Distinctio 6

Distinctio sexta huius quarti agit de his quae potestate habet haptimandi.

CUnc quibus li ceat baptimare addamus de hoc Isid. ait constat baptismum solis sacerdotibus esse traditum. Hic signatur. 6. dist. huius quarti quae ita continuatur ad praecedentes: Nam postquam in praecedenti dis. intimata est clarius baptigandi potestatis collatio: Nunc ostenditur aperti us quibus haec sit facta donatio. Et habet diuidi ista pars in tres partes principales. In prima determinatur quibus liceat bapticare. In secunda lotos venatur est ne haereticis re lauare. In tertia clare monstratur falsitatem recte terminare. Prima in principio. Secunda ibi. De illis deo qui ab haereticis etc. Tertia ibi. Sunt tamen nonnulli doctorum etc. Et consequenter sequitur illa secunda pars huius sexte dist. seclusa alia diuisione. Hoc etiam sciendum est / quod licet ter immergatur etc. Et fiat diuisio contra hanc partem primam et totam quintam dist. Unde postquam in praecedenti parte responsum est clare quibus bapti gandi facta est potestatis donatio. Nunc in hac ostenditur qualiter in hoc fit expeditio et habet diuidi in tres partes. In prima adest mentio super baptismo. In secunda inquisitio de cathecismo. In tertia fit conclusio de exorcismo. Prima in principio. Secunda ibi. Porro cuncti ad baptismum venientes etc. Tertia ibi. Illa autem fit interrogatio et responsio etc. Sententiarum

Questio haec singulariter agit de cathemismo et exorcismo. N cathaerismus 1 vel exorcismus respectu haptismi sacramentalia censeantur. Et arguitur quod non triplici medio.

¶ Primo sic. Sacramentum non extat sacramentale: sed tam cathecismus quam exorcismus sunt sacra mentum: igitur etc. Maior patet ex eo: quod sacramentale et sacramentum differunt veluti via et terminus: sacramentale enim videtur via ad sacramentum: sacramentum vero terminus: non sunt autem idem via et terminus. Sed probatur minor. Sacramentum enim di citur sacrae rei signum. Cathecismus autem sacram rem significat: quia fidei instructionem sic exorcismus quia daemonis expulsio nem: quae fieri non videtur nisi charitate.

¶ Secundo arguitur sic. Si exorcismus et cathecismus essent baptismi sacramentalia: sequeretur quod non fierent nisi relatiue ad ad baptismum: sed hoc est falsum: igitur. Maior patet a simili: quia enim in sacramento altaris dicuntur esse verba sacramentalia: tam respectu panis quam respectu vini seu specierum: nunquam his verbis ad aliud recte vtimur: nisi ad eucharistiae sacramentum. Sed probatur minor. Primo de exorcismo: quia fit exorcismus in aqua benedicta. De cathecismo etiam patet cum sit idem quod instru ctio: videtur ita posse post baptismum fieri si cuti ante.

¶ Tertio arguitur sic. Nihil est respectu alterius sacramentale: nisi id quod sine eo fieri non possit: sed baptismus potest fieri sine cathecismo et exorcismo: igitur. Maior patet ex simili: quia enim in sacramento altaris verba sunt sacramentalia non potest fieri eucharistiae sacramentum nisi verbis praecedentibus. Sed minor probatur ex eo / quod si quis dicat simplicitur super puerum eum immergendo: ego baptigo te etc. baptica tus est.

¶ In oppositum vero arguitur ex modo procedendi diuini Dyonisii: in lib. ece clesiasticae hierarchiae cap. 2. Illic enim innuitur tam exorcismum quam cathecismum fore sacramentalia in ordine ad haptismum.

¶ In ista quaestione etc. Primus est terminorum declaratiuus Quorum Secundus est quaestionis responsiuus Tertius est terminorum motiuus Quo ad primum articulum tmini sunt cathegismus / exorcismus / et sacramentale.

