QVoniam Judex de matrimoniali causa cognoscit cognoscere habet de accessoriis, sicut de donationibus inter virum & uxorem factis utrum valeant, hec ne. & de dot. resti¬ bene est, ut post tractatum de divortiis. de his accessoriis, videamus quid juris sit. sed quia diversa sunt genera donationum, quia aliquando dat sponsus sponsae; aliquando vir uxori, hunc ordinem servabimus. ut nihil de contingentibus omittamus. Primo tractabimus de donationi bus propter nuptias & sponsalitiis. Secundo, de dotibus promittendis & constituendis. Tertio, de donationibu simplicibus inter conjuges vetitis. Quarto, de dote post divortium restituenda, quae est secunda pars hujus rubrica

De Donationibus propter nupt. & sponsaltiis. Rubrica

SUMMARIA. 1 Donatio propternuptias quid sit. Et quomodo fiat. 2. Et qui actione repetatur. 3 Donatio propter nuptias improprie appellatur sponsalitia lar 4 Donatio & dos propter nuptius potest quandocunque augeri, & diminui ex voluntate 6 Sponsalitia donatio quid sii 7 Et quaere repocetur

NUnc hîc idendum est. Quae sit donatio propter nuptias, Qualiter fiat donatio propter nuptias, Qua actione repetatur Quid sit sponsalitia donatio

Quae sit? donatio propter nuptias a Ila quan sponsus sponsae facit, vel alius ejus nomine, & alii nomine sponsae fieri potest: ut f. deju re do. profectitia. respons. 1. §. quod si quis patri & §. sed & sicura tor. & §. sed & si proponas. §. sed & si pater. sicut ergo marit datur dos, nec aliqua dos est sine matrimonio, ut dican infra de dotibus promiuendis, sic uxori datur donatio propte nuptias: nec sine matrimonio esse potest. unde haec do natio antipherna vocatur, ab anti, quod est contra, & phei na, quod est donatio, sive dos, ut C. eod. Iult. & infra eod. nu per. in fin.

Qualiter fiat donatio propter nuptias. Et qui¬ dem fieri potest ante nuptias, ve post, marito dicente, Tale quid dono tibi propter nuptias vel in dotalitium, & sufficit quod in possessionem mulite inducatur, non tamen perciperet fructus: imo maritus ad sustentationem sui, & uxoris. Alias cum aequalita hincinde requiratur, nullam utilitatem consequeretu maritus ex dote recepta, cum tantundem perciperet mi lier de suo. & sic dos non sustineret onera matrimoni quod esse debet, ut ff. de jure do. sed is. §. ibi. & infra de usuri salubriter quinimo dico sufficere, quod nudo, solennit. men verbo fiat donatio, quia stipulatio sola requiritur, i authen. de aequal. dot §. hoc igitur, colb 7. alias sequeretur, quo pauperes non possent uxores ducere aliqua dote data cum aequalitas hincinde requiratur, nisi forte inveniret: micum, qui sibi commodaret pecuniam dotis gratia, i est, ut dives videretur, quousque tradidisset, & postea ri cuperaret, ut f. commodati sed mihi §. ult. & l. sequent. vel di¬ quod potest consuli per ea, quae not. infra eod. sub proxim rubr. §. quis constituat dotem. versic. aliquando non tamen exi gitur insinuatio, quantum ad mulierem: licet exceda summam quingentorum aureorum: sed quoad virum requiritur, quia nisi insinuatio facta sit, non lucrabitu dotem: etiam pacto locum habente ultra quingentos si lidos. & sic specialis favor mulieris non protenditura virum, sed jus commune tantum sibi servatur. C. eod. auti eo decursum est. & in authentic. ut spon. lar. respons. 1. col. 9. & fratrum filii. § illud quoque. colo Et not quod ibi impro prie appellat donationem propter nuptias sponsalitian largitatem. sic haec eadem improprie vocatur dos. infr eod. & si necesse. & cap. nuper. respon. 1. ad quid ergo fit haec do natio? Respondeo, ut mulieri optimae sit consultum i dotem solu. matrim. quia de ea satisfiet mulieri, si maritu non habebat aliunde unde si immobilis sit, maritus eam: lienare non poterit, nec obligare, utpote alienam. ut in¬ auth. §. hoc igitur. & seq. Item quamvis mulier possit renur ciare tacitae hypothecae, etiam constante matrimonio: ni¬ tamen jure, quod habet in donatione propter nuptias, ni si secundo consentiat: ut C. ad Velleja etiam constante. & lu bemus. & auth sive a me. sed sicut dos debet redire ad haerede uxoris, sic donatio propter nuptias ad haeredes mariti. 8 semper pinguius jus habet in dote uxor, divortio cele brato. ut in auth. de aequali. do §. his consequens. coll. (. & ut in mobilia ante nuptias, circa fin, col. unde si mulier consen tiat, non solum semel, sed bis alienationem donationis pro pter nuptias, parat sibi praejudicium: maxime si in comu nes usus pecunia convertatur, ut supra de contrahenda empi pervenit. C. ad Velleja. authent. sive a me. super hoc verbo, vid quod not supra de contrahend. empt §. qualiter rescindatur. ver de contractu ad contractum. & de jurejurand. §. quomodo cens¬ tur. versicul. nedum juramentum super usuris & accedit, inf¬ eodem, nuper. in fin. ibi dicit, quod mulier dat dotem viro vir mulieri donationem propter nuptias. Fiebat olin haec donatio ante nuptias: & ideo vocabatur donatio an te nuptias: sed hodie conceditur fieri etiam post nuptia & ut nomen rei consequens sit, mutandum est nomen, 8 vocabitur donatio propter nuptias, ut Instit. de donatio §. e & aliud & sic hodie & ante nuptias, & post fieri potest, v trum si ante nuptias fit, potest excedere quantitatem do tis, & infra subsistere, ut C. de pact. conventis, l. ex morte. sed ub fit post matrimonium contractum, non debet exceder quantitatem dotis, ipsa dote iam praestita, ut C. eodem titu¬ I. ultim. §. si ergo. & est ratio, ne quid in fraudem donatio nis inter virum & uxorem prohibitae attentetur, sed haec h¬ die aliter se habet. nam & in quantitate, & in pacto debe esse aequalitas, ut m authent. de aequal do. §. hoc igitur. col. 7. 8 semper majus peccatum de lucrando ad minus reduci tur, ut C. de pact. conventis superdote. I.legem. Quid ergo, si ij uno apponatur pactum de lucrando, in alio minime. nan minus dicitur, quod nullum est: ut f.de tributo. act. illud minus. numquid ergo perinde est, ac si in neutro nullun fuisset pactum appositum? Non timo pactum super dot factum, & ad donationem propter nuptias extendetur, u 4 C. eod I.ult. § sin sin autem donatio. † Potest autem donatio, & dos propter nuptias quandocunque augeri ex voluntate sed & diminui, ut C. eodem, si constante. hodie vero altera par te augente, necesse est, quod & altera augeat, ita quod s maritus nullos creditores habet, mulier potest augere in rebus quibuscunque. alias ne quid fiat in fraudem cred toris, necesse est, quod mulier augmentum praestet inre bus im mobilibus, si ipsas habeat, & sic a parentibus. nam res immobiles habeat, & dicat se augmentum fecisse in pr cunia, & creditores negant, nullo in hac parte utetur pri vilegodotis adversus creditores alios anteriores: ut il authent. de aequal. dot. §. aliud quoque. coll. 7. sed si creditore confiteantur, curnon uteretur mulier privilegio: nan cuilibet habetur fides contra se, supra de dirott ex literis. 14 quaest 2. § 1. ff. de interr ac. de aeta. §. 1. Debet autem dos redi re ad mulierem, nulla consuetudine obstante: quia publi ce interest, mulieres indotatas non remanere ff. soluto ma trimon. l.I. sed per pactum. quod hincinde factum sit, aequa liter ipsam amittit. donatio autem propter nuptias ad ma ritum vel ejus haeredes, & dos ad haeredes mulieris rever titur, nisi pactum impediat, vel contraria consuetudo ter rae, sic intellige, infra eodem, cap. fin. §. unico. vel forte in u troque casu consuetudo impedit repetitionem: cuia con suetudo debet esse communis, sicut & lex. ut 4 distinct. c1. autem lex. nam consuetudo legem imitatur, ut Insti dejur naturali, §. ex non scripto, primum dictum tamen benigniu videtur, quod non memini Illud verbum in legibus pess¬ reperiri. Quare videtur, quod dominus Greg. illud e po suit in favorem mulierum. unde non est retorquendum in laesionem earum. C.de legi quod favore & argum in auih de aequali. doii. l.. §. his consequens. col. 7. ff. de bon. dam. Lulinm §. pen F de jure dot. I I. ff. de privileg. cred. l. 2. §. si pon a & interest. nam & relatio ad proximum dictum facienda ess & maritus potest sibi acquirere victum ex multis causis ex quibus mulier non posset, quae forte compelleretu meretricari, nec viris debetur tantus favor, quantus mu¬ lierib, ut in dictis jurib, & patet, C. eo si a sponso & in dubis pro dote interpretandum est ff dereg ju. l. in ambiguis. 1 & FA ju do. in ambiguis, & l.nuptura. in fi. & faciunt ad idem jura indu cta. infra rubrica sequent. de dot promi. §. quid juris, de pactis & sequen. & sic de consuetudine gallicana quaecunque ac quirit maritus, constante matrimonio, sibi & uxori sua¬ communiter acquirit, unde & soluto matrimonio sun communiter dividenda: ut infra eod. cap. 2. alias auten jure communi praesumitur viri esse, quicquid uxor habe nisi probetur. quod aliunde quaesierit, ff. de donatio. inter ii rum & uxorem. Quintus Mutius. C. eod etiam

Qua actione yetatur Et quidem sidonatio co sistit in specie, & traditio facta fu¬ rit, petetur directa rei vendicatione, si non interveniatu tili, sic intellige, in authentic. de aequali. dotis § sn autem su potestate ubi autem in quantitate promissa, agetur perso nalis exceptio: & sic aget mulier contra haeredes marit pacto existente. Quid ergo si nulla donatio facta est er parte, sed mulier tantum dedit dotem. nam neque qual tatem, quam dixi, approbat consuetudo: nunquid soluti matrimonio agat mulier ad donationem sibi adjudican dam, quae facta non est? Quidam dicunt, quod potest age re mulier ad tantam quantitatem, quanta est do:: ut Ceod authent. dos data. sed dominus Azo contra nam dos non de bet cedere lucro mariti, nisi ex quibusdam pactionibus ut C. de rei ven. action. §. illo. non ergo donatio propter nu ptias peti potest: ut detur hoc ipso, quod dos data est, cun aequis passibus ambulent: potest tamen agi constanti ma trimonio, condictione ex iege, vel iudicis officio, ut con stituatur donatio propter nuptias: si tamen mulier doti dederit, vel obtulerit, & cum res sit mobilis eam consigna verit & deposuerit: at si per dilationem dos non datur, do natio denegatur, ut in auth. ut exacti. instante dotis. §. ult, col. o ergo constante matrimonio, potest sibi consulere mulier & pactum de dote extendetur ad pactum donationis pro pter nuptias, alias soluto matrimonio non poterit pet donatio, quae nulla fuit

Quid sit sponsalitia donatio. A sponso sponsae: vel econverso facta collatio sed econverso sci licet, quod sponsa sponso conferat, raro contingit, qui¬ foeminarum genus avarissimum est, ut C. eodem, si a sponso & ff. de donat. inter rirum & uxorgin. si ex stipulatu. & ad Vel lejan. Sen. Consul. sed & si ego. in fin. Huic autem donation licet simpliciter fiat, id est, non propter nuptias, inest tu men semper tacite conditio nuptiarum, scilicet si matr monium sequatur, ita quod si non stetit per donantem to tum recuperat per conditionem sine casu, vel retinet si adhuc non tradiderat; ut C. eod. cum veterum. Si vero stete rit per casum, dist. utrum sponsus sponsae donaverit: & tum si non intervenit osculum, totum revocatur. osculo autem interveniente, resolvitur donatio pro parte dimidia tar tum, vel sponsa dedit sponso, & tunc totum revocatur. in terveniat osculum, vel non interveniat, ut C. eodem: si a spon so. & est forte illa ratio: quia sponsa utroque casu dicitu dare osculum sponso: non recipere. fit enim gratia sponsi ut ad propria alacrior redeat, sed sponsa semper gravatur & verecundia afficitur, seu rubore: quare utroque casu fi interpretatio pro muliere. sic tamen valet donatio, siant matrimonium contractum fiat. nam si constante habe locum, quod dicam. infram rubr. dedona simplicibus. Quid dubitetur, utrum donatio facta fuerit ante matrimonii vel post? disting utrum donavit sponsus sponsae in dom sponsae: & tunc videtur facta ante matrimonium, & tene donatio, an donaverit ei in domo propria, scilicet propri ipsius viri, cum jam traducta esset. & tunc videtur fact constante matrimonio; quare non valebit: ut C. eod. cun in te. Et licet solo consensu matrimonium contrahatur, ta men forte, quantum ad hanc probationem, non videtu constare, quousque traducta: quare in itinere poterite donare: ut ff. dedona. inter vir. & uxor. Ipen. §. 1. Haec auten donatio sponsalitia ex ingratitudine revocatur, sicut & liae donationes simplices: ut not. supra de don. § qualiterr. vocetur. improprie autem, & contra idioma sermonis, de natio sponsalitia, donatio propter nuptias plerunque vo catur, ut not. supra eod §. qualiter fiat, versic. & nota

De Dotibus promittendis, & con¬ stituendis. Rubr

SVMMARIA 1 Dos promissa qualiter petatur. Etquid sit dos. 4. Et qualite dividatur. 6 2 Specialia quot inreniantur in dote promissa 3 Maritus si cavit se recepisse id, quod non recepit, quid juris 5 Mulier si cautiones feneraticias concesserit marito loco para phernalium, & hoc publico instrumento adscripserit, cu competant actiones 7 Dos qualiter constit uatur, & quis eam constituat 8 Et in quibas reb is consistat. 9. & 11 Commodum vel incommodum auctae dotis, vel deterioratae a¬ quem pertinea 12 Periculum evictionis dotis ad quem pertinea 13 Pacta in dote quando apponantur, & a quibus, & quis sit eo rum effectus 14 Filia si paci scatur sine patre faciendo conditionem patris mi liorem, prodest patr.

