Titulus 2

De Foro competenti Rubrica II

SVMMARIA. I Forum quid sit 2 Territorium ponitur pro tota terra, in qua quis habet jurisdi ctionem 3 Forum ex quibus causis sortiatur 4 Domicilium ubi quis habere dicatur 5 Praebendas plures an quis habere possit 6 Quis ubi deliquit, ibi est puniendus 7 Deportati, & damnati in metallum, pro mortuis reputan 8 Vxor sequitur forum vir 9 Privilegium eximit quem a foro 10 Domicilium quilibet mutare potest I1 Laicus stricto jure non tenetur respondere, nisi coram Judic seculari 12 Dominus feudi debet terminare causam, quae vertitur inter duos, quando quilibet dicit se esse rasallum 13 Clericus non potest conveniri sub Judice seculari 14 Clericus jurisdictionem Episcopi declinare non potest 15 Forum qualiter distinguatur 16 Delegatus habet jurisdictionem

QUoniam in iudiciis, in quibus supr¬ dictum est, saepe consuevi quaeri, ad quem Judicem eundum sit, qui¬ vocati saepe consueverunt de foro excipe re, ideo consequenter de foro competent dicamus. Vel sic, quoniam judicia, de quibus diximus, co ram Judicibus competentibus exercenda sunt, ideo vide amus de foro competenti, dicentes, Quid sit forum, Qui bus ex causis sortiatur quis forum, Et qualiter distingua tur forum, id est, jurisdictio

Quid sit, forum,: Idem quodribum sre jurisdictio, b quia forum cenb setur secundum fines territorii cujus libet loci, ut f.de ver a signif. pupillas. §. territorium. Et ponitur territorium, pro tota terra; in qua quis habet jurisdictionem. Unde & po nitur pro dioec. 16. qu. 7. omnes basilicae. Sed & forum ponitu pro mercato, quia ibi homines conveniunt ad vendendum & emendum: Unde forte forum similitudinarie dictun est, quia sicut in foro venali conveniunt multi vendentes & ementes, seu res venales inferentes, & deferentes: sicu in judiciali multi conveniunt litigantes, seu lites & quae stiones inferentes, & deferentes, & dubitationes, & diffi nitiones exinde deferentes. infra de inu pet.c.i. & per totum infra de praesu. nullus dubitat. Forus autem in masculine genere, dicitur locus in quo jus redditur, a fando, id est, lo quendo dictus: vel a Phoronaeo Rege, qui primo leges ci stituit: ut inf. de verb. sig forus. Item forus ponitur pro bursa & fori navium dicuntur, & de eis, ut ait P. sedilia navium conficiuntur. Sed & locus, in quo jus redditur, praetoriun vocatur, & etiam jus, contracta sionificatione ab eo quoc fit, in eo quod fit. ut f. de just. & jur. I pen. Sed & tribunalvo catur, respectu majorum judicum, qui habent merum im perium. arg. ff. dere judi. l. 2. & arg f. de judic. Ii. & in Papa vo catur consistorium

Quibus ex causis sortiatur quis sorum his vei sibus comprehende "Praestant ista forum, conservant jus dominorum Contractus, crimen, reus, & res, religioque Virratio similis siprovocat, atque recusat, Excellit jussus, si non consentit uterque, Nec lector, judex fendi jus atque scholaris" Et breviter ratione personae, seu domicilii forum quis sort tur. cEt intelligas domicilium, secundum Goffr. sive do mum, sive tabernam, sive pergulam, sive horreum, vel ar marium habeat quis in loco. utff. de jud. haeres absens, quo intelligi potest in vagabundo: ut not. infra eod. versic. qui¬ de vagabundo. alias convenitur quilibet ubi domicilium h¬ bet. sicut sequitur, quando regula traditur, quod actor sem per sequitur forum rei: ut inf. eo. si clericus, &c. cum sit genera le. li.qu.i.experientiae. C. de juris. om qud juris ordinem 3. q. 6.c. 3.. c. neninem. Dicitur autem quis habere domicilium, dubi¬ majorem partem fortunarum suarum constituit, ubi fo¬ vet larem, & dies festos colit, ut C. ubi senato. vel cla. l. 2. & s peregrinetur & rediit, jam desiit peregrinari, ut C. de inco cives. lib. 10. Et nedum in uno loco, sed in pluribus potes quis habere domicilium, ut si quis in duobus locis aequali ter moretur. ins eo ex parte. & si quaerat ubi se conferat, ho¬ primo sine domicilio intelligitur esse. f. ad municip placei non utique Labeo. & lassumptio. §. pen. & l. ejus qui. §. Celsus supr de rescrip. dilectus. 2. Et est argum. quod quis possit habe¬ re plures praebendas: e quod dic, ut not. infr ae praeb. §. ult. Item cum jurisdictiones distinctae sint. ut not. inf qui fil sin legit. §. qualiter, & a quo attendendus est judex quilibet. ei go laicus coram seculari judice respondebit, clericus sub ecclesiastico, miles sub magistro suo. C. eod criminali. & ult. sup. tit. L. intelleximus. at si clerici.c, cum non ab homine &c caeterum. infr eo. si clericus. sed hoc aliquando fallit, ut dicam in inferioribus: & junge quod not. inf. de sent. & rejud sul rubrica, & de sentent. §. quis debet sententiam proferre. vers. item ratione rei. & de feudis. §. apud quem. rersic. in quo autem loco & sequenti. Item ratione possessionis sortitur quis forum nam ibi agendum est, ubi res sita est, de qua contenditur ut C. ubi in rem actio. exerce. debeat l. I. & 2. C. de praediis mino. praedium. infra eod. sane &c. ex parte sup. de rescript. dilect. filii Et hoc verum est, si immobilis sit, secundum quosdan idem credo, si fuerit mobilis praedium meum. ut C. ubin remactio Iulb & ff. de judic. quod legitur & I.non alias. § sin e sequent. in auth. ut omnes obediant judic. §. 