¶ Primus ergo terminus est cathe gismus: a cathegiso sas: quod est istruo: is vti ad Bal. 5. scribitur. Communicet autem is qui ca thecisatur ei quae se cathecisat in omnibus bonis Unde instruens in fide dicitur cathecisans: et et instructus dicitur cathegisatus: imbuendus autem de proximo seu qui iam incepit instrui in fide cathecuminus nominatur. Unde secundum mentem sancti Tho. arti. 2. q. 2. sicuti in artibus et scientiis humanis sunt aliqua communia quibus incognitis ars seu scientia ignoratur: et tamen illis cognitis necdum omnia quae partinent ad scientiam cognoscuntur: Sic in materia fidei sunt aliqua quae omnem credentem decet habere et de his est cathecismus: et erat in primitiua ecclesia. Aliqua autem magis speciuoca in materia fidei quae postmodum aut diuina inspiratione / aut stu dio / aut doctrina sciuntur. Ex quo clare patet quod differunt doctrina fidei et cathegcismus; quia fidei doctrina non solummodo includit communium noticiam: sed omnium quae ad salutem pertinent: maxime si sit perfecta: cathecismus vero solum illorum instructionem communium¬

¶ Secundus terminus est exorcismus / ab exorciso sas: quod est conurio ras: quia in exorcismo diabolus communiuratur. Sunt autem specialiter tres exorcismi. Primi fue runt salomonis qui quidem adinuenit vt quidam dicunt / verba et caracteres quibus mediis demones ab obsessis expellebat corporibus Secundi sunt in baendictione aquae dum di citur / exorciso te creatura aquae: vel in consimilibus. Tertii sunt in solenitate sacramenti baptismi: in qua sunt tres ternari effectuum seu nouem effectus: quos nominat doc. deuo. arti. 3. q. 2. Primus est exsufflatio: vt virtus diaboli expellatur: et exterior et interior expellenda significetur. Secundus effectus est signatio crucis in pectore. Ter tius effectus est signatio crucis in fratnte: vt in his duobus effectibus cognoscat se daemon expellendum tam in occulto cordis quam in aprto confessionis. Quartus positio salis in orem vt significetur quod per baptismum sapor sapien tiae praeparetur: et fetor fomitis restringatur. Quintus effectus est linitio aurium et narium cum sputo signans gratiam ad discernendum et obediendum. Sextus effectus est inunctio in pectore et spatulis: signans gratiam vnctionis ad deum amandum et eius onera portanda. Septimus post baptismum vnctio chrismatis in vertice signans apertionem mentis imputribilis in contem platione aeterna. Chrisma enim confectum est. ex oleo lucente et balsamo conseruante. Octa uus induitio vestimenti albi et mundi quo significatur candor innocentiae et stola re surrectionis. Nonus effectus est positio cerei in manibus eius: vt sit lucerna in pedibus eius: et verbum domini et lumen semitis eius.

¶ Tertius terminus est sacra mentale. Unde noto / quod haec tria differunt: sacrum / sacramentum / et sacramentale. Sacrum enim in communi dicitur quodlibet ad sanctitatem pertinens: seu in signo: sicut dicuntur vasa sa tra: siue in effectu sicut dicitur mens sacra seu per essentiam: sicut dicitur deus sacer et sacratissimus. Sacramentum autem proprie lo quendo solum dicitur signum exterius interni representans sanctitatem: sicut potest patere in septem sacramentis noue legis. Sacra cramentale vero dicitur loquendo propriae id quod ordinatur ad sacramentum: veluti praeuia dispositio sicuti in medicina siropus est dispositio ad maiorem medicinam suscipien dam: vel dicitur sacramentale quod pertinet etiam ad essentiam aliqualiter sacramenti: sed accipitur primo modo in titulo quaestionis. Quantum ad secundum articulum sunt tres conclusiones. Quarum prima est de cathecismo. Secunda est de exorcismo. Ter tia quod ambo sunt sacramentale non sacramen tum.