QUia dos praestatur, sicut donatio pro pter nuptias, de qua supra di ctum est mulieri, & aliquando habet initi¬ a stipulatione, aliquando a pollicitatione quia pollicitatio est solius offerentis pro 110: utff de pollicitationibus l3. licet abusive, & aequivoc pollicitatio recipiat promissionis nomen: ut f de aedil. ed Isciendum. §. 1. De his videamus, dicentes. Qualiter pet¬ tur dos promissa: si incipiamus a stipulatione,. vel pollic tatione, Quot spencialia hic inveniuntur, Quid si maritu caverit se recepisse id, quod non recepit, Quid si dos, Qua liter dividatur, Quis constituat dotem, & qualiter const tuatur, In quibus rebus consistat: ad quem pertinet com modum, vel incommodum auctae dotis, vel deterio ata Ad quem pertinet periculum e uationis ejus, Quid juri de pactis in ea appositi:

Qualiter, petatur ffonissa Et quidem stipulatio intercessit. Et certum promissum fuit, repetitur condictione certi: si ince tum, agitur actione ex stipulatu. ut Instit. de verbor. oblig si autem nuda pollicitatione promissa fuit de jure: in alii actio nulla daretur: ut C. locati. si ibi quae alias, sitibi quae: al ud in dote. ut infra eod S. quot specialia. datur ergo ex stipu latu marito, vel proli ejus, ad hoc, ut dos tradatur, quand incepit a promissione: secus, si incepisset a donatione quamvis quidam contradixerint per l. C. de jur. doi. II. 8 competit ex stipulatu, sive utilis praecessit stipulatio, siv minus utilis, sive hulla: ut C. de ret uxor. act. I. unica. respons. saepe enim fingit I. stipulationes, ut f. de adopt his verbis. & s cui plus quam per l. fal. nisi §. item sciendum, cum ergo dicat l.I. in actione hujus, ex utroque latere inesse tacitam hy pothecam patet, quod exactio datur utrinque, sed quod dixi, actionem hanc locum habere, etiamsi inutilis prae cessit stipulatio, non est simpliciter intelligendum. Quic enim si stipulor mihi fundum in dotem dari, & domus pro mittatur: certe non valet, imo inepta est ratione dissen sus. quod ergo supra dixi, locum habet, quando inepta es ratione ineptae conceptionis. oportet enim in rem quali tercunque consentire, ut dixi supra de contrahend. emp. § & a quibus rebus, versic. cum autem dixerim & sequent. Quid si do evicta fuerit? Dixerunt quidam, quod si uxor dedit ma¬ rito, & tradidit, agit maritus, contra uxorem de evictione actione ex stipulatu, ut C. derei uxo. act.I.unica § & ut pleni us ibi, de rebus dotalibus evictis, & ideo corrigitur. Cde ju dot. l. 1. sed certe in dicto § non dicitur, quod detur ex stipu latu, re evicta, sed quod tacita hypotheca detur contra eum vel eam, qui vel quae promisit dotem, sive faciat animo do nandi: sive pro se, sive dicat se non teneri, sive putet se te neri: relinquitur enim pietatis causa, ex qua solutum re peti non potest, ut f. de cond causa data si donaturus, § si qui indebitam ff die jur do promit. respon i. & Iquemadmodum §. pa ter, & de condi. indeb. cum is vers. si mulier

Quot specialia hic inveniunturt Primo, quo¬ ex nudo pacto 4 oritur actio. C. d dot promiss ad exactionem. Secundo, quia valet promissio,s ita dicat locer, Promitto, quod dabo tibi dotem non adie cta specie vel quantitate, arbitrio tuo: ut C. de dot. promis si cum ea. nec obst 41. ejusdem titul. quia ibi non interveni promissio, & constabat eam non intervenisse: licet in in strumento contineretur de promissione facta. legatun autem sic relictum non teneret. ff. de leg. 2. l. i. ff. de jure de¬ cum post. § gener. Tertio quia pactum tacite praesumitur in tervenisse: nam si voluntate donantis plura scripsisti it instrumento te accepisse nomine dotis, quam acceperis praesumitur pactum subsecutum de his petendis, quae de sunt: ut C. eod si volente. Quarto, in promissione paterij simpliciter facta, quia si simpliciter facta fuerit a patr¬ promissio, praesumitur, quod de rebus propriis promise rit. quod si pater in instrumento dixerit ex rebus patei nis, & maternis, vel adventitiis, dotem solvendam, & pate non est solvendo, fieri debet solutio de bonis filiorum. sec si solvendo est, de bonis propriis solvet, ut C eod Iuit. secu forte, si alius extraneus promittat. nam & in evia habe mus, quod ea, quae impendit de patrimonio neptis, potiu videtur expendisse, quam suo ffdeneg gest. Nesennius & id in tutore, ut f.de admi tut cum post mortem. §. Quinto, qui¬ tacite hypothecae insunt, & sic tacite obligantur res pro mittentis dotem, sicut & suscipientis. & hodie omnes om ninô dotes actione ex stipulatu petuntur: ut C.de rei uxo¬ actio. I.. responsa & §. ut plenius.

Quid si maritus caverit se recepisse id, quod non recepit. Hîc debes scire quod dotem in quantitate facit numeratio, in specie aut facit praestatio, non promissio, vel scriptura, quantum ac hoc, ut mulieri repetitio detur: nec enim repetere potest nisi re ipsa dederit dotem, ut C. de do cau. non numeran. l.. e qui potiores in pig hab. assiduis & hoc est verum, nisi silentii possit marito imputari, ut quia tacuit toto tempore ma trimonii constantis, sed non duravit perbiennium, & ec soluto per annum. si autem biennio duravit, sed citra 10 annos, & ita tacuit toto tempore constantis matrimonij soluto matrimonio habet exceptionem ipse, & haeres su us intratres menses tantum, quod si matrimonium ultr¬ 1o. annos duravit, & semper tacuit. imputatur sibi, & hae redi suo, nisi sit minor 25. ann. nam si minor est, juvatu beneficio restitutionis in integr. ut C. de do, cau. non numera ta. l. ult & auth. ibi posiua

Quid sit, do. Quod a muliere, vel ejus patre merito, vel ejus patri propter onera ma trimonii datur, ut perpetuo sit penes eum, id est quamdi durat matrimonium, nisi maritus vergat ad inopiam. u Aot. infra de dot post divort. restit §. & quando comperit. & dic tur dos pherna, id est donatio, quae propter matrimonii conceditur, & sine ea non potest esse: nec prohibetur pr¬ pter matrimonium, sicut simplex donatio. ut C. de dot. ani nupt, cum multae. & ad hoc, ut dos sit, oportet, quod matri monium contractum sit, non solum de facto, sed de jure ut ff. de jure dot. I. 3. Sunt & aliae quaedam res, quae par¬ phernales vocantur, & a muliere, juxta dotem in domo v ri inferuntur: sic dictae a para, quod est juxta, & pherna quod est dos, & si ea mente inferantur, quod fiant viri eju erunt, alias mulieris. sed in dubio praesumitur mulier ea sibi retinuisse, & ideo depositi convenietur maritus, vel ei iam mandati, si viro custodiam commisit: & similiter po terunt vendicari. sed si dominium translatum sit in ma ritum, agetur conditione certi, vel sine causa, vel ob cau sam, & hae tres appellantur apud Gallicos peculium, uts de jur. dot. si ego Sejae. §. dotis. De his autem non debet me ritus se intromittere muliere invita, quia quamvis vide¬ tur bonum mulieri, quae se ipsam viro committit, res eti ejusdem pari arbitrio gubernari: tamen aequitas, quae con trarium vult, in hoc casu praefertur, ut C. de pact. conventis quae superdote. I. hac lege. Quod si mulier nomina, id es cautiones phernaticias marito concesserit loco paraphei narum, & publico instrumento hoc ascripserit, actione quidem competunt mulieri: sed tamen maritus ejus no mine eas movere poterit sine cautione rati, cum certun sit, eum habere mandatum. sed & muller hoc exigere po test per se, vel per alium quem voluerit, antequam mari tus exigat. & maritus in hac exactione adhibere debet e am diligentiam, quam propriis rebus praestat: & si mulie fecerit sibi pro his speciale pignus a marito obligati, eo de bet esse contenta, alias omnes facultates viri pro his obl gantur tacite, ut C de pact coni entis, super dote Lultim In alii autem rebus, quae nec dotales sunt, nec parapbernales, a git maritus, quamvis non consteteum habere mandatum caveat tamen de rato, sed si mulier in una re eum permist tat specialiter agere, in aliis videtur prohibuisse, ut C. a procurat. lege maritus

Qualiter dos dividatur.. Et quidem alia profecticia, alia adventicia. Et dicitu profecticia, quae a patre, vel avo, vel proavo, vel superiori bus tanquam a patre profecta est, scilicet de bonis ejus nec refert, utrum filia, vel deinceps in potestate sit, ve emancipata: quia non jus potestatis, sed nomer parentis facit dotem profecticiam. ergo profectici est. sive ipse dederit, vel alius mandato ejusdem, vel eju nomine, & eo ratum habente, vel curator suus, si prodigu sit. sed si repudiavit haereditatem, ut gener sibi substitutu admitteretur, & eam in dotem haberet: Julianus proba hanc non esse profecticiam, quia nihil erogavit, sed non acquisivit. idem in legato comprobatur hoc, ff. de jure do¬ profecticia. respons.i. & §. primo, & ultim. Sed forte Julianu veritatem simpliciter est locutus. aliud fictione juris, qui¬ patris facto dotem constitutam, negari non potest, & du¬ actus videntur intervenisse: quia pater primitus haeredi tatem adierit, vel legatum acceperit, & postea in doten dederit, ut ff. de fundo do. si nuptura. §. ultim. & Instit. per qua pers. nobis acquiritur. §. primo, sed sipater non tanquam pa ter, sed extraneus dederit dotem, non est profecticia: ut s pater voluntate filiae in dotem dederit, quod ei debebat vel si extraneus parenti donaverit, ut pro filia sua in dot¬ det. erunt igitur istae adventiciae, quae non proficiscuntu a parente: ut f. de jur. dot profecticia §. sed si patri, & S ultimo ideo bene apposui rubricam, de dotib. promittendis, & consti tuendis in plurali, & in genere: quia plures sunt ejus spe cies, & varia earum jura, ut C. derei uxori. actione. in ex sti pulatu actionem transfusa. I.unica. § accedit, & de jure doti um. I. avia