2. coll. 5. hoc dicun quidam speciale in legato: sed reddatur ratio, secundun dominum meum, nam tunc credet eis, si sit sufficiens. Uni tamen not. quod si agatur actione reali, cogitur reus re spondere ubi domicilium habet: & hoc innuit rubr C. ul in rem actio ex debeat. sed si agatur ubi res est sita, non cogi tur reus respondere. potest tamen, si vult: & hoc innuitin rubrica, ubi in rem actio ex debet, vel esse queat. necess. rio enim debet exerceri, ubi reus habet domicilium. sec exerceri potest, ubi res est, secundum Azo. & dominun meum. ergo secundum ipsos interrogando & responden do leges rubr in hunc modum, ubi in rem actio exercer debeat: respondeo, ubi reus habet domicilium, vel ess queat, ubi res sita est, tamen consuetudo in plerisque lo cis tenet contrarium, quae vult, quod in loco, in quo ress ta est, sive sub domino a quo res tenetur, & non alibi, d necessitate exerceatur. ad quod pertinet quod not. supr de rescript. §. quae possum objici. vers. centesimo. & seq & iifr¬ de feud. §. apud quem, vel apud quos judices. vers. in quo auten loco, & sequent. Item ratione contractus, & accipe contra ctum pro omni obligatione. Unde progestione tutela vel curae, & pro omni contractu vel quasi, ff. de judit. haere absens. §. & l. omnem & linterdum. §. ult. Sed etfi certo loc. promiserit se quis soluturum, ubi poterit conveniri. ff. e dem. dilecti. ff. de eo quod certo loco. l. 2. & si non invenitur ibi dixit Azo. eum remittendum, dummodo alibi sit anim¬ latitandi, & multa etiam ei indici potest, sic enim observa tur in delictis, & haec duo parfficantur, ut in authent. ut nu¬ li judicum. §. si vero quis comprehensorum, & §. sequent, colla. & ut omnes obed. judicib. §. 2. coll. 5. & idem ubi convenitu quis pro ratiociniis magistratus, ut C. ubi de ratio. agi opo¬ tet. I. ult. idem in priratis. C. ubi de ratio. l. 1. & in rubr. & ub cunque certae personae cognitio praesidi demandatur, u C. ne liceat poten. I1. & ubi quis de curiali vel cohortali. Iul Sed si non latitat bona possidentur: ut ff. dejudic. haeres al sens. §. 1. Dominus meus dicit, non esse remittendum, etian si latitet: sed bona ejus tantum possidentur: ut in proxim l. & ff. de in jus pocan. satisque & si non habetbona multa in dici potest ei, secundum Joan. Bapt. sed secundum Azo mulcta indici potest, sive bona habeat, sive non quod do minus meus comprobat, & inducit dictum. §. si quis per comprehensorum. & in auth. de testi. §. quoniam sancimus. Ergi. ubi contraxit, conveniatur si ibi inveniatur, alias bon possidentur, & multa indicitur, si non defendatur, secun dum dominum meum. Item in ratiociniis etiam privati statur dicto Azo. sed in aliis contractibus quasi, habet lo cum quod dixi. super quo vide Instit. de obliga. quae ex qua contract. ideo si quis de provincia Ebredunens. in civitat vel dioecesi Ebredunen. contraxit, non cogetur invitus re spondere coram nobis: possumus tamen adversarium in possessionem bonorum, quae in dioeces. nostra posside mittere, vel si nulla bona habet sub nobis, decernere mis tendum in possessionem bonorum, quae habet in dioece nostri suffraganei, & praecipere suffraganeo, quod ipsun ponat, & per hoc hodie in parte comprobatur naec opini¬ domin i mei, in auth. d. n.eod. tit. extra, Romana. §. contrahente & in paarte reprobatur, ut not. infra eod. sin autem interlocu torie. Item ratione delicti, nam ubi quis deliquit, ibi pu niendus est, cessante omni privilegio. C. ubi sena. pel cla. I. C. ubi decrim. agi opor. authent. qua in provincia. infra eod cun contingat. 1. qu. 3. si quis episcopus damnatus. 6. quaest. 3. placui 3. q. 6. cap. 1. infra de rapt. c. I. Ideo dicunt quidam, quod ep scopus potest puniri etiam exemptum, si delinquat intr suam dioec. de quo dic, ut not. infra de privil. §. qualiter ad mittatur. sub §. sed & dici potest. Et si ibi non inveniatur, re mittendus est. in auth. ut nulli judicum. §. si quis rero compri hensorum ff.de custo. & exhib. re. solent. & dere mil. desertoren & in aliis praedictis. & hoc praetextu remisit Pilatus Chri stum ad Herodem, secundum Goffr. Item remittitur ali quando quis honoris causa: ut cum miles delinquens re mittitur ad magistrum militum, sub quo deliquit, ut f.d custo. & exhi. re. de militib. Hoc autem quod dixi de remissi one facienda, dicunt quidam verum in gravioribus crim nibus ff. de accus.I. sin. secus in levioribus. & d.l. desertorem e de custo reorum. de militib. & l. non est dubium. arg. infra de seni excom. pro illorum. alii hoc indist. intelligunt. Si tamen ar chiepiscopus delinquat. infra de dixc. suffraganei, non pun tur ab eo. 21. dist. inferior. supra de major. & obed. cum inferio¬ Sed archiepiscopus ab archiepiscopo punietur, quamvi pari, secundum Hug. arg. 69. dist. duo sunt. & de hoc pleniu not. inf. de sent. excom. §. quis valeat excommunicari. vers. & es hoc intelligendum, & seq. Sed & si quis in una diceces. haben patrimonium, in alia ecclesiam habeat, & delinquat in dice¬ in qua patrimonium habet, ab illo episcopo, in cujus dioe cesi deliquit, quantum ad delictum condemnabitur. & hae sententia facit fidem in alio judicio, quia propter hanc sen tentiam privabit illum alius episcopus ecclesia sua argun 24. q. 1. subdiac. 11.4.1. statuimus. ff. de juretur. si duo patroni. ( de lib. cau. jubemus. sic intelligunt quidam. infra cod postu lasti. Ego intelligo, quod episcopus, in cujus dioeces. de liquit, etiam super beneficio pronunciabit, sed aliud exe quetur, ut dicit litera, & ff. dejudic. argentarium. §. I. C. de ju dic. properandum. §. sin autem. ff. de bon. auth. jud poss. l. 1.2. & Ubicunque enim judex diffinitive pronunciat, potes pronunciare etiam de bonis, quae non sunt de foro suc sed non mandat executioni, ut in proximis concord. F.de re jud a divo Pio §. 