Titulus 2

De Calumniatoribus II. Ru¬ brica

SUMMARIA, I. Calumniator quis dicatur. Etqualiter paena afficiatur. n 2. Tergiversator quis dicatur. Quis praevaricator. 3. Tergiver sator qualiter puniaturo 4. Desistere ab accu satione qualiter quis possit sine metu calum 5. Abolitio generalis quae dicatur. Quae spiritualis 6. Etquid accu sator peuitabolitionem 8. Puniri quando quis debet de calumnia 10 Accusare quis dicatur

QVia calumniantes depostit sim litudo suplici Fad vindictam: ut C. de acc. Iul & plerique calum niose accusant, vt de poena istorum scias qui g numerus sit, post nt. de accu sationib. apponi rubricam, de calumniatorib. in qua videndum est. Quis dica tur calumniator, a Quis tergiversator, Quis praevarica¬ tor. his .n.tribus modis accusatorum temeritas detegitur: u ff. ad Turp. senatusc. l. 1. in princ. subsequenter est videndum Qualiter sine metu calumniae, possit quis desistere ab ac cusatione, Quando debet quis puniri de calumnsa, Qual poena calumniator afficiatur

Quis dicatur calumniator. Qui falsa crimina intendit, 2 qu 3. § notandum, & talis leg Rennia Punitur: ut f. ad Turp. l. 1. §Scalumniari, & Scalumnis torib. intelligas quando scienter hoc facit, secundum Go¬ infra eo c2. dicut infra eo. S quando.

Quis tergiversator Is qui tergi verit accusato: & citra abolitio nem in vniversum desistit ab accusatione: & tunc punitu per Turpill ff. ad Turpill. leg. 1. § tergiversari, & C. ad Turpil

Quis praevaricator. Is qui vera crimina abscondit, prodita cau¬ sa sua: nam praevaricator dicitur quasi varificator, qui ad versam partem adjuvat, prodita causa sua, quod nomer Labeo ab avaritia, & certatione tractatum ait, nam qu praevaricatur, ex vtraque parte consistit: quinimo ex adver sa, utff. de his qui not. infa aihletas, §pen. & fi. de praera leg. 1. 8 tales extraordinarie puniuntur, ut ff. de praerar. lg 2 & les accusator, & leg. ab Imperatore: advocatus autem non pro prie praevaricator dicitur, & ideo sive in publico judicio sive in privato praevaricatus fuerit extraordinarie pun tur: utff. de praeva. I praevaricationis, omnes leges istae canon zatae inveniuntur, 2. quaestio. 3. § notandum, & §. praevarica

Qualiter sine metu calumniae quis posait des¬ stere ab accusatione. Et quidem pe abolitionem, est enim abolitio accusationis peremptis abolitionum autem alia generalis, alia specialis.

Gene¬ ralis abositio est illa: qua omnes accusationes perimuntu & haec a solo principe indulgetur abolentia aliqua, vel ol honorem domus divinae, vel ex aliqua alia causa, ex qua si a cusator intra pr raestitutos 30. dies non repetierit reum, n incidit in Turp. nec enim videtur desistere, qui exempti reum non defert: eximitur autem reus, abolitione publ ca intervenientem: ut ff. eod. si interveniente. Sed & aliquand Princeps remittit paenam, non tamen remittit corporal infamiam, & ideo damnatum notat id est notandum relir quit, ut C de generali abolitio. I. ulb. I. qu 3. § praevaricator. ad fi