Quis constituat dotem& qualiter constituatur. Et quidem a qualibet muliere, nomine suo: vel ab alio extraneo, nomi ne ejusdem & hoc constituitur ex voluntate. ut f. eod. promiitendo, respoy( 1. sed ex necessitate constituitur a patre avo& superior ibus, sed non a matre, nisi haeretica sit, utc de dot. promiss. l. ultim ibi, neque enim, &c. & f. de coll. dedit. e C. de jur. dot. neque mater & de haeret, cognorimus. Item con stituitur ex necessitate a tutoribus, & curatoribus, scilicet pro dignitate natalium, & facultatibus: unde si ultra f¬ cultatem promissum est, ipso jure non tenet promissio, ui C. de epi scop. audien. tam dementis, & ff. eod. quaero. & l. sire gene ralis. hinc est, quod si pater dare jusserit dotem filiae arbi trio tutoris, videtur electum arbitrium boni viri. nec es difficile hoc aestimare ex dignitate, & ex facultatibus e¬ numero liberorum, ut ff de lega 3. si filiae, & ff. eod, cum post. § nuptiis. Quod autem dixi, promissionem dotis, ultra virei haereditatis a tutoribus, vel curatoribus factam non vale re: intelligendum est, quando bona fide promiserunt quia de aequitate gaudent exceptione: ut ff. de administra tutor, cum post. §. primo. sed si animo donandi, vel decipien di, hoc facit tutor, vel curator, tunc tenet in praejudici um curatoris, sed si minor fecit promissionem ipso ju re nulla est, quo ad hoc, quod ultra facultates pro missum est, ut f. eodem, sive generalis, & hoc intellige quando promisit ducenta, & non habeat nisi centum, se cus, si ducenta haberet, licet centum deberet, quia tuncti net promissio, sed restituitur, ut ff.deminor si ex causa. §. 1 dotis. sed haeres mulieris non restituitur, cum ipse suo, communi jure dotem repetere possit. sed contradicit lex quae dicit eum restituendum. C. si adversus dotem, I. prima sed illud intellige, quando mulier fecerit pactum de lu cranda dote. vel dic, quod agitur pro fructibus praeterit temporis, argument. ff. de usufruct. quaesitum. Alias no prohibetur mulier universa quae habet in dotem, dare, u C. de jur. dot. nulla nisi decepta sit, scilicet quia ultra facu tates promisit, ut dictum est, vel nisi ideo, quia nimiun festinavit, scilicet quia nupsit ante tempus; ut C. de secunc nupt. hac edictali. respons. 1. vel nisi habeat filios, quibus faci injuriam: quia magis dat in dotem secundo marito, quan relinquat cuilibet filiorum: ut in dictis legibus, vel nis dos inofficiosa sit: ut C. de inoffic. do. I. unica. Constitu tur etiam dos stipulatione, vel nuda pollicitatione: ut no supra §. qualiter petatur. & cum adjectione personae, uts mulier promittat 10 in dotem, & ea solvere marito suc aut Titio. hoc enim Titio solvi potest: sed maritus tene tur, qui sibi stipulatus fuerit, nec mirum: quia & maritu eam alii creditori suo delegare posset. ut f. eod si mulierit dotem. & Inst. de inutil stipul. si quis alii. Promittitur dos eti aliquando pure, aliquando sub conditione expressa, ve tacita. nam haec conditio semper tacite inest. si nuptiae se cutae fuerint. Quare si nuncius remittatur, defecisse vidi tur conditio: nec convalescit stipulatio, licet postea nu pserit: quia stipulantes sic de primis nuptiis intellexiss. creduntur: utff. eod stipulationem. & l.etiam licet. & l.dot. promissio. Aliquando etiam promittitur solvi ad diem: vt usque ad certum tempus, unde si fiat promissio solutioni faciendae usque ad annum, numeratur annus a die matr monii contracti: ut ff. eod. tali facta stipulatione sed si tempu apponatur incertum: ut, si mihi promittat dotem, quan do morietur, non valet promissio quia extenditur ad ho tempus, quo matrimonium non sit futurum. si vero sim pliciter promittat, ego postea facio pactum de non peter do quamdiu vixerit, valet utraque pactio: itf eod Juliani scribit. sic mulier non potest praetendere solutionem, ust ad tempus mortis suae, quia nulla dos, quae oneribus m¬ trimonii servire non posset, aliud in parre vel extraneo quia illibene possunt praetendere usque ad tempus mor tis suae: & est ratio, quia possent mori matrimonio con stante: vel si poeniteat eos, cum convaluerit, contradicitu donatio. ut ff. eod. I. si pater mulieri. Traditione etiam const tuitur dos, sive tradatur rexmarito vel alii nomine suo dum tamen marito praecipiente: vel postea ratum hab te. alias spectat periculum ad mulierem, sed ipsa repeter¬ potest quod dedit: utff. eod. quemadmodum. §. 1. nec refer an res naturalis tradatur, vel incorporalis quasi tradatur ut si constituerit marito usumfructum in fundo suo doti causa, quo casu si maritus amittat usumfructum non ut do, mulier nihil petat, cum ad ipsam reversus sit. & jam u culpent alii te scilicet maritum, quia negligens fuit:m scilicet uxorem laudare necesse est, sc ipsum virum, cun ex negligentia sua lucrum habuerit. sin autem mulier; lienaverit proprietatem rei, quae sine ejus emolument, plenior est facta, dotis exactione tenetur ei maritus. nan si usumfructum non amisisset, non utendo commodo mi lieris, cederet ejus restitutio, quia & si non protinus ad e transiret: tamen vel pretio vel beneficio sine incommod mulieris ad proprietatem reverteretur, qui proprietat a marito emeret, & sic illa pecunia dotalis efficeretur. se¬ & si vir usumfructum non amiserit mulieri habenti fur dum cedetnsumfructum, & sic cum proprietate consol dabitur. & si mulier non sit fundi domina, habet actionen contra virum, ut dimittat a se usumfructum, quia muli er ejuspretium consequi ab illo sperat, aut cuijus aliim¬ gis vult facere gratiam, quam ad inimicum proprietariun transferre. ut C eod. cum in fundo. §. quod si mulier. Sed et mulier habens usumfructum in fundo viri, dimittat eum a se, ut vir plena proprietate fruatur, si matrimonium mort uxoris solvitur, nihil ejus haeredi restituetur, quia usufri ctuarii morte extinguitur ususfructus. sed si morte vii vel divortio ex causa lato solvatur, tunc ususfructus rest tuitur mulieri. ut f. eod. in fundo. respons.i. Acceptilatione e iam constituitur dos, scilicet quando mulier accepto fer marito suo debitori, causa dotis constituendae. & tunc eti: inest conditio, si nuptiae sequantur, ut f eod promittendo. § acceptilatione. & l. licet. respons.i. nec refert, utrum mulie accepto ferat, an extraneus, quia tunc videtur quidam brevi manu acceptilatum, & a muliere in dotem datum alias per liberam personam non acquiritur condictio.s vero nuptiae sequantur, ut puta obligatio acceptilata fui solut. matrim non ipsa est restituenda, sed erit dissolven da intra sua tempora. si vero obligatio fuerit in diem, ve conditionalis, & constante matrimonio dies venit, vel con ditio extitit: idem ut pridem, alias soluto matrim. restitu enda erit obligatio in statum pristinum. ut ff.eo l. 1.§. 1. qui¬ obligatio prima, adveniente dielextinguitur per accepti lationem, sed obligatio, quae sequitur acceptilationem, ni. extinguitur, ut ibi probatur. & ff. de sol sicut acceptilatio. N. solum acceptilationi solenni, sed simplici remissione de biti constituitur dos. & si erat quantitas ad ipsum in doti erit, & restituetur intra sua tempora, ut supra, sin autem rat species, & illa species erat viri, quadam brevi manu po test res ipsa videri pervenisse advirum: & si erat ancilla partus ejus soluto matrimonio restituetur muleri; tan quam dotalis. si autem species non erat viri, magis vide tur ad eum liberatio pervenisse, quam ipsa res, ideoque s erat ancilla debita, partus ejus mulieri non debetur, ut fi eod si sponsalib. §. I. idemque est, si mulier nuptura filio me¬ mihi promittat in dotem, id quod filius meus sibi debe nisi appareat mulierem sensisse, ut in dotem convertatu id, quod oportet me praestare nomine filii per actionem de peculio, vel de in rem verso. ut ff eod nuptura tunc enim spectabitur quantum sit in peculio, vel in rem verso tem pore promissionis, sipost nuptias facta sit promissio, si an te spectatur quantum fuit in peculio tempore nuptiarum postea secutarum. idem si mulier mihi promittit alternati ve, quod filius meus sibi debet, vel quod sibi debeo. sed ho¬ videtur datum in dotem id; quod pater debet; quamvi dist. utrum facta sit promissio ante nuptias, vel post, ut su pra ff. eod si pater. §.i. & I. quod si nuptura. Delegatione etiam constituitur dos, sed refert utrum deleget patrem, avum vel proavum, vel extraneum: si patrem, nullus judex au dire debet mulierem quae vult; quod imputetur marito quia cum scilicet patrem ad solutionem faciendam nor jusserit, multo minus cur ipsam non convenit, ibi ipsame fecit promissinem. si vero extraneum delegavit, qui ips mulieri obligatus erat, non ex causa liberalitatis, imputa tur marito, quod ab eo non exegerit. si factus sit non sol vendo. idem si ex causa liberalitatis obligatus erat. in 10 & 10. promisit, quia quamvis si conveniretur a muliere cui dederat, non condemnaretur ulti a id. quod facere pos set, tamen a marito, cui nihil donat ins. Idum convenire tur, ut ff.dere judic. Nesennius. sed si talis debiter promisisse viro solvere, id quod mulieri debebat, non poterat, adje cta quantitate, tunc non videtur promisisse id solum quoc mulier ab eo poterat extorquere, quia verba cum effecti intelligenda sunt, ut ff.ne quis eum qui in jus voc. vi.ex Ipeniu §. docere. sed quamvis mulier non posset ab eo extorque re, nisi inquantum facere posset, ut ff eod si extraneus illuc tamen imputatur viro, si ipsum per acceptilationem libe ravit. ut ff eod. vir ab eod. sin autem accepto ferat delegatum jussu mulieris, ipse quidem perdit dotem, & res multe¬ perit, si accepto ferat post nuptias mulier tamen tenetu mandati actione, & hoc ipsum convertetur in dotem, ac quod mulier judicio mandati remanet obligata: und quod dixi, rem mulieri periisse, per consequens efficitur. n. si coeperit de dote agere debito merito, secum compensa bit id in quo erat obligata marito: quod si maritus ant¬ nuptias accepto ferat, & postea nuptiae sequantur, nihi videtur in dotem esse & ita res mulieri perit. sin autem nu ptiae non sequantur, nulla est acceptilatio, deficiente con ditione, vel tacite inerat promissioni dotis, per consequen & acceptilationi, ut ff. de jur. dot. debitor mulieris, & Inon enim & I. sine. si tamen mulier velit convenire debitorem, quen sponso delegavit, pendente conditione nuptiarum, noi potest, ut ff. eod si dabitor. secundum Azon. nunquid erg. promittenti dotem competit haec exceptio, scil. quod nor condemnetur, nisi inquantum facere potest, in hac quae stione tam jura, quam Doctores diversificare videntur. ti tamen dicas referre utrum mulier cui facta est donatio; a gat, puto matrimonio soluto, cum ipso constante non fuis set exacta dos, nec est imputandum marito, qui non fuit i mora petenti: & sic exceptio competit. sic potest intell gi ff.de jure dot. si extraneus ibi, utcunque, id est, aliquant ium. secundum quod sequitur parcendum marito, qu eum non praecipitavit ad solutionem qui donaverat, q non imputatur, si non venit cum sacco paratus. f. de solu quod dicimus. ergo si fuit in mora, imputabitur. expon ergo quod dicit in fin legis, quod alius, sci. donaturus, eju scis. mulieris periculo ait, cui acquiritur: cum nec in mo ra exigendi fuit maritus. & ipsa nunc agat. Sed & quo¬ supra dixit: ibi, quicunque in id quod facere posset, si con venisset, subaudi mulier, cui donatio facta fuit. hoc enin divus Pius, &c. & nihiloninus legitur f. dereg. jur. inter eo §is quoque & l. cum ex causa. Quid si maritus agit matrimo nio constante, & is qui dotem promiserat, & contra quen agit, socer erat, nihilominus in fraudem factum fuit, du rante matrimonio, haec exceptio competit ff. de re jud sicu autem. & l. sed hoc ita. soluto vero matrimonio, & constar te, si promissio facta fuerit fraudulenter: puta quia pro misit dotem maximam, quam sciebat se solvere non poss filiam suam alias non ducturo, insolidum condemnab tur. secundum hoc intellige praemissas leges f. de jur. dot. pen ibi, caeterum si manente affinitate, &c. & l.siextraneus. ibi, se & si pater, &c. nec etiam in hoc casu contrarium pactui servandum est, ut patet in his quae notan. supra eod. vers. se quid. Sivero is, contra quem maritus agit, erat extraneu dist. quidam, utrum promissio primo facta fuerit mulie ri, quae talem postea delegavit marito, & tunc insolidun condemnatur, sic intelligunt. ff.de re judica. Nesennius ibi.( quid de eo, qui pro muliere, &c. vel utrum marito, & non mu lieri promissiofacta sit: & tunc condemnabitur, inquar tum facere potest. & sic intelligunt f. de jur. dot si extranen alij dicunt, quod refert, utrum is qui promisit hoc ex ne cessitate fecerit; puta quia erat debitor mulieris, & sic ij solidum condemnatur: vel ex mera liberalitate, & sic con petit haec exceptio. sed hoc reprobatur in dl. Nesennius ut dicit, quod donare volebat: & sic non faciebat hoc ex nui¬ cessitate tu dicas ipsum indistincte insolidum condemnam dum. nam quoad extraneum attinet, semper, id est ind stinctae, hoc verum est, ut f de jur. dot.I.pen. in princ. & a.IN. senius. nec enim dicit, quod primo mulieri dederitve promiserit, sed & pro muliere cui donare volebat; marit. ejus dotem promisit, ergo non est is in dist. quam alii faci unt. Nam etsi de muliere nihil dictum sit, tamen ipsi ac quiri accipiemus, ad quam rei commodum respicit. sicu dicit d. I. si extpaneus. in sin. quam alii pro se inducunt. sed ti expone ipsam, prout not supr. eod. vers. nunquid ergo extra neus. igitur semper indistincte insolidum condemnabitur nisi pactum contrarium obest. ut f.de pact. siquis credideri vel solve, sicut AZO. ut not supra eo. vers. delegatione. ibi, ider si ex causa liberalitatis, &c. Sed quid si is, qui non condem nandus est in id, quod facere potest, paciscatur, quod i solidum condemnetur? Dicas quod si hoc privilegiun competebat favore personae, puta pater erat, vel maritus non valet pactum. sic intellige ff. solut matrim. alia causa. eleganter. & sequen. si autem ratione contractus communi hincinde, sicut in pro socio, & tutelae tenet pactum. sic in tellige. ff pro socio. verum §. 1. & seq f. dere ju si convenerit. & prece. Quid ergo in liberali contractu, dicas non valere pa ctum. argum. f de redhib. act. ad res donatas. infr. de censi ex par te. & supra d. L.alia. §. eleganter. & hoc non sic interpretamui ne quis a munificentia retrahatur. argu. C. ad Trebell. sanc mus. & de rescind. vend rata. Sed quid si mulier agat contr supradictum extraneum, matrimonio constante, secun dum casum quem habes C. de jur. dot. vers. adhuc. dicendun est, quod & hic insolidum condemnetur, cum vices mari ti gerat. arg. ff. si quis cau. si cum §. qui injuriarum. & ad ho¬ favor mulierum, & onera matrimonii. & quod is qui pro misit, potuit legem apertius dicere, nos inducunt. argu¬ solut. matrim. l.i ff. de pact. veteribus. arg infra qui matrimoniur accusare possunt. videtur supra de sentent. & re judicata, capi final

In quibus rebus consistat Et quidem in rebus propriis: & in his, in quibus aliquis habet ut se dominium, puta feudalibus rebus si sic acceperit, quo¬ sibi & haeredibus suis feudum sit concessum: licet in h non possit assignare dotem uxori suae, sine consensu do mini. Sed & si q ui is accepit ab alio terram aliquam, quam diu vixerit, tantum possidendam, nec talem in dotem pr¬ filia dare potest, nisi domino consentiente, ut infra eodem nuper. ad hoc C. de litigiosis. I. ultim. C. mandati per diversas. e C. communia deleg. authent res quae subjacet, quae faciunt, pro & contra. Item consistit dos in pecunia, & in rebus cor poralib. & incorporalibus, ut sup prox. §. item in reb immobi lib. & specieb. aestimatis, & non aestimatis. sed si in aestimatio ne decipiatur alteruter, etiam major 15. ann. etiam sin¬ alterius dolo, etiam non ultra dimidiam justi pretii, ut a liquid in dotem speciale constituatur, succurritur ei: qui¬ non convenit aliquem lucrari cum jactura alterius. utf eod. l. 1. §. ultim. Si ergo mulier decepta est, quod servun minori aestimatum in dotem tradit, restituetur in integrum ut vel suppleatur justum pretium: vel servus reddatur da eta electione marito: & hoc si servus vivit. alias vel mulic debet esse contenta aestimatione, nisi dolo mariti fueri decepta, vel nisi mulier minor fuisset, quae ante mortem servi potuit invenire emptorem justi pretii, ui f ecd.si §. 1. sed hoc quod dixi dolo mariti, est forte secundund nionem Scaevolae, quia principis constitutio aliudo c a videtur. C. solut. matrim. I. si circumscripta. In casibus in C¬ bus etiam habetur dos pro constituta, non sit, dos enim q¬ prius in matrimonio data est, vertitur in posterius matii monium, nisi aliud probetur convenisse: quod si non ci vortium, sed jurgium fuit, dos ejusdem matrimonii est ut ff. eod l.dotem. & Iquod si non divortium. haec si mulieris e rat, actio de dote prima. nam si erat extranei, nonvertitu in secundum matrimonium dos, nisi consentiente stipu latore dotis, ut ff eod stipulatio de dote. Quod dixi dotem prio ris matrimonii in posterius converti, intelligas patre mor tuo nam si superest, consensus patris requiritur. arg. solui matrim. l. 2. vel forte secund, cano, secus est, cum filia invit patre possit nubere. arg. in his quae non supr. de spons. §. quali ter contrahatur. & arg. infra eod prudentiam. & de sec nup. cpen & ult Imo certe quamvis matrimonium teneat, non vide tur haecdos accessoria: sed debet sibi imputari is, qui cun ea contraxerit. quta quia maritus vilis persona erat. argu C. de spons. I. pen. & de nupt. viduae. & lin conjunctione. Sed cum voluntate patris contraxerit, non licet patri quicqu diminuere de dote prioris matrimonii: ut in auth. de aequa do. §. quia vero jam legem scripsimus, col. 7. posita. C. de rei uxo act. authentic. sed quamvis. nec enim standum est voluntat filiae: cujus consilium contra propria commoda plerun que laborat, ut C. de spons. I. penult. accedit. ff de pact dot. I. pacta. Potest ergo quaelibet res in dotem dari, minor ti men immobilia dare non potest, nisi decreto interposito ut C. de administr. tut. lex. Item assignari debet secundun dignitatem & facultates, ut not. supra §. proxi. respons. 1.6 vers seq.

Ad quem pertinet commodum vel incom¬ modum auctae dotis, vel deterioratae. Si quidem dos aestimata fuit periculum per tinet ad maritum, nisi res ante nuptias ex toto periret: u ff. eodem, plerunque §. sin antem. & ae periculo. & commo. re vend. quod si pendente. sed si dos inaestimata fuit, pertine ad mulierem & periculum & commodum, ut ff eodem plerunque. respons. 1. & §. 1. & 2. idemque est, & si dossi aestimata: sed electio reservata est marito expressim, ve tacite ut aut rem, aut aestimationem praestaret. cum enim alternative obligatus sit, sua est electio, nisi in contrarium actum sit. ut ff. eod. plerunque. §. ultim. & Cde cond. indeb. Iuli idem & si aestimata sit dos, non ut praestetur aestimatio sed ut appareat quantum deterior facta sit solut matrim ut C. de jur. dot. si intervicum. & in hoc casu si maritus si¬ aestimatam ancillam receperit, & causam deteriorationi culpa contingentis, vel sine culpa: non tamen pericu lum peremptionis in se susceperit, non retinetur partu ancillae. idem si periculum peremptionis, sed non dete riorationis in se susceperit, sed si utrumque casum in si susceperit, scilicet deteriorationis, & peremptionis: tun retinebit partum. ut ff. eodem, si emancipata. & C. soluto ma trimon. l. 2. & junge quod notatur supra eodem, §. si qui constituat. versicul traditione. Sin autem doti aestimatae con tingat augmentum, si quod contractum sit, puta alluvio vel simile, idem est in lucro & in damno. Si vero augmen tum sit secretum: puta fructus si percipiatur, constan te matrimonio, pertinet ad virum, si tamen sustinuit one ra matrimonii, alias secus. ut ff.eodem, dotis. responsio prima § sed sifructus & solu. matrimo. in insulam §. usuras. & de exci doli. l. ult. respon.. Hoc in fructibus & foetibus animalium secus in partu ancillarum: quia non est in fructu, ut f. eo¬ plerunque § servi & I.cum post §. ult. & deusuris in pecudum. ( Institut. de rer divi. §. n pecudum. Item secus in his quae no ex re, vel opera servi dotalis acquiruntur. ut ff. de rei uxo actio. §. cumque. Item secus in arboribus decidendis: qua non fuerunt caeduae vel germinales, Item secus in lapic dinis & inventis, & caesis: si tales sunt, ut ibi lapis non ni scatur nam si tales sunt, ut si renascanturibi, quales sunt i Gallia & in Asia, fructus earum pertinet ad maritum. u feod dotis. & solu. matr. I si ante. & Idivortio § si fundum. Se nunquid hoc verum est, ubi quis onera matrimonii sust nuit etiam ante nuptias: puta puellam nondum nubiler duxit, & eam aluit, & sustentavit? & potest dici de aequiti te, quod sit. Si vero post nuptias percipiatur fructus u praedio, pro portione ejus temporis, quo ad matrimoni stetit in ultimo anno, fructus pertinet ad virum, pro ali autem pertione, qua non stetit matrimonium, restituur tur mulieri deductis impensis, quia nec aliter dicuntu fructus: & computatur primus annus matrimonii, quar rum ad hoc, de quo hic quaeritur ab eo tempore, quo ist duo concurrunt, se. quod matrimonium contractum es & praedium datum est in dotem, ut f solu matr. de divisioni & Isi ante &I fructus & Idivisione. & l. divortio. resp. 1. & §. in pendia. & §. ult secus autem est in pecunia data in doten neae enim usuram praestat maritus, nisi post annum. ut derei uxor act. §. exactig. Cum autem dos est aestimata, omn commodum & incommodum spectat ad maritum pos matrimonium contractum ut C. de ju. do cum dotem & no sup. eod. §. retg.