1. Sin autem interlocutorie, quia di cit adversarium ponendum in possessionem, propter con tumaciam adversarii non potest pronunciare, nisi de bo nis quae pertinent ad jurisdictionem suam ff. debo auth jua poss. cum unus § pen. &f. de jud haeres absens §1. sed potest eun alias mulctare, ut f. si quis jus dicen. non obtemp. I.unic. secun dum Dominum meum. sed contrarium est, quod dic, ut not. sup. eod. vers. ergo. ibi contraxit. & praecedentibus & de his quatuor modis habes, inf. eod.t. ult. Item ratione manu missionis. ut scil. manumissus dicatur ejusdem domicilii vel originis, cujus est manumittens, non tamen ut ibi con veniatur, sed quo ad cautelam tantum hoc dicitur, ut ff ad manic. assumptio S. alt & I. si quis a plurib. & l. ejus. respon. & C de moni. & orig l.2. lib. 10. & ut statim not. in versic. seque hi ta men casus. Item ratione originis propriae, vel paternae, & ratione adoptionis. ff. ad munic.I.r. mprin. ut ab illo scil. vo¬ luntate sua se eximere non possit. ut C. de municip. & orig. I antepen. & ult ff. ad munic. assumpt. respon. 1. & §. 1. non tamer sequor originem patris mei, qui habuit originem patri¬ sui: sic enim quaereremus agrum Damascenum, ubi for matus est Adam. Sed inspicitur origo patris tantum. Hi tamen casus, scil. de origine propria, vel paterna, & manu¬ missione, non faciunt aliquem municipem, nisi quantum ad honores tantum, vel ad tutelas: non ergo quantum ac munera alia subeunda, vel quantum ad conventionem sic municeps qui translatus est, quantum ad munera, de sinit municeps esse primi municipii: sed tamen quantum ad honores, retinet. f. de munic. municeps C qui pe.tut. vel cur l. i. forte speciale est, quando adeptus est, quamvis senato riam dignitatem, alias ad munera compellandus esset, nis alibi constitueret se habere domicilium. ut C. de municip. E orig. I. antepenult. Item ratione militiae & dignitatis: miles enim ibi habet domicilium, ubi inhaeret, & si nihil in pa¬ tria possideat, & senator in urbe dignitatis domicilium habere videtur. f. de muni. municipes. §. ult. & C.de incol. sena tores. Poena autem non eximit relegatum a foro, vel loco seu domicilio, a quo poenam arcetur. f. ad munic. ejus §. ult. Deportati vero, vel damnati in metallum pro mortuis reputantur, & a nemine possunt conveniri, cum civitati amiserint: sed datur actio in eos, ad quos bona eorum per¬ venerunt ff de bo. poss. contra tab. l.. §. sfin. & de interdict. & rele relegatorum. §. si ibi & de cap. dimi. l. 2. aliud in excommuni¬ cato: qui convenitur, quamvis non conveniat. ut supr.tit I intelleximus. & not. infra de except. § & quando. vers. illud et¬ iam not. debes. Item ratione matrimonii: nam uxor? forum a mariti sequitur, ut ff. de jurisd. omn. judic.I.pen. C. de inco. I. ult ff. ad munic. eaquae. & l.de jure. §. ult. & I. filii. §. 1. aliud in con¬ cubina. ff. ad munic. de jure. §. ult. Sed quid si contingat ma¬ trimonium accusari ex causa consanguinitatis? Videtui quod fieri debeat coram judice, ubi matrimonium est con tractum, ratione contractus, tum ratione delicti. ff. de jud si uxor. & l. exigere. & sic in dubio aestimet, an sua sit juris. dictio. ff. de jua. si quis ex aliena. nam si is sub quo maritus domicilium habet, cognosceret, non posset diffinire: quia ubi matrimonium illegitimum est, mulier non sequitur do micilium viri. si ergo probaretur matrimonium injustum co ram judice mariti, cum alibi orta esset, appareret quod non esset judex: ergo diffinire non posset. f. ad munic. dejure. re spon. I. in fin. & §. ult. cum prima facie pro matrimonio prae lumatur, accusandum est coram judice, sub quo maritus habet domicilium: & sic solvetur matrimonium, si veri tas probetur. domicilium enim viri dicitur domicilium matrimonii: ut ff deritu nupt mulierem. C. de incol. I.ult. lib. 10 & hoc expresse comprobatur, infr de testi. constitutis. 2. nisi forte vir pauper contrahat cum divite muliere, & in patri am uxoris se transferat. ut C. de incol. si in patria. Item ratio¬ ne privilegii. inf. eod. dilecti. ut clericus scholaris, qui potest respondere sub episcopo, vel doctore, ut m progen. ff. vere. § & haec omnia & sequent. C. de episcop & cleric. auth. clericus. E im constit. Fede habita. cujus verba habes infra de magist. §. seq versicul. in sumina. Sed & cursu temporis scholares, qui alicubi morantur, ex quo per i0. annos in uno loco sedem constituerunt, ibidem credentur habere domicilium, u C. de incol. I2. secus, si non stetissent per tantum tempus: u ff de injur. I. cor. §. domum. Sed cum illa constitutio Fede. habit superius allegata, det optionem scholaribus adeundi, s voluerunt forum domini, scilicet doctoris legis, qui pro majori parte laicus est, vel forum potestatis, ver justitiari civitatis, in qua studium viget, nunquid illa constitutio i scholaribus ciericis servabitur? Dicas secundum Goffi quod non, sed in scholaribus laicis tantum: quia clericu invitus, vel nolens etiam ad forum seculare non trahitui ut not. infra eod sub. §. liquet. versic. sednunquid clericus, & s¬ quent. Vel dic quod non in clericis scholaribus, sed in es traneis locum habet, cum ibi non habeant proprium ep scopum. clerici vero scholares seu civitatens. vel dioeces hanc optionem non habebunt; imo praecise coguntu respondere sub episcopo suo: a quo enim quis ordinem & judicium recipere debet. 