Distinctio 33

Distinctio. 33. in qua agit magister de nominibus substantialibus et proprietatibus in eo quod coueniunt ta substantialibus quam relatiuis. Ost supradil cta interius considerayrgo riatque subtiliter inquiri oportet: vtrum proprie tates personarum quibus ipsae personae determinantur etc. Hic si gnatur distin. 33. huius primi quae sic continuatur ad praecedentes. In qua postquam a distinctione. 22. in clusiue hucusque de nomnibus diuinis tam substan tialibus quam relatiuis per se et sigillatim tracta tus est habitus: Nunc hac in parte eorundem no ninum secundum conuenientiam et differentiam extat ermo elicitus. Et partitur in tres partes prin cipales. In prima ostenditur quod personalis proprietas deitas vere dicitur. In secunda personarum maiestas deus esse diffinitur. In tertia translatiua varietas brevissime concluditur. prima in principio. secunda ibi. dist. 34. Predictis est adiiciendum quod quidam peruer si homines etc. Tertia iuxta fine eiusdem distinctionis. Praeterea sciendum est quod in assignatione. Iterum prima pars quae est praesens distinctio in qua ostenditur quod personalis proprietas deitas vere dicitur: in tres partes diuiditur. In prima patens veritas cunctis palam proponitur. In secunda haeretica peruersitas reserata cognoscitur. In tertia erronea falsitas es se ceca conuincitur. prima in principio. secunda ibi. Hic autem antiqui negant dicentes. tertia ibi. Ueruntam nondum desistunt etc. vlti ma parte indiuisa manente. prima pars in qua patens veritas cunctis palam proponitur diuiditur in tres partes. In prima ratione aeternitatis perso na affirmatur proprietas. In secunda hunc ser monem veritatis summa monstrat simplicitas. In tertia naturam fore deitatis sacra clamat auctoritas. secunda incipit ibi. Cum de simplicitate diuinitatis etc. tertia ibi: quod enim propietas etiam natura diuina sit. Et se quitur illa particula hoc autem aliqui negant dicen tes etc. In qua haeretica peruersitas reserata cognoscitur. Et diuiditur in tres partes princi pales. In prima ponitur ad haeresim docta re sponsio. In secunda additur huic fidelis con¬ firmatio. In tertia tante rei figitur nostra quaesitio. secunda incipit ibi. Ceterum haereticorum improbitas. tertia ibi. Si forte quares cum he proprietates etc. Et haec est diui sio praesentis distinctionis.

Questio ista docet distinctionem inter essetiam diuina et proprietates personales: in qua plures opinioes et errores recitantur. Et ista quaestio pul chre declaratur a scoto li. 1. dist. 33. q. 2. in li. reportationum. Arcaquamtalis mouetur quaestionis titulus: vtrum de personali proprietate diuina iden tice predicetur essentia. Et arguo quod non tri bus mediis gilberti porretani quibus pro babat proprietatem personalem non esse personam. Primo sic: vbicumque est determina tum et determinans a parte rei: ibi est res et res: sed diuina essentia vere determinal ad esse personae per proprietatem: et proprietas vere determinat a parte rei. igitur sunt due res: et per consequens non sunt idem identice. maior patet non capit enim mens aliquid volens: seipsum de terminare. sed minor patet: quia sequestrato omni opere intellectus vere est patrnitas: et ve re diuina essentia. Secundo arguitur sic: vbi cumque a parte rei est abstractum et concretum: ibi est res et res: patet: aliud enim significat album: aliud albedo: sed in diuinis reperitur proprietas in concreto et in abstracto: vt verbi gratia: pater et paternitas: si igitur pater diui nam significat essentiam: igitur patrnitas aliquid si gnificat quod non est deus. Tertio arguitur sic: vbicumque est absolutum et respectus: ibi est res et res: sed diuina essentia est absoluta proprietas vero respectus: igitur sunt res distincte: patet maior: quia aliud est esse absoluti: quia ad se: aliud relationis: quia ad aliud sed minor patet de se. In oppositum in praefatione trinitatis: in personis est proprietas: et in essentia vnitas: exquo ergo personae sunt deus: sequitur quod et proprietas cum deus sit quicquid habet ex 11. de ciuitate dei: excepto eo ad quod relati ue dicitur. Et bernme contra gilbertum illam proprieta tem quo deus non est: non mihi adorabilem credo.