Ad quem pertinet periculum evictionis ejus? A mulierem. dist. tamen: si enim aestimata es tunc agetur exempto: si post nuptias periit, si ante muli¬ ris damnum est simpliciter. ut C. de ju. do. l.. sin autem. & quoties. & ff. eo plerumque §. sin autem Quod autem consequi¬ tur maritus, sive sit simplum, sive duplum, in dotem cor vertetur: quia & si vera sit venditio, non tamen est simples imo fit dotis causa, ut ff.eo. quoties. Sin autem dos fuit ina stimata, & dationes dotis praecessit pollicitatio, vel pro missio de dote danda, aget vir contra promittentem e stipulatione, vel pollicitatione: quia non est datum quo dari debuit, ut per evictionem declaratur: ut ff de verboru oblig. ubi. § ult. & de actio. empt. & vendit.I. ratio. sed si don¬ tionem nulla praecessit pactio, non tenetur mulier de ev ctione: nisi dolo dederit rem alienam, vel alii obligatam tunc enim in onere matrimonii non famosa actio de dole sed in factum competit: ut C. de ju. do. I.i

Quid juris de pactis in ea appositis, quando ap ponantur, & a quib. & quis sit effectu Quando apponantur, ante nuptias, & post ff. eo. resp. 1. no tamen in omni casu, neque ab omnibus hoc pactum fier potest, si enim vir cum uxore paciscatur constante matr¬ monio causa donationis & pactum conferatur in tempu matrimonii, non valet, ut si vir convenit uxori dare fructu annuos, vel mercedes fundi dotalis: veruntamen si con sumpsit in propriis usibus id quod donatum est, habet e¬ ceptiones, quia & actionem haberet ad petendum, si tar tundem de suo proprio consumpsit, ut ff. eo quidam. & l.in ter socrum §. conveneritur. & de don. inter vir. & uxo. quod auten §.1. & Isi idquod §. ult. & I stipula & est ratio, ne donatione inter vir. & uxo. factas confirmari contingat eadem ratio ne non valet pactum appositum, ne agatur ob res donata vel impensas necessarias, ut ff. eod, conveniri. Sin autem pa ctum collatum sit post matrimonium solutum, tenet,ni si invitetur aliquis ad furandum, ut si demum nascitu haec actio, ut ff. eod. conveniri. & rerum amo. Irerum quidem sed post divortium fieri potest pactum de rebus priden donatis, vel amotis. ut ffeo obres, & junge quod not. sup. d consue. §. qualiter probari. versicul. fin. & supra qui fil sint leg. 6 qualiter & a quo. versic quid si lmperator faciet legem. Sed & convenit vir cum uxore ante matrimonium, vel postea ut quoquo modo soluto matrim. liberis intervenientibu dos apud virum remaneat, si quidem solvitur morte mu lieris, & liberi suscepti fuerunt, servatur pactum. sin at tem solvatur matrimonium morte viri, no servatur, qui fieret conditio mulieris volentis secundo nubere det¬ rior. ut C. eo. l. 2. & l. inter virum. & l. quamvis pater. sed si d vortio solvatur, tenet pactum. ut ff. de dote praest. I.i. respon. Hac eadem ratione, scilicet quia deterior fit conditio mu lieris, volentis secundo nubere, non valet pactum de dot¬ ulteriore die reddenda, nisi post divortium fiat, & ex cau sa, ut ff. eo.l licet. & I. de die & Antilicinus. & est ratio, quia & si ante nuptias fieret hoc pactum, tamen aliqua est caus. amoris futuri, sed divortio facto, non consueverunt se di ligere divertentes, quamvis plerique cum bona gratia disce dant, ut ff. de don inter vir. & ux, cum hic status. §. dirortium. un de etiam si ante nuptias pactum fuit, & iisdem temporib reddatur dos, quae soluta fuit, & tempus solutionis usqui ad quinquennium differatur, non valet pactum, nisi pate hoc fecerit de consensu filiae, quae sibi haeres extitit: ut ffeo Attilicinus. & l. aliud. Potest ergo mulier paciscendo face re conditionem suam meliorem, non deteriorem, putas apposuit terminum propinquiorem, non ulteriorem, ui f. eo. idem. sed & si postea apponat terminum legalem. va let, quia redit ad id quod sibi jus & natura concessit, ut f de pac si unus. §. pactus. vers. quod si non ut tolleret, & si pacisca tur ut fructus percepti ulteriori anno lucretur mulier, va let pactum, ut f eo Bebius. §. ult deteriorem igitur facit con ditionem, quando paciscitur de dote nullatenus redden da, vel ulteriori die reddenda. ut ff eo si paten §. ex pactis, & ut autem. & l.liberis. respon.i.vel si paciscatur maritus solum modo dolum praestet, non culpam, & est hoc propter uti litatem nubentium, alias enim potest remitti culpa, lice non dolus, ut ff de commoda, si ut certo §. interdum. & depositi la§ si convenerit. Sed & si pacisci potest, ut periculum no minis debitoris legati pertineat ad maritum. nam & u dos aestimata, quae est periculo viri, sit periculo mulieris pacisci potest. ut ff eo. Pomponius ait. &. cum maritus. faci lius enim remittitur culpa viri circa personam extranea quam cum res sibi traditur in dotem. Quid si inter virum & uxorem, fiat pactum non animo donandi, etiam con stante matrimonio. bene tenet. unde si sit utile mulieri, po test pacisci ut fiat permutatio dotis de pecunia ad rem, de re ad pecuniam: ut ffdeju. do ita constante. & I. quod sifue rit. & ff. eodem. si mulier. Sic & valet pactio, ut praedia aest mata in dotem convertantur: & tenetur maritus de dole & culpa. ut ff. eod cum maritus. responso.l. idemque si fiat pa ctum, ut quanti plus venierit praedium, id in datem sit, va let, nam & si minoris pretii sit, mulier supplebit. & si dicti sit, quod quanti venierit, tanti in dotem sit: valet, sive ven datur pluris, quam valeat, sive minoris, quod si culpa ma riti minoris venerit, id ipsum mulier consequetur: quods maritus non vendat, praestabit justam aestimationem, ve eam quae facta est: ut fi eod sipater. §. pen & ult. Item si con venerit, ut fructus in dotem convertantur, & mulier one ra matrimonii sustineat, valet: vel si majorem pecunian dedit, ut major pars fructuum in dotem convertantur. u ff.e si convenerit. Item si paciscatur, & fructus solvantur cre ditori mulieris, si pactum sit ante nuptias, valet: sed do¬ diminuitur, si matrimonio constante, non valet: quia pu ra donatio est: ut ff. eo. liberis. §. uli. Sed etiamsi mulier dedi viro fundum centum aestimatum & eundem reddat mari tus soluto matrimonio. vel centum data mulieri electione & maritus postea vendat fundum, ducenta tenetur maritus vel ducenta reddere, vel fundum centum aestimatum, & hoc ve rum est, si venditio facta fuerit de voluntate mulieris: alia si sine voluntate venierit, omnino tenetur restituere fun dum, secundum pactum: ut ff. eod lul. respon.i. Item potes pacisci de fructibus dotis uxori dandis: ut ipsa tamen di suis se alat: sed quod ultra fructus dotis datur, revocabi tur: ut ff. dedon. inter vir. & uxor. ex aniino: nec enim ist. est donatio, sed quasi quaedam compensatio: quia & si ni hil dotis habuerit maritus, debet tamen necessaria exhi be e, & imputabit sibi, quod mulierem recepit indotatam ut ff. de donat. inter vir. & uxor. si quis pro uxore ff. eod. inter so cerum, §. convenit. Item & si non fructus dotis vir dederi uxori, sed faciat pactum de non petenda dote promissa, ipsa faciat. pactum de sustinendis oneribus matrimonij valet: quod si mulier postea dederit etiam summam marito ut eam alat, posterius pactum servabitur: ut ff eod si pater. ( ex pactis. Interponuntur etiam pacta super dote reddenda & hoc ita demum valet, si fiat consentientibus omnibu qui dotem repetere possunt: alias non ut ff. eod. l.i. §. pacta sed distin. nam si extraneus dotem dederit, potest quodli bet pactum apponere incontinenti in ipsa datione ex qui dedit, non potest, nisi consentiente muliere: ut ff. eod ab re¬ C. si extraneus. est autem extraneus quilibet, qui non habe mulierem in potestate: & talis praesumitur donare, nis expressim sibi reddi stipuletur, ut C. derei uxor. act. §. acce dit. & de pactis conventis super dote ex morte. in fi. sed pater qu eam habet in potestate, stipulari sibi potest dotem reddi quandocunque ante nuptias dando dotem: post nuptia autem non potest nisi incontinenti. F solu. matrimo. quotie simplex etiam pactio incontinenti facta non novat actic nem dotis, patris, & filiae, per Icompetentem. ut C. de jure de avia. & no. infra de do. post divort. resti, cui datur. ver. & est ali¬ & praecedenti. & §. & quando competit. Quid autem, si pate ex intervallo stipuletur sine consensu filiae, cum jam utri que per legem sit acquisita actio? certe soli patri nocebi pactum & proderit: ut si pactus est de dote ulteriore di praestanda: nec enim nocet filiae, nisi consenserit. ut ff. eod cum dos & laliud hoc tamen pater etiam ante diem nomi ne filiae agere potest, sicut & in tutore dicitur. C. debo. qua lib. I. ult. §. sin autem patre. & § filius autem. & de bonis ma ternis.l.1. & deadmi. tut. §. quidam. sin autem pactus est d dote citeriore die praestanda, commodum ejus tempori erit patris? vel si in initio convenit de non repetenda, post ea convenit de repetenda, solus ipse aget. si vero sola mi lier de dote experiatur non proderit ei, neque nocebi pactum patris, f. solu. ma. l. 2.C de solut. imatrim. I. 2. Pater ei iam sibi & certae personae consulere potest scilicet ne al eo vel filio suo petatur dos, vel ne petatur constante ma¬ trimonio: quia videtur dictum, ipso socero vivente. nams intelligeretur, uxore vivente, non valeret, quia fructus di¬ tis tion sentirent onera matrimonii. ut ff eod. apus. & I. cun pater. & l. ult. §. ult. & si maritus non petit socero mortuc tenebitur culpae nomine. ut ff eo. obres. §. ult. Potest etian pacisci incontinenti de dote sibi reddenda, vel tali filio su¬ expressim nominato filia mortua & dabitur filiae utilis ctio, si pater & filia praemortui sint: & si dixerit pater quo praemortuo illo filio restituatur haeredibus suis: utilis est stipulatio: ut ff. eo. si ita convenit & l.cum pater. Quid si ita paciscatur sine patre, faciendo conditionem patris melic rem, prodest & patri, quia per filiam patri acquiritur, noi per patrem filiae scilicet directe. nam & quandoque utili datur actio scili quando sibi pater tanquam haeredi volui providere. sed si filia fecit pactum, quo conditio dotis fie bat deterior ipsi agenti emancipatae, vel patre mortuo, ob quandoque exceptio, ut dicetur infra de dote post divor rest. §. & quando comperit. ubi ponuntur casus, in quibus defe¬ tur ei actio dotis, & ver. huic pero, sed utili patri non noc¬ bit pactum, filia praemortua. sed si ea vivente & consenti¬ te repetat, adjecta persona filiae, sibi oberit f. eod cum dos! cet videatur contradicere ff sol. mat. l. 2. ubi dicit nec ean actionem amissam, quam habet adjuncta filiae persona. se ibi loquitur, quando filia fecerat, quod maritus promis¬ rat extraneo dotem reddi, ut ita sibi & patri praejudiciun pararet, quod non potuit. sed si haec filia cum marito su¬ paciscatur ad actionem sibi parandam, puta promittendi ei poenam, si ipsa vel pater, ab eo dotem repetat, non noce patri, nisi adjuncta filia agat. tunc enim ex qualibet caus necesse habet filiam defendere, ex qua conveniri posset, li cet maleficium sit, puta furtum, vel injuria. utf rerum am ta I. I. §. ultim. & hoc cum pater non remanet obligatus e persona filii ex illo contractu, ex quo ipse agit propter fili personam. tunc enim sive cum filio, sive sine eo agat, pri tilio respondet. ut C. de compen. I si constante. & commodati. pen ff.de pig. actio.I. si servos pignorato.

De Donationibus simplicibus inte conjuges vetitis. Rub

SUMMARIA Donationes inter conjuges quare prohibitae sunt, & quo jure 2 Donatio inter sponsos & sponsas valei 3 Donatio facta concubnae, an tenea 4 Donationes quae valeant ab initio 5 Donationes cau sa mortis sunt tre Donationes quae dam sunt concessae inter virum & uxorem. E quatenus revocentur 7 Et qualiter. 8. Et inutiles qualiter ratihabitione confirmen tur 9 I0 Revocatio per divortium qualiter fiai

EX quo vidimus de donationibus licitis, videamus de illicitis, scilicet de his quae fiunt inter virum & uxorem, constante matrimonio, dicentes, Quare prohibitae sunt donationes inter conjuges & quo jure, Quae donationes ab initio valent, & sic per consequentiam scias, omnes alias inutile fore, Quatenus revocentur, Qualiter revocentur: qualite inutiles ratihabitione confirmentur

Quare prohibitae sunt donationes inter con¬ juges, & quo jure. Et certi moribus ne mutuo amore invicem spoliarentur, non tan perantes donationes, sed profusa erga se facilitate abr tentes, nec esset eis studium liberos potius educandi. Es & illa ratio, quia si valerent, multoties matrimonia discu terentur, id est, separarentur, nolente donare eo, qui pos set. & ideo matrimonia venalia forent, quare majores no stri donationes prohibuerunt, amorem honestum soli animis aestimantes, famaeque conjunctorum consulentes ne concordia pretio conciliari videretur, neve melior in paupertatem decideret, & deterior ditior fieret. ut f.adl 1. 2 & 3 in princip. Hoc, si matrimonium de jure tenet: alia enim de jure stricto valet donatio: sed fas non est eam ra tam tenere ne melioris conditionis fiant delinquentes quam non delinquentes. ut ff. eod I 3. §. videamus C. eod si ex voluntate. Sic ergo dabitur repetitio donanti, si utrumqu putabat matrimonium valere: sed si sciebat utrumqu non valere, vel solus donator, fiscus repetet: quia indignu est is, cui donatum est, ut retineat. ut ff. eod cum hic status, ultim & de leg. i.l. ultim. argumen. contra. inf. eod. & si necess. & supra qui filii sint legi c pen. Tenet autem donatio in¬ ter sponsos & sponsas: etiamsi ducta fuerit in domum quae per aetatem uxor non poterat esse. ut ff. eo. cum hic, §. quis sponsam. & l. inter eos. quod dicas verum, nisi sit prox ma pubertati: secundum ea, quaeno. sup. de matr §. ult. versiu prae sumptorum & de despon. impub §. & quae sponsalia. ver quo autem dixi. Sin autem dubitatur, utrum matrimonium re neat, vel non, dic, ut no. sup. de don. propter nuptias. §. quid sin sponsalia. ver. quid si dubitetur. Sed nunquid donatio con cubinae a facta tenet? Utique, nisi miles sit is qui dedit. ut f eo.l 3§. sed si aliquod in fi. & de don.I. affectionis & C. eo si ancil lam. Quid de clerico donante concubinae? B dic, ut notat. supra de don. §. & cui. Sicut autem prohibitae intelliguntu donationes inter conjuges, & sic inter illas personas, qua conjuges aliquo modo contingunt, per patriam potesta tem, quod quatuor modis contingit, scilicet, quia unus conjugum est in potestate tua: vel quia tu es in potestat sua: vel quia tu & ipse estis in potestate ejusdem: vel qui¬ tu & ipse habetis conjuges in potestate. & ideo duo con sortes sibi donare non possunt. si ergo aliquo istorum mo dorum contingo maritum alicujus. non potero ei, & uxe ri suae donare: & qui uxorem aliquo de praedictis modis contingit, marito suo donare prohibetur: sed si nullus isto rum modorum intercessit, donatio non prohibetur, ut ir socru e& nuru sibi adinvicem donantibus dicitur. Item qu contingunt conjuges per potestatem, etiam sibi adinvi cem donare non possunt. non ergo potest uxor mea do nare filio meosa. nisi quo ad proprietatem: quia ususfru ctus patri quaereretur, nisi ipse filius meus miles sit, tun enim quo ad omnia, valet donatio: quia & filius mem miles de castrensi peculio potest donare uxori meae, cum in eo paterfamilias intelligatur. probantur haec omnia, si eod. l 3. §. qui in ejusdem usque ad §. non tamen. & C. cod. nec inte eas. ff. de ma.l.usque