6. q. 2. nullus primas judiciun inquam judiciale, sive etiam occultum & poenitentiale infra de poenit. omnis. de poen. dist. 6. placuit. alias enim cleric unius episcopatus possent ibi constituere judicem alter us episcopatus scholaribus. ff. de jud. LI. quod esset absu dum. ut arg. 11. q.1. clericum3. q. 6 non liceat, secundum Go puto verius quod prius dixit, scil. quod in scholaribus se cularibus tantum habeat locum constitutio, & quod cl¬ ricos non includat. ut supra de constit. ecclesia S. Mariae. & aj paret in his quae not. in summa ejusdem tit. §. si quis possit. ver atem Imperator. & infra eod sub §. liquet. vers. sed nunquid cle¬ cus. & seq. & infra de iminun eccles. § inquantum vers. nec cri dendum est & seq. nec dicas quod etiam extraneus schol¬ ris clericus, careat ibi proprio episcopo, quia cum sine! centia proprii episcopi non debeat abesse ab ecclesia su etiam causa studii, videtur ei dedisse licentiam, quod co ram episcopo agat, & respondeat is, qui eum licentiavi ad studium, etiam si monachus sit: arg ff. de ju. si longius. S in his quae not. supra de offic. deleg. § quid sit ejus officium. ver item ad officium ejus pertinet omne id & infra paro. §. quis in telligatur. vers. quid de scholaribus. quae autem requirantur quo ad hoc, ut clericus de non suo judice suum judicem constituat, ut not. supra de offic. deleg. S quibus mondis. vers. cle ricus autem. Item per privilegium eximitur quis a fore 16. qu. i. frater. infra de privil. cum capella ff de excu. mu.I. pen § post. f. de excu. tu. spadonem S. scire. ff. de alimen. leg is, cui. quo intelligit Goffre. nisi privilegiatus praeventus sit, ut appi¬ ret in nis quae not. infra eod. vers. item quamvis quilibet. sed 8 si quando praeventus est, non habeat locum privilegium quo ad praecedentia, videtur tamen quod quo ad seque lo cum habeat. arg. ff. de usuris, cum quidam. §. fiscus. C. de temi restit. in integr. ea quae. & in auth. ibi posita, si minor. sed di quod leges illae locum habent in rebus divisibilibus, nor injurisdictionalibus quae per citationem perpetuantur ut not. supr. de offic. deleg. §. qualiter finiatur. vers quod auter g dixi. nam & ibi debet finiri judicium, s ubi coeptum est ff. de judi. ubi. Item quilibet potest domicilium h mut¬ b re. f. ad munici nihil. & l. non utique. infra de prox.c. ult. & a dici. ad Apostolicae, nisi sit astrictus glebae. infrade judae. it quorundam & de immunit. eccle. judicatum mutatur auten re, & verbo: nam solum verbum non sufficeret, ut f. a municip. domicilium. Item rationem extremae voluntatis: ni ibi fideicommissum peti potest, ubi relictum est, ut C. ub fideicomm. potest. I.1. ff. de jur. haeres. respon. 1.& I si is qui. Iten ratione conditionis. ff. ad municipa. l.i. in sin. Item secur dum Goff. ratione compromissi, ut supra de arbitris peri¬ tum. Item ratione recusationis. inf. eo. si quis contra aliquen & cap. licet. supra de offic. deleg. suspicionis infra de appel. secun do. Item ratione appellationis, ut 3. q. 6. peregrina. Item ra tione delegationis, ut 3. q. 6. unaquaequi. Item ratione cau sae majoritatis: puta si quaeratur de fide. 14. q. i. quoties. 2. qi 6. si quis vestrum. vel in causa dubitabili, quae non potest ii concilio expediri. 16. distin. multis. vel cum episcopus de ponendus est. 3. q. 6. multum. & cap. quamvis. nam etsi car sa criminalis episcopi possit audiri ab aliis, & ab eisdem? piscopus possit absolvi, ut 3. q. 6 per totum. non tamen co demnari, ut 3. q. 4. duodecim. ad hoc infra de app. ut debitus. i1 sin secundum Goff. Item ratione consensus, quod dic, u notatur supra de offic. deleg. §. quibus modis. persic. prorogatu & seq. Item ratione negligentiae judicis, ut not. infra sub liquet. versic. sed nunquia judex. Item ratione conventio bis, quod dic, ut not, infra de mutuis peti. Item ratione fer di. infra cod sub §. item dominus. Item ratione communis patriae infra eod sub §. illud. vers. sortitur. Quid de vagabun do? i Resp. habet locum verbum Pla. & domini, Ubi te in¬ venero, ibi te judicabo, & sic potest intelligi. fi. ad munic. I ejus qui § pen. & C.ubi decrim. agiopor.l.i. & ff. de jur haeres ab sens. & ad municip. municeps. 2. §. miles. & sic ratione vagatio nis sortitur quis forum ubique, vel cum judicium in invi tum reddatur, ipse forte potest eligere ubi conveniatur arg. f. qui satisdar. cog. fidejussor. §. si necessaria. & I.dedie. & a jud. absens. §. primo, ibi, nam ubi sic venit, & C. sed contra I de jud interdum §. fnal.

Ex praemissis patet, quod laicu. de jure stricto non tenetur respondere, nisi coram secu¬ lari judice. fallit in his, quae perunent ad forum ecclesiasti cum, (ut in causa servorum & rusticorum ecclesiae. 81 distin. judicatum. 2. q. 2. ecclesiarum servos. infra eodem. nullu Item in causis poenitentium. 11. qu. L.aliud. de poaenit, distincti aliud. Item libertorum, pupillorum, viduarum, & debili um personarum. 87 distinct. desolatis. & cap 1. & 2. & infrad verborum signif. novimus. in sin. quod intellige in defectum quantum ad petitorium. infra eod ex tenore. sed quantun ad possessorium, indistincte infra eodem, ex parte. & quan tum ad defensionem, & tuitionem, & ne opprimantur: potentioribus. 24. q. 3 si quis de potentioribus, & cap. seque sec in petitorio mero jure ad reges pertinet. 23. qu. 5. regum C quando Impera. inter pu. & vi. & alias mise. pers. jud. l. I supr de offic delega significantib. Item in peregrinis, & mercato ribus & agricultoribus & mare navigantibus, ut supra di treu. & pa innovamus. 25 93. si quis Romipetas. &c. seq & infr¬ de peregrinantibus.c.i. & de rapt. excommunicationi. Item cun agitur de seud. eccles. infra cod. verum. Item in curia Ro mana clericus contra laicum impetrat indistincte, ut sup tit. I.c. ult. & de ali. ju. mu. cau. fact.c. ult. Item invasores lo corum, ecclesiarum, vel raptores, seu malefactores pos sunt convenire clerici sub quo maluerint judice, ut infra cod. cum sit generale. ergo a contrario in aliis non possunt nisi consuetudo contraria esset, ut infra eod si clericus laicum Item quando judex secularis justitiem reddere negligit vel suspectus est, vel subditum iaedit, cognoscit episcopus ut in auth. ut diffe judices. respon. i§.1. & §. si tamen contigerit, colla. idem est in civitatibus, quae judicibus carent. eod §. 11 civitatibus. Laicus autem, vel clericus contra laicum di¬ jure stricto, impetrare non potest in curia. 