¶ In ista questione ad praecedentes conformiter sunt tres articuli declarandi Primus est terminorum decla Pratiuus. Quorum § Secundus est quaestionis responsiuus. Tertius est dubiorum motiuus.

¶ Quantum ad primum articuium ter mini sunt Personalis proprietas: idem in tica praedicatio et essentia: proprietas a quae pro prium dicitur non est nisi quaedam rei (cuius est propetas conditio rem sequens: vt sepius et eiusdem manifestatiua: vnde et ertium praedicabile apud / Aristo. in 1. topicorum: et. 5. dicitur propum vbi per proprie tates rei res inuestigatur: vnde noto: quod ad ratio nem proprietatis secundum doctorem deuotum huius in primi distinctionis. tria exiguntur. Primo quod soli conueniat: si enim aliis et non per rationemus suam insit: non vere habet nomen proprieta tis nisi large. Secundo quod sit ratio innotescendi id cuius est proprietas: et isto modo dicit philosophus in primo de anima: quod accidentia magnam partem conferunt ad cognoscendum quod quid est. Tertio quod differat ab eo cuius est proprietas aliquali differentia: vnde nibil suiipsius mo dis omnibus idem extat proprietas.

¶ No to vlterius: quod proprietatum in diuinis tres sunt modi. Prime dicuntur essentiales: et sunt ille quo in personis omnibus diuinis es sentiam consecuntur cuiusmodi est communicabilitas et iste sunt in triplici gradu. Primus gradus est vt dicatur essentiam proprietas: quicad extat extra rationem formalem essentiae: et hoc modo mo di intrinseci sicut infinitas sunt proprietates: vnde dicitur proprium est diuinae essentiae quoe sit infinita. Secundus gradus vt solum dicantur proprietates quae ab essentia distinguun tur formaliter: sicut sunt attributa diuinaTertius gradus vt vltra hoc proprietas quae ad nomen in bilis terminetur: et sic dicitur proprie proprietas: sicut inuisibilis intermina bilis: incomprehensibilis: vnde apud granmaticum dicitur. Osus plena notat: bundus similis: bilis aptat. Secundus modus prin cipalis proprietatum est proprietas perso nalis: et hic est etiam triplex gradus. Primus gradus est quando proprietas constituit id cuius est proprietas: isto modo solum sunt in diuinis tres proprietates personales: scilicet paterni tas: filiatio et spiratio passiua quibus personae tres constituuntur et dicuntur proprieta tes personales constitutiue: vnde dam. li. i. ca. 5. Omnia in diuinis sunt vnum praeter ge nerationem: paternitatem: et processionem. Secundus gradus est proprietas vni soli personae. conueniens: licet non constituat: isto modo innascibilitas est personalis proprietas in patre. Tertius gradus est: quando proprietas duabus personis conuenit: solum isto modo spiratio actiua est personalis proprietas quae solum patri conuenit et filio. Tertius modus proprietatum est proprietas communis: et iste sunt in triplicigradu: quia aut fundantur in identitate substantiae et sic dicuntur identi tas: aut essentiae magnitudine: et sic dicun tur aequalitas: aut attributis: et sic dicitur similitudo et oriuntur he communes propetates quae dicuntur relationes communes post relationes personales tantum de proprietate personali. Secundus terminus est praedicatio idetica. vnde noto quod in diuinis est triplex modus predicandi. scilicet quidditatiue deno minatiue: et identice. Quidditatiua predicatio est quando predicatum est de quiddita te subiecti: sicut dum dico. Deus est ens: deus est spiritus: denominatiua autem est quando praedicatum est extra rationem formalem subiecti et per modum informantis: sicut dum dico: deus est bonus: iustus pius etc. Predicatio autem idem tica est triplex: aut primo quando vtrumque extremum est formaliter infinitum: sicut dum dico: deus est diuina essentia: aut solum praedicatum est infini tum formaliter: sicut dicendo paternitas est deus aut tertio quando subiectum est infinitum praedi catum non formaliter: sicut deus est patrnitas. Solet rursum accipi ista praedicatio: aut pri modo quando vtrumque extremum est transcendens: sicut ens est bonum: aut secundo solum praedicatum: sicut sortes est ens: aut tertio solum subiecum: sicut ens est substantia: magister Franc. de maro. comflatus sui. addit quartum modum qui est prae dicatio essentialis eo modo inquit quo dicimus tres personae sunt idem in essentia: sed hoc cum sua reuerentia salua: sine causa additur: quaerat in vnam predicationem essentialem in di uinis quae non sit: aut quidditatiua: aut deno minatiua: aut identica: et credam ei: et cum reperire nequiuerit ternario sit contentus. Tantum de predicatione identica.