Specialis autem abolitio est illa: qua una tantum accus¬ tio extinguitur: & trib. mod. Primo per principem spont sua hoc facientem propter diem insignem, aut publican gratulationem, aut ob rem prospere gestam. Secundo pe accusatorem hoc postulantem. Tertio, per mortem accu santis, vel accusati: vel biennium transactum sine culp accusatoris. vt f. de abol. abolitio. &.I vel ob ren. & l aut privati & C. sireus vel accusator mor. sue. l.2. & leg defunctus & l. siu proponis. Illa autem, quae a principe, nullo postulante indulgi tur, inducit ferias repentinas. Sed illa quae fit accusatore po stulante a quolibet ordinario, qui de crimine cognoscii tribui potest a delegato: sed & ordinarius pro tribunalis dens cognoscit, & non de plano, sed nec delegare hoc pon ut ff. eo. & l. I §abolitio. 2 qui. 3. praevaricator, ver abolitio privatin Hoc igitur indulgetur causa cognita, utraque parte praeser te, versatur autem in causae cognitione, an per calumni accusationem proposuerit: & tunc abolitio denegatur: a per errorem, & tunc si reus carceris verberum sustinuer injuriam, non nisi ejusdem consensu conceditur, sed sin¬ sustinuit, etiam eo contradicente, indulgetur intra 30. d es, nisi corpora liberorum hominum fuerint lacessita tor mentis: tunc enim etiam utroque volente conceditur, po 30. autem dies non datur. Item sunt casus in quib. nullo no do & nullo tempore conceditur abolitio, in quibus tan accusatori, quam accusato incumbit probatio, puta in mi jestate violata, aut patria oppugnata, vel tradita, aut peci latu admisso, aut sacris desertis, aut crimine falsi, ut C. eoc fallaciter, & leg penultim. & ad l. Cor. de falsis, ubi.

Sciendum est autem, quod si accusator abolitionem petiit, pro pterea, quia ab accusato pecuniam accepit, ut desisteret denegatur, nisi cognatos accusasset, vel prosequeretur si am injuriam, vel suorum: ut C. eodem l. ultim. Sed hoc quo dixit de cognatis, intelligas, quando per fallaciam non a cusavit: alii hoc intelligunt, etiamsi per fallaciam, nec d stingues, utrum sit crimen, super quo transigi liceat, nar posse, vel non posse transigi, respectu accusati dicitur, a¬ cusatori autem semper illicitum est, pecunia interven ente, desistere, utff. ad Turpill ab accusatione C. ad Turpill femina, nisi in duobus praedictis casibus. Abolitione a tem a principe indulta licet accusatori repetere reum in tra 30. dies utiles, computandos ex eo die, quo feriae finit sunt, ut C. de gener. abolitio. leg. 1. & ff. eodem aut privatim §. iv. ginta. Sed ubi aliquis impetrat abolitionem, non admi¬ titur postea, nisi Princeps ei indulgeat, & sic impetrat abc litionem abolitionis, ut C. eodem leg. 1. & F. eodem l. mulier, ult abolitio autem Principis locum non habet in illis cr minibus in quibus accusatori & accusato incumbit pro batio, utffeodem leg penultim. Sed & citra inscriptionen licet desistere ab accusatione ut notat. supra de accu. §. qua liter procedatur, persic. hoc sive crimen & not inf. eod. §se. sub §s¬ patet, ubi not. per alios casus, in quibus sine paena licet que sistere.