11. qu. i. clericu sive laicus. sed contra. infra de sentent. excomm. gravim. con tra. sup. de arb. unotuit. illud intellige in his, quae pertinen ad forum ecclesiasticum, ratione rerum vel personarum ut infra de verbor sign norimus expedire. §. fin. Ut in crimini sacrilegii, vel quasi, ut infra eodem, cum sit, &c, conquestus, ve usurarum. infra de usur. quoniam. Vel haeresis. infra de hae ad abolendam & cexcommunicamus. Vel simoniae. infra de i mo. pertotum. Vel excommunicationis, 2. q. 110uleti. 24. 93 corripiantur. Vel perjurii, supra tut.inovit §. ult. Vel adulte rii, supra de offic. ord.c. I. supra de proc. tuae. Item fornicatio nis. inf. de vi. & hon. cle. ut clericorum. non ob ff. de concu in con cubinatu. nam cessat, & cedere debet omnis lex per quam pec catum mortale nutritur, ut sup de offi. archi § quid sit ejus efici um. vers. quare autem. & adde inf. eo. vers. sed nonne. & seq. Vel matrimonii. ut sup. de offi.del. causam quae, inf. de cons. & affi¬ 1. Vel nativitatis. inf. qui fil. sint legit, causam. & c. lator. inf. d ord. cog. tuam. Vel juris patronatus sup.iit.I.quanto. sed hanc de cr. non servat curia illustris regis Angliae, imo quicqud dica Papa ipse cognoscit, vel is cui committit: Vel decimarum infra de decinis, tua, & infra eodc. seq. Vel rapinae. infr. der¬ pin.c.i. Sed opponitur secundum Goff. quia fere in omni bus his criminalibus leges puniuntur, ut C. de transa, si qui major. & de haer per totum, & de episcop. & cler. siquis in hoc gi. nus. & I. siquenquam. Sol. Leges docent quas poenas eccle sia ponere debeat, sicut econtrario contingit. 5. q. 6. dilati ri, vel leges puniunt, postquam ecclesia punivit, ut ita si fori accumulatio, & hoc innuit. I. C. de sac. san. eccl. placet. fiu. ubi dicit, quod post debitae ultionis acrimoniam, qua erga sacrilegos promerenda est, exilio deportationis per petuo utatur. Sed contra. sup. tit.i. atsi clerici quia non de bet quis duplici contritione conteri. 8i. dist. presbyter, aut d aconus. 23. qu. 5. quid ergo. ideo potest dici, quod in crimini bus memoratis, laicus coram seculari judice, clericus co ram ecclesiastico debet impeti & puniri. tamen in sacril¬ gio in favorem ecclesiae est inductum; ut ecclesia possi convenire laicos sacrilegos, coram quo maluerit judice inf. eod. cum sit generale unde proprie, & vere loquendo, cri men ecclesiasticum dici potest illud, quod est crimen, se cundum canones, & non secundum leges: ut crimen usu rarum, & crimen fornicationis, quod secundum leges ni est crimen, ff. de conc. in concubinatu. in sin & alia in foro eccle siastico, in seculari vero alia punientur, secundum Goffi Sed nonne usura per II. reprobatur sicut no. Doc l. commu niter. & no. inf. de usuris. §. an aliquo casu. & vers praeced. novella novae autem hortantur & inducunt castitatem servare puniunt transgressores, ut in auth. de lenonib. & sancimus. co 2. & quib. mo na. effi. sui. §. illud quoque, coll 6. ideo dic quod u bicunque quaeritur de peccato, cognitio pertinet ad ec clesiam, quo ad diffinitionem peccati. nam multa judica ecclesia fore peccatum, & in multis casibus, in quibus se culares & mundani contrarium judicarent. Item ad ec clesiam pertinet poenitentiam dare, & sic per consequen tiam cogere ad satisfactionem, quia non dimittitur pecca tum, &c. infra de usuris. cum tu. & sic potest intelligi, quo dicitur, ratione peccati cognoscit ecclesia. supr. tit. I. novi respon. 1. ad fin. Potest etiam adiri eccl. in defectum justitis principalinter, alias cognoscit judex secularis principal ter de sati sfactione temporali, si sit quaestio inter laicos vel si clericus impetat laicum de rigore juris, & poenan tempora lem infligit sequens capitulum in omnibus spir tualibus & ecclesiasticis, quia hoc volunt leges, & accedi quod not. infra eod. sub §. liquet. vers. sed nunquid judex seci taris. sed si agatur inter clericos, & ubi clericus reus est, e¬ clesia judicabit

ITem dominus? feudi a debet terminare causam, qua vertitur inter duos, quando quilibet dicit se esse vasal lum, ut sup. tit. 1. caeterum. & de hoc dixi infra de feu sub rubi apud quem vel apud quos judices. Cognoscit tamen de feudi¬ Papa, vel ejus delegatus, vacante imperio. infra eodem. lice Vel regno. supra de elect, cum inter universas Metropol. in fin. S sic supplet detectum. ut sup. de offic. ordin. pastoralis §. ult. Ve negligentiam. inf. eod ex transinissa. verum licet ex tenore sup de offic. deleg. significantib. prudentiam. §. pen. & ult & de off ord signeificavit. Item quando favor personae, & causae simu concurrunt, ecclesia cognoscit: puta quia vidua spoliat est, & agit ad restitu. infra eod ex parte & not. supr. eod sub prox vers. item libertorum. Item si quid ambiguum interi dices oriatur, ad ecclesiasticum judicem recurrendum es infra qui fil. sint legit per venerabilem § rationib. lex tamen ali ud vult, ut C. de leg. l.i. & 2. & ult. quando agitur de fide. C. d sum trin. I. sin. item si in modum denunciationis agitur 7 distin. libertos. Vel contraria consuetudo servetur. nam ? consuetudo dat jurisdictionem a domino super familia & etiam in delictis. Item privileg. infra cod. cum continga Item ratione peceati & pacis intromittit se ecclesia de qua libet causa: ut sup.tit.i.novit. infra eod si clericus. Item ratione connexitatis, ut in don. infr. de do, inter virum & uxor. de pru dentia, &c. nuper. & in poena apposita in matrimonio. infd spon. Gemma. super quo vide quod not. infr qui fil sinm legit S qualiter. & a quo. vers. potest & illud dici. Item quando ordi narius recusatur, ut m auth. ut diffe. jud § si vero contingit. co¬ 9. Supradicti vero casus possunt his versibus comprehend "Haereticus, simon, foenus; perjurus, adulter Pax, privilegium, violentus, sacrilegu Si vacat imperium, si negliget ambigit, aut si Suspectus judex. si subdita terra. vel usus Rusticus, & servus, peregrinus, fenda, viator. Si quis poeniteat, miser omnis, causaque mixta Si denunciat ecclesiae, quis judicat ipsa"