¶ Prima est haec. Et adultis et par uulis recte cathegismus tribuitur. Probatur conclusio. Id quod ordinatum est a deo fieri recte impletur: sed antequam quis bapticet: ordinatum est vt baptigandus doceatur. Unde dicitur. Ite docete omnes gentes bapticantes: ita quod praemittitur docere baptismi. Confirmatur quo ad pueros ex more ecclesiae: qui semper debet dici laudabilis: et tamen pueros cathegisat: vnde et quia ita fit cathecismus pearuulis sicut magnis in susceptione baptismi: seu ante magis serual vnus ritus ecclesie et maior eius demonstra tur vnitas. Et si dicatur quia stultum est eum instruere qui non est capax doctrinae: pueri autem sunt huiusmodi: et ita non debent tunc instrui: Dicendum quod cathegismus habet tres effectus: scilicet vnitatem notare: instruere et obligare: et hi tres sunt in adulto dum cathecicatur. Primus autem et tertius in peruulo: quia se obligat ad seruandam fidem catholicam: dum enim petit sacerdos si credat: et patrinus pueri respondet loco pueri: credo: fit obligatio ipsius pueri: vel secundum alios glosatur: credo id est sacramentum fidei percipio: nec est modus loquendi inconsuetus vt aliquotiens signum pro re accipiatur: sicuti dicimus: cras erit resurrectio domini: et videns fumum: dicit se videre ignem. Sed obligantur ne patrini ad imbuendum suos filiolos in doctrina fi dei? Dicendum quod sic: nisi pueri alium habeant doctorem quando autem se praesentat aliorum docentium facultas: tunc patrini excusantur. Unde Augustinus in quodam sermodoe. Uolo omnes quod cognoscatis: tam viri quam mulieres: vos par uulis quos suscepistis fideiussores apud deum extitisse. Et si dicatur / quod patrinus non po test obligare puerum ad seruandum fidem a simili: si enim parentes promittant pro filio quod filius intrabit religionem: filius non tenetur intrare: ergo similiter in proposito. Dicen dum quod non est simile: quia religio de bonis est supererogationis. fides autem catholica de his quae sunt necessaria ad salutem.

¶ Se cunda conclusio est / de exorcismo: et est haec. Uexationem exteriorem diaboli maxime fugare exorcismus dicitur. Probatur: vnde Augustinus in lib. de simbolo: peruulus exorcicatur: vt potestas diaboli expellatur. Et Rabanus. Exsufflatur a peruulo seua potestas per pium sacerdotem: hoc etiam innuitur dum dicit sacerdos exi ab eo spiritus immunde: nec est hoc magnum cum etiam hoc facerent exorcisimi salomonis et aliqui mali in nomine cxpisci. Domine in nomine tuo demonia eiicimus etc. Ex quo in fertur quod principalior effectus exorcismi est expellere potestatem exteriorem daemionis: ne tantum noceat vel ne impediat a susceptio ne baptismi: non autem principaliter ad infundendum gratiam et remouendum effectum interiorem daemonis scilicet culpam: quia hoc est sacra menti baptismi. Ideo cyprianus bene dicit. Diaboli potestas non minuitur ante baptis. mum: scilicet quo ad culpam: et patet ad hoc / quod exorcismus non est solum ad daemoniacos et obsessos: immo etiam ad sanos. Et si dicatur: ponatur casus quod aliquis moriatur capto exorcismo ante sumptum sacramentum baptismi: quod valebit sibi exorcismus? Dicebat praepositiuus quod valuisset in tali casu: ad diminu tionem tenebrarum: vnde innuebat quod puer post exorcismum moriens: non tantas habebit tenebras sicut qui non habuit exorcismum. Sed sua salua reuerentia hoc nihil est. Ille enim tenebre sunt priuatio visionis diuinae: hoc autem aliqualiter omnibus inest. Ideo dicendum quod de lege communi nisi aliunde subueniat misecundia dei non valet sibi.

¶ Tertia con clusio est / quod cathegismus et exorcismus iunt sacramentale: et est haec. Sacramentale non sacramentum exorcismus et cathecismus dici tur. Probatur conclusio vnico verbo. Baptis mus secundum sanctos doctores est sacramentorum ianua et fundamentum primarium. Si autem exor cismus et cathegismus essent sacramenta: hoc non esset verum cum praecedant: ergo conclusio haec vera. Quantum ad tertiui articulum sunt tres difficultates.

