaneo vigore liberalisalacrisque animi modum non considerans in ifinitum extenditur. Quam hug. des. vic. diffiniens ait. Obedientia est ver tus quae omnia amplectitur: iniuncta voluntarie implendo / nisi obstiterit imperantis auctoritas. arti. sun tres con clusiones: prima est de peccandi potentia: secunda de qualatione: tertia de obedientia subditi relat ne ad praelatum

¶ Prima est haec. Peccandi po tentia sic a deo effectiue producitur vt de se cul pa non dicat. Dicit prima pars conclusionis / quod peccandi potentia extat a deo. Probatur. Eadem est in nobis potentia benefaciendi et peccandi: sed potentia benefaciendi in nobis est a deo: ergo et ma lefaciendi. Maior est philosophi in. 9. metaph. potentiae enim rationales sunt ad opposita. Minor est clara: cum omne bonum sit a deo. Confirma tur: quia omne ens est a deo: potentia autem pec candi est quoddam ens: igitur. Et si di: atur: quia posse peccare est posse facere contra deum: igitur videtur quod diuina potentia aliquid fecerit contra se: patet ex 1. artie. Responsio quod ista potentia peccandi est a deo / secundum quod quandam solum nominat entitatem / non secundum quod nominat defectibilitatem. Et patet per hoc solutio illius communis argumenti: A quao est poten tia ab illo est actus / et econtra. Si ergo peccandi potentia foret a deo: ergo et peccatum quod est eius actus: dicitur enim quod peccatum est ab ea potentia inquantum defectibilis / non inquantum a deo: vnde in fertur quod ista potentia quae ad positiuum exemplat habet in deo sicut caetera positiua. Et si quae ratur / a quo inest sibi ista defectibilitas: San ctus Tho. dicit / quod ex eo quod est de nihilo. Sed salua reuerentia sua / istud sufficere non videtur. Lapides enim tunc peccare possent cum sint etiam de nihilo. Et ideo dicendum sicut in prae senti dist. dicit doc. subti. quod ista defectibiitas ad peccatum inest sibi ex eo quod creata vo luntas. Nisi enim gratia confirmetur: qualibet creata voluntas potest deficere in peccato. Unde bene dicit doc. deuotus. q. 1. arti. I. 1est quod ista pec cabilitas quia fundatur in creatura rationali / non competit irrationalibus: quia rursus nominat posse deficere / non competit iam gloriosis: vnde patet quod simpliciter potest cocedi quod potem tia peccandi sit a deo: licet secundum quid possit ne gari: inquantum scilicet nominat illam defectibilitatem. Econtra de peccato simpliciter negatur quod sit a deo: et conceditur secundum quid / inquantum scilicet no minat quid positiuum. Et hinc est quod doc. deuotus magis condescendit quod non sit a deo haec potentia peccandi. Tho. autem et doc. sub ti. per oppositum: quia dicunt quod est a deo simpliciter / sed non secundum quid / vt patuit: nec tamen in hoc inun eos est contradictio: vtpatet clare inspicien ti. Sed dicit secunda pars conclusionis / quod potentia peccandi non est peccatum. Probatur: quia tunc vir sanctus esset malus et peccator / cum possit peccare. Caeterum potentia peccandi praecedit tempore peccatum: vt innuitur in praecedentibus: vbi ostem sum est quod oportuit prius tempore esse angelum quam peccaret: vnde non sequitur: iste potest adulte¬ rari: ergo est adu lter. Et si dicatur: potentia bene faciendi sper dicit bonum: ergo simili potentia peccandi sper dicet peccatum. Dicendum quod non extat simile: quia bonitas secundum se totam a deo est: et po tentia faciendi bonitatem: ideo sper est bona: non sic de potentia peccandi / quae ratione defectibilitatis non habet causam: ideo peccatum non nominat: cum peccatum sit a voluntate in actu posita. Et inde apud ali quos versum est in prouerbium: quia boni sumus bona facimus econtra in malo: quia mala facimus mali sumus: nec sequitur / voluntas peccandi est pec catum / ergo et potentia: quia voluntas peccandi iam ncludit peccatum / quod non potentia: vnde illa regu la: Unaquque potentia in suo completur actu: habet in telligi / quando illa potentia ad illum actum de directo ordinatur: quod non est in potentia peccandi respectu peccati: immo magis ad bonum ordinatur.