LIquet etiam expraemissis, quod clericus? non potest i, conveniri sub judice seculari, ut no. sup. tit. I. §. quae simi necessaria. & habes. infra eo.c.i. & 2&4. etiam episcopus not potest hodie delegare laico, etiam si clericus consentiat infra eod significasti. sed contra iu. qu. 1. placuit. infr eod ca. ub dicit per se. 11.4. 1. clericum nullus. 16. q. 7. filiis. Sol. Hoc in tellige de deposito, & incorrigibili, qui non potest per alii distringi, ut supra tit. I. cum non ab homine in fin. infra de cler excom. min. c.2. in fin. & de sent excom. ut famae. §. laici. 17. dis nec licuit. 23. quaest. 5. de legib. nam si relicto habitu immisce at se in praeliis, vel facit guerram, impune occiditur. inf. d sent. excomm. cum non ab homine. §. 2. &c. perpendimus, vel hoc potest fieri authoritate pontificis, id est, Papae. ut 2. qu. 5 Mennan. 12. q. 2. cum devotissimam. not. sup. darg §. de qua re vers. Item impeditur. vel intelliguntur in reconventione. ui dicam infra de mu pet. §. & quando. versicul. sed nunquid. alia etiam citatus venire non tenetur. II.a.i.clerncum. &c. si quiscum cle rico. quia citatio nulla est, ut not. Jo 3 9 2. si episcopus. i. qua. c. 2arg. f de fer. l.I. infra de appel. si auob. ff. si quis in jus voc. no¬ ierit. l. 2. & de act empt. & vend. l. 1. secundum Jo. & Goff. & adde quod not. infra de contum. § qualiter deprehendatur. ver sed nunquid. & seq. Alii contra. infra de appel. si duob. ff. de juo si quis ex aliena. & si quis in jus voc. non ierit ex quacunque. & maxime si in suo territorio invenitur. arg. ff.de jurisd. omn jud. I.ult. su de offi. vica. tua. Dico si apponat causam feudal¬ in literis, & tenet feudum ab eo, venire tenetur, cumcoram ec respondere teneatur. sup tit. I caeterum. & inf. eo. verum. & in hoc laicus major est clerico. sup. de ma quod obed, solitae. & de offi¬ del. pastoral §. ult. sed si apponat causam pecuniarii, vel et iam criminalem, dico cum Jo quod nec venire tenetur Quid si nullam causam apponit: videtur quod ration¬ dubii venire tenetur, ut in concor. signatis supra cod. versic prox. infra de appel. cum parati contra. in his quae not. infra de libe obl. §. quid debeat continere. sub §. patet ex praemissis. versic item si petitio. puto quod quicquid si delegato, si is qui ci tat judex sit ordinarius, citatus tenetur venire ffi de just e jur. ut vim. fa. ad l. Aquil. liber homo. 2. supra de majori. & obed. si quis & junge quod not. infra de do. sub rubrica, de contum a qualiter. versic. & nunquid eo ipso. & sequen. Sed nunquid ju¬ dex secularis potest supplere defectum ecclesiasticii ve negligentiam: forte si in realibus, arg supra tit. I. qualiterin prima parte. sed in personalibus nunquam, ut in ui ejusde decreta. recurratur ergo ad proximum superiorem infr¬ de jure patr nullus, Et tamen secundum Goffjudex ecclesi asticus supplet negligentiam secularis, ut not. sup. vers. ne pligentiam. nec turberis super hoc. nam olim omnes cau sae tam clericorum, quam laicorum deferebantur ad sa cerdotes: ut infra qui fil. sint legitim per venerabilem Stria. 11 quaest I. si sacerdotibus. & c. relatum. & secunda quaestiones. quis presbyter. unde si laicus redeat ad suum primarium fo rum, non videtur ejus conditio fieri deterior: ut ff. de pac si unus. § pactus. versic. quod si. non ut tolleret. secundum Gof. Vel dic, quod hoc ideo est, quia spiritualia majora, & di gniora, & fortiora sunt, quam carnalia, ut not. infra de spon auorum, § quot modis. versic. aut utraque de praesenti & vide su per hoc quod not. infra de ord. cognitio versic quamris auten quilibet judex. & supra de constit. §. qualiter derogetur. ubi in venies alias remissiones, ad quas recurres. sed nunquic clericus potest renunciare privilegio suo? a Videtur quo non: quia juri publico pactis privatorum non derogatur ff. de pact. jus publi. & lanter debitorem. & dereg. jur. neque pi gnus. §. privatorum. supra de arbit. cum tempore. infra de sent. ex com. contingit, ff.de administ. tut. quidam decedens, f. de leg. 1. no mo. infra de testibus. requisisti, ff. ad legem falcidiam. quod de b¬ nis, §. I. C. de cond inser. intit. l.z. 10. quaest. 1. sic quidam. C. deju ram, calum. l. 2. §. sed quia. ff. de postul quos prohibet. C. de adpo¬ divers. jud. ne quis de corpore rogatorum. & est expressus ca sus. infra eod si diligenti. sed contra. ff de pact. pacisci. f. a qu bus appell. non licet. l. 1. §. I. C. de tempo. appel. I. sin. in sm. ff. defi riis. 11. f. de mino. si judex. infra de re. ad Apostolicam. statuimu infra decri. fal. c.ult. de privi. si de terra. accedentib. pro & con tra. infra deferiis. c.ult. & est expressum, quod renunciati¬ tenet, C. de pact. si quis in conscribendo. & C.de episc. & cler. I. quis in conscribendo infra de vit. & hon. cler.c.ult. & de cler. cor jug. ex parte. & de privil. ex parte. & de sent. excom contin in au dientia. & 3. quaest. 6. pulsatus. 