¶ Prima diffi cultas. Utrum obligatio facta in cathegis mo dum dicitur: Credo: sit dicenda votum: Dicendum quod loquendo proprie de voto non est votum: votum enim est de his quae sunt supererogationis: haec autem sunt necessitatis. Loquendo autem large de voto potest votum nomi nari.

¶ Secunda difficultas. Quis debeat praecedere exorcismus an cathecismus? Dicit doctor deuo. dubio vltimo i litterali praesentis dis. quod possunt tripliciter comparari. Primo ratione eius: ad quod sunt: et sic cathegismus praecedit exorcismum: quia ca thecismus est ad informandum intellectum: sed exorcismus magis aspicit affectum: quia suggestionem diaboli: intellectus autem praece dit affectum. Secundo comparantur ratione eius a quo: quia instructio est a lectoribus: exorcis¬ mus vero ab exorcistis: lector autem praecedit exorcistam: ita in proposito cathecismus ex orcismum. Si autem tertio comparantur secundum ter minum in quem fiunt: sic se habent secundum sub et supra. Quando enim bapticandus est adultus prius instruitur: quando autem puer aliquando econtra: ideo in aliquibus aecclesiis cathecismus praecedit exorcismum: in aliquibus econtra.

¶ Tel tia difficultas. Quare sacraendum baptismi habet ista sacramentalia: et non alia sacramenta: Dicendum quod vt homo digne se praeparet ad intro eundum per baptismum in sacrosanctam eccle siam. Ex hoc patet ad quaestionem: quod videlet cathe cismus et exorcismus respectu baptismi sacramentalia censentur. Et tunc ad argumenta.

¶ Ad primum negatur minor: et dum probatur. Primo de cathegismo: quia signat fidem: Di cendum quod licet conueniat cum sacramento in ver bo non tamen in elemento: elementum autem requiritur ad sacramendum: sicut verbum dicente Aug. Accedit verbum ad elementum: et fit sacramentum: ideo deficit ei media pars sacramenti. Rursus dum probatur de exorcismo: quia significat daemonis expulsionem quae non potest fieri nisi charitate. Dicendum vt dictum est in. 2. arti. quod per exorcismum non pellitur nisi exterior potestas diaboli: non autem interior: et talis bene fit sine charitate: ideo non concludit an gumentum.

¶ Ad secundum dicendum ad maio rem: quod habent veritatem si essent adequata baptismo: sicut respectu eucharistiae verba sa cramentalia: quod non est in proposito. Addo quod cathegismus et exorcismus qui fiunt in sa cramento baptismi aliter fiunt quam alibi: vt patet contemplanti: et ideo argumentum non obniat.

¶ Ad tertium dicendum vt patuit in prae cedenti responsione: quod maior habet veritatem quando sacramenta sunt adequita sacramento: sicut obiicit de verbis in sacramento eu charistiae: non ita est in proposito vt patuit.

Et tantum de praesenti dis. etc. Prima con clusio est. A sacerdotibus baptismus colla tur: et cunctis gentibus etiam donatur. Dicit conclusio / quod tam sacerdotes quam alii homines possunt conferre baptismi sacramentum. Et ponitur a principio dis. vsque ibi. hoc etiam sci endum est quod etc.

¶ Secunda conclusio habet intentio esse baptismate communis vnio temporum scemate. Dicit conclusio / quod haec suunt attinentia ad baptismum communitas: intentio: et tempus. Et ponitur ab illo loco. Hoc etiam sciendum est: vsque ibi. Porro cuncti ad baptismum etc.

¶ Tertia conclusio praest baptismo: hic cathecismus equo termino et exorcismus. Dicit conclusio / quod tam cathecismus quam exorcismus praecedunt baptismum. Et ponitur ab illo loco. Porro cuncti etc. vsque ad finem distinctionis.