¶ Secunda conclusio est de praelatione vnde sit: et est haec. Praelatio omnis a deo est: quae statui etiam innocentiae fuisset congrua. Dicit prima pars conclusio s nis / quod omnis praelatio seu potestas est a deo: patet bre uiter: quia nominat quid positiuum: omne autem positiuum inquantum sic a deo est: vnde et christus pilato di cit. Non haberes in me potestatem / nisi desu per foret tibi datum. Et si dicatur: quia multae sunt praelationes iniuste: nullum autem iniustum est a deo. Dicendum vt dicit Tho. q. 2. primi arti. In praelatione enim tria attenduntur: principium modus et executio quae ad modum sper iusta est prae latio modus enim praelationis est ordo inferioris ad superiorem / et econtra: et hoc notat vniuersi pulchritudinem. Quo autem ad principium dicit doc. deuo. q. 1. arti. 2. quod tripliciter acquiritur praelatio: primo per iusticiam: secundo in violentiam: tertio per astutiam. Si principium qulationis sit iusticia / est a deo faciente: si vero sit astutia vel violentia a deo permittente: vel ad probationem beatorum / vel punitionem malorum. Unde dicitur: Dabo eis regem in furore meo. Et alibi: Facit regnare he pocritam propter peccata populi. Si autem ter tio consideretur quo ad executionem: si debita sit est a deo vt efficiente: et hac distin. patet multarum rationum solutio vtputa quod sit malum stultum praefici sapienti: vel quod deus remoueat. praelationem quam semel dedit / et talia. Talia enim adminus fiunt / aut probatione beatorum aut punitione malorum. Sed dicit secunda pars conclusionis / quod in statu innocentiae fuisset prae¬ latio. Probatur. Omne id quod est ordinatum ad conseruationem ordinis naturalis fuisset in statu innocentiae: sed huiusmodi est praelatio: igitur etc. Ma ior est nota: cum stante obedientia ad deum recte ad seinuicem habuissent. Sed minor est Augustinus 19. de ciui. dei. Paenalis seruitus ea ordinatur qua naturalem ordinem conseruari iubet et parturbari vetat. Et si dicatur: quia teste Oreg. natura omnes homines aequiles fecit: sed pro variis meritis alios aliis occulta dei dispensatio praeposuit Dicendum quod illa auctoritas intelligitur de aequilitate libertatis / non altia. Non tamen dico quod platio quae modo est ad coercendum malos tunc fuisset. Ista enim teste Amb. ex ebrietate inducta est. Unde legitur: Seruitus inquit enim textus: Maledictus chanaan puer: seruus seruorum erit fratribus suis. Uel propter peccatum adae quo ad rem: licet quo ad nomen primo a none exprimatur. Unde quae ad hoc inquit Augustinus .15. de ci. dei. Rationalem hominem ad immaginem dei factum non dominari voluit deus nisi rationalibus: vnde in illo statu praelatio fuisset in hoc quod aliqui nobiliores fuissent in naturalibus aliis: et eos de multis docuissent et ad operandum perfectius inuitassent: licet nempe nullus eorum malus fuisset: non tamen equilitur fuissent boni: cum etiam intur angelos gradus sit bonita tis. Nec est simile de statu glsiae: in quo omnes erunt docibiles dei: status nempe innocentiae erat status viatoris.