2. q. 7. nos si incompetenter. infr eod. dilecti. Super quo sunt diversae opi. Magistri dicunt quod contraria corriguntur, quia nunquam potest renum ciare privilegio suo, etiam de consensu episcopi. infra eoc significasti. quia non est suum, sed commune, ut dicit decre si diligenti. Doctores magnae opinionis dixerunt, quod le gi stetur in foro suo, sed hoc non valet, cum clericus noi possit subjici laico: ut dixi supra eod. versic. sed nunquid ju dex. & seq. sup. eod. §. resp. 1. sed cum illa consti. & seq. Fgi dico quod secundum tempus illius legis, si quis in coscri bendo. laicis licuit judicare clericos, nec habebant cleric privil. nisi hoc solum, quod poterant eligere, utrum con venirentur sub episcopo vel praeside provinciae, ut pate C. de episc. & cler. cum clericis. & lomnes. & I jubemus. §. ul unde tunc tali electionni poterant renunciare, quia hae¬ electio in favorem suum tantum fuit data. Justinianu vero hoc privilegium augmentavit, quia dixit, quod ij causa pecuniaria prius conveniantur coram episcopo, u in auth. ut clerici apud proprios episcopos conre., col. 6. posiua in C de episc. & cler. clericus. sed in criminali dixit, quod cogno sceret civilis judex: sed secundum illud tempus dicas quod renunciare poterat in foro civili, quia adhuc no indulgebatur collatio, sed clericis. tamen hodie sanxit no va constitutio Fed. ut nullus ecclesiasticam personam in criminali, vel civili causa ad judicem secularem traher praesumat contra constit. Imperialem, & canonicas san ctiones. alias actor a jure suo cadat, nec teneat judicatum judex officio judicandi privetur. si quis autem ecclesiasti cis personis justitiam denegare praesumpserit, tertio ri quisiti jurisdictionem amittant, ut in consti. Fede. hac ed ctali. probat ergo Fede. quantum ad partem istam canc nicas sanctiones. 11. quaest. 1. Inolita. & cap. placuit. infra eod si diligenti. ergo in utroque foro hodie servari debet, ne corrigitur, si quis in conscribendo, quia tempore illo privile gium singulare erat, & ideo renunciare poterat, ff. dereo hibitoria actione. quaeritur. §. si vendito

ILlud scias, quod clericus? non potest declinare iuri dictionem episcopi, nec transferendo se ad aliam eccl¬ siam, sine consensu episcopi sui, ut supra de re. admonet. d consentiendo in aliquem, tanquam in judicem, etiamsiMe tropo. sit is, in quem consentit, ut in auth. d. n. eod. tit extr¬ c. Rom. respon. i. quamvis alias privatorum consensus jud cem facit eum qui jurisdictioni praeest. infra eod. significa sti. & not. supr de offic. deleg. §. quibus modis. versic. clericus hae tamen materia plenius expeditur, quo ad renunciation pertinet. supra de re. §. quae possunt renunciari. & vide supe hoc quod not. sup. eod. respon. i. vers. sed cum illa constitui Sed nec videtur, quod vasallus possit b se submittere ju risdictioni alterius, sine consensu illius a quo feudum te net. arg. opt. I. qui fil. sint legit. per renerabilem, §. videbatur pers insuper. sicut nec clericus, ut dictum est. & probatu in auth. de sanct. episc. §. aeconomus. & §. seq. secundum Azo. 8 adde quod not. de hoc. sup. de arb. de qua re. vers. sed nunqui vasallis. Sed nunquid in hoc casu, si clericus contrarian sententiam reportat, potest eam habere ratam episcopu in praejudicium suum? non videtur, quia initium specta dum est. supra de elect. dudum. infra de contrah. empt. & reno cum dilecti. & respectu initii nulla est, quia lata est a no suo judice. ergo quod ab initio non valet, &c. supra de eles Audistis. ff. de reg. jur. quod ab initio. Item praelatus similis es tutori: e in authent. de eccles. tit. §. pen. & ult. col. 9. sed tutor contractum praecedentem non potest ratificare. Institu a autho. tut. §. tutor. credo contra, arg. supra derenunc. quod n dubiis. & de offic. deleg. cum olim abbas. infra de his quae fiunt praelat. cum vos. & de de dona. pastoralis, ff. de arb. litigatores. E de judic. licet. Et nunquid laicus in judicem non suum po test in spiritualibus, puta matrimoniis, usuris, decimis, & similibus sine consensu proprii episcopi consentire? noi puto argum. infra de his quae fiunt a praela. cum Apostolica. m de pro. nullus infra de jur patro. nullus infra de ponit. omnis. E ca. ne pro dilatione. Item episcopus me invito non potest me submittere alicui, tanquam ordinario, ut patet in deer. si gnificasti. ubi utriusque consensus exigitur. & est ratio, ui infra de rescrip. cum non liceat. & de his quae fiunt a praelat. quam to. & seq. potest tamen delegare causam ad me pertinen tem etiam me invito, dummodo non sit persona suspecta ut infra eod c. 1. & 4. & de app. cum speciali. & sup. de offic. deleg super quaestionum. §. 1. & verum. & § intentionis. & hoc si or dinarius recufatur, tanquam suspectus, ut dicunt jura pro xime inducta, de appel. infra eod. c. 4. idem si non recusatur ut infra eod c. I. delegabit autem ordinarius recusatus, nis proxime superior sit praesens, & de consuetudine recurra tur ad eum, vel de jure communi ad Papam. infra eod licet 24 6. quamvis & c. seq. vel dic, quod ubi ordinarius recusa tur, deleget causam, vel ad superiorem remittit: nam ac haec duo sub disjunctione tenentur. insra de app. cum specis li. §. causa. sufficit ergo quod eligat. arg. infra de rescri inte caeteras. ff. de jure do. plerunque C. de cond. mdeb. I. sin. sed si de legare non vult, vel remittere, recurritur ad superiorenm de iure. mfra de jure patr. nullus. Potest & illud dici, quod u bi superior proximus non multum distat, recurritur ac superiorem. sic infra eod. licet. alias negotium delegatur. a 63. dist. cum longe sicut not potest simile. si enim subdele gatus recusatur, recurritur ad delegatum, qui non dista multum supr de offic. deleg super quaestionum, §. quem vero §. ult. Item ubi condelegatus recusatur, cognoscit colle ga, qui & proximus est, sicut intelligitur, infra de offic. dele cum super abbatia. Item ubi recusatur delegatio, cogno scit delegatus qui proximus est, supra de officio delega cum olim inagister. sed ubi nimis distat, est ad arbitros re currendum. supra de offic. deleg. suspicionis. super quo vid quod not. supra de offic. deleg sub §. sed nec illua omittendum §. quis sin effectin. rers. sed quid si causam amittat. & seq & inf¬ de app sub rub. de recusa §. quis