Titulus 43

De Alienatione judicii mutandi causa facta. Rubrica XLII.

SUMMARIA a Alienatio quid si¬ a Alienator qua poena puniatur 2 Actio ista qualiter competa 4 Res religiosa alienari prohibetur Actio ista cui competa 6 Actio ista qualiter cesse X superiori situlo proridetur lasis ne ipsorum conditi¬ deterior fiat officio judicis: hic vero pro videtur juris authoritate, ne alterius dolu possit mihi obesse, & sic videndum est de a lienatione judicii mutandi causa facta. Vel sic supra pro¬ citul. provisum est per in integr. restitu. ecclesiis, ut in c. Item minoribus, ut in c. constitutus. Item majoribus, ut cap. ex literis. hic autem in minori aetate prospicitur omni bus, in quorum damnum & praejudicium possessione. vel res, de quibus timetur moveri quaestio, causa mutand judicium in alios transferuntur, sic dicamus de alienatio¬ ne, &c. sicque tractemus de hac restitutione, videntes, Qui¬ sit alienatio judicii mutandi causa facta, Qua poena alie nator feriatur, Qualis qui ab eo recipit, Qualiter compe tat haec actio, Et cui competit haec actio. Qualiter cesse Et not. quod debuit compilator addere in rub & cession actionum per secundam decr. quam apposuit. & ideo sub sequenter videamus, Anactio cedi vel vendi possit, E quis sit effectus cessioni

Quid sit alienatio. Alienate causa mutand judicii dicitur, qui creden¬ se ab aliquo conveniendum reali actione, vel personal quae in rem scripta sit, alienat rem dolo malo, causa judici scilicet futuri mutandi, id est, vitandi. Et idem si possessio nem solam alienat. ff. eod. non solum. & l. ex hoc. §. ait praeto Et nomine alienationis continentur constitutiones serv tutum praedialium f. eo. non solum §. ad jura. Forsan & per sonalium. ut usufr. & usus. Idem forte in jure emphyteu tico, vel superficiario. Haeredis tamen institutio vel lega tum non continetur hoc nomine. ff. eod ex hoc §. si haereaem quia non videtur hoc facere dolo malo favore suprem judicii. Hac eadem ratione necessariae praestationes excu santur, ut si vendat causa necessitatis, vel solvat creditor suo, vel redihbeat, nisi hoc ea ratione faciat, ut judicium vi ret. ff. eod. ex hoc. §. ult. & l. quia. & l. nam & si. & deredi a bovem. §. si quis. vel dic, alias non redhibiturus. nam & sid¬ jure hoc potest, nunquam videtur dolo facere. f. dereg ju¬ nullas videtur. 23. q. 4. qui peccat. Item ejus factum non in probat praetor, qui adeo execratur litem, quod magis vo luit re carere, quam litigare, & ideo alii donavit. secus,s vendidit vel permutavit. nam is vituperandus est, qu cum rem velit habere, litem ad alium transfert, & mole stum adversarium pro se subjicit. f. eod. item. §. sin. & qu pretium habet, rem videtur habere f. de pet haer si & rem. E de pecul. I. sed si quis. & l.nam penes. & de usufr. quia qui pretio sed & si possessionem pro derelicto habeat, non tenetur licet possessionem transferat. ff. eod item. §. potest. ex omni bus his forte excipiendum est. mfrac.i.urdicam infra