Quae donationes ib initio valent. Hoc scir debes, quod prohibentu donationes omnes omnino, per quas donans pauperiol recipiens ditior efficitur, aliquo autem istorum deficiet te, donatio tenet, ergo li maritus non sit pauperior, don¬ tio valet, puta maritus institutus repudiat haereditaten donationis causa, ut uxor substituta acquirat haeredit: tem, vel ab intestato succedat. Idemque si hac de causa! gatum repudiat, vel si rogatus sit restituere haereditaten uxori suae, & ipse restituit nulla quarta detracta sciente talis donatio non improbatur: secus si errasset in facto quia tunc haberet indebite solutae quartae repetitionem ut ff eo si sponsus § si maritus. &§ si quis. Item si maritus ren alienam uxori suaebona fide donaverit, valet donatio: qui non fit pauperior: & uxor eam poterit usucapere. ff. eo. se & si constante & no. de hoc sup. de praescr. subrubrica ti pro d nato. Sed & fi donator fiat pauperior, recipiens autem tempe raliter locupletior non fiat, tenet donatio: ut si alterute alteri locum aliquem dederit sepulchri causa, & si recipiem corpus intulerit, facit locum religiosum: sed si non intr lerit, quamvis locum vendiderit, nihilominus donanti remanet. Sed si recipiens ibi inferatur, quamvis mero jur ipso praemortuo, videatur donatio tacite revocata, ben gnius tamen est, ut eam dicamus valere. Idem si donet? ad oblationem faciendam, vel ecclesiam fabricandam, vt ad alias pias causas, ne moveat te, quod hoc fecisset, nisi marito recepisset: quia nihilominus valet, cum ipsa loci pletior non fiat: & tamen fieret pauperior, si de suo erog¬ ret. ut ff. eo sponsus, §, concessa. & sic summa est ratio, quae pr religiosis facit. ut ff de relig & sump fu. sunt personae, & argi sup. de testa .c. ult. & de dol. & contu. c.2 item valet, si ad ungu ta emenda virdederit uxori, cum uxor locuplentior no fia vel ad alios culores emendos. nam in cameris mulierun pixides inveniet, & rerum mille colores: ut dicit Ovidiu nec refert utrum eandem pecuniam vel tantundem d sua ibidem erogaverit, ut f.eo. quod autem §. simaritus. Iten nec locupletior est, si donaverit ei servum causa manu mittendi, ut C. eo. si maritas. sed antequam libertas impe natur, remanet servus donantis, & si post certum tempu fieri debuit, manumissio antea facta non valet. & si intr certum tempus, eo elapso fieri non potest, resolvitur eti haec donatio divortio interveniente. & si talis erat servu qui de jure manumitti non poterat, non tenet donatio, ne constitutione divi Marci unquam arripietur in libertat. cum dominium translatum non sit, ut haec probantur,s eo. quod autem. §. pen. & ult. &I si ante. Sed & si donator par perior fiat, & recipiens locupletior, tenet donatio, si in f ne finiti matrimonii sit collata, ut si maritus uxori non de naverit mortis causa. sed quousque mors secuta sit, rem net res donantis, ut ff. eo si eam. §. ult. & l. quia & I sed interi¬ & hoc generaliter intelligas, qualitercunque fiat donati causa mortis, ut ff. eod sed interim, § sed quod dicitur, nisi it fiat, quod nullo casu revocetur. tunc enim videtur don¬ tio inter vivos, unde nec Falcidia detrahitur ex ea, ut ffe¬ ubi iia. Sunt autem tres species donationis causa mo tis, una cum quis nullo metu praesenti, sed sola cogitati¬ ne mortalitatis donat, alia, cum quis donat imminent periculo, tertia quando donat, ut statim fiat res accipientis propter iminens periculum, vel demum morte secuta u ff. de don. causa mortis. l. 2. & istae tres species inter virum? uxorem cadunt. sed morte demum secuta videntur ab in tio valuisse. etiamsi sic fiebat donatio, ut statim fieret re accipientis, ut ff. de donationis causa mortis si mortis causan ter vir. & uxo, & ff. eo. si servus, sed fallit hoc in tertia speci donationis, causa mortis, scilicet quando ita dantur ut fla res accipientis, demum morte secuta, quia ille retro nos non trahitur, quamvis morte confirmetur. & in hac de natione, quae retro non trahitur, patiuntur quaedam re gulae exceptionem, ut dicit lex in qualibet regula. ff. der gulis juris. l.I.videamus ergo primitus casus nujus don¬ tionis, quos animadvertit Marcellus: secundo regulas, qu recipiunt exceptiones in hac specie. Est autem primu casus, quando maritus filiaefa uxori donavit, & ipsa eo vi vo facta fuit sui juris, vel econtra, utor donat marito su iliofa. eo vivente sui juris facto. nam res pleno jure pert net ad eum, cui donata est: quia sui juris est eo tempore quo donator moritur: per contrarium, si tempore don tionis erat donatarius paterfam. sed si tempore mortis liusfa. inveniatur, nihil quaeretur filio, sed patri, in cuju potestate invenitur. Item si is, cui alter donare volebat, in terposuerit filiumfa vel servum alienum, ut ei principali ter donaretur, & ejus fieret res, sed recipiens postea trada ei, qui eum interposuerat. quasi valeret donatio, & tradi tio facta interposito, sed talis interponens decipitur inco gitatione sua: sed dist. lex, utrum iste interpositus sit su juris tempore mortis donantis, & tunc tenet donatio, & traditio, alias quaeretur patrivel domino, secundum pra dicta. ut fieo sed interim sed quod dicitur & S mariius usqu ad illum. §. Marcellus. In nis igitur casibus fallunt illae regu lae, quae dicunt tempus contractus inspiciendum, an v¬ leat: vel non valeat: & quae dicunt spectari tempus cor tractus, ut acquiratur patri, si filius contraxerit, eo tempo re, quo in potestate erat. ut ff. de verbo. oblig si filius. & Institu de inutili stipula. §. 1. & sic non spectatur initium factae do nationis, sed tempus mortis illius, qui donavit: & sic regu lae praedictae exceptiones recipiunt: & est ratio, qua lice donatio causa mortis sit pactum vel quasi contractus, ta men habet similitudinem legatorum, quibus per omni¬ comparatur fere. ut Insti de don. §. hae mortis causa donationes sed in legatis spectatur tempus mortis testatoris conditi¬ personae legatarii, ut acquiratur ei, si sui juris est, vel patri si est in potestate: sicut ergo in transmissione legatorun spectatur tempus mortis testatoris, sic & in donationi causa mortis tempus mortis donatoris, ut ffe dereg jur. qua leg, & de pig si legata & quando dies leg. cedat si post. § ult. & d donationis causa mortis. I. ultima. & licet assignata varietat. evidentius appareat regulas vitari, tamen; & si nulla va rietas status interveniat, nihilominus recipiunt exceptio nem. Et quid si interpositus iste tradit rem sibi donatan interponenti, donatore vivente, & postea donatore viven te decedat interpositus? distinguit lex, an fuerit interpo situs ab eo, qui donavit, & tunc res ipsius statim facta est & ideo traditio ejus egit aliquid, ut tamen pendeat done mors sequatur. an interponatur ab eo, cui donabitur, & tunc donatio evanescit, quia nullo momento fuit inter positi quia sicut non possum transferre dominium in com jugem meam: ita nec interpositum ab ea, sed si iste inter positus dicatur ab ea interpositus, ut procurator non do natarius, nunquam in eum transit dominium in casib. sup no. quia quaereretur dominium interponenti, & non ipsi ut f. de acqui rerum domi. si procurator, rem. sed si interponi tur ab eo, qui donat, nihil impedit in eum transire domi nium, ut statim dixi & procedit haec quaestio in his specie bus donationum, quas supra diximus trahi retro, nisi in casibus superius dictis in illo, versi est autem primus, &

ESt & alia donatio, quae confertur in tempus soluti ma Ttrimonii, & ideo tenet ea, scilicet quae fit divortii causa saepe enim evenit, ut propter sacerdotium, vel sterilitatem aut senectutem, aut valetudinem, aut malitiam satis com mode retinere matrimonium non possit, & ideo fit di vortium bona gratia, & dissolvitur matrimonium, ut ff.ec vitricus. §. primo. &I sed intern, §. sinali. & l. vel senectutem & I & ideo. hoc potest intelligi, si uterque voverat castita tem, & intret religionem, habita distin utrum sint juve nes. vel senes. secundum ea, quae notatur. supra de conver sio. conjugatorum qualiter possit converti. Idemque si fia donatio in hoc casu deportationis, vel exilii futuri. ut ( eodem .I. sed & si mors, lintervirum. Quod dictum est de do nationibus prohibitis idem intelliges de venditionibus nominatim simulatis. si vero venditio vera est, sed de pre cio remissum donationis causa, dist. utrum ille quivendi dit, erat alias venditurus. & tunc tenet venditio, sed revo catur, quod de precio dimissum est, vel non erat alias ven diturus, & tunc nulla est venditio, ut ff. eod sponsus, §. circa f Porro inter virum & uxorem quaedam donationes sunt concessae, etiamsi non sint collatae in tempus soluti matri monii, quamvis donator fiat pauperior, & recipiens locu pletior, scilicet in casibus. Primus casus est. si vir uxori de derit in refectionem domorum combustarum, inquan tum extructio expostulat. utf eod quod si vir. Secundus, s donavit uxori annuum, vel menstruum, & tradidit ad su sustentationem. usque ad vires dotis. nam quod ultra tra ditur, revocatur, nec maritus ex promissione poterit con veniri, sive dedit pecuniam, cuius lucrum uxor habeat, ve fructus praedii. ut f. eodem, si ex anno. respon. i. §. primo. & I.d fructibus. & c. eod sicut. Tertius, si unus servis, vel animal bus vel vestibus alterius usus fuerit, vel in domo sua gri tis habitaverit donationis causa valet donatio: ut ff eo si vi Quartus, si vir pro uxore vectigal solverit, maxime si car sa viri proficiscitur uxor. vectiones autem uxoris, & min strorum ejus maritus solvens; repetere non potest. no enim donat, qui necessariis oneribus succurrit. ut f. eod quis pro uxore, Quintus, si servi uxori operas praestiterun vel econtra. non enim amare, tanquam inter infestos ju prohibitae donationis tractandum est, sed inter conjur ctos maximo affectu, & solam inopiam timentes. ut feo si id quod §. si quas. Sextus, sivir solvit in praesenti, quod in diem debet uxori, ut ff. eod sed si vir. § quod vir. Septimus quando uxor donat marito gratia honoris, vel dignitati adipiscendae, sed eatenus est ratum donum, quatenus grati¬ dignitatis supplendae opus est, idem est, si gratia non dic honoris, sed quasi honoris detur, puta gratia clavii lat quia non mere dignitas erat, vel ut equestris ordinis fia vel gratia duorum, scilicet praeparandorum authoritat publica non tamen dico, quod valeret, si donaretur, ut in alea luderet, ut ff.eodem. quod adipiscendae, & lnam & l.nupe & accedit, † familia. erciscun. sifiliam, §. Neratius autem. C ctavus, quando fit donatio inter Imperatorem & Augu stam. quia imperialis contractus vicem legis obtinet. u C. eod. I. pluraliter

Quatenus revocentur Eatenus quatenm haec duo concurrum scilicet inquantum donator pauperior, & accipiens fi ctus est locupletior: ut ff. eodem si sponsus. S ultimo. si erg ex pecunia sibi donata uxor comparaverit sibi praedium videtur locuples in tantum, quanti est praedium. non ti¬ men ultra id quod donatum est, ut ff eodem. quod autem, idem divus. & l. uxor marito, & Isi idquod. § si ex io secus. maritus solverit pro uxore creditori ejus animo donand tunc enim eatenus videtur locupletior quatenus aere lieno liberata est, ut eodem, sicut mulier. Quid si muliet po cuniam sibi donatam in rem sibi utilem, vel necessarian consumpserit? locuples videtur, si in voluptariam nont netur. ut ff eodem. sed si rir. §. non videtur. & I. quod autem, si maritas Hoc autem, scilicet quantum intelligatur loci pletior, tempus litis contestatae consideratur, ut ff. eoden quod autem in princi. & §. idem divus Et est notandum quo quamvis haeres accipientis non teneatur, si accipiens in vita sua consumpsit in rem; nec utilem, nec necessariam tenetur tamen haeres, si ipsemet consumpserit, ut f. ad le Falcid. quod de bonis. §. ex donationibus. & haec omnia ver¬ sunt, si unus conjugum alteri donavit per se, vel per pe sonam interpositam, ut ffeodem. l. 3. §. nam tantum, quod uterque alteri donavit; & uterque locupletior factus est utriusque donatio revocatur, si vero neuter factus locu pletior, neutrius donatio revocatur; sin autem unus f¬ ctus est locupletior, alter non, neutrius donatio revoc¬ tur compensatione hincinde admissa, si matrimoniur constat, vel per divortium sit solutum. Idem si salvatu morte illius, qui non est factus locupletior, sed si solvitu morte illius, qui factus est locupletior, revocata est don¬ tio in eum collata, ut ff eod. quodauiem. § si vir, & uxor. & tumhic status § quod art

Qualiter revocetur Revocatur aurem donatio in uxorem collatad recte, sive per obliquum si enim viro & alii obligata era insolidum, & vir accepto ferat mulieri, neuter liberatur quia cum expressum sit invalidum neque valet quod tacit inest. Si autem accepto feratur cum reo mulieris. ipse qui dem liberatur, mulier per consequens non est obligata. E generaliter tenendum est, quod inter virum & uxoren aut pertinentes ad eos per potestatem per se, aut per inte¬ positas personas acta donationis causa non valeant, quo si aliarum extrinsecus, rerum, personarumve causa con mixta sit, ita quod separari non possit, donatio non imp dtut. ut ecce tenebatur mihi uxor mea cum alia ad rei I. dividuam praestandam ex communi praedio, vel in con muni eorum praedio erat iam imposita servitus. puta ite¬ ve. actus, vel via, ut f adl. Fal. I. I. §. si ususfructus. Si autem hi bent rem dividuam, potest separari persona, & res. und secundum quod distinctum est, & dictum, & liberari pi ferit estraneus, & non muliet, ut f. eo si sponsus, S si maritu SS. generaliur. Fit etiam revocatio donationis, sires cor poralis tradita fuerit, per directam rei vendicationem si a¬ ceptilatum est, nulla est acceptilatio, & ideo pristina actio ne agitur, si fuit promissum, nulla est promisio f eod 13.5 sciendum. Fructus autem restituentur, ubi donatarius sci vit donationem non tenere: sin autem credidit eam vale re, lucrifaciet eos, ut ff de usuris! fructus & ff. eo. defructibus Est autem notabile, quod donatio quandoque concurris cum jure communi, & ideo non tenet: sed revocatur. nan si donationis causa vir, vel uxor non utatur servitute de cennio, vel vicennio, admittitur: verum post divortium subaudi, vel ante, vel subaudi maxime condicetur. Item s aliqua exceptione in judicio submoveri voluerit dona tionis causa facta absolutione perjudicem, valet quidem sed condicetur, ut f.eo, si sponsus. §. si uxor.