¶ Tertius terminus est essentia: vum ista tria differunt: essetia: ens: et esse. Essentia enim dicit quasi sor mam: esse quasi actus est formalis essentiae sicut album albedinis. Ens autem quasi egre ditur ex essentia per esse: sicut suo modo est lux lucens et lucere. Et hoc de primo articulo.

¶ Quantum ad secuduarticu ium sunt tres conclusiones.

¶ Prima est de perso nali proprietate respectu diuinae essentiae secunda de personali proprietate respectu in sonae: et tertia de esse personali ex diuina essentia et personali proprietate: prima est haec licet identitate reali cum diuina essentia sit eadem personalis proprietas: differt tamen formaliter. prima pars dicit quod sunt idem realiter personalis proprietas et diuina essentia: probatur sic. Undecumque est aliquod ens infinitum intensiue quicquid extat ex eo idemtificat sibi reali identitate. probatur ista: quia si non aut poneretur in eo compositio rei et rei aut si dicatur quod non sit ibi compositio adminus erit aggregatio rerum quod infinito repugnat: cum omnia contineat. Sed deus est infini tus: Ansel. deus est quo nihil maius excogitari potest: et personales proprietates sunt in eo: quia essentia earum est fundamen tum. igitur. Et si quaeratur: quomodo potest esse quod sint vna essentia tres personae res relatiue. Dico quod quia hoc abbas Ioachim videre non potuit: in errorem prolapsus est vt in ca. damnamus: extra de summa trinitate: et fide catho. licet enim sint tres res: tamen he tres res vnica summa sunt res secundum doctrinam beati aug. de doctrina chr stiana. Ex quo patet error manifestus Bil berti porretani dicentis: quod proprietates perso nales non sunt deus sed sunt assistentes: et fundabat se in dicto Boe. in libello de tri ni. vbi dicit: quod relatio est ad aliud: et non ponit quod sit in. Inde concludebat quod erat assistens seu secundum verbum magistri in littera affira: vnde et vsus est illo vocabitulo assistentie in libello suo quem intitulauit sex principiorum in ca. positionis: vnde dicit: maxime autem proprium videtur positionis substantie prorime assistere patet falsum: vnde et hunc errorem tempore beati Bern. in concilio ecclesiae remis congregato. ore proprio: vt hic inquit doctor deuotus idem praesentialiter reuocauit: et referunt sibi dictum fuisse claude puteum id est igenii tui profun¬ ditatem: fuit enim vir elegantissimi ingenii. vnde scriptum est. Perscrutator maiestatis opus primetur a gloria: nec cogit illud Boetii: quam uis enim dicat quod relatio respectum habeat ad terminum: non negat quin ad fundamentum Secunda pars conclusionis dicit: quod propietas perso nalis distinguitur formaliter a diuina essentia. probatur. Et primo noto quod ad distinctionem secundum doc. sub. in repartatis parrhysius hac dist. q. 2. tria requiruntur. Primo quod distincta non sint solum in potentia: sicut sunt formae in potentia materiae. Secundo quod non sint solum in virtu te sicut effectus in causa: et tertio quod non sint mixta: hoc modo sunt propaetates in diuina essentia: quia actu sunt non virtute: aut potentia olum: nec est ibi mixtio. Tuc probo istam partem medio doctoris. q. 2. reportatorium. quandocunque aliqua differunt et conueniunt a parte rei alio conueniunt: et alio differunt. Sed personae diuinae conueniunt in essentia diuina et differunt in propietatibus. igitur diuina essentia et proprie tates differunt non realiter: ergo formaliter quia non sufficeret sola distinctio ex natura rei cum siut quidditates: maior est primum principium: impossibile enim est: quod eodem et se cundum quod idem aliquid differat et conueniat: et hoc est quod inquit aug. 7. de trini. Non est aliud deo esse: aliud subsistere: sed aliud est deo esse et patrem esse: et in eodem filius: eo verbum quo fili us: sed non eo verbum quo sapinia. Ex quo patet magnus defectus sancti thome qui in scripto suo quaestionibus dicit: quod propetas solum differt ratione ab essentiam. vnde dicit quod relatio habet con parari et ad essetiam diuinam ex parte qua relatio habet quod insit: et tunc penitus est idem quod diuina essentia: aut ratione qua est ad: et tunc solum distinguit a suo opposito: patet quod non potest esse: et arguo contra eum ex dictis eius. Ipse enim in i. questione huius distinctionis soluendo argumentum primum dicit: quod esse dicitur tripliciter. vno modo pro quidditate seu diffinitione vel na tura rei. Secundo pro actu essentiae: sicut viuere viuentibus est esse. Tertio pro esse veritatis propositionis quod signatur per copulam et dicit quod relatio habet bene primum esse: scic esse quidditatis vel diffinitionis seu naturae rei: tunc sic: sed distingui quidditatiue est distingui formaliter. igitur a parte rei distinguitur esseutia et proprtetas: quia per diffinitiones. Confirmatur personae enim diuinae aut se totis sunt idem: et redit error sabellii quae dicebat pa trem et filium et spiritum sanctatum eandem esse personam aut se totis distinguuntur: et redit error ar rii: quae posuit filium puram creaturam: aut alio conueniunt sicut diuina essentia: et alio distin guuntur sicut proprietatibus et sic habetur verius tas. vnde imaginor tres positiones. Primam quo ponit solum rationis distinctionem proprieta tum et diuinae essentiae. Tertiam quae ponit distin ctionem rerum inter personam et essentiam: sicut id achim. Et mediam quae est docto. nostri quo ponit identitatem realem et distinctionem formalem. Prima appropinquat quo ad me videtur saluo meliori iudicio sabellio. tertia arrio. secunda via ambulat tutissima inter scillam et caribdim: de quibus loquitur Aug. super Ioh. et habita est auctoritas dist. 31. vtramque peste. scilicet sabellium et arrium elidit verius tas di. Ego et pater vnum sumus: vtrumque audi et a scilla: et caribdi liberaberis.