Qua poena alienator feriatur Utactio in fa¬ ctum ex hoc edicto con tra ipsum proposita & intentione probata ad interesse condemnetur, salvis nihilominus pristinis actionibus ad versus novos possessores. ff. eod. lib. 1. Et consideratur ho¬ interesse ratione loci: ut si alienasti rem in hominem al terius provinciae, & si habeo necesse sequi forum rei. infi de foro comp. cum sit generale. supra de rescript. nonnulli. Iten ratione causae: ut si servum quem volebam petere, manu misisti. fit enim conditio mea deterior, quia praetores li bertatibus favent. ff. de reg. jur. libertas. sup. de ser. non ord. mi ramur. infra de re jud. c. ult. Item ratione personae, quia po tentioribus pares esse non possumus. Item causa potess considerari duplex, ratione rei principalis, quia scil. diffi cilius de jure prosequitur, ut dictum est in manumissio ne: vel quia nullatenus prosequitur, quia scilic res usuca pta est. Est & tertia consideratio, ut si pro eo quod petebi restituendo, vel destruendo, oportet me expendere agen do contra emptorem, quod non expenderem agendo con tra te, ut interdicto quod vi, aut clam, aut de novi operi nunc. ff.eod. l. 12 & 3. nec obstat quod legitur. ff. de novi operi nunc. I. ult quia ibi non alienavit dolo malo & ideo tenetu emptori, si scivit mutationem factam, alias contra. fi. quod v aut clam. rim facit. §. tamdiu. arg. contra. ff.de nox. act. in delictis §. si extraneus habetur autem ratio expensarum, ut dixi su pra in ratione loci habenda. Sed nunquid pro interesse agam antequam aliquid expendam. P. dixit, quod non, sed demt possessore excusso. arg f. eod. I 3. §. ex quib. potest tamen di ci contra, secundum Azo. maxime re usucapta, pro qui petenda in vanum rem expenderem. arg ff. eod. l 3. §. item locum, & de negotiis gestis si quis mandato. Sed & tenetur alie nator pristina actione, cum dolus eum repraesentet pos sessorem. ff. de rei vend qui petitorio ff. ad exhib. Jul. C. ad exhib. ad exhib. & hoc non tantum ratione doli ad aestimationem rei, quinimo & ratione pretii, si quod habuit, quia loco re succedit. ff. de pet haered. sed & rem & pretium F. de pec sed quis ff de usufr. quia qui pretio ff. de deleg. 2. Imperator. & l. seq infra de usur. cum tu.m sin. fi deleg. 3. fideicommissa. §. fi rem. ni ut lite pend. ecclesia. in quo judicio & interesse considerabi tur, secundum Goffr

Qualis qui ab eo recipit. Ut teneatur eadem acti one, qua tenebatur is contra quen agebat, vel agi debebat. C. eod. I.i. ideo rescriptum quod a lias non extenditur, nisi ad personas quae ibi continentur extenditur in hoc casu ad illum qui se ingessit in possessi onem, sive is qui possidebat appellaverit, sive in aliam per sonam transtulerit permutando, seu dolo malo se absen taverit, ex quo scivit rescriptum impetratum. nf. eod c1.8 si nullus possideat missa trina citatione domino, & publi ce proposita, potest poni impetrans in possessionem re petitae. sup. de offic. deleg. consultationibus. infra ut lite non conti stata quontam. §. si in aliis, & de do, & cont. causam, & c sin & ex hoc quod dicitur inf. eod c. I. ibi qui in possessionem ingesserum viderur quod loquatur de illo, qui scienter recipit, infrad praeb. cum jamdudum. & sup.tit. I. & resp. i. de procu. quae omnis potest autem possessor conveniri coram ordinario suo, coram delegato obtento, quamvis alias non extendatu rescriptum, ut not, sup. de offic. deleg § quibus modis. verunta men si ab illo, qui alienavit, consequatur actor rei aestimi tionem, sicut not. supra § prox vers. sed & tenetur. non avo cabit postea rem a possessore. ff. de pet. haer sirem & pretium sed utroque casu tenetur alienator ad interesse, ut nota supra §. proxi

Qualiter competat? haec actio. Tria suntne cessaria, scilicet quod ali enatio fiat dolo malo. ff. eod l.I. & sup. dixi. §. quae sit. Item si cundum necessarium est, quod mea intersit. ff. eod non s¬ lum §. haec actio. ideoque si is qui alienavit, paratus sit reci perejudicium, ac si possideret, poenam vitabit. ff. eod. 13.1 sin. fatuus est ergo, nisi semper in se suscipiat, cum & inv tus conveniri possit, ut patet in his quae not. sup. eod. §. qu poena. vers. sed & tenetur. Item tertium necessarium est, sc. quod fiat causa mutandi futurum judicium, non id quod jamfit nam tunc haberet locum poena litigiosi. C. de liti. I. ult. es tutem res litigiosa haec, de cujus dominio agitur, aut pe Judiciariam conventionem, aut per preces principi obla tas, & judici insinuatas, ac per eum adversario interpell¬ toris cognitas. in auth. de litig. respon.i. colla. 8. C. de litig. autl lingiosa 9. 4. 3. quia res. supra de constit. eccles. infra ut lite pen dente ecclesia. Porro si praesens sit judicium, sed tamen d dominio, vel quasi non fit quaestio, quamvis non dicatu res litigiosa, tamen satis non potest dici locum habere hoc edi ctum. quia plus videtur delinquere, quia alienat jam cor ventus, quam si conventus non esset. arg. in auth de litig. 5. rero inter praedictum. in fin. col. 8. Plus dico, quod secundun jura nostra perinde teneri videtur quis, ex quo citatus est sicut secundum l. si lit. contest. facta esset. sicut ergo ib condemnaretur, si pest lit. contest. desijsset dolo possidere f. derei vend. sin autem. §. I. & I cum autem & I sipossessot. & is cui dolo. & ita condemnabitur, si post citationem aliene ergo locum habet, si ante citationem sciens impetratum rescriptum contrase alienaverit. arg. infra eod c.i. & supr de offic. deleg. c. ult. & de offic. deleg. licet gratum & relatum. E de rescript. significavit. & sic per solam citationem videtu res facta litigiosa, secundum jura nostra: & licet dixerin rem fieri litigiosam, si agatur de dominio, idem videtur, s agatur de quasi dominio. arg. Instit. de action. §. aliae. Habe autem locum titulus de litigiosis in corporalibus tantum non in incorporalibus: sed non refert utrum res mobili sit. vel immobilis, nec habet locum in hypothecaria actio ne, ut in corpore auth. de litig. §. ad hoc. & secundum I. sim pliciter interdictio rei non facit rem litigiosam. C. de liti¬ l.. & f. de liug I.I. inprin.