cognoscet. Item clericus decli nat forum episcopi compromittendo in aliquem, tanquam in arbitrum, ut patet in his quae not. supra de arb. §. quid si §. de qua re. Et cum Archiepiscopus sit ordinarius depisco pi, clericus de episcopo suo conquerens, sequitur forun suum, & sic conveniet eum coram archiepiscopo suprad offic. ord pastoralis. infra eod sane supra de offic. ord. ad reprimen dam. sup. de offic. deleg. cum contingat. infra de appell. solicitudi¬ nem. & de sententia excom. per tuas. Si vero episcopus con¬ queratur de clerico, ibi eligendi sunt arbitri, e quia inr propria non ponast esse judex episcopus, in. q. 1. clericus ad versus clericum. in aliis incipit, si clericus. Item quamvis qui libet foro suo respondere teneatur, non alibi sive clericus sive laicus sit. 11. q. 1. sive laitus, tamen hoc fallit, ut notatu supra eodem, sub §. ex praemissis. vers. item in curia. & seq. E sub§. liquet. item quilibet potest praeveniri, nec potest alle gari postea mutatio fori, ut infra eod. proposuisti. & suffic quod praemittatur citatio, ut ibi. & ff. dejurisd om. jud cun quaedam puella, & de jud, si quis postea, unde sumpta est decre illa, & est ratio quia percitationem e perpetuatur jurisd ut not. supra de off. deleg. § & qualiter finiatur, & de alie judi mut. causa facta, §. qualiter competat. versic. plus dico, potest pon exemplum in larco convento coram judice seculari, & po stea pacto facto clerico, infra eodem c.i.& 2. Item in clerice qui mutavit domicilium de consensu episcopi, ut suprad renunc. admonet. item in clerico unius dicre facto episco po alterius, supra de cle, cum inter canonicos, &c. constitutis, ni sijam conventus fuerat ante promotionem suam, oporte quod ibidem se defendat, quamvis alias nihil commun habeat cum prima ecclesia, 21. quaest. 2siquis jam translatus nisi forte ad tempus, supra de elect, cum in cunctis, § cum per electus. Item in clerico facto laico, quia in minoribus con stitutus uxorem duxit, ut infra de conju, cap. i. &c. soannes, c c ex parte, & vide quod not. supra eodem § respon.i.versic. iten privilegium eximitur. Sortitur etiam quis forum rationi communis patriae. Unde quilibet potest conveniri Ro mae, quia communis patria est, utf. ad municip. Rom. si tam venerit pro alia justa causa & necessaria, habet jus revocam di domum, infra eodemc. ult. quod dic per exempla, ut no mfra de except. §, quis sit effectus, versicul atem effectus, & seque Et est notandum, quod si aliquis agit contra scholares Pa risienses, vel ipsi contra quemcunque secundum jus cano nicum terminanda est causa non secundum leges, vel con suetudines abusivas, ut inf. eo. quod clericis, & est forte dicti propter decr supra de procu. quia in causis, cui jus civile vi detur repugnare, ut dixi, sup. in summa, de procu. § quis da re possit

Qualiter distinguatur. forumm idest juri Et quidem alia plenissima est, & illa est in solo principe, supr. de usu pall. ad ho norem, & no. de offi. deleg. § quid pertinet, versic. quid ergo, & si quent. & alia est minus plena scilicet in inferioribus, sed in teriores dicuntur habere pleniorem, respectu subditori suorum, vel post principem, ut patet in his quaenot. sup a majo. & obe. respon.i.& S in quibus, & de offic. ord. §. quid pertine ad offic. siebs sunt autem distinctae jurisdictiones, & de usu palli §1. versiceal. nota bis tamen & patet, f. de off procon. soleni, ultim. & deg1. & ideo. Item alia est ordinaria, alia est dele gata, de quibus plene notat. supra de offic. ord. & de offic. de 16 leg. Unum tamen notatur, quod delegatus? habet juri dictionem, f. de jurisdictio. om. judic. morae, supra de offic. del praeterea, &tc. ex literis, ff. de re judic. ait praetor, ibi, notionis quia illud dicit respectu arbitri compromissarii secundi Azo. alii contra, item nec obstat, ff. de offic. ejus cui mandat.? jurisdict. leg. 15 si ibi proprium, vel nihil habet, hoc enim id eo dixit, quia per revocationem ipsam de facili amittit. C comm. de leg. leg. ultim §. sed quia, ff. de jud judicium, vel noi habet proprium ordinarium: habet tamen delegatum, se¬ demandatum: nam & in ipsum jurisdictio transfertur, u infra eodeme sed delegata dicitur, seu de mandata, ff. de offic. eji cui mandat. est jurisdict leg 2 & ultim. Secundum Azo. ve ro vere proprium nihil habet, imo vice fungitur delegan tis, 93 dist. cap. fin. 94. distinct.c.i. supra de offi delega. cum olij magister, & respectu ordinariae, quae naturalis potest dici extraordinaria & accidentalis intelligi potest, argum. ins de proba quontam contra falsam, C. de dila si quando. Ordinari vero ideo dicitur, quia lex dicit potestates ordinarias, C. d off rect. pro, qui ordinariam, & de modo mulctar. eos. unded habemus tit supra de off. ord. & quia ordinarie competit, in¬ fra de app. ut debitus, C. quando provoc. non est neces. omnem hono rem, tamen & ordinarius aliquoties dicitur delegatus, ff.d osfi praesi legatus, & supra de offi ordm irrefragabili, § caeterum inf. de haere. ad abolendam, §fin. & hoc ideo, ut in eisdem ju rib. innuit, quia ei delegatur, sive tribuitur jurisdictio pe legem animatam vel inanimatam, ff. de offic. ejus cui mane jurisd. l. 1. respon. I. in auth de consul. §fi. de hoc not. supra de offi¬ a deleg, & de offic. leg. Est autem jurisdictio a potestas de publico introducta, cum necessitate juris dicendi, & aequit¬ tis statuendae, secundum Azo. unde quod dicit, ff. dejurisa om jud. I3. ibi jurisdictio est, expone, id est, de jurisdiction est, nec enim diffinivit ibi genus, sed generis praedicatio nem, vel nomen speciei ponit, ut ait Rav. Et dicitur juris dictio a ditione, id est, potestate, & jurisdict. quasi justa seu legitima ditio, seu potestas.