Qualiter inutiles ratihabitione confirmantur. Hic notandum est, quod do natio revocatur expressim. revocatur & tacite, expressim per poenitentiam, subaudi, verbis expressam, & supremam nam si uxori donavit, deinde poenituit, mox desiit poenite re, valebit donatio, quia hic sicut in legatis solemus dicere ambulatoria est voluntas, usque ad vitae supremae ex tum. & haeres donatoris actionem habebit, si evidenter ap pareat, donatorem in vita sua revocasse, sed in dubio pro clivior erit judex ad pronunciandum donationem vale re, nec datur haeredi potestas revocandi ex persona sua, ui f eod cum hic status, §. ait. & S. poenitentiam. & de hac materi: no. plenius, supra eodem, §. quae donationes, sub §. sed & si do nator. & versicul sequentib. Item expressim sit revocatio s maritus rem obligavit donatam, vel alienavit quoquo modo, ut C. eodem. si maritus tuus. Sed quid, si ad hoc ei animo fuit, ut donatum vellet fingere mulierem in pol sessionem precariam remansisse paratim satisfacere cre ditori? valet donatio. nam & si ab initio rem obligatan hoc animo dedisset, valeret: quia mulieri volenti latisfa cere, dabitur doli exceptio, quinimo & si satisfecisset, i est satisfacere promisisset per doli exceptionem asseque retur, ut creditor sibi mandet actiones ei contra maritum competentes: ut ffeodem, cum hic status. § si maritus. Tacit autem fit revocatio per divortium, nisi in divortio iterufi voluerit donationem valere. plerique enim cum bon gratia discedunt, plerique cum omni offensione. sed non fuit divortium, sed frivusculum, valebit donatio, fir vusculo quiescente. Quid tamen si divortium factum est, deinde restauretur, quia ecclesia reperit se deceptan secundum decret supra de frigidis. fraternitatis, & in divor tio vel mutata fuit voluntas, vel eadem duravit, nunqui tenebit donatio, si donator decedat constante matrimo nio. & potest defendi, quod sic. argument. ff. eodem. sed in terim, § si maritus, & I. cum hic ftatus, § sidirortium, & C. ei dem. amarito. Item fit revocatio tacite, cum socer conse cero donavit, & alter eorum, vel uterque, copulatos? mancipav erit, ut ff eodem. l. cum hie status, § sicut licet per venerit ad eum casum, a quo incipere potuerit. Item ta cite fit revocatio, si prius decedat is, cuidatum est, quam ille qui donavit. nam & si ille, qui donavit, prior decedat confirmatur donatio morte. Quid ergo si simul morian tur naufragio, ruina, vel incendio, vel simul ab hostibus, capiantur? dici potest donationem valere. & hoc ex ver bis orationis defenditur. ait enim oratio, si prior vita de cesserit, qui donatum accepit. nullius momenti sit dona tio: sed si invicem decesserint, nullius prior. idem & si si mul capiuntur, & neuter revertatur, quod si unus redie rit, alter non, is videtur supervixisse, qui rediit. & haec ei dem in donationibus causa mortis factis locum habet, u ff. eodem cum hic status, §. si ambo. Et quod dixi in praemo riente donatore servatur, ut sidamnatus sit in metallum vel in servilem conditionem ex qualitate poenae dedu ctus. utrobique enim confirmatur donatio, si non exce dat legitimam quantitatem quingentorum solidorum vel si excedat, & fuerit insinuata, sed si non fuerit insi nuata. non confirmatur silentio donantis, immo express¬ confirmatio necessaria est, & expressa voluntas, ut sic no videatur ab initio valuisse. nam ubi silentio confirmatio fingitur valuisse ab initio, ut Ceodem donationes. Sin auten maritus damnatus non fuerit in metallum, licet fueri deportatus, & sic retinuit libertatem, quamvis civitaten amiserit, donationes adhuc manent in pendenti, quia ne¬ matrimonium his casib. dissolvitur, & sic per mortem con firmatur. ut C. eodem. res uxoris. haec secundum leges nan secundum canones qui in hoc casu praevalent: idem intel ligas de damnato in metallum, vel in servitutem quodd deportato, quia nullus casus, matrimonium sequens ips vinculum matrimoniale solvere potest: ut notatur. de ma trimoniis, S. quis sit effectus & de contug. lepro. versiculo alias au tem. Secundum supradicta intelligas infra eodem donatio.ri spon. primo, & quicquid dictum est, de donatione intervi rum e& uxorem, prohibita eadem pene intelligas de de nationibus inter parentes, & filios factis, Haec enim juri impossibilitate prohibentur cum una eademque perso na aestimetur filius, & pater fictione juris. ut C. de impub. ali. substitu. I ultima, sicut vir, & uxor sunt duo in carne u na, ut supra de conpersio, conjugato. ad Apostolicam & ideo no valet donatio facta a patre in filium, quia videtur de un manu ponere in alteram, nam manus filii est manus p¬ tris, sicut & uxor Institut de inut. stipula. §. ei vero, qui tuo jur & de hoc notat. supra de consanguin. §. usque ad quotum gra dum. versiculo & est ratio. Fallit autem in casibus, scilicet in dote, & donationibus propter nuptias, quae aequis passi bus ambulant, ut dixi supra de don propter nuptias, §. quali. fiat. versicul fiebat, & sequentibus. & descendunt de bonis p¬ tris: ut ff. de collat. do.I.ult. Item cum donat mobilia filiofa eunti in castra: ut C. familiae erciscundae, si filius. Item vale remissio ususfructus in rebus adventiciis. Item donati¬ facta in alimenta, ut C. de bonis quae liber, cum non solum, § ul dutem in unum & si alias non tenet mero jure, si tamen do naverit pater filio conferendo in eum supremum judicii vel tanquam extraneo confirmatur morte cum eadem di¬ terminatione, qua ostendit confirmari donationem fact inter virum, & uxorem: ut C. eo. donationes. Et quod dicit donationem trahi, retro silentio confirmatam, intelliga quantum ad fructuum perceptionem, ut eos intelligatu iuos fecisse, ut ff. de leg. 2. cum pater, § pater filiae. vel ut nont neatur de damno dato. non quantum ad hoc, ut domini ab initio videatur fuisse translatum. cum enim express voluntas hoc non potuerit operari, multo minus tacit: quare remansit res inbonis donantis tempore mortis, ideo venit percipienda in fami ercis. judicio. ut C. de inoff cioso testam. si pater. sed si datum esset, ut in peculio habere non veniret percipienda, sed dividenda pro haereditari portione. ut C de coll si donatio. In summa hoc non praeter mittes, quod licet dixerim confirmari donationes conju gum inter se, vel parentum in liberos, hoc videtur haber locum tantum in donatione, per traditionem completam nam si promissio in suis finibus stetit, non putavit Papini¬ conveniri posse donatoris haeredem licet durante volun tate donator decesserit, nisi vir promiserit uxori aliqui¬ annuum ad sui sustentationem dari, ut ff eod stipulata se forte opinio Papiniani corrigitur per orationem divi S. veri, qui ait donationis obligationem esse civilem pra mortuo donatore, ut ff. eo.I.cum hic status post principium

De Dote post divortium restituen¬ da. Rubrica

SUMMARIA. Dos qua actione petatur, vel repetatu 2 Actio repetitionis dotis cui detur. 4. Et in quantum detur. I quando competate 3 Differentia quae su inter patrem & extraneum 5 Expensae necessariae quae dicantur 7 Praedium dotale quod dicatur 8 Etquid quasi dotale 9 Privilegium dotis quod sit io Res mobilis dotalis an possit alienari u Actio de dote contraquem detur 12 Condemnatio in actione de dote qualiter formari debes

IN prima parte rubricellae satis expeditum est, qualiter promi tatur, & constituatur dos, & etiam don¬ tio propter nuptias, ut patet in specialibu rubricis, quas de hac materia posuimus su pra sed quia soluto matrimonio sicut ad mulierem, ve haeredes ejus redire debet dos, sic & donatio propter nu ptias ad virum, vel haeredes suos, nisi in casibus, ut infra eo cap. ultim §. unico & notatur supra eo sub rub de donat propte nuptias, §. qualitr fiat do. versicu debet autem dos videamus de dote post divortium, subaudi generaliter, & in casu etiam constante matrimonio restituenda, scilicet patri mulieris dicentes, Qua actione repetatur dos, Cui datur haec actio Et inquantum datur, Et quando competit, Quid sit prae diumdotale, Et quando, & quo privilegio gaudeat, E contra quem detur actio de dote, Et qualiter condemna tio in ea formari debet.

Qua actione repetaturdos, vel etiam petatur Et quidem actione ex stipulatu, sub lata rei uxoriae actione & tributoria actione ex stipulatu quod in ea bonum visum est, ut C. de rei uxor. actio. I. unica resp.i. unde hoc casu est act ex stipulatu bonae fidei. Quam vis sit alias stricti juris, ut C. de rei uxor. actio. §. sed si ignora

Cui datur haec actio Marito, vel ejus patri ad hoc ut dos tradatur. si enim a donatione dos inciperet, locum haec actio non habe ret, licet quidam contradixernt, ut C. de jure dot l.i. & com petit actio ex stipulatu, etiamsi stipulatio non intervene rit. C. derei uxor. acti. I.unica. quod dic, ut not. supra eodem sub rubrica de dotibus promittendis, & constituendis §. qualite petatur. Sed ista actio ex stipulatu competit mulieri pro dote repetenda, & haeredi ejus, sive ipsa dederit dotem sive alia persona extranea, nisi extraneus, qui dotem de dit, eandem dotem incontinenti pactus fuerit sibi reddi sed si pater, vel avus, qui filiam vel neptem habet in pote state, dotem constituit, tunc communis est actio patri& fi liae & etiam pater plusculum habet, scilicet exercitium di¬ consensu filiae tempore litis contestatae, quae tamen fili¬ semper videtur consentire, si non habet justam causam con tradicendi, ff. soluto matrimonio. l 2§. ultimo. & l. si pater sine & l.non solum & I.dotem. & G derei uxor. act. §. acctuit. Quan doque etiam agit pater sine consensu filiae, quando scilice filia latitat, ne patri consentiat, sed & arbitrari debet ju dex, utrum filia bonae opinionis sit, & pater levis, & tun repellat patrem. vel econtra filia levis, pater bonae famae & tunc admittatur, ut ff soluto matrimonio. l2 & Isi cum do tem, §. eo autem tempore. Hoc si filia in potestate est: alias I emancipata, vel sit exhaeredata soli filiae incipit compere re actio, ut dos ei in quartam computetur, vel confera tur, si decesserit pater intestatus, ut C. de rei uxor. actio. § videamus, & § & hoc, & hoc est mirabile, quod actio ex sti pulatu, quae est ex contractu, non transit ad haeredem, et iam lite contestata, sicut alias, ff. de operis liberiorum, si ope rarum, quod vix alibi reperitur. nam alias personalis est haec actio, & perpetuo haeredibus datur, & in haeredes, ut C. de rei uxor. actio §. maneat. Est & alia differentia inter patrem, & extraneum, ut extraneus accipiatur omnis ille qui non habet mulierem in potestate: quia pater inconti nenti paciscendo de dote sibi soli reddenda, non immuta tunc actionem acquilitam, per lipsi patri, & filiae, nec ean innovat, nisi stipulatio intercedat, secus, si stipuletur in continenti, id est, quandocunque ante matrimonium postea non, ut ff. soluto mairimonio quoties. & est ratio, quia stipulationes consueverunt novare, non pacta simplicia extraneus autem incontinenti paciscendo acquirit sibi a ctionem praescriptis verbis. & est ratio, quia sibi non erat consultum, per I ff de nora. cum enim, nec in hoc casu est a ctio novata, vel sublata filiae, quia nulla quaesita erat, sed si incontinenti non paciscatur, mulieri videtur donasse, u supra eodem, sub rubricella, de dotibus promittend. §. finali versicul interponuntur etiam pacta. Patre autem praemor tuo, agit filia: ut C. derei uxor actio. §. videamus. Item si lia praemortua, agit pater, ut C. soluto matrimonio des ne¬ distin. extent liberi, vel non, ut C. dere xxor. actio. §. silect argumentum, C de bonis, quae libe. I secunda, ff. de iure dotiun succursum est, sed hoc verum est, secundum Martinum & Pla si matrimonium solvatur divortio. secus si morte quia tunc succedunt liberi tanquam in proprium patri¬ monium mulieris, ut ff. deminori. denique, §. sed utrum in fine, & Institutio. de haeredum quali. & differen. § sin autem & hoc est verum, si filia erat materfamil nam si esset fi liafamil. idem videbatur. M. scilicet quod non posset ma ritus retinere dotem, etiam obtentu liberorum. sed B& Job indist intelligunt, ut dist. Consuetudo tamen senten tiae Madhaeret, sive sit materfamil. sive filia. Hoc auten notandum est, quod ubi redit ad patrem jure potestati non licet patri dimindere ipsam dotem fillae secundo nu bere volenti, nisi forte substantia sua aliqua clade vel for tuna diminuta sit, quia tunc non cogitur ultra virtuten substantiae, ut in authentica de aequali do. §. quia vero jam. col la. 7. quod dic ut notat. supra eod. sub rubrica. de dotibus pro mitten & consti §. in quibus rebus. versicul. in casibus. & sequen Quid si vivente patre filia non nupserit, cum extraneo in stituto dotem percipiet, sed si instituatur haeres, una cun fratribus dotem conferet, ut C. communia utrimque judicii

Et in quantum datur Ad id repetendum quod datum est in de tem. & ejus accessiones, ut not supra cod sub rubrica. dedor bus promiutend. §. ad quem pertinebit commodum. Nec potes objici huic actioni edictum de alterutro, scilicet ut uxo sit contenta, vel relicta a marito, vel dote, debet enim trumque consequi, nisi maritus pro dote ei reliquerit, u C. de rei uxor. actio. §. sciendum. Item non objiciuntur ma¬ mores uxoris, nisi sint de specificatis per leges per quo debet amittere dotem. ut C. de rei uxor. actio §. taceat. Iten non objicitur amotio rerum mariti, nisi forte hincind quantitas consistat, ubi quidem potest fieri compensatio¬ ut C. derei uxor. actio §. sed nec & de compensatio. neque, & soluto matrimonio. rei judicatae. §. primo. Item nec objiciun tur res donatae a marito cum propria actio competat, u G. eodem. §. taceat. Item non objiciuntur impensae facta distin. tamen si necessitate factae sint, & dos in quantita te & specie consistit, ipso jure minuunt dotis quantita tem expensae in specie factae, quod si dos in sola speci consistit, puta fundus datus fuit in dotem, & tot expens¬ factae sunt semel vel pluries, quod fundi aestimation aequiparantur, ipso jure desinit fundus esse dotalis, nis muliei sponte intra annum obtulerit viro aestimationen impensae. quod si quantitas expensarum non est tant¬ quanta fundi aestimatio, nulla parte desinit fundus dotali esse, sed tamen retineri potest, nisi impensae solvantur, u f. de jure dotium, siis qui Stichum. §. penultimo. & ultimo. se¬ si expensae utiles fuerint, & sine voluntate mulieris facta sunt, habet locum actio negociorum gestorum, sin auten ejus voluntate actio mandati locum habet, si sint utiles vel necessariae, in voluntariis autem sive voluptariis, lice fiant voluntate mulieris, actio non datur, sed permittitu deductio operis fieri, sine laesione tamen prioris specie ut C eodem. §. sed nec ob impensas. Sunt autem expens¬ necessariae, quibus non factis res deterior futura est vel omnino peritura. Utiles vero, quae rem meliorem red dunt, sed deteriorem rem esse non sinunt: voluntariae au tem, sive voluptariae sunt, quae duntaxat ornant, & ad de lectationem fiunt, non etiam fructum augent, ut virida ria, aquae salientes, incrustationes, picturae, loricationes, u .de verborum obligatione. impensae & accidit. ff. de impensis. rebus. dota factis. l. 123. & 4. & per totum Nedum autem com petit haec actio ad id, quod datum est in dotem, sed etian ad id, quod exactum est in judicio nomine dotis, quare s maritus propter evictionem duplum consecutus sit, S duplum reddet, ut f. de jure dotium quoties