Res ergo litigiosa a alienari pro hibetur. 11. 4. 1. quia res. quod si quis alienaverit jure novo hanc poenam patitur is, qui scienter rem receperit, vendi tionis vel donationis titulo, vel quolibet alio contracti rem cogitur redhibere, & pretium fisco tradere, alienan tantundem de suo fisco praestare cogitur. hoc intellige, ni si ignorantia excuset ipsum. tamen hoc non putavit Az posse procedere, quia in facto proprio non est tolerabili error. Sed quid dices si alii successissem, contra quem li fuit conte stata, & sic vendo ignorans. quia qui in alteriu locum succedit, &c. Dico, si uterque ignoravit, restitue tur res, & pretium recuperabitur, & sic eritjusta ignorar tia excusata. infra de cleri. exio. mini Apostoli ae. Sed si traden ignorat, & recipiens scit, dico rem restituendo, & duas par tes pretii lucrabitur fiscus, tertia penes tradentem remi nebit, sicut in sequenti membro: & sic voluntas & prope situm maleficia distinguunt, f. de fur. qui in jure. infr de sem excom, cum voluntate. Sed si ignorabat recipiens, & traden sciebat, emptor rem restituit: & pretium si solverat recu perat. Quod si obligatus erat, liberatur, & alienans terti partem pretii ei, qui ignorans erat, daro cogitur de su¬ proprio, venditor alias duas partes necesse habet fisc¬ praestare, & ubi donatur, verum pretium aestimatur

EXcipiuntur casus, in quibus potest alienari res litigio sa, scilicet causa donationis propter nuptias, dotis, trans actionis, divisionis rerum haereditariarum vel legatorun causa dari potest, ut omnia haec probantur, C. de litig. Lul sed in legato dicitur per authent. quod haeres causam per ficiet, & si obtinuerit, rem restituet: si succumbit, nihi praestabit, quia eventus judicii legatus videtur. ergo lii interesse prodest, nec colludatur. ut mauth. de litig. §. 1. & C cod. authent. non haeres. Et secundum Azo. eandem poenan patitur actor alienans, quam pateretur reus, de quo dixi mus plene, secundum hoc intellige decre sup. de consti acci fanctae Mariae. & infra ut lite pendent. ecclesia sanctae Mariae

Et cui competit action tactum, quaeritur ex hoc edicto. Et in cujus fraudem est alienatio & haeredibus suis, & intra annun & dabitur directa in eum, qui alienavit suo nomine. In¬ um vero, qui alieno nomine alienavit, ut tutor, procur¬ tor, & similes datur utilis, sed non datur in haeredes haec ctio, quia est ex ex debito. f. eo. non solum §. sin. & l. nam ( 6§. sin ergo in praelatum datur utilis, cum fit procurator usrade dna. c.i. &.

Qualiter cesset, Cessat autem haec actio, sis qu alienavit, eandem rem recuper¬ vit: secus in furto. ff. eodi ex hoc. §. si quis. & deposit. L. §. um & de aedil. edict. quis sit fugitivus. Item si res non erat pr titoris, vel si mortua est sine culpa, nisi si quid actoris in tersit ratione quaestus, vel accescionum vel expensarum ff. eod. non solum. §. pen. & de noxalib. actionibus eiectio. §. si is Item si reus paratus sit subire utile judicium, ut dixi supr¬ §. qualiter. quod est intelligendum, quando eandem cau sam promittit se praestaturum, puta promittit se restitue re sub maxima poena. alias si diceret rem restituam, qui¬ non habeo. sed quanti intererit tua, vel quanti in litem iu raveris, secus esset, nam & si hoc non offert, tenetur a idem, cum dolo desierit possidere, ut probant leges, quae not. supra §. qualiter competat. versic. plus dico