¶ Secun da conclusio est: de personali proprietate respectu personae: et est haec personalis propetas esse to tum personale non nominat formalitur. probatur. Qndecumque aliqua duo vnum constituunt: neutrum eo rum formaliter totum eius esse dicit: sed diuinae persone constituuntur ex diuina essentia et pro prietatibus personalibus. igitur etc. maior patet: quia si sic: tunc alterum sufficiet. Sed minor declaratur: si enim essent solum personae diuine formaliter diuina essentia: tunc no distinguerentur. Si rursus essent sole propetates neutra esset producta ab alia quod est contra fidem. probatur consequenta: quia si sic: tunc genatio actiua esset pater: genatio passiua esset filius: spiratio passiua spiritus sanctus: geniatio autem non gignitur nec processio procedit. quia teste philosopho in. 5. philosophicorum. motus non est motus: nec actionis actio.

¶ Ex quo infertur defectus praepositiui era ponentis diuinas personas solum dicere prope tates personales cum sint ita simplices: sicut diuina essentia: quod non esset inquit si includerent diuinam essentiam: patet oppositum: et confirmatur: quia in vna persona sunt plures pro prietates: et vna communis omnibus nec obuiat quod dicit de simplicitate: quia simplicitas non opponitur non identitati vt opinatur falso: sed compositioni: et sicut non est composita diuina essentia sic nec persona.

¶ Tertia conclusio est de esse personali ex esse tia diuina et personali propetate. Ex diuina esse tia et propietate personali tertia non resultat enti tas: voco hoc tertiam entitatem sicut ex corpore et anima rationali resultat humanitas quae est quidditas distin cta tam a corpore quam anima rationali. Et dicitur a magistro Nicolao boneti primo suae metha philosophice. Forma totius sicut anima forma partim Tunc probo conclusionem: in diuis castissime est lo quendum: nec ibi asserendum. Teste dionynisi quod eloquia diuina efflagitant vel gra uis mouet ratio: sed neutrum est hic: quid enim faceret illa tertia entitas non videtur: vnde concluditur quod ad esse personale sufficit ipsa essen tia diuina simul cum proprietate. Et si quaeratur quae est potior: aut essentia diuina: aut pro prietas. Dico quod loquendo simpliciter diuina essentia: cum sit radix perfectissima: sed in quantum persona ad aliud refertur. Dico quod pro prietas: quia est id quo refertur. Et si quaeratur: an ista proprietas dicat aliquam perfectionem verbigratia: paternitas aut filiatio. Dico quod ita loquendo identice: quia est idem cum diuina essentia: nullam tamen loquendo formaliter: quia tunc esset alia perfectio in patre quae non in fi lio: et econtra: quia filiatio in filio non in patre: et paternitas in patre non in filio. Ex quo infequod paulus de perusio qui dicit proprietates infinitas formaliter: male dicit: patet ex dictis. Et hoc de secundo articulo. Quatum ad tertium articulum sunt tres difficultates iuxta tres conclusiones.