¶ Tertia conclusio est de obedientia subditi ad praelatum: et est haec. Licet ad bonos et malos praelatos obedienti am habeat subditus in bonis: non tamen tenetur omnibus. Dicit prima pars conclusionis. quod subditus obedire tenetur bonis et malis praelatis: patet expresse per apostolum. Serui / subdi ti estote in omni timore dominis: non tantum bonis et modestis / sed etiam discholis. Et Paul dicit: Omnis anima potestatibus sublimioribus subdita sit. Ex quo infertur quod christia ni debent obedire terrenis principibus. Sed in quibus? Dicit Tho. q. 2. arti. 2. quod tripliciter potest praecipere terrenus princeps subdito. Aut primo contra deum: sic non tenentuobedire / immo non obedire. Patet in legione sacra thebeorum refutantium praeceptum maximiani. Secundo praeter debitum: et sic non tenentur obedire: tamen possunt si volunt: sicut si princeps imponeret populo mulctam non debitam. Tertio dum praecipit id ad quod ob¬ ligatur subditus: tunc ei obediendum est. Unde christus: Reddite quae sunt cesaris caesari et quo sunt dei deo. Et apostolus: Reddite omnibus debitum: cui tributum / tributum: cui vectigal / vectigal. Et si obiiciatur: quia adueniente maiori obligatione cessat minor: sicut adueniente lege christi cessauit lex movsi: christianus autem obligatur christo qua si principaliori: et per consequens non principi terreno. Dicendum quod non est simile de lege mo vsi et lege christi: quia lex moysi fuit vmbrai lex christi lux: ideo aduenicte luce cessare debuiit vmbra: non sic autem in proposito: ma net enim haec minor obligatio ratione humilita tis: vt non solum humiliemur deo / sed homi: et amplius in caelo praemium habeamus. Lex enim christi dicitur libertatis: maxime quia liberats a peccato: et ea mediante erimus liberi a poena in celo. Nec obuiat illud de christo dicente: Reges terrae a quibus accipiunt censum: a filiis / an ab alienis: Et infra. Ergo liberi sunt filii. Christus enim et eius discipuli nihil possidebant: immo omnia contempserant temporalia: sicuti et veris fratribus minoribus in francia: et alibi multa passagia sunt libera. Secunda pars conclusionis dicit / quod subditus / vt (verbi gratia / religiosus: non tenetur in omnibus bonis obedire suo praelato: patet: als vnica solum esset religio si ad omnia praecepta praelati teneretur religiosus. Et confirmatur: quia in his solum obedire tenetur: in quibus votum emisit: sed solum vouit vnam regulam: et ita solum ad obseruantiam illius obligatur. Et confirmatur: nam Petrus dixit: Obedire oportet deo ma gis quam hominibus. Et ita non in omnibus tenetur praelato. Unde Bern. in libro de dispensatione et praecepto. Nihil probibeat ipse prielatus horum quae promisi: nihil plus exigat quam promisi. Et patet exemplo. Praelatus enim in qualibet religione est positus / vt eam faciat obseruari: et ita ad hoc tantum ad quod et praeceptum se extendit et sua potestas: verum est tamen quod si quis ad cuncta imperia obediret praelati in bono: tunc perfectius obediens esset iu dicandus. Sicuti narratur de doctore sub tili: qui in prato clericorum visa generalis mistri obedientia: dum actu regens esset in schos parrhysien. aut pauca / aut nulla de rebus habita dispositione parrhysius exiuit vt coloniam iret secundum ministri sninam. Et ita habens oppositae auctoritates intelligi: sicut illa Hieroad Rusticum praepositum monasterii. Timeas vt dominum: diligasvt patrem: credas quicquid dixerit salutare: nec maiorum iudices sninam: cuius est officium obedire et iussa im plere / dicen te moyse: Audi istilis et tace / et consimiles. articu lum sunt tres diffi. Prima. quid vult dicere illa auctoritas: Potuit transgredi et non est trani gressus: dans laudem talibus maxime: cum deus sit laudabilis: qui tantum peccare non potest: nec christ potuit. Dicendum quod intelligitur de quadam laude accidentali cum defectibilitate habita: quia homini peccabili valde laudabile est habitare cum malisi et non peccare: nec tantum minuitur laus dei aut christis / si hoc non potuit: quia perfectius in eis hoc recusabat: patet exemplo. Furor enim laudatur in cane / non in homine: sic in proposito¬

¶ Secunda diffi. Quomodo similistant quod aliqua potestas seu praelatio sit a deo: ettame quod dicatur vsurpata? Dicendum quod dicitur a deo permissiue in hoc casu: vsurpata autem dicitur ab homine am biente.