Et quando competat Et quidem regulariter soluto matrimonio ut dicit rubrica in rebus imimobilibus statim. secus si in pecunia consistat. quod dic, ut notatur. infra eodem. §. qualus condemnatio. Item divortio facto, quo ad thori separatio nem culpaviri, nam sicut culpa uxoris dotem lucratu vir, ut infra eodem plerunque. & notatur. suprâ de divortiis quot modis. versi libellus. & sequent. Fit etiam quandoque ex actio matrimonio non soluto, puta viro deportato, cuju affectionem uxor non mutavit. Item quando inaritu vergit ad inopiam. ut C. de jure dotium. ubi & l. in rebus. §. mnis autem. & de repudiis.l.i.& I. consensu §. hoc nisi de qua ta men debet alere maritum egentem. ff de jure dotium mu tus. §. manente. alias non datur haec actio constante matri monio, quamvis maritus solvere possit, nisi ut uxor se 8 suos alat, aut fundum idoneum emat, aut in exilium, ve in insulam relegato parenti praestet alimoniam: aut egen temvirum fratrem, sororemve sustineat. fi de jure dotium mutus §. manemte. & soluto matrimonio. I. quamvis. Quod au tem dixi, dotem exigi posse, constante matrimonio, ub maritus vergit ad inopiam, intelligas quando evidentissi mum est, mariti cujusdam ditissimi, facultates sufficer non posse ad exactionem dotis, & aliorum onerum, qui viro imminent. ut ff. soluto matrimonio, si constante. Hodi¬ autem intelligitur vergi ad inopiam, quo ad exactionen dotis ex quo maritus incipit sua substantia male uti, i authentic ac aequa. do & illud quoque, colla.7. & dixit Azo ho exaudiendum, secundum opinionem, vel famam com munem, scilicet quia communiter dicitur male incipi gerere factum suum, ut J. de fundo instructo le.I, cum delanio nis. §. asinam. Goffre. dixit hoc intelligendum, si dilapidei alias propter solam inopiam non redderetur & sic intelli gitur authent. Sed hoc tantum videtur destruere quae dam decre. quae dicit, quod maritus etiam pauper & in ops potest petere dotem, & ei restituenda est sub ea tau tione quam potest praestare, quia satis potest ei modicun dotis credi, cui creditum est corpus uxoris. ut infra eoden per vestras, sed dic quod ibi loquitur, quando vir ab initi pauper erat, diligens tamen & bonus paterfamil. & ide¬ non habetur suspectus, ut Institutio. de suspec. tuto §. penulti mo, & ultimo. unde in hoc casu idem dicit I. cujus auctori tate dominus Innocen. III. pater iuris, in hunc modun respondit, hanc I habes. C. ne fidejusso. dotium dentur. l. 2. su periora vero intelliguntur, quando pauper est, vel inops & hoc vitio prodis alitatis: ut supra de consue.c. penu. in ho¬ enim casu non restituetur ei, sed potius auferetur ei, 8 mulieri restituetur, vel si mulier suspecta sit, vel etiam vi ignotus & pauper. & timeatur de fuba, commendari de bet alicui mercatori, ut de parte honesti lucrionera matr¬ monii suportentur. negociatio enim honesta est licita, u infra de raptori. excommunica. & C. de episcop & cleric. I.2. E hoc est quod dist. idem dominus Innocen. in dicta decret per vestras prope finem. ibi, vel saltem alicui. &c. unde super il lo. vel subaudiendum est ut praemisi: ubi enim maritus su spectus est, non est ei tradenda dos, etiam sub fidejussori cautione. & est duplex ratio. Prima quia satisdatio animi tutoris malevolum non immutat, ut Institutio. de suspel tuior §. novissime f. de suspect. tutor. quia satisdatio. Secund est ratio, quia fidejussores dotium dari prohibentur. sec circa hoc disting. utrum detur a muliere marito pro dot sibi praestanda, & tunc valet, ut ff. de jure dotium. promitte do. & l.mutus. respon.i. vel a marito uxori pro dote restituen da, & tunc si ante matrimonium vel constante matrimb nio detur, non tenet datio. sic rubrica innuit, C. ne fideja) so. do. den. l.I. & 2. & infra eodem per vestras. Quidam tamet dicunt, quod maritus non cogitur dare, si tamen dede rit, fenet ad exemplum testamentarii tutoris, ut Institutis de satisdat. tutor §. sed si ex testamento. Sed certe rubrica pro hibitoria est, & sic non valet quod contra factum est: u fue quid in loc. public.l. 2.respon. primo. & §. primo. & notatur supra de benesic. ecclesiae, & ne sede vacan. rubrica autem pro hibet marito, ne det uxori. authen. tex. prohibet, ne petat quod fit utriusque causa, ne scilicet causa perfidiae gene retur. sicergo sit contrarium, non valet. C. de legib non du bium. ff. de donat. inter virum & uxorem. l. 3. §. sciendum. & d fidejuss. cum lex. simile f. de arbit. sed si in servum. §. 2. Sed & quidam disting utrum ex certa scientia renunciatum sit legi & tunc valet datio, aut per ignorantiam, & tunc not valet. ff. si quis. §. penultim. Sed non est illud verum in pro hibitis, ex causa matrimonii, quia matrimonia debent es se libera. ut supra de sponsa gemma. & notatur. supra de spon sa. §. quid sint sponsalia, nec fiet fraus de persona interposi ta, sicut notatur. Jupra de contrahenda emptio. §. qualiter re scindatur. Jub §. illud autem. Verum dominus Innocent videtur velle, quod sub cautione tradatur, quam maritus praestare potest. infra eodem per vestras. ergo sub fidejusso ria si ipsam praestare possit, sed expone sub ea cautione, sci licet nuda, quam potest, subaudi de facili praestare: ut qui potest, id est, debet: quia aliam praestare non debat, ut di ctum est & sic facit pro, & loquitur de potentia juris, nor facti. duplex enim est potentia, ut supra de rescriptis. Juscit¬ tus. sed si maritus solut. matrimonio, fidejussorem dederit tenet datio, ut ff. soluto matrimo si constante §. quoties, & C. A rei uxor. actio §. cum autem. Licet autem dixerim, doten posse exigi, soluto matrimonio, & quandoque eo constan te, aliter tamen & aliter fit ex actio. nam soluto matrimo. ita sit, ut mulier de dote exacta quicquid voluerit faciat: sec ubi fit matrimonio constante, non habet mulier licentian alienandi. sed potest uti fructibus ad sustentationem sui & mariti, & filiorum, ut C. de jure dotium. ubi. Mulier et iam quandoque exigit dotem per rei vendicationem so luto matrimonio scilicet quando res datae fuerunt inaesti matae, idem potest matrimonio constante, si maritus mal inchoaverit uti substantia sua: ut C. de jure do. in reb. iden dic & de rebus aestimatis. quod intellige, quando vir no est solvendo ad aestimationem praestandam, sicut dicitu in re empta ex pecunia donata, quando vir, cui donata rat, factus est non solvendo. ut ff. dedon. inter virum & uxo rem. lege uxor marito. In his autem rebus habebit mulier re vendicationem utilem, mariti enim est dominium dir¬ ctum de subtilitate legis. & de jure naturali, ut Institut. d rerum divi. § per traditionem. & C. de rei vend. doce. & deju¬ dotium. in rebus. nec obst. quod ibi dicit naturaliter res in dominio mulieris permansisse, hoc enim pro marito v. rum est, scilicet quod ipsa intelligatur domina rerum do talium de jure naturali, quia ex his alitur, & sustentatur & propter promiscuum usum videtur domina sicut fili quodammodo dicuntur domini, vivente patre, ut nihi desit eis praeterquam administratio, ut C. defurtis. quamvis ff.rerum amotarum. I..Instit. de haeredum qualitate, & dif §. su ff de liberis. & posthu. in suis. sic ergo quantum ad hoc miu lier domina intelligitur quodammodo: & ideo dicitur han rei veritatem non esse delatam sive confusam, propte subtilitatem legis, quae dicit transferri dominium in m¬ ritum: & tamen talis subtilitas, quo ad commodum, ve incommodum, non quantum ad subtilitatem legis, notar potest, ut ff. ad Velleia aliquando. Huic vero utili rei vendica tioni quae datur mulieri, matrimonio constante, objicitu usucapio triennii & praescriptio longi temp. ex quo mi lier potest movere actionem, ut C. de jure dotium. in reb. §. u. secus in dotali praedio inaestimato, quia illud alienari po test, neque praescribi. ut C. derei uxo. act. §. & cum lex. C. d fundo do. etiam. & Isi fundum. super quo videndum quid si praedium dotale, quando, & quo privilegio gaudeat

Quid sit praedium dotale. Et quidem cum haec duo concurrunt, scilicet quo¬ matrimonium secutum est, & traditio praedii interveni ut nota. supra de dotibus promitten § quis constituat. versi. tradi tionem, nec dist. utrum praedium sit rusticum vel urbanum 4 nec utrum totum datum sit indotem, vel pars ejus, utf de fundo dotali. I. dotale praedium. l.i.& § 1. & §. dotalem. Videtu tamen, quod & sine traditione fiat dotale praedium, ut f de fundo dotali. I si fundum, quia alio possidente, & usuc¬ piente fundum mulieris, dederit eum in dotem: & sic co pit esse dotalis, ut ibi dicitur. sed intellige, quando mulic induxit eum in possessionem, volens ei dominium acqui ri: & sic acquisitum fuit ei dominium, licet non possessio sic ff. de acquir. rerum do. liber homo. §. quicquid tamen. & a don. inter virum & uxorem. si uxor filio. Verum regulare es & frequentius consuevit accidere, ut per traditionem vt cuae possessionis transferatur dominium in accipientem ut C. de distra pig qui praedium. & de prob. cum res. alii dicum quod in illa I. si fundum. fuit cessa actio. sed certe tunc noi diceretur fundus dotalis, sed actio cessa, nec est marit acquisitum dominium, ut ff. de jure do. si sponsalibus § fin. ff fam. ercis. I. plane. Item dotale est praedium, quando es inaestimatum: aestimatum enim empti pretium est, u C. de rei uxor. actio. I.unica. §. & cum lex Iulia. nisi aestimatur esset, ut apparet, quanti factum esset deterius, vel nisi si¬ aestimetur, ut mulieris sit electio quod repetere malit. u ff. de fund. do. I quod si fundus & C. de jure do. si inter virum Ne refert, an mulier det in dotem praedium quod habet, ve Titius sibi debet. sed si Titius debet praedium, aut 10. in potestate sua est quod malit praestare, si autem debet pra dium, aut Stichum mortuo Sticho, praedium debetur, fundum Cornelianum, aut Sempronianum, alterun praestando liberatur. sed si Cornelianum alienaverit, no debet Sempronianum alienare quod si fecerit de facto, 8 postea Cornelianum recuperet, & ipsum praestet, vide tur Sempronianum ab initio recte alienatum. ut ff de fun do do. si marito debitori. & l.erit. Praedium autem qua dotale censetur quando traditur sponso. matrimonio non dum sequuto. Item si legetur dotali servo, ut ff. de fundo do. I3. & 4. Item soluto matrimonio, nam & si maritussi in servitutem hominis redactus, vel servitutem poenae dominus tamen, vel siscus, ipsum alienare non potest quamvis fiscus semper idoneus successor sit, & solvendo ut ff. de fundo do.l. 2.letiam directo.

Quando & quo privilegio gaudeat. Et cerre privilegium magnum est, qui¬ non potest alienari, ut supra dixi. quod verum est, nisi ne¬ cessitate instante, ut puta socius, qui habebat praediun commune cum muliere, provocat maritum ad divisio nem, ipse autem maritus provocare non potest: ne aliena tio voluntaria videatur, ut C. de fundo do. mariti. ff. de cona furti. l. & ideo. Item alienatur de necessitate, quando ma¬ ritus non vult cavere de damno infecto, sed & per uni versitatem transit ad haeredem mariti, cum sua tamer causa, ne videlicet alienetur, ut ff. defundo do. l. uItem si ex pediat mulieri, ut in pecunia convertatur, vel ut cum alic praedio permutetur. ut ff. de jure dotium. I. ultima. alias au tem nec praedium alienari potest, nec servitus remitti, ne per hoc conditio praedii deterior fiat, ut ff de fundo do. lex & l. sequentib. alias est §. & incipit Iulianus & Ised nec. Et verbum alienationis late accipitur pro quolibet contra ctu, per quem dominium transfertur: ut C. de fundo do¬ & ff. de ver signi alienationis. & notatur. supra de rebus eccles¬ non alienat. S. quid sit alienatio, imo largius, scilicet pro quo liber contractu, scilicet per quemjus in re constituitur: ui ff de rebus alienat. non ali. I sin. unde usucapio & praescriptio hoc nomine continetur. scilieet intelligas quo ad hoc, ni¬ inchoari possit. nam si prius inchoata fuit, bene perfici tur. ut ff. de fundo do si fundum. & de verb signisic. alienationis nec prodest consensus mulieris. ut Institut. quibus alien. li cet, vel non. respon. 1. licet secus in donatione propter nu ptias, ut supra de contrahen. emp. & vend pervenit. & in auth. ui immobilia ante nuptias. coll. 5. & de aequali. do. §. ultimo, coll. 7 quod dicut notatur. supra de jurejur. §. quomodo censetur versicul nedum super usuris. Quid ergo, si dotale praedium fuerit alienatum? certe constante matrimonio potest i psum maritus vendicare, veniens contra proprium factum quia nec processit de jure. ut C. de agri. & censi. quemadimi aum. lib. 11. matrimonio autem dissoluto, revocabit mu lier alienationem, nisi soluto matrimonio paciscatur, ni petat, vel nisi haeres extiterit marito, & deductis legati quantitatem dotis est habitura haereditate mariti, nan quod exhaereditate servare non potest, a possessore ven dicabit, ut ff de fundo do.I.dotale. § si uxore. prodest etian possessori, quod praedium dotale lucro mariti cessit. ut fi de fundo do fundum dotalem. Sed nunquid res mobilis do¬10 talis alienari potest? In servo expressum est, quod potes a marito manumitti, dum tamen solvendo sit. ut ff.aae servi pig. da. l. 1. & idem forte in aliis, alias frustra videtur scri pta. I. Iul. in fundo do. si idem esset in aliis rebus mobilibus & quod in uno vetatur, in aliis permissum videtur. ut f de fundo instru.I. quaesitum. §. idem respon. Item non est dela ta subtilitas I. quia mulier in rebus dotalibus habet hypo thecariam actionem, ut C. de jure do. in rebus. quare patei quod non est directe domina, res enim sua nemini obliga ri potest, nisi alius habeat jus in re. ut ff. de except. rei judic. penultim §.I. & ad Treb. debitor. & de pigact. si rem alienam. uti le ergo dominium non impedit hypothecariam actionem sicut alias. C. ad Trebell. authen. contra rogatus. Item non es delata subtilitas I. quia solus vir potest jubere servum do talem adire haereditatem, & non mulier, nisi restituature matrimonio constante: ut ff. solu. matrimon. servus dotalis & solus vir vendicat rem dotalem. ut C. derei vendi. doce quia maritus obligatus est ad restitutionem rei dotalis, & tenetur de dolo, & culpa, & saevitia quasi pro rebus alie nis, & thesaurum inventum quasi in alieno restituit, pro dimidia. ut ff solu matrim divortio § si fundum alias incipit, vir. & I. si constante § si maritus