¶ Prima est: vtrum talis distinctio formalis inter proprietatem et essentiam sit actuals vel solum fundamentalis. Dicit magister Franc. dist. 2. huius dist. dubio secundo: quod est solum fundamentalis. Sed cum reuerentia non videtur quod sint actu distinctae essentia et proprie tas nisi actuali distinctione: et addit quod do ctor noster vti videtur negatiua: sunt non idem. Dico hic quod doctor nostr prima questione repartatorum huius distinctionis ponit distinctionem: verum est tamen quod dist. 33. et. 34. ordina rii dicit: quod talia sunt non idem. Et dist. 2. huius primi. q. 4. dicit quod potest concedi quod sunt non idem: et tamen quod non distinguantur: quia esse non idem in plus est quam distingui. Chimera enim et homo: non sunt idem et tamen non distinguuntur

¶ Secunda difficultas: quomodo dicimus totum esse personale in diuinis cum in deo non sit totum. Respondit doctor deuotus huius primi: dist. 19. 2. parte. q. 2. Totum enim dicitur: aut relati ue ad partes: et isto modo in deo non est totum aut idem quod completum: sicut inquit philosophus: totum et perfectum idem sunt: et sic ponitur in diuinis. vnde Amb. In patre totus filius: et totus in verbo pater.

¶ Tertia difficultas: quomod dicitur per sona diuina constituta si nibil resultet: vt detur enim tunc nihil esse constitutum. Dico quod alio modo est constitutum hic inferius: alio modo in diuinis: hic enim inferius ex constituentibus tertia resultat entitas: quia vnum est in potentia ad aliud. In diuinis autem non: quia essentia diuina non est in potentia ad paterni tatem: immo solum secundum Dam. proprietas solum est caracter personae non essentiae. Et sic patet ad questionem: quod videlicet personalis proprietas identice idem est cum diuina essentiam: sed non formaliter. Et tunc ad argumenta porretani.

¶ Ad primum: ad maiorem dico: quod sufficit quod sint aliqua distincta ex natura rei licet non realiter: sicut patet in colore: verbi gratia: quae habet genus et differentiam: et differentia contrahit et determinat genus: et tamen vnica res est. minor etiam est falsa: quia proprietas non determinat essentiam.

¶ Ad se cundum: per idem sufficit distinctio ex natura rei: immo aliquotiens inter concretum et ab stractum sola extat distinctio rationis: patet in ter humanitatem et hominem.

¶ Ad tertium patet per idem: Et sic patet ad quaestionem.

¶ Ex ista vero distinctione sicut ex praecedentibus de mente magistri / tres capiuntur conclusioes.

¶ Prima est: personalis in propetas persona dicitur summa maiestas vt pie creditur: dicit conclusio: quod propietates personales sunt et personae diuinae: et diuina essentia: et ponitur a principio distinctionis vsque ad illud capitulum. Hoc autem aliqui negant.

¶ Secun da conclusio: aliter vsie inest proprietas: aliter personae vt profert veritas. Dicit com clusio quod aliter inest propietas personalis essen tiae: quia sicut fundamento: aliter persone: quia sicut determinans in determinato. Et ponitur ab illo loco: hoc autem aliquia etc. vsque ibi: verum tamen nondum desistunt.

¶ Tertia conclusio: sacra patrnitas substantia ponitur vt fert auctoritas sic verbum scribitur: dicit conclusio: quod tam patrnitas quam verbum sunt identice substantia diuina. Et ponitur ab illo capitulo: verumetiam nondum desistunt etc. vsque ad finem distinctionis.