Titulus 40

De his quae vi metusve causa fiunt. Rubrica. XL.

SUMMARIA, I. Metus quid sit 2. Metus qualiter distinguatur 3. Vis qualiter distinguatur 4. Gestum causa metus, qualiter retractetur 5. Advocatus si propria authoritate rem sibi conventam pro salario occupat, restituere tenetur Factum metus causa mero jure retractatur Metum passus, habet triplex remedium

AUdivimus de his quae propria, & spontanea voluntate geruntur nunc dicendum de his quaevi metusve cau sa fiunt, videamus, itaque, Quid sit metus Qualiter metus distinguatur, Quid vis, Qua liter distinguatur vis, Qualiter retractetur quod metu causa gestum est. Ut autem antiquitatis nihil ignoremus Instit. ac testa in prin. quia & si jura antiqua non sint in usu notitia tamen eorum necessaria est 6. dist. fuerunt, amplia tor antiquitatem respiciens intitulavit de his quae vi. quis olim ita dicebatur, sed postea detracta fuit vis mentio quia quod vi atroci fit, & metu fieri intelligitur, ff.cod.li

Quid sit metus: Instantis vel tuturi pericui causa mentis trepidatio, ff. eo dem leg. 1. exigitur autem, quod metus praesens sit, lice periculum futurum, ff. eod metum. 2. & dicitur metus, qua si mentem, scil. liberam tenens, id est retinens, seu impedi ens: nam qui timorem habet, non quod ore semper expri mit, mente gerii

Qualiter metus distinguatur. Als probabilis alius non. Probabilis hoc versu continetur. "Excusat, carceri, status. & mors, verbera, stuprum"

Talis enim cadit in constantem, ut probatur, ff. eodem! isti quidem, C. detransa. interpositas, scilicet quando timet sul versionem status, vel stuprum in se, vel in filios, vel ver bera, seu cruciatum corporis, vel vincula, ut ff. eodem. ne timorem. Non probabilis est, quando cadit in miserum ho minem, & vecordem, qui timet timenda, & non timenda & talis dicitur meticulosus ff. eodem metum, I. ideo non ex cusat metus, nisi talis sit qui caderet in constantem homi nem & securum. infra eodem ad audientiam, &c. pen. infr. qu cle. vel vo. insinuantem. Invenio tamen quod metus rerun excusatinfra eodem abbas, 5o. dist. presbyteros, sed contra, 32. qu.¬ omnes causationes, ubi damnum rei familiaris non excusa Sol. Modicum damnum non excusat, sed grave: puta dan num omnium rerum, vel majoris partis, f.deexcu tut. pri pter litem, & junge quod no. supra de procu. §. & in qua re. ver sicul. & quod dixi, vel melius, metus damni excusat in d¬ r0, vel promisso, vel remisso, nam & datum repetitur, 8 promissum non solvitur: exigitur & remissum, sed non ex cusat in commisso scilicet in peccato mortali, quia potiu debemus omnia mala tolerare, &c. inf. eo. sacris, 32. 4. 5. itan. secundum Goffr. Item metus, ne honor impediatur, sei beneficium nfra de inst. cum venissent. Item metus ordinan dae libertatis, ff. quarum rerum actio non datur l.i. §. quae honc randae. Item metus judicis, 2. 4. 1. in primis, C. eo.I.pen. & ult Item metus verborum, 23. q4. 8. convenior. Item suspicio me tus, ff. de loca. & conduct. habitatores. Sed & victus victe rem aliquando cogit ad ludum retinendo, ff. de aleatoribus li. m fi. & leg. 2. Item excusat metus verborum, ita quod s protestatio praecedit in hoc scil. in secreto, dicit coram ami cis, Sciat is quod quicquid fecerim, timore facio, & nol quod mihi obsit videtur quod non valeat quod agitur: si intelligi potest, f. de acqui. haered. qui in alien. § ult. secus,s protestatio non praecessit ff. co si mulier, § pen. qui incipit si ne metu, inf. eo. c.i. Item timor carceris, vel vinculorum ex culat, ff. eo. isti quidem. Item metus excommunicationis, n excommunicatio continet corporis & animae detrimen tum, 24.1. de manifest. I1. q. 3. audivi, per ipsam subvertitur st. rus hominis, quia de corpore ecclesiae ejicitur, & traditu lathanae ut ibi, & est aeterna mortis damnatio. i1. q. 3. nemo unde timenda est sicut mors, sed contra quia medicinali est, non mortalis, 2. q. 1. multi, dixit Goffred. quod metu excommunicationis non excusat, quia aut est injusta, & illa non ligat, quo ad Deum II. qu 3 cui est illata, dummod non contemnatur, 24 93. notandum, insi. aut est justa, & tum sibi imputet, qui in culpam incidit, f. eo smiliter, secundun Goff. ff. de jurej. quod quis, hoc non audeo asserere, quia ni nus excusat aliquoties, ut patet ex superioribus. Item di bium potest esse, utrum justa sit, vel injusta, & etiam si in juste excommunicetur quis, tamen quo ad ecclesiam t¬ net sententia, & multa sequuntur incomoda, ut patet suj de aeta, & qual, cum bonae, cum si. infra de app. pastoralis, in fi quid enim si episcopus pauperem sacerdotem, qui non ha bet nisi unicum beneficium in casu non concesso, nisi de 10. vult excommunicare, videtur igitur, quod debeat a liquando, & in aliquibus excommunicare, arg. 11. qu. 3. sen tentia, infra de resti. spol. olim. 3. Sed haec a judice diligente inspicienda erunt, ut arbitretur fideliter in praedictis si ac cidat, utrum debeat vel non debeat excommunicare, con side rando personas, loca, & tempora, & qualitatem facti & c ausam f. ex quibus ma. in integ restit. I 3ff. eod non est verisi nulae, de rei vend. in fundo, infra eodem c. ult. supra de transac. cap alt. infi. Quid enim de pactis a militibus pauperibus pe usu rarios, quibus obligati sunt, vel obligantur extortis certe subvenitur, infra de emp. & vend. ad nostram, & de pij illo c. cum contra, &c. significante, & juramentum remittitur infra de jurejur. debitores, vide, infra eodem §. qualiter retra ctetur, versicul. quandoque, & est ratio, quia in contrahendi utitur quilibet libero arbitrio. & de actio & obliga. sicut sed est ne verisimile, quod aliquis diligens paterfamilia velit pecuniam suam jactare: absit. ff. de probationibus, cun de indebito, ideo semper praesumitur contra usurarios, u dicam infra de pignor. §. quibus, de usuris, §. qualiter con tractus.

Quid vis. Majoris rei impetus, cui resisti non potest, scilicet commodissime, ff. eodem l. in fi. adversus quam non proficit custodia, ff deactio empti¬ per ea. & locati, sed de damno, & comnodati, ad eoj, si ergo pol sumus vitare vim, non exculabit, quod verum est, si vitare possumus sine periculo, alias excusabit, arg. C. de haere. insti cum proponas, & potest dici atrox, quando fit dolose, & illi cite, f. de mino. auxilium. Nam si a judice fiat licito modo no teneturff. eo contine

Qualiter distinguatur vis: Alia compulsiva per quam compellitur quis ad id faciendum quod non faceret, si esset liberi arbitrii, ex hac nascitur e dictum quod metus causa, ut hic, & in superioribus Ali¬ expulsiva, haec inducit interdictum unde vi fdevi, & vi ar ma. l.i. & 3. Alia tributiva, & inducit interdictum uti possi¬ detis, in rebus immobilibus & utrobi in mobilibus. ff. ut possidetis, & utrobi, per totum. Alia abusiva, quae forte in prin §. quid si vis diffinitur, sed & haec induit vibo. rapt. per totum, Instit vibo. rapt. §. sed nec dum talia, & vide quod not. supra de treu. & paver. quid sit justum bellum, ver. si ergo aliquis ceperi hominem. Alia inquietativa, cum quis a me prohibitus, ve suspicans se prohibendum, si scirem, in meo aedificat, fi quod vi autclam, ex quo hoc interdictum nascitur, ut ib per totum, haec causa brevitatis sufficiant, & junge infrad cau. pos. & proprie, sub rubricilla de cau poss. & proprie, sub § his igitur praemissis

Qualiter retractetur, quod metus causa gestum est, & est sciendi quod aliquando tractatur per verba edicti, & mentem, ut quando quis timet cruciatum corporis, vel verbera ali quando per mentem, non per verba, ut quando timet stu prum, vel subversionem Status sui, de his supra §. qualus disting. Quandoque per responsa prudentum, seu officic judicis, ut quando quis potens minatur mihi, quod ducel me vinctum ad Praesidem, nisi demei decem, vel usurari us non permittit athletam ad certamina iturum, nisi de cem promittat ultra debitam quantitatem, hic restituitu ad quod datum est, vel quod debitum promissum est re laxatur. Item si quis apparitione, id est coactione judicu interveniente, uitra debitam quantitatem solverit, resti¬ tuitur, sed si id quod debebat, solverit quamvis extra ordi nem solvere non debuerit coactus, incivile tamen esset quod restitueretur, cum debitum solverit, f. eo. non est reri snnile. Item quando libertus promiserit, ne libertas impe¬ diatur, ff quarum rerum actio non datur, l.i. §quae onerandae, sit inf. eo. Abb. Item quando medicus ab infirmo nimio fervo re infirmitatis laborante elicit promissum ultra quam li¬ citum sit, ff. devari. & extraord. cog. medicus. Item per consti tutiones Principum, nam si judex ex administratione sib concessa aliquid emat rem restituit, & in quadruplum con dennatur, f. de contrah. emp. non licet. Si vero a subjectis emat & per impressionem reddere cogitur, rem, nec pretium re cuperat, Ceo.Ipen. Sed si emat sine impressione idem, hoc excepto, quod pretium datum applicabitur fisco f de ju re fisci aufereturS quod a Praeside; secundum hoc intelligi¬ tur, C. de contr iud.l.unica, & si lib. I. Dicitur autem impres¬ sio, crimen inflictum per injuriam, contemplatione alicu jus officii public. & dicitur aliquando crimen concussio nis ff. de concussio. l.i. Item contractus per potentiam elicit per consti infirmantur, C. c. I.ul¬

PUniuntur & alio modo violenti per constitutiones, na si quis Christianus Judaeo, vel Pagano, vel subdito, & quiete degenti injuriam irrogaverit, debet corrigi per ju dicem: & si aliquid abstulerit, in duplum corrigitur re stituere. Judex autem qui constitutionem neglexerit, pa ri poena punitur. C. de Paga. & sacrific. & templis eorum. Iten si quis agit contra me finium regundor. & ante sententian aliquid de terra mea occupaverit, tanti modum agri quam ti occupavit, amittit. C. finium regundo: si constirerit. Iten si quis advocatus authoritate propria rem sibi conven¬ tam pro salario occupavit, eam restituit, & a petitione ex cluditur. C. de suffragio. leg. unica. Item si inquilinus nmeu praecedentis anni inquilino meo, cui secundo locavi mo veat quaestionem quasi secundus ad injuriam suam con duxerit, nisi pacto in scriptis habito, ejus scilicet primi in¬ quilini intentio fulciatur, si privatus est acriter caesus, in exilium mittitur. Si miles, poena lib. 10 auri mulctatur Codic. loca. & conducti. neciri. sed excipitur, infra locati conducti, capitulo primo. Item si quis colludente tutore, vel curatore possessionem pupilli, vel adolescentis oc cupaverit, ilico possesbio ei, cui ablata est. reddi jubetur & tutoribus vel curatoribus deportandis, ipsorum omnis bona publicantur. C. unde vi nucininerini. Item si quis ren meam mobilem vel immobilem sine authoritate judici occupaverit, ipsam & aestimationem inihi restituere cogi tur, si vero sua erat, sed ego detinebam, jus proprietati amittit, C. unde vi si quis in tantam, si tanquam obligata oc cupat, vel invadit, solvitur ius pignoris, hoc est, hypothe caria, licet personalis actio remaneat, sic intelligas, quoc jus crediti non habebit, & hoc per decretum praetoris ex tat edictum, ff. eodem, extat. & de vi priva leg penultima. Iten si quis inquilinus meus, vel colonus, vel qui alias a me prae cario possidet, expectato ordine judiciorum mihi resistat id est nisi mihi reddat ante sententiam diffinitivam, mih victori cogitur restituere, & aestimationem ejusdem. C. eo non abre. item si quis possessionem meam vacantem in gressus fuerit sine judiciali sententia, tanquam praedo pu nitur: & omnes scire debent, quod suum non est, hoc ad lios omnibus modis pertinere. C. unde vi, cum quaerebatu & hoc verum est, nisi justo errore ductus sit, ubi quidem nullam poenam patitur. C. unde vi inrasor locorum, puta, qui¬ credit quod sit illius cui successit, ff. dereg. ju. qui in alteriu Item si quis per violentiam me spoliaverit rebus meis, e¬ quo de violentia constat per testes, omnia utensilia, & in teresse meum probo proprio sacramento, praecedente ta men taxatione judicis, ultra quam jurare non licet. C. un de vi. si quando, cujus mentem habes, infrac. ulti. & hoc, qui¬ interesse provenit ex delicto, nam si ex contractu necessa rii sunt testes, ideo dat consilium lex; quod certa summi apponatur, quia interesse de facili pertestes probari no potest. Instit. de verb. oblig Spen ff. de praet. stip. I. ult. Item si qui creditor pignoraverit, vel exegerit alium pro alio, cadit al actione sibi competenti, & in quadruplum condemnatur in authent. ut non fiant pignoratio, collat. 5. Item si creditor li berum hominem pro debito ceperit, vel retinuerit etiam filium, cadit a debito, & aliud tantundem praestat reten to, vel parentibus ejus, in auth. ut nulli judic. § quia vero hu jus, col,

IN hac autem retractatione notandum est, quod si jurimentum interveniat propria authoritate, non venie quis temere contra proprium juramentum, vel fidem in terpositam: quia haec duo aequiparantur, infra eo. ad aures & de fidejussoribus, pervenit, & not. infra de arb qualiter const tuatur, versicul sed metus, & est ratio, quia Deus inter sim plex verbum & juramentum non facit differentiam. 22.4 5 juramenti, quare omnino servandum est, nisi sit tale quo¬ servandum vergat in dispendium salutis aeternae, infra eoc cum dilecti, supra de elect. venerab. §fin. versic idem etiam contr. proprium juramentum. Et no secundum Bacian. & T. quo¬ juramentum vi vel metu extortum neminem obligat, arg 2 q. 4. inter caetera 31. q. 2. Lotharius 31. qu. 5 c. 1. illud enim specta ad casum, qui ponitur in illo canter caetera, secundum Joar tanquam divina voce praetor edixerit, quod ine, cau. facti erit, ratum non habebo ff.eodem l. i. Alanus distinguit, a habebat animum adimplendi, & tunc obligatur: non ali as, infra de bapt. majo. circa finem. Gul. Nas. dicit, quod sem per est obligatorium, 15. qu.. merito, infra eodem ad aures, & a jurejur. constitutus, si: amen venit contra juramentum pri stitum vi, vel metu, injungitur poenitentia, tanquam pr¬ veniali, inf.de jurej ur verum. Quod potest dici verum, si si coactio absoluta: puta, quia aliquis accipit manus alicu jus violenter, & ipso nolente, ponit thus in manus ejus, 8 trahit eum ad idolum, ita quod velit, nolit, ponit thus illuc super aram idoli, 5o. dist preshyteros. i.q. 1. constat 32 qu. 5. qua sipe totum, 15. q. 6. c. I. arg. de consec. distin. 4. ff. de auibo praestan.Ii.S vero sit conditionalis, non excusat a toto, sed a tanto, qui¬ culpam sive poenam attenuat, infra eo. sacris, talis n. coacti¬ dicitur metus, de qua dicitur, quod melius est omnia mal¬ tolerare. quam malo consentire, 32. qu. 5. ita ne. Sin auten cogatur ad id, quod non sit mortale, puta renunciare rel suis, si potest cadere inconstantem, indistincte potest ven re contra secundum quosdam. Sed refert, utrum jurave rit quis resignare tantum, vel etiam non repetere: si jura verit tantum resignare, illud servandum erit, sed tamend recte ipsobeneficio resignato. potest rescriptum impetra re, & ipsum repetere per actionem, quod me causa, quiae ij rem datur, licet personalis sit, ut dicitur, infra eodem sub( habet autem, sic potest intelligi, infra eodem Abbas, &c. an audi entiam. Si vero juraverit non repetere, & iterum sibi confe ratur, recipere potest, & ex secunda receptione agere, sup de renun. cum inter P. Gaufredi. Item absolutus per Pap? poterit petere ex prima institutione, sic potest intelligi di ctumccum inter, & inf de jurcj si vero. Quid si juraverit no ve¬ nire contra sacramentum. i non petere absolutionem, ad huc potest ecclesiae nunciare, & ecclesia ad nunciationem ipsius ipsum absolvere motu proprio, 36 95. consangumeos inf. de jureju. quemadinodum, in fi. & de desponsa. inpub. ad des¬ solvendum, & de jureju. ad nostram 2. Si vero juravit dene¬ ciare, non valet, infr. de jurejuran. quemadinodum. sed verusr est, quo ad poenitentiam per agendam. Sed si is qui jura vit non denunciare, magis movetur zelo rei recuperanda ad denunciationem faciendam, quam zelo animae proxi¬ mi, videtur sanum esse consilium, quod non denunciet quia iam deieraret, ergo in hoc casu amico eget, secundi hoc intellige, nfra de jureju.c.i. & c. debitores, sic ergo omni sacramentum tenendum, nisi vergat in dispendium salu tis aeternae, nam tunc tenendum non est, 32. q7. omnes cau sationes, & 22.4 4 si aliquid 32. qu5 ita ne. infra de jurejurando verum, quia sacramentum non est vinculum iniquitatis 22q4 inter caetera, & de hoc not. infra de jureju. § quomodo cem setur illi citum, versic quid

QUod autem fit metus causa,t mero jure valet, sed pe judicem irritatur, & ideo dixit praetor, Ratum non ha bebo: quasi diceret, quamvis ratum sit, non tamen serva bo tanquam ratum, sed irritabo, hoc bene probatur, inf¬ eodem Abb f eodem lmetum. §sed quod praetor, ubi datur exce ptio, ergo comretebat actio. ff. de except. l1. & est ratio qua re valeat, quia deprehenditur voluntas, quamvis coacta i5. q1. mcrito, ff. eo si mulier, §. si metu. Excipiuntur noven casus in quibus non valet, licet sacramentum interveniat Primus, in matrimoniis, quia libere debent esse in contra hendo. & distrahendo, infra de spons. cum locum, & cap. veni ens. 2. ubi dicit, quod pater compulit illum quem inveni¬ cum filia, ut eam duceret in uxorem, quare ergo non ex cusat ibi metus, nam mortis metus imminebat, cum ir hoc casu liceat patri illum interficere, ff. de adulteriis, quod ait. Quare ergo dixit in fine, Nisi metu coactus, &c. quia semper potuit cadere in constantem, sed dic, quod secun dum canones non licet interficere, 33. quaestio. 2. inter haec vel in favorem matrimonii, sic respondetur secundum Gof fred. dic quod quamvis liceat patri interficere, non tamer semper interficit, imo aliquoties peccato consentit: idee aut attentavit interficere, & sic metus potuit cadere incom stantem: aut non attentavit, & tunc matrimonium tenu¬ it, & hoc est quod distinguit. Secundus in promissione do tis, eadem ratione, ffeodem si mulier §si duos. Tertius, in alie natione rei ecclesiae 15. quaestio. 6. cap. 1. infra de jurejurand cap. 2. & derebus eccle. non alien. si quis presbyterorum, & est ra tio, quia non potest vendi, etiam propria voluntate, nil servata solennitate, ut notat. infra de rebus eccle. non alienari §. quae res, & §. quae sit forma. Quartus, in jurisdictione pro roganda, ff. de judic. leg. 2. infra de foro compet. si diligenti, in sin. Quintus, in voto. infra eodem capit.I. infra de voto capu licet, 15. quaestio i. uon est. Sextus, in authoritate tutoris, i de autho tuto. leg. 1 in fine. Septimus, ubi quis permetun facit testamentum. ff. detestamentis, qui testamento, §. fi. O ctavus, in sententiae pronunciatione, i. quaestz. injustum Nonus in procuratoris constitutione, argumentum supr de procurat. accedens. Sed ad hoc notandum, quod ubi qui¬ intulit sibi metum, & coactus est per talem metum ab il lo, qui juste eum potuit offendere, aliquid promittere non restituitur, ff. eodem si mulier, responsioi si vero non po tuit ipsum juste offendere, restituitur. ff. eodem, nec tuto rem, & leg sequent. responsio primo. Item si quis inducitu dolo ad bonum faciendum, vel melius operandum, nor restituitur, infra eoddem capitulo penultim. & notat. infra d conrer. conjug § & utrum possit exire sidolo. Sed nunquid co gitur quis adbonum? Dic, quod ad bonum non fusce ptum nemo est cogendus, 45. distinctio. qui syncera, & ca pit. I. de jud. ad bonum vero jam susceptum cogendus est eadem distinct disciplina, coacta enim servitia, unde Aposi ad Corinth. Unusquisque det prout destinaverint in cord¬ suo, non ex tristitia, aut necessitate, hilarem enim datorem &c. unde datur intelligi, quod qui invitus dat propter prae sentem pudorem, & rem & meritum perdit. Item in eo dem. Si ex necessitate evangelizavero, non est mihi gloria si autem hoc ago volens, mercedem habeo apud Deum. I tem ad Galat. Si spiritu ducimini, non estis sub lege, e quo apparet, enm qui sub lege est, id est qui timore paenae non amore justitiae servit, non ducitur Spiritu sancto. S autem spiritu non ducitur, Deo placere non potest. Item Non accepistis spiritum servitutis iterum in timorem, se¬ accepistis spiritum adoptionis filiorum Dei, in quo clam mus Abba pater, ex quibus verbis datur intelligi, quod 8 si in veteri Testamento timore poenae homines cogebantu ad bonum, in novo Testamento tamen sola libertate & de lectatione, sive dilectione justitiae invitandi sunt ad bonum sine qua dilectionis boni nullus placere potest Deo. Joam m Epistola sua: Timor non est in charitate, sed perfecta ch¬ ritas foras mittit timorem, hoc invenies, 23. quaest. 6. § fin. 2 quaestio. 1 illud, nam etiam subditis cavendum est, ne gra ventur, 45. distinct. licet, & cap. disciplina, & sicut non vult a liquis ab alio se gravari, ita non audeat inferre aliis quo sibi non vult, eod.clicet in sine

HAbet autem triplex remedium? metum passus: nan datur ei actio quod metus causa personalis, si tradit quae in rem scripta est, vel exceptio, si non solvit. Item s dominus erat, utilis rei vendicatio. ff eo metum § licet. Sed sicoactus promisi, & in solutione coactus non fui, repete re non possum, quia sublata est proxima causa turpitudi nis, C. eod. tum te f. eodem metum § sed quod praetor, ff. de condi obturpem causam, I. pen. Item si cogis me, ut liberem te ac ceptilatione, ubi omnino promittitur res, competit acti¬ personalis ad omnia, ut omnia in pristinum statum rest tuantur, ff. eodem fidejussori, & hoc idem est, si alius intuli mihi metum, ex quo ad te aliquid pervenit, ff. eod siqui alius. Item competit haec actio contra quemlibet poss dentem, quamvis metum non intulerit, ideo dixi, supr quod in rem scripta est. Institut. de act. § praeterea, ff. eodem, i tem si cum § in hac, & ride quod notat. infra de restitut. pol. §. quo peti possit, versicul. habet igitur spoliatus. Competit intr annum in quadruplum, postannum in simplum, sed si me tum inferens ante sententiam rem restituat, vitat poenam F. eodem item si cum §i. & §. haec autem actio. Si vero actum sit actione personali, non potest postea agi utili reali, vel¬ contra: & personalis ita demum competit, si nulla alia si perest, ff. eodem metum, §. licet, & l. item si cum, §. 5. Quod au tem dixi, Ante sententiam, subaudi secundam: nam dua sententiae feruntur, super quib. diversitas est inter docte res, utrum quaelibet sit diffinitiva, & dixit Azo, quod si¬ Alii quod prima interlocutoria: secunda diffinitiva. De minus meus dicebat primam diffinitivam, secundam ex¬ cutoriam prioris, sicut jurare in litem, est quaedam execu tio, vel quasi rei vendicationis, ff. de rei vend. qui restitueri debet enim metum passus accedere ad judicem elapso tem pore quadrimestri, quod datur condemnatis, supra de off deleg quae renti, dicens quod exequatur sicut debet, cum lius non restituerit, & judex sequens naturam actionis exe quetur in quadruplum: sic & jurisdictionem suam defen dit poenali judicio. f. si quis jus dicen. non obtemp. leg. unica Utrum autem a sententia secunda appellari possit. prim dixit, quod non: postea quod sic, per eandem legem, ff. d appellat. ab executore. Sententia Azo. magis est communis scil. quod utraque sit diffinitiva. Et dabat consilium Nuber de Bobio, quod sic formetur libellus, Peto a Titio decen quae a me extorsit metu: & nisi restituat, peto ipsum con demnari in quadruplum. Sed dominus meus hoc non ap probat, quia quadruplum non est obligatio ante conti maciam, ergo ante peti non potest, quia ubi nulla obliga tio, ibi nulla actio. 1 amen salva pace sua. hic non agitur pu re sed sub conditione. quod fieri potest in hoc casu, ut pu to, arg. mf. de contrah emp.c.pen. Illud etiam scire debes, quo¬ si res periret ante secundam sententiam, quandocunque te¬ netur qui metum intulit de omni interitu. Si post senter tiam secundam ante tempus rei judicatae non tenetur de re quia non est in mora, ar ff. de compen,. si cum militi, sed sic v¬ detur, quod reportet lucrum, & sic contradicit, f. de usu.i fideic. non obstat quod nihil acquirit, sed damnum vitat: prae terea quia in triplum condemnabitur, & ideo bene potes compensari, f.de verb. obl stipulatio Sinter certam, & Ssequenm Si vero post tempus reijudi. secundae sententiae, tuc simili ter tenetur, sic intelligebat, f. eo. item si cum §quod si homo. C eo. li. caetera quae hic deficiunt, in Summa Azo. plenius in venies. Illud vero in summa no. quod si quis, dum in capti vitate detinetur, aliquid promittat, vel fidejussores det exceptionem habet adversus petentem, & act. ut libereturip se & fidejussores, f. eo. metum§ sed quod praetor. Item singu laris persona, populus, & curia, & collegium, & corpus hoc edicto tenetur, f. eod. metum §animadvertendum, si veri causa guidagii vel conducti aliquid detur, non repetitur nisi forte is qui recipit hunc metum submisisset, f.eo. metum, § sed licet. Item si quis obsidet castrum meum, & cum ego videam, quod nullatenus possum evadere, castrum reddo ita quod cum familia & armis exire possum. credo huic e dicto locum fore, & hoc nimis saepe de facto contingit, & plerunque discreti dubitant, quae actio competit, sed plani est, quod haec fl. eo metum, resp. 1.ibi, aliter aque, &c. interdicti n. unde vi, locum sibi non vendicat, in hoc ut expressim le gitur f.unde vi si rerum, distinguendum tamen est, utrum bellum justum sit, vel injustum, quod dic, ut non sup. de treu & paeS quid sit justum bellum