¶ Tertia diffi. Cui est magis obe diendum: aut superiori praelato / aut inferiori? Di cendum quod quando inferior praelatio penitus manat a superiore magis obediendum est superiori: sicuti deo quam homnibus: quando vero duae praelationes superio et inferior manant per ordinem a peretia: tunc aliquando es magis obediendum superiori / aliquando inferiori: sicuti modo achus in aliquibus magis tenetur obedire abbati quam episcopo: vt in aspicientibus suam regulam: in aliis magis episcopo: sicut in pertinentibus discipliae eo clesiasticae. Et loquier de abbatibus non exemptis: Ex hoc patet ad. q. quod videlicet licet tam potentia peccandi quam praelatio sit a deo: in omnibus tamen subditus non tenetur obedire creato praelato.

¶ Ad pri mum arg. dicendum / quod illa regula: cuius vsus ma lus est / ipsm quom malum est: intelligitur quando vsus fit in re ad id ad quod ordinatur / sicut equus ad equitandum: peccare autem non est id ad quod ordinatur voluntas creata / sed benefacere: venit enim peccatum ex defectibilitate: ideo non currit argu. Et dum confirmatur: quia vt dicit ansel. Posse peccare nec libertas est / nec pars libertatis. Dicendum quod accipit illud posse pro ordine ad deformitatem / non pro potentia: et illo modo dictum est quod non est a deo / sed isto secundo.

¶ Ad secundm dicendum ad maiorem: quod aliquid fieri a deo contra ius naturae potest intelligi / aut contra vele dictamen: et sic maior est vera / et minor falsa. Sicuti enim eadem medicina quae dat vinum sano / remouet egro: sic eadem naturae lex dictat seruitutem in natura lapsa / non in statu innocentiae. Potest rursum intelligi aliquid fieri a deo contra ius naturae in particulari: et sic maior est falsa/ et minor vera: et ita argu. semper habet vnam praemissam falsam. Auctoritas autem osee intelligitur de voluntate antecedente in e malis.

¶ Ad tertium dicendum ad maiorem / quod est sic et non sic. Est quidem sic: quia sicut vouet fugere actum carnis: sic ponit voluntatem in voluntate praecipientis. Est autem non sic: quia non oportet quod sicut negat omnem actum carnis / sic se obliget ad quodlibet verbum praecipientis: esset nempe quasi impossibile: vnde bene dicit beati s simus franciscus in sua regu la: in his quae promiserunt domino obseruare fideliter. Dictum autem benedictin sua regula intelligitur de perfecte obedientibus. Et sic obedientia librum terminat secundum: qua mediante peruem ire mereamur ad regna caelorum. Anem.

Conclusiones

¶ Ex posen s ti autem dis. etc. Prima conclusio. Deus potentiam / benefaciendi producit / etiam et illam peccandi. Di /i cit conclusio / quod tam potentia benefaciendi quam malefaciendi est a deo: et ponitur a principio dist. vsque ad ilsud. c. Hic oritur quodo non transiliendo etc.

¶ Secunda conclusio. Principi seculi iusta iubenti tenentur seruuli / non mala dictanti. Dicit conclusio / quod subditi tenentur obedire principi seculari dum praecipit iusta: et non dum praecipit iniu sta: et ponitur ab illo. c. Hic oritur quod etc. vsque ibi: Iam nunc his etc.

¶ Tertia coclusio. Sacrum mysterium incarnationis petit studium com templationis. Dicit conclusio / quod cognitio sacri mysterii diuinae incarnationis filii dei de quo est loquendum in sequenti libro: exigit vt per con templationem fiat in nobis reuelatio. Et po nitur ab illo ca. Iam nunc his etc. vsque hi libri secundi etc.

Riber secundus magistri Sentemtiarum perlucide disputatus et decla tatus / a venerabili patre fratre Guil lermo vorrillong finit.

PrevBack to TopNext

On this page