Titulus 13

De Rebus ecclesiae alienandis, vel non XIII. Rubrica.

SUMMARIA. 3 Alimatio quid siu 2 Quae res alienari possum 3 Causae ex quibus res alienari possum 4 Alienandi quae su forma 5 Poena male alienantis quae si 6 Poaena male recipientis quae sit, ut rem cum fructibus restitum 7 Res alienata an repeti possit, & per quem, & qualite

AVdistis de spiritualibus reb clericorum intendens autem author tractare de tempo ralibus sine quibus spiritualia diu esse nor possunt, sicut nec anima sine corpore. I. qua¬ ecerit. prohibere intendit inprimis allegationes, ideo dicit de rebus ecclesiae alienandis, vel non facit enin jus haec rubrica quod dic ut no. sup. titi.in prin. hic ergo v dendum, Quid sit alienatio, Quae res possunt alienari, E quibus ex causis, Quae sit forma alienandi, Quae poena ma le alienantis, & quae sit poena male recipientis, An res ali¬ nata repeti possit, & per quem, & qualiter

Quid sit alienatio: Omnis actus perquen transfertur b dominium. sed transponuntur sic verba: Omnis actus per quem tran¬ fertur dominium, est alienatio ut C. de fun.do. l.i ad idem f de alie ju. mut. cau. sac. ex hoc. §. 2. & de verb sig. alienationis. C. a jure emph. li. hoc proprie. Sed in tractatu largo modo ac cipitur alienatio: quia prohibetur etiam contracttus, pe quem dominium non transfertur. ut conditio, hypothe ca, emphyteusis. ut infra eodem. nulli §. alienationis. in autl de non alien. aut per §. nos igitur mihi incipit, alienationis coll. sic accipitur. C. derebus alien. non alienan. I.ult. Sed & aliena re dicitur qui usucapi permittit, & qui non utendo serv rutem amittit. ff. de verb sig. alienationis. Quod dixi de loc¬ tione, sive conductione, intelligas perpetua utc ad audien tiam nam ad tempus non prohibetur. ut inf.de locato vestr¬ nobis. ba. & ne praelati vices suas. querelam. Sed quam voca perpetuam, & quando conceditur. alicui, & haeredib. sui nam usque ad 30. annos potest locari. non ultra. in auth. d non alie emph §. si vero aliquis collo. & §. seq. vel forte ille § lc quitur, quantum ad precariam, de qua dicitur inf.riii. Ali bi dicitur perpetuum, quod durat usque ad 30. annos. u not. sup. de rescriptis. §. quod cui praejudicet

Quae res possunt alienari. Generaliter tibi trado, quod re 5 ecclesiae alienari prohibentur in detrimentum. ut C. a sac. sanct. eccles qubemus. in authentica de non alien. re. eccl. coll.2 nfra eod.c.i. & c. si quis preshyterorum. sive sint de mensa ep scopi, sive de mensa capituli, sive dubitetur an sint, ut infra eod. ut super. &c. possessiones. 10 qu. 2. hoc jus §. qui res. sic & re Caesaris alienari prohibentur. ff. de leg. 1. apud Iul. § fin. S. crae vero res & religiosae, alienari non possunt titulo ven ditionis, ff. de contran empt. & liberi hominis. & lin modicis. Ii cet transeant cum universitate, ut infra de jure patron. e¬ literis. vasa vero sacrata, non conflata, possuntvendi i forma sua alteri eccl. conflata cuilibet. 10. quaestio. 2. hoc jus 12. quaestio. 2. aurum. Item si presbyter duos servos done eccles. vel ex industria sua eidem acquirat, potest unun servum eccles. manumittere, etiam non bene meritum, u infra eodem, consen sus. 12. quaest 2. episcopus qui mancipium. se¬ qui res suas non attulerit, damnum non inferat; ut inf. eod episcopi. 12.q. 2. & si illi. item bene meritos de consensu ep scopi manumittere potest. 12. q. 2. si quos de servis. &c. placuii Item res quae servando servari non possunt, alienantur, & ea quae magis expedit distrahi quam servari, ut animalis supervacua, vestes attritae, poma, cerasa, & similia, ut no infeo § seq ver. res autem & junge hic ea quae non infra de co¬ trah. emp §. de quib. re. & infra eod §. si ver. sed & illud. & seqi Item de hoc quod dictum est, quod res ecclesiae generali ter alienari prohibentur, excipiuntur 4. sive 5. casus & demvideamus.

Et quibus ex causis Primo causa necessitatis, ut in illa l. 10 92. hoc ju scilicet quando debitum urget. Secundo causa pietatis scilicet pro captivis redimendis, vel alimonia pauperum tempore famis, vel cladis 129. 2. aurum & cgloria. 16 q1qu. niam quicquid: quia corpora hominum omnibus reb. prae ferenda sunt. ut C. de sac. sanct. eccl. sancimus I. cum gratia psorum natura rerum omnia comparavit. ut no. supra proceenio. §. unde habuitoriginem. ideo ridiculum est, quo tunicae accedat homo propter dignitatem suam. ut ff. d redh. act. justissime. facies enim hominis figurata sive signa ta est, ad similitudinem coelestis pulchritudinis. C. de poeni¬ siquis in metallum. ideo hac necessitate urgente, obligar possunt libri. & sacra vasa. ut inf. depign. ci. Tertio, caus utilitatis. 2.4. 2. sine excep. infra eod ut super. §. ultim. Quari causa aequitatis, qua de causa possunt concedi in perpe tuam emphyteusim terrae illae, quae arabiles factae sunt eis vel haeredibus illorum quorum labore hoc factum digne¬ scitur. nisi tunc, id est, tempore extirpationis, secundun quosdam. vel, id est, tempore contractus. secundum alios quod verius est, possint ad alios transferri cum major utilitate eccl. ut insieo. ad aures. ergo si laborans, vel haerem vult tantum dare quantum alius, praefertur omnibs si non vult tantum dare, repellitur. sed tamen pro labore satisfa¬ ciendum puto. ne defleat laborem & diligentiam adhibuis se. arg, sup. de resti. in integr. c. I.C. de allu. & palu. I. sin. Quinto causa incommoditatis, vel minoris utilitatis, 12 quaest. 2ter rulas, admittitur etiam contractus precarii, & precarium & praecariae. quod dic, ut notatur. infra tit. I. & vide quic juris de aliis contractibus in aliis sequ. summis. Possent & aliae causae assignari. ut iiqu.2aurum. sed omnes ad has 5 reduci possunt, sicut quilibet syllogismus ad quatuor pri mos modos principales reduci potest. Res autem quae ser vando servari non possunt, sine aliqua solennitate alienam tur. 12.4. 2 terrulas. C. de admin. tut. lex. in fi. & l. ul. §. ult & quan do decr. opus non est l. ult. 96. dist bene quidem. sed aliae cum so¬ lennitate. & olim quidem duo de vicinis episcopis intere rant, & de causa alienationis cognoscebant & scribebani 10. q. 2. casellas. in fi 12. q. 2. quicunque 17. 4. 4. nullus res. hodie luf ficit consensus episcopi, & capit. ut 129. 2. sine exceptione. & si res modica sit, & necessitas magna, non requiritur con¬ sensus capituli. ut ea quic. terrulas. & not, supra de his quae fi¬¬ prael. §1 & fi. utiles tamen non posset. 17. 44. quicurque L alias contra. ut in c. terruias. In rebus monasteriorum anenandi requiritur consensus abbatis, & capituli, & episcopi. 12. q. 2 abbatibus. 17. q. 4. in venditionib. sed istud non servatur ubi¬ que, ideo dixit Goffred. quod putabat sufficere solennita tes, secundum locorum consuetudines approbatas: quod non placet: quia possent esse ecclesiis onerosae. argu supr. de consuec.i. Si vero res ecclesiae parochialis, requiritur et¬ iam consensus sacerdotis. 12.4. 2. placuit I0. q. 2 siquis episco pus facta alienatio alio modo nulla est, licet in casu licito. 124. 2. sine exc. C. de sacr. sanct. eccl qubemus. in fi. & in auih. d.nu. extra eo. dudum. §. quia vero. quod intelligas in ecclesiae de¬ trimentum, ut patet in his quae not. supra ne se. vac. c.i. versic. alii contra. sed & cum praescripta forma & alia quam habes. infra eod. § proxi facta etiam in casu non concesso teneti plojure. argu. sup. de his quae fiunt ab episcop. cum nos. sed & s laesa sit ecclesia restituitur. infra eod. ad nostram. quod dicut no. supra de in integ r. st. §. in quib. Unum tamen nota quod solennitas illa quae habetur 10 9. 2 hoc jus hodie non serratur saecundum Goffr. puto quod & in multis aliis delinquan homines, & omittant. & ideo dic pro ut sequitur in §. seq nam in perpetuis alienationibus solennitas est servanda, ut in authen d.n. extra eod. dudum. §. quia vero.

Quae sit forma alienandi De hoc notatur supra §. proxi. vers. res autem. & seq. & illud hic junge: sed & dicas, quod si ali qua subscriptarum quarta, sive quinta principalium causa rum subsit, requiritur quod totus clerus consentiat, & cau¬ sa vera sit, & interveniat subscriptio clericorum, & nihil fier in damnum divinae domus. 12.9. 2. sme exceptione & quod es mobilib. solvi non potest debitum, & quod debitum urget debe: jurare aeconomus coram episcopo. 10. 9. 2. hoc jus C.d. sacr. san. eccl. qubemus. & auth. hoc jus, nec sufficit consensus, nisi interveniat subscriptio, ut d.c. sime excep. & auth. hoc jus & arg 96. dist. c. 1. 10. 4. 2. cas ellas 12. q. 2. abbatib. in auth. de non alie aut permut. re. eccl. col. 2. Sed secundum Jo. haec solennitas in majorib. ecclesiis tantum matricib observari debet. arg. 11 q.I. non dicatis ibi possidere, &c. & cap videntes. ibi, matricibus &c. cum olim enim ecclesiae essent tenues, major erat in quisitio adhibenda in alienatione: sed cum hodie augmen tatae sint possessiones ecclesiae, sufficit consen. cap. ut e sine excep. C. de praed. minorum si praedium. supra de foro compel sane. & notatur. supra de his quae fiu. a praela. §. 1. sed in cap sane loquitur de subscript. & quod dicitur ibi de clericis, inte¬ ligitur de canonicis: nam non debet communicari inte clericos ejusdem ecclesiae, nisi sit intitulatus, nec habe quilibet vocem in electio, cum aliis, licet percipiat fructu ejusdem ecclesiae, quia bene potest episcopus alicui conce dere beneficium, nec tamen erit canonicus, ut i6. qu.i.pos sessiones. quandoque etiam habet praebendam, & non es canonicus. quod dic ut no. sup de praeben §. cui sub §. sed nur quid pueris. & seq In rebus autem laicorum seu privator haec solennitas non attenditur, ut patet infra de contraheno empt. §. 1. In utrisque tamen verum est, quod si dolus de causam contractui, e nullus erit, quod dicut not. infra d contrah. emp. §. qualiter rescindatur.

Et quae sit poena male alienantis. Depositio si super hoc accusetur 12. q. 2. monemus, & capit. Apostolus & ca diaconi: nisi celeri re stitutione, vel repetitione, sibi prospexit: & eandem poe nam patitur clericus injuste subscribens. ut infra eo. si qui¬ & supra de elect. quod sicut. §. ult. & debet restitui res no deteriorata, ut not. infra tit. I. §. contra quem ver. tenetur. Cele rem intelligas restitutionem post interpellationem eccle siae sine mora. sicut enim possessor qui facultatem habe rei restituendae videtur in mora, si interpellatus congru¬ loco, & tempore, non testituat. sic dicas & in alienatore quod si interpellatus ab ecclesia non componat cum pos sessore, ita quod rem recuperet & restituat eccl vel salten contra possessorem agat, quod ei licet. ut inf. eod siquis pres byterorum. 35. qui. 9. quod quis commisit. & not. inf. eod. §. an res. a erminus cessa sibi act. ab ecclesia: & nisi totum interesse praeste ecclesiae, videtur in mora. Sin autem sibi providerit po rnam & moram depositionis. de qua dictum est supra ce¬ communicationis. de qua habes infra eod si quis presbyterorum evitabit, nam & si quis rem alienaverit, deinde eandem re ceperit, poenam edicti vitabit. ff.de ali. jud. mu cau. sac. l. e hoc § si quis alienaverit. & licet hic loquamur de celeri rest tutione, & alibi tamen loquitur de celeri satisfactione. in de loca & condu propter. & cap potuit. secundum Goff. & no in summa sub §. potuit. §. qualiter contrahatur. ver. item est d natura contractas, & seq. Alii dicunt quod licet rem restitua poenam tamen depositionis non evitabit, sed poenam ex communicationis tantum. ut in decre§. si quis presbyterorum & hoc infiuit decre supra de elec. quod sicut § ult ubi videtu innuere, quod dispensetur, & pro eis facit Gregor. dicens quod si praelatus sigillum suum commodaverit, quo su possit ecclesia obligari ab administratione spiritualium & temporalium noverit se suspensum. infr. de solut si quo rundam tamen prima opi magis placet

Et quae sit poena male recipientis Utrem cum fructibus restituat, & ut non possit repetero pretium al ecclesia. ut in auth hoc jus §. qui vero. 10. q. 2. hoc jus porrectum sed habebit contra alienantem regressum, si sit bonae fide 12. quaest2 Vulteranae. sed certe etiam si malaefidei possesso sit, ut infra eod. ad audientiam. & est specialem in hoc casu, u praelati metu poenae, & si non propter Dei timorem si¬ gniores fiant circa venditiones, ut in uuthen. de non alie. §. quis igitur & § sequent collat 2. secundum Hug. quod veriu credo. al. dis in malae fidei emptore. ut infra de contrah. emp¬ & vendit §. & ad quid venditor. Item si a rege petat quis bo na ecclesi. ut recipiat, irritum est, & a communione eccle siae, cujus facultates auferre conatur, excludi jubetur. u infra eodem quae res. 16 quaest. i in canonibus i2 quaestio 2 quitun que militum. & capit de rebus. Idem est, si occasione laicae po testatis facta sit venditio, ut infra eodem, cum laicis, quoc dic ut notatur infra de immun eccles. §. in quantum, sub §. se nec illa. Sed & secundum I. nullam omnino actionem ha bet acceptor: sic enim dixit, sed melius dicitur omnin delegandas esse actiones hujusmodi acceptori: & sumpsi hoc ex I. C. de sac. sanc. eccles. sancimus. nemini veruntamer illa corrigitur per auth supra allegatam. & 2. q.2. Vultera g nc. & ideo dic ut no sup. eod § in princ.

An res alienata repeti possit, &per quem & qualiter Dic per quam libet personam eccles. etiam per parochial¬ Proprium in subsidium & cum fructibus, ut infra eo. si qui 2n fi. 16 quaest. 7. filiis ac nepotibus & argum ff. quod vi aut clam aut qui §i. & ff. ex qui, cau in poss. eatur haec autem & de dam nfe. l. 4.. praetoT. Quinimo repeti potest etiam per alienan tem. ut supra eodem. §. quae sit prna. versic celerem, quamvi juraverit non venire contra: ut supra dehis quae fi a iii2. pa cap. ca. 1. §. penult. & ult. quia non sunt jurament a. sed per juria, quae in detrimentum eccles. attentantur, ut ibidem & supra de jurecuran. sicut nostris. sed contra supra de instis cum venissent. in fin. sed non ob ibi enim servatur juramer tum: quia aliter consulitur Archidiaconatui, sic infra d spon. commissum, & junge quod notatur. infra versic. sed nun quid episcopus. Alii dicunt ipsum allenantem admitten dum in modum denunciationis. arg. supra de jureju quem adimodum. Verius credo primum, 35. 49. quod quis supra a elect. nosti. quia delictum personae, & cap. 16. 46 si episcopun unde constitutio, si quis in tantam. C.unde vi non habet locum ubi praelatus authoritate propria usurpat quod sibi debe tur, sicut nec invasio tutoris nocet pupillo C unde vi.inem nerint. nam meliorem conditionem, &C. supra de in integr rest.ca.i. infra de don, cap. 2. sed praelatus qui sic invadit, ve invadentem punire neglexerit, excommunicandus es 16 quaest. 6.c.i. & quod dicit ea. cau. quaest. 6. cap. 2. quod prae latus patitur detrimentum causae, est intelligendum. quam tum ad exercitium, vel si spectat ad personam suam. 164.6 §. ultim. C. unde ri. si quis supra de praebend de mulcta. vel d¬ proprio solvet. ut supra de appell. reprehensibilis. § si autem. E de praebend de mulcta. quandoque tamen potest sibi jus di cere quis. C. quando licet unicuisue sine jud. vin. l. 1. quod di ut notatur supra de treuga. & pa§. quid sit justum bellum. ver sed quid si quis non habet. & sequen. Item quod per praedeces sorem injuste alienatum est, successor revocabit. ut infr¬ eodem. episcopi. in fin. non ob poena aliqua. infra de precaru cap. 2. & de rer permut. cap 2. & de donat, cap. 2. & cap. Apostoli cae. Ecclesia autem, cujus res alienata est injuste, duple habet auxilium: quia potest agere contra recipientem ut notatur supra eodem § in princip. vel contra alienantem vel successorem. C. de sacr sanct eccles jubemus. §. ultim 12.qu 2. Apostolicos. & C. si tutor rel cur. I.sin. sed uno solvente, alte liberatur. ff de eo per quem factum est. l. i. §. si plures. & cun proprium delictum cujus libet puniatur, non potest desi derare, ut actiones sibi cedantur. ff de administr. tut. si plum res. in in. Quid si coepit unum convenire, nunquid potes convenire & alium sic? non enim per conventionem so lam, sed demum per actionem tollitur actio ff depositi. I. pri ma, §. si apud C. situtor. vel curat. Isin. Quid si partem suiin teresse consequatur ab uno, dicit quod tantum minu consequitur ab alio ff. de exer act. I prima §. haec act. Quid ei go, si componat tum uno, & faciat eum redimi, ut in pac remaneat. idem dic, ut proxim. nota, scilicet quod tantum minus consequitur ab alio: videretur tamen, quod in te tum obstaret excep. argumen, supra de rescript, capitu ad au dientiam. 2. & capitu. in nostra. capitu nonnulli. sed non est pa eademque ratio amittere debita, ut hic, & lucra non cape re. ut ibi. C. de codicil. I. sin. Sed nunquid episcopus potes repetere rem, quam injuste alienavit? non videtur. qui¬ quem tenet de evicto, actio multo fortius eundem agen tem repellit except. C. de evict. excepti. sed contra hanc ex ceptionem potest episcopus replicare rem ecclesiae esse sicut replicat mulier se mulierem esse, & ideo sibi Velle janum competere F ad Velle. si mulior. §atem si mulier, ne est mirum, si hot contingat in episcopo: quia contingit si mile in privato. C.deagri. & censi. quemadmodam. lib undeci weo, ideo dic, ut nota, supra eodem. §. ver. quinimmo. & sequen Extra summam videndum, an aliquis possit a se eximer¬ eccles intotum a jure episcopali? Videtur quod dic. infr¬ de religio. do constitutus, ubi retinet solum. 8. den. de censi. cun venerabilis & capit sopitae. Sed non est verum. infra de don p. stor alis infra de excess praela. ad hoc quod dic, ut plene notat supra de offic. ordinar. §. quid pertinet. sub §. sunt autem quae dam. versi. & nota. quod quantumcunque. Item quaeritur, ar abbas possit retinere ecclesiam, quam accepit de mani laici? Et videtur quod sic. que. distinct. Adrianus & capit. in si nodo sed contra i6. quaestio. 6 nullis & capitu. sequen. & capi tu. primo, & idem videtur in decimis, & in aliis rebus eccle siasticis, quibus standum est. si tamen sequitur consensu episcopi, valet. eadem quaest. § sicut ergo, & capitu decimas.. sea de jure. patron. quod autem §. de caetero. & capit. illud. Se & illud quaeri consuevit, utrum in rebus ecclesiasticis laicis detentis ad jus ecclesiae reducendis & revocandis sufficit authoritas diceces. episcopi sine consensu capi¬ puta laicus detinet decimam ad parochialem eccles. oer tinentem vult transferre in aliam, nunquid hoc potest f¬ cere de consensu dioeces tantum? & dicas quod sic, ut supi de his quae fiunt ab episcop. cum Apostolica. 6 quaestio.. capiiu. sin Ad quod sic opponitur, per collationem laici & consen sum episcopi transfertur dominium rei in illam eccle. cu confertur, quo ad priorem ecclesiam, cujus fuit: quia lienatio est omnis actus, per quem dominium trausfer tur, ut nota supra eodem § primo, nec respectu secundae e¬ cles. dicitur res revocari, sed potius de novo acquiri, e¬ quod nusquam ipsam rem prius habuit. Dic quod licet i veritate haec sit quaedam species alienandi, quo ad prim ecclesiam, tamen haec species est connexa. illa enim spe cies prohibetur, qua res alienatur ab eccle. cujus est, & si intelligitur quod dicitur infra eod. per totum. sic prohibitio quae fit a testatore, non extenditur ad illam, quae fit in fam liam. C. de fideicommiss. voluntas vel haec alienatio toleratur ut majus inconveniens evitetur. sic & Dominus alias ve luit magis sibi quam daemoniis hostias immolari. 22que considerata. Item res ista quodammodo recuperatur, & s non ab illa eccles. cujus erat, ab alia tamen, & sic sempe habet ipsam ecclesiam, quae unica est, ut 79. 1. nunciamus & nota. supra de transla. episcop. §. cujus authoritate. versic. pau ex praemiss.s. & sic utilitati ecclesiae universalis consusitu in hoc casu. haec est ratio diversitatis quae tangitur supr de his quae fiant ab episcop. cum Apostolica § auihoritates. sed fa cilius & favorabilius permittitur rei perditae, in aliam ec cles translatio, quam habitae & possessae alienatio nam 8 in rebus non habitis, sed habendis, potest per servum, fiei deterior conditio. C. de acquir poss per servum, sic & debito non potest alienare in fraudem res, quae habet. & si ho fecerit, revocatur ff. de his, quae in frau.cre.li secus in his, qu non habet. ut si haereditatem non adiit, cum hoc faeere pos set ff. de his, quae in frau pat l.. §. utrum. Hoc tamen notandum quod si aliqua eccles. vult impetrare in curia, quod lices sibi acquirere talem rem; solet haec clausula adjjci, Prior eccles. praestita cautione, ut si ad pinguiorem fortunan pervenerit, rem eidem restituat, prius sibi de pretio satis facto.