Et contra, quem detur actio de dote. Et quidem i actio, quae marito comperii datur contra promittentem, sive pro se promiserit, siv pro alia: sive faciat animo donandi, sive non, sive putet s teneri, sive non intelligitur enim relictum pietatis caus¬ ex qua solutum repeti non potest. ut ff. de condi. causa dat¬ sidonatarius. §. si quis indebitam & de jure do. promittendo. resi 1 & Iquemadmodum. §. pater. & e condi. & demonstr. cum his? si mulier. Datur etiam mulieri contra maritum, & haer¬ dem suum, ad dotem repetendam actio. ut notat. supra? cui datur. versicul. sed & ista. in si Actio autem quae datur mi lieri, magis privilegiata est, quam illa quae datur viro, lice enim uterque habeat tacitam hypothecam, in hypothec mulieris praefertur creditoribus tempore prioribus in ta cita hypotheca. ut ffi qui po inpigno ha Lultim quod dic u not. supra de pig. §. qualiter contrahatur. versi conventionalium quod non reperitur in hypotheca viri circa res promisso ris dotis. Item hoc privilegium non datur haeredi mulieri extraneo, sed filio ejus tantum, vel nepoti, ut C. de privile dotis. Luntca & qui po. in pig ha lult. Item mulier habet al¬ quando rei vend in rebus dotalibus. ut no supra §. quandi per. mulier etiam quod non reperitur in viro circa res pro missas in dotem

Et qualiter condemnatio in ea formari debet E quidem si res immobilis & inaestimat. data fuerit in dotem, incontinenti sit condemnatio, in te bus autem mobilibus vel se moventibus, vel etiam incorpo ralibus post annum: quod tamen ad funus necessariun est, statim exigitur, ut ff. soluio matrimonio. si filia. videtu tamen velle haec litera, quod continuo agi possit, lice non solvatur ante tempus. olim autem solvebatur annua bima, trima die, ut ff. de pact. do. Laliud. Si ergo immobili statim soluto matrimonio, non restituuntur, tamen ma ritus & haeres ad fructus & pensiones, in mobilibus autem & se moventibus tenetur ad usuras post annum, & vectu ras navium, sive jumentorum, & operas servorum, ve quaestus civilium annonarum. ut C. derei uxor. actio §. exa ctio. & forte dies pro domino sive muliere interpellat. u ibi innuit. Habet autem maritus beneficium, ne conden netur ultraquam facere possit, imo habenda est ratio nec geat, quia absurdum esset, quod mulier videret mendi cantem, quem toties vidit supra pectus suum exagitan tem, non tamen deducitur aes alienum. Item maritus al¬ quando insolidum condemnatur scilicet si in odium mu lieris destit facere posse, vel diminuit substantiam suam vel si mulier eum conveniat, quod dolo malo diminueri res dotales Vel quod ejus dolo interierit res dotalis, ut ( de rei uxor. actio, cum autem in exactione. & f sol. matrimon. etiam § licet & l. maritus. & de re judic. non tamum. & l. sicu autem. & l. sed hoc. & l.inter, in fin. & I.cum procuratore & Ie si fidejussor. §. si maritus. l. sciendum. & de regul. jur. I. m con demnatione. Alias autem habet praedictum beneficium, ne ipsum amittit ratione pacti, quia contra bonos mores es tale pactum, ut ff. solut. matrimonio. alia. §. I. Item nec ratic ne sententiae, quia quamvis insolidum condemnatus si adhuc retinet beneficium. ut ff dejudic. Nesennius. §. ultim cavere tamen debet de residuo solvendo, si perveniat a¬ pinguiorem fortunam. ut C derei uxor. actio. §. cum auten Sed & maritus aliquando objicit compensationem, pro pter res amotas. ut C. rerum amo. I.I. unde videndum est d actione rerum amotarum. Quando locum habet, Cui de tur. Et contra quem, Et inquantum, Quando intentetui Et qualis sit

Rerum amotarum. Rubrica.

SUMMARIA. Actio rerum amotarum quando locum habei 2 Et cui detur 3 Et contra quem¬ 4 Et inquantum 5 Et quando intentetur 6 Et qualis sit 7 Dos restituenda est mulieri matrimonio soluti

DE actione, rerum amotarum quand locum habet. Et quiden quatuor sunt necessaria ad hoc, ut locunm habeat, scilicet quod res mariti ab uxore dolo malo amoveatur, vel econtra: ut ff. rerum amota. contra §. item cum. & Imulier. & l. permitten dum. uxorem accipe & nurum pronurum, si tamen vi suus sit in potestate sui patris, nam si est emancipatu communi jure tenebitur nurus socero suo actione furti ut ff eodem, contra respon. 1.l.nihil. §. uxor. Secundo requi ritur, quod matrimonium teneat de jure. Tertio quoc matrimonium contractum sit: unde concubina action illa non tenetur. ut F eo si concubina. Sed non refert, utrun res amotae essent propriae vel pignori datae, vel dotales, u trum propriis manibus amoveant, an consilium vel auxi lium datum sit, ut amoverentur, & sufficit, quod celati sint vel contractae. ut fr.aeo. si concubina, §. res, & §. ult & Ise & sidivortii. & I. si rem quam & l. ob res amotas. Quarto re quiritur, quod dolo malo fiat, alias cessat. cum nascatur e delicto, id est, ex furto licet quidam aestimaverint conju ges inter se non committere furtum, propter communen vitae societatem, quin vicissim res unius ad alterum peri neat. Sed alii melius senserunt, scilicet furtum inter se fa cere, sicut inter patrem & filium, sed non esse furti actio nem. ut ff. eod l. 1. &I. si mulier. §. ultimo. Ergo generalite ubicunque actio furti inter extraneos competit, habet lo cum haec actio inter conjuges. In casu tamen non fit fur tum. & tamen datur haec actio, ut cum servus mulieris jus su dominae divortii causa res mariti amoverit. hic enim non facit furtum: quia nihil tractat causa lucri sui, nec vi detur opem ferre furtum facienti, cum mulier non faci furtum, & licet servus in facinoribus dictis dominae non deberet obtemperare, tamen hic habet locum haec actio ut ff. eo. I. si mulier. §. si servus. Quid si soluto matrimon. re mariti cujusdam amoveantur? Locum non habet haec a ctio, sed furti agitur, ut f. eo & ideo respon.i.in honorem er go matrimonij turpis actio vel poenalis, ut furti, vel rer amotarum, non datur matrimonio constante. ut C. eod. L & f. eod. l. 2. Exigitur igitur, quod fiat amotio constani matrimonio causa divortii. & quod secutum sit divortium vel quod fiat causa speratae mortis, & sequatur mors, uts eod. si mulier. respon primo. & I.rerum quidem si ergo mulic res amoverit, cum de viri vita desperaret: & vir mortuu fuerit, datur haeredi suo actio rerum amotarum. & de per haere. & ad exhibendum. quod si mortuo viro res amove rit ante haereditatem aditam, non facit furtum, ideo ven dicabitur res, aut veniet in haereditatis petitione. ut ff. eod contra §. sed & si morti

Cui detur. Et quidem conjugi, cujus res amotae sunt. & haeredibus ejus: ut ff. eo mulier habebit. & IMarcellus respon. I. & l. si mulier. §. ul

Et contra quem. Et quidem contra conjugem; quondam amoventem sive ei propriae personae facto conveniatur, sive alterius, put¬ servi sui, vel alterius, cui extitit haeres: quod mirabile ess quia sic deberet mihi teneri actione furti uxor mea, sic ut is tenebatur, cui successit. Item si servus suus mihi fur tum fecerit, deberet mihi teneri actione furti noxali, sec in utroque casu propter reverentiam personarum furti va tantum competit condictio, & non furti actio, ut f. e¬ dem. & ideo. §. si servus. Item competit contra patrem ei persona filiaefamil. ut videlicet condemnetur, in quan tum locupletior factus est, vel dolo malo fecit quominus fieret. Sed si agatur de dote nomine filiae, in totum defen dere tenetur, ut ff. eodem. & ideo. §. ultimo. & I.de dolo. &I Titia. & sic multa consequimur defendendo, quae nor possumus consequi agendo, sic ff. de compensa. Isi cum filio famili. & de redhibi. act si servus mancipium. & si certum peta tur. cum fundum. §. servus. Et quod dixi de filiafamil. serva tur in filiofamil. amovente. Item haeredes amoventium tenentur conditione furtiva, sicut haeredes furis, sed ta¬ men non omnino sic, quia haeres furis tenetur, etiam si ni¬ hil ad eum pervenit. sed is haeres tenetur in tantum, in quantum ad eum pervenit: ut f. cod contra. §. item haeres. E C. eod. I.uli

Et in quantum. Et quidem ut res restituatur. nec dist. an haeres extet, vel desi erit extare casu, vel sine casu, puta mulier res amotas di¬ vortii tempore comedit, vendidit, vel donavit, vel quavi alia ratione consumpsit. ut ff eo si concubina. §. non solum. E l. & ideo. §. item verum est. Quid si res non restituatur, aesti matur res quanti actor in litem juraverit, non enim ae quum est invitum pretio alterius suas res vendere, ut f. eo si cum dos. §. si mulier. & l. non enim. Et si quidem praestit. sit aestimatio rei ab amovente, & postea desinat possidere habet actionem in rem, quia emptoris loco habendu est. ut ff. eod si propterres. Hoc si ille, qui agit rerum amot. rum, probavit intentionem suam, scilicet res amotas fui se. si autem non probavit, permittit ei.I. deferre sacramer tum reo, ut juret divortii causa nihil amotum esse, dun tamen actor prius de calumnia juret. Juraro autem cog tur reus, si ipse dicatur amovisse, secus, si dicatur quod s lius amovit, exejus persona agitur contra patrem. hic nim pater de facto filii non cogitur jurare. cum sit iniqui de alieno facto jurare alium. Idcirco nec haeres ejus, qui¬ movisse dicitur, jurare cogitur, nec licet reo referre sacri mentum, non magis, quam si furti conveniretur, ut ff. eoc Marcellus. §. qui rerum & §. ult. & I.non magis

Quando intentetur. Et quidem soluto mi trimonio, sed & si pen dente judicio reintegretur matrimonium, solvitur jud cium rerum amotarum, & si reintegrato matrimonio, ite rum matrimonium accusatur facto divortio, iterum ma net actio rerum amotarum, ob res amotas causa priori divortii. Item ob impensas & donationes in priore matr monio factas, ut ffeo reintegratum. & l.ul

Et qualis sit haec actio Et quidem personali perpetua, & praetoria est. ut f. rerun amotarum. I.si mulier §. haec actio. In summa non est praeter mittendum, quod soluto matrimonio debet reddi dos mu lieri, & donatio propter nuptias marito. & quae commu niter obvenerunt, dividenda sunt, & qui cognovit de ma trimonio, & de ejus accessoriis cognoscere debet. ut infr eo.c.& 2. &c. de prudentia. &c. ult in si super quo vide quo nota. supra de donatione inter virum & uxorem: sub rubrica a donatio. propter nuptias § qualiter fiat. versi. debet autem. Quo autem dixi, quod Judex debet cognoscere de dote, inte ligas quando fuit petita & probata quantitas ante senter tiam. & idem credo, si maritus petat mulierem in uxorem quam dicit secum contraxisse, & dotem promisisse, in u troque enim est ratio: quia committitur principale, & a¬ cessorium. ff. de jurisdict. om jud l. 2. supra de offic deleg praeter ea. &c. prudentiam. §pen & ul. & c. suspicionis causa & eaden die post sententiam potest in hoc Judex supplere ut argu ff. de re ju. Paulus. alias die lapsa petatur, vel etiam eadem cum non constet de quantitate, non videtur, quod Jude ecclesiasticus debeat se intromittere. argu f. de ossic delegi literis. ff. dere judic. Judex. & secundum hoc possunt intell gi jura quae contradicere videntur. infr. eo c. 2. sup. de conjus servo .c. i. in plerisque tamen regionibus ecclesia indist. ha causas audit, etiam si principaliter moveantur, quod po test de consuetudine ut supra de judiciis. novit. respon. I. ad fi & vide quod no. supra de for compe §. ex quib. causis sub§. e. praemissis patet. sed & hoc dejure est, ut notatur. sup qui fil sint legi §. qualiter & a quo, versicul potest & alud dici. Do igitur restituenda est mulieri, matrimonio soluto. sed ob stat aliquando consuetudo. infra eodc. si §. 1. aliquando p¬ ctum, ut ibidem. quod dic, ut not supra eo sub rubrica de de¬ propter nuptias §.i. versic. debet autem dos. & praecedentib. Obsta aliquando adulterium, ut infra eodem plerunque. inde est quod si quis nuptias incestuosas scienter contraxerit do¬ & donatio propter nuptias confiscari debet, si utrumqu faciebat impedimentum. ut C. de incestis & inutilibus ni ptus. qui contra. nisi Papa propter bonum pacis aliter di sponat, ut inf. eod. & si necesse. vel dist. ut no. infra cod, per, qui ergo. Item de bonis suis testari non potest adultera in e traneos, sed secundum jus Codicis in descendentes, lice usque ad tertium gradum, scilicet pronepotem, in ascenden tes usque ad secundum, scilicet avum, & in persona line¬ collaterali usque ad tertium gradum, puta fratrem & pa truum, sed ab haereditate arcentur, qui incestis nuptus co trahendis consilium praebuerunt, alias autem vocantur per sonae istae etiam ab intestato, ut C. de incestis & inutili. nuj si quis. Excusatur autem is qui in facto erravit, dum tamen in comperto errore abstinuerit. Item juvatur quis obten tu minoris aetatis, dum tamen factus major abstinuerij C. de incestis nupt. qui contra. sin autem in jure erratun fuerit, quantum ad poenam adulterii, non excusatur ma sculus, vel foemina sed mulier ab incestu excusatur in to tum. Item masculus, sierravit in gradibus canonica con stitutione prohibitis, sive jure civili, puta quia credeba aliquam posse nubere suo tutori, quod lex prohibet, se cundum canones minime. sin autem erravit in gradibus vel impedimentis divina lege prohibitis, tunc non excu satur masculus in totum, sed quo ad poenam relevatur. u ff. de adulteriis si adulterium. §. nonnunquam, in fi. ibi, cum in adulterio, & cap. & § stuprum autem. in fin. nec obst. in C.d interdicto matrimon. inter tuto, & pupil. II. quia ibi clam fui contractum, unde praesumitur scientia. secus, si palam quia tunc praesumitur bona fides, ut ff.deritu. nupt. Iultnm & supra de clandestin. despon. cum inhibitio. Quid ergo si al ter scivit impedimentum, alter ignoravit? Utique quan tum ad scientem, habent locum supradictae poenae. Iten quantum ad inhibendam repetitionem, dotis, vel dona tionis propter nuptias, sufficit quod is qui vult repetere scivit impedimentum, & sciebat a jure prohibitum. nam s sciret impedimentum, sed errabat in jure, comperit repe titio, non actio de dote, sed condictione ob causam, vel si ne causa. ut C. de condi. ob causam.l.i. & ff. de condi. sine causa avunculo. & secundum hoc potest intelligi, infra & si neces se. Sed Placen. