Lectio 96, de Libertate

prima fuit antiquorum a tempore philosopharum dicentium a summo caelo etc usque ad terram etc quidquid contingat in universo mundo contingit similiter a casu ita quod ymaginati fuerunt quod deus se ipso et in se ipso sufficienter delectatur nec habet curam de rebus extrinsecis sed omnes motus generationes et corrumptiones fiunt a casu secundum causales applicationes causarum Et istam applicationem maxime resolve?ant se ad corproa athomoalia quae secundum diversam applicationem Et istam applicationem secuti sunt quidem de fillis israel deum plasphemantes

Et ista opinio est contra philosophiam et non solum contra fidem orthodoxam Et quod non sit unus solus princeps est philosophiae dissolutum utque in fine duodecimi methaphysicae Ista opinio perturbat orbem universi Et istam secutus est epicurus et sui sequaces qui posuit felcitatem in voluptatibus locum daret dicentes deum non terminare de rebus exterioribus quam opinionem eggregiae reprobat lactantius in libro de ira dei super hoc edito

2am opinionem ponit esse aristotelis sed non credo sibi quia secundum ipsum opinio aristotelis fuit quod deus habet providentiam et curam singularem de tota caelesti essentia vel quinta essentia scilicet a summo caelo usque ad orbem lumine inclusive et de intelligentiis tam ad species quam ad individua Etiam quantum ad omnes eius operationes et motus sed de mundo inferiori non habet curam nisi praecise de speciebus et quod consumetur propter primam curam quam habet deus respectu corporalium caelestium nedum quantum ad species sed etiam quantum ad individua Individua sunt aeterna propter singularem materiam dei Consequenter quia habet curam de speciebus in spera activorum et passivorum constitutis ideo sunt aeternae sed quia non habet curam de individuis ibi constitutis igitur corruptibilia sunt dicit hic fuit ramus radicis de antiquitate mundi et aeternitate apud aristotelem

Sed ex processu Aristoteles satis patet quod dictum suum scilicet Raby moysi non est verum probatur ratione Nam sicut allegatum est ex duodecimo metaphysicae aristotelis generaliter ponit quod "essentia nolunt male disponi vel regi unus ergo princeps" ergo ille est princeps omnium igitur habet sui rem curam de omnibus

Confirmatur ymaginando quod maior mundus sit tamquam animal sit deus habet curam totius igitur membrorum et partium constituentium

Item deus principaliter agit respectu cuiuscumque individui productionis et conservationis ergo cognoscit ipsum et vult producere et conservare antecedens patet quia respectu cuiuscumque effectus plus influit etc et quia aristoteles ponit deum concurrere non solum in genere causae finalis sed etiam efficientis igitur etiam non agit a casu sed ut artifex summus igitur regno scit et ordinat principalissime

Confirmatur nam 2m philosophum instrumentales causae rei regunt istum mundum inferiorem ergo cum instrumentum non agat nisi dirigente principali Similiter quod deus dirigat deum caelum respectum individualium et per consequens tollere providentiam divinam est magis contra opinionem aristotelis quam in favorem quia magis videtur quantum ad hoc fidei nostrae conservare licet forte per modum naturae quantum ad hoc creavit

3a opinio mauroris quos vocat scientes erat quod nichil contigit a casu toto universo nec quantum ad universalia nec quantum ad individua Et ista concedit cum positione fide quia nichil facit a casu vel fortuna respectu primae causae

Contra arguitur sic quia sequeretur quod non esset divina inter causa foliorum de arbore et actum nobilem effectum sicut esset de necessitate hominis unde quantumcumque effectus sit magnus vel parvus deus principaliter concurrit et casus foliorum ab aeterno fuit prae visies et ergo positio illa est valde consona fidei et forte fuit divina a fide

2o arguitur sic quia si sic sequeretur quod omnia de necessitate evenirent probatur consequentia quia si deus ab aeterno ordinaverit casum huius folii essent etc

Respondent ipsi ut narrat distinctio quod omnes effectus in deum realti neccessario evenit relati autem quantum ad causas particulares non Breviter ista est boecii quinto de consolatione et sancti thomae si bene intelligatur est catholica ita scilicet quod haec consequentia sit neccessaria eus praescivit hanc ergo erit

Item facit unam consequentiam quae procedit ex ignorantia sciendi concordare scientiam dei vel providentiam cum contingentia futurorum

Item ista ratio fieret contra eum in ista opinione quam ipse tenet

Quarta opinio et vacat eum separatorum ponentium quod omnia quae fiunt sunt per sapientiam creatoris sive in caelestibus sive in concavo orbis lunae et intelligitur de positivis dicunt consequenter quod quidquid sit melius sit quam non fieret loquendo de actibus positivis non de peccato patet quia a summa sapientia et introducitur propter gentiles quia multa bona accidunt nocentibus et mala innocentibus

Consequenter ponunt quod iustus puniatur vel laedatur melius est quod fiat quam non fiat abo notebatur quia regula boni debet resolvi ad dicta mon nostrae rationis quia nostra ratio infirma est sed debet resolvi ad inmensam rationem quae est regula in facibilissima si ergo non apparet bonum vel non apparet bonum quod iste innocens non sequitur ergo non est bonum 2m nostram rationem non sequitur ergo non est bonum vel non apparet bonum quod iste innocens puniatur ibi etc et hoc est ex defectu nostrae rationis quod nobis apparet ut si de consilio regis intromitteret se vilior de domo eiusdem

periculosum est istud scilicet resolvere bonam rerum dispositionem propter habitudinem quam habent inter se et non ad divinam ordinationem unde ymaginandum quod bonum est sic fieri quia deus ordinat et vult sic sine causa est quia si ordo rerum haberet praevenientem scilicet si poneretur econtra tunc deus necessitaretur patet quia ordo bonus est et est unus de radicibus ponentium fatum a qui dixerunt et audivi quod deus saepissime ordina ab aeterno igitur non potest mutare alias insipienter ordinasset istud mate sonat Et sic salvaretur quod muo?ces perpetuo cruciaretur et optime faceret et non esset contra divinam mi?am et numeramur quia non videmus l?om et ergo quantum ad regulam nostrae rationis ipsa ad se resoluta numeraretur

Ideo ista via scilicet quarta bona et consona nostrae fide

unde dicunt quod melius est quia si patiatur non est nisi ad maius praemium recipiendum Etiam aliunde melius est quia se patiatur non

Quinta opinio est iudaeorum qui resolvunt se ad naturalia cuiuslibet speciei ita quod sicut homo exercet suos operationes ita aliae species et econtra videretur dicere quod generalis est providentia omnium et reddit unicuique iuxta sua opera dicunt circa hoc allegando scripturam universo viae domini iudicia dicunt quod reddet unicuique etc et de innocentibus dicunt quod deus nullum puniret nisi realiter demeruisset sed merita latent nos etc de merita sine dubio Istud non cons?t experigentiae utque de innocentibus heredis

Item experigentia suffi ciens est visa de virtuosissimis qui passi sunt ut socrate cum morte interiit plato captus apiratis pauperus ut dicit lactantius qui creavit pro libertate rei publice succu?buit et cesar Augustinus tyrannice procedens opti?it

6ta opinio est ipsius met et concordat cum aristotele in hoc quod deus habet specialem curam de caelestibus 2o de homine quantum ad speciem et individua deus habet curam sed non quantum ad individua aliarum specierum et dicit se fundari in sacra scriptura quia deus habet curam singularem de hominibus quid est homo quod memores eius etc Contra ipsa sunt multae auctoritates quantum ad homines verum dicit sed de hominibus habet singulare curam

Restat positio fidei quia deus ex summa sua libertate regit mundum et nullam necessitas Quantum ad hac ponenda est etc