Quando debet, quis de calumnia puniti. Et quidem, si in probatione defic at: ut infra eodem ci. & C. de adro diver judic. Ia ff. de testi leg. 3. divus C de famo. lib leg. unica, in fin & ad leg. Jul. de vi publica. quis fundum, & de fructibus & lit expen non ignorat, & de pa na jud. qui male jud auth novo jure. 2. q 3. qui non probaverii & que 8 quisquis, & cap. quicrimen. Nisi aliud suadeat judi¬ praesumere officii necessitas, ut C. Qui accu. non poss. l. 2ff. a bis quibus, ut in digtuto. vel personarum nimia proximita ut C. eodem mater. & leg calumnia, vel ejus, cui successit au thoritas: ut C. eodem l.mater § sed extraneus, & ff. de bon. lib. qu cum major S ult. Vel damnum rei fatalis, ut ff. de bonis, lib qu rum major( si parris. Vel intimus dolor admissi criminis, i f. ad lJul. de adul quamvis adulterium. Vel delicti enormita ut C. aefal. mo.l.1. Vel promissionis testium deceptio. 24. paulum. Vel temeritas, seu calor iracundiae, quo pervent est ad accusationem, nam inconsultus calor vitlo calum niae caret, 2. q3. §notandum in fin. & c si quis iratus, hoc secun dum cano. nam secundum Il. teneretur quis, licet tali mo tu deliquerit, ex quo perseveravit in motu, licet mitiu puniatur Cde adul Gracchus, nisi obest praescriptio ff de in ju. si non convitii. Sed si non perseveravit, sine paena est. ff.d divor. I 3. f. de re qud quitquid, & perseverare intelligitur, e quo fidejussores dat, f de public. & vect. I. licitatio, non ergi is, qui in probatione delicti deficit, protinus calumniar praesumitur, vnde ejus inquisitio spectat ad judicem, qu reo absoluto animi destinatione, f. de verbor, significat fugiti pus, cum post sententiam absolutionis hoc non liceat, C. eo tit II. de accusatoris intenta, incipiet quaerere, qua mente videlicet ductus ad accusationem processit, & condemna bit eum sic, vel absolvet, quorum alterum ex forma sentem tiae arparebit, 2q. 3. § notandum. In supradictis autem casi bus similibus potest exaudiri, non enim utique qui non pro bat protinus calumniari videtur, f. ad Turpil l.i. S calumniato rib. & C. eo. qui non probasse, vel sic intellige, non enim utique &c. quasi diceret, non est necessarium, ar. ut probat, erge est calumniator, potest namque contrarium esse, est tamen probabile arg. Judex igitur, si per probabiles conjectura accusatorem errasse repererit, absolvet eum, puta quia si miplene probat. Sin autem nullo modo probet, neque fa mam, neque aliquid in evidenti calumnia reperitur, & ideo legitima paena feriendus, ut 2qu 3. § notandum, & fr. xd Turp. 19calumniatorib. & infra eo, cap. 1. & 2. Sed quidam dicunt quod nullus praesumitur calumniari, nisi convincatur A lii dicunt, quod sacramento suo purgat calumniam accu sator, arg, supra de test. praesentium, & cap. ult. & qui matri. accu poss.c. ult. Alii asserunt, quod in illis causis, in quibus noi juratur de calumnia, praesumitur caluniari eo ipso, quoc non probat, in aliis minime Alii distinguunt inter alia cri minalia & civilia. Ego puto generale, quod qui non pro bat, calumniari praesumitur, sive juretur, sive non juretur sive sit civilis causa, sive criminalis Sed non semper puni tur tanquam calumniator, imo ad arbitrium judicis ho¬ redigo, qui consideratis probabilib, conjecturis inter qua litates personarum, & criminum discernet, & sic pronuc et, arg. in his, quae not supra eod. § respon.i.versi nisi, & sequ.t sub eo §respon.1. & de hoc non supra de do & contum § qua pae na, sub § illud auten. Quod si judex pronunciat accusato rem calumniatum fuisse, condemnat eum, quamvis enin de paena nihil dixerit, famen legis potestas adversus eun nihiloninus exercebitur: quia licet facti quaestio sit in po state judicis, scilicet vtrum videatur calumniari, vel non paena tamen prosecutionis non ejus voluntati mandatui sed l. authoritati servatur. Sed li judex pronunciet, no probasti qui pepercit accusatori, ut ff. ad Turpill. leg 1. 6c. lumniatoribus 2.q. 3. Snotandum quod ex causa facere debet nam & justam causam potuit habere veniendi ad judici um, ut factum est & probetur, C. eodem, qui non probasse. Se¬ si judex non quaesivit de calumnia, sive non pronunciavit durante primo judicio, adhuc pronunciare potest, poste¬ non potest. C. eo l. I. nisi de novo calumniator accusetur, ( de advocatis diver jud.l.i.incontinenti potest lata sententia a quia talia interesse videntur, ut not. infra eodem, Squali pa na, per punitur ergo, & seq.

SIc patet, quando & quare punitur calumniator, t sed & tergiversator per Turpillianum senatus consultum puni tur, ut no. supra § quis tergiversator. Habet autem locum Tur pill. quando quis ab accusatione publici criminis causa jan ordinanta, desistit, ut C. ad Turpil. I. I. secus in privato crimi ne, puta stellionatus, expilatae hereditatis, furti, injuriarum accusatores coercebuntur, utff eodem, si quis, §si stelliona tus. Item causa ordinata, ideo dixi: quia si lis non erat con testata, licet libellum obtulerim, vel crimen minatus fue rim, non tenor hoc senatuscons. ut ff. ad Turpill. quaesitum nec enim accuso, sed accusare volui, ut ff. rem rat. ha leg am plius, secundum A. Sed Jo. visum est locum habere Tur pil. si post libellum oblatum quis desistat, utff. ad Turpil. senatus, §qui post, & leg de calumnia, & leg penultim. Sed Do Innoc. III. hoc diffinisse videtur dicens, quod citra inscri ptionem licet desistere sine poena l. ergo a contrario sen su postea non licet, quamvis etiam lis non fuerit contesta ta, ui supra de accus. licet, §ultim. versicul. quia vero. Is tame destitisse videtur, qui in totum renunciavit, non qui diste lit, nam si necessitates supervenerunt, quibus impeditu prosequi non potuit, eis cessantibus potest praeferre accu sationem, & vindictam postulare. Sed qui intra tempu a judice est statutum reum non pertulit, destitisse videtur ut C ad Turpil leg ultim & F eo abaccusatione, S destitisse, & le¬ senatus, §qui post. & C. qui accus. non poss. si ea. Sed & qui trani igit cum adversario, desistit, ut ff. eodem ab accusat. nec di stingue. an liceat transigere, quia licet reo redimere san guinem suum, quocunque modo potest: ut f. debon. eo qu ante sentent mor, sibi consci. leg.i& de praevarica. leg. in omnibu sed accusator incidit in Turp. ut C. eodem si saemina, & le quamvis, & ad leg. Jul. de adulte. servi. §i. tutor autem mortu pupillo cujus nomine accusationem incaeperit, ipsam pro sequi non tenetur, ut ff ad Turpil. divus.

Accusare ver¬ videtur, qui accusatorem subjecit, vel submisit, vel instig¬ vit, vel mandat alicui & instruit eum ad accusationem ca pitalem sanciendam, dando probationes, allegando rati¬ nes, scribendo accusationes, & merito est hoc, nam difl dendo crimini quod movet, & exuendo se periculo calu mmmiae, vel desertoris merito calumniantis, & desistenti paenae subjici debet, nisi subornatus accusator probaveri crimen, quod intendere suscepit, nec interest per se, an pe alium quis mandet accusationem, hic tamen, qui ministi rio utitur alieno, non ex verbis, sed ex sententia senatus¬ punitur, submissus autem accusator punitur verbis, S sententia, propter hoc solum, quod ministerium alienit moris suscepit, ut fi. codem I1. S antepenultim, & l. in senatus responsio.1. Sed nec is accusat, qui dicit aliquem in hoc se natuicon. incidisse, ut ff. eodem l. 1.§ antepen. Minor auten 25 ann impune desistit, & mulier, ua f. codem l. i. § accusatio nem, sed contra, C. ad Tupell si faemina, potest distingui, u si de jure admittatur, puta, quia prosequitur suam injuri am, vel suorum, tunc incidit, hoc licet distincte in allo ac cusatore reprobetur in dicto Saccusatore, vel dic, si desisti pacto interveniente tunc incipit, alias contra, sed & impu ne desistunt omnes hi, de quorum calumnia vere permi titur agi. ut ff. ad Turpill in senatus, § eos. Est autem poena hu jus infamia, & quinque librae auri extraordinaria poena, quantitatis promissa pro inhibitione exigitur, ut ff. de pra varica. I. 3.C. de exhibend re. I3 & C. ad Turpil. 2. alios autem ca sus, in quib. sine paena desistere licet, not supra codem, § qualiter

Quali poena; calumniator ficiatur Et quidem poena calumniae est eadem vel simi lis, quae imponeret accusato, si convictus fuisset, & est ho apertum, si crimen erat ordinarium: sed si erat extraord narium imponitur eadem, quae tali imponi consuevit, u C de cal Lultim 2. quaestio 8 quisquis, & capitul. qui crimen, f. de praeva, ab Imperatore, f. ad Turpill & in privatis, & si fort eadem poena imponi non potest, puta, quia subdiaconu accusavit diaconum, vnde non potest amittere gradum quem non habet degradaturus subdiaconatu, & in supple mentum poenae verberibus publice castigatus in exiliun deportatur, ut infra eodem, capit. 1. & 5. quaestio sexta quia, un de decre sumpta fuit. Nedum autem calumnians accu sator punitur, sed & denuncians & inquisitionem impe trans, & prosequens pro arbitrio judicis, unde si quis pr¬ latum suum denunciaverit, & non probaverit sufficien ter quod intendit, ab officio & beneficio suspenditur, n quis facile ad suorum infamiam prosiliat praelatorum, quo haec suspensio durat, quousque innocentiam suam purg¬ verit, intelligi potest de juramento solo in casu hoc, ex eo quod aliquid probaverit, licet non sufficienter, unde eti non debuit suspendi. Sed hoc factum est ad terrorem, u patet infra eodem capitul. 2. Item quandocunque paena o dinaria locum non habet ad extraordinariam, astringer se debet quilibet, etiamsi in modum exceptionis oppon¬ tur crimen, habita distinctione quam notat. supra in rubi de excep sub summa, de accusat. & sic quaelibet caiumnia pu niri debet extraordinarie saltem promotu judicis, ut sup de accus super his, & patet supra eodem §respon. i. C de accu. e. quidem ff ad Turp alb accu sati me. § nunciatores. C. de decurion dus l 1.lib. 12. Punitur ergo calumnia solo officio judicis cum crimen intentatum non esset commissum. senteiti¬ declaratur, sed postea ex intervallo non potest, ut C de ca Iu nisi forte eadem die, argum ff dere judic. Paulus. respon. vel incontinenti, ut ff. ad Turpill. l. 15 calumniatoribus, ibi, re absoluto, &c. sed intelligi debet animi destinatione, ut no supra eodem quando, versicul, non ergo, ea enim, quae incont nenti fiunt, inesse videntur: utff. sicer pet lecta. C. de pact. p. tens, supra de electoff. Sed videtur, quod etiam ex interva lo potest calumnia puniri, ut infra eodem capit I. Sed die quod illud fit authoritate Papae, & fuit factum causa ex empli, ut caeteri terreantur, sicut & dixi de capit. 2. infra co¬ tit. supra eod. vers. ne dum, vnde non est trahendum ad cor sequentias, ut Institut. de ju. natura § plane. Vel dic, quo decret. haec, scil. infra eodem capit.i.intelligitur, quando ren petiit ante sententiam, quod puniretur calumnia adver sarii, sed judices noluerunt exaudire, ut innuit litera, un de negligentia, vel dolus judicis non debet prodesse cali mnianti, & ideo punitur postea, sed lloquitur, quar non fuit netitum, & ideo reus debet sibi imputare, ad ho supra de donat. inter virum & uxorem de prudentia, & de test. p¬ tuas. Sed quomodo potest condemnari, nullo libello c lato contra eum? respo. quia factum notorium est judic & ideo in hoc casu nec accusator, nec testis exigitur, vt ro sup de accu. sub rub de crimi, sive or pu. nec enim iudicio meo lites ex litibus orientur, C. de si. anstr. l. ult. in fin. & supra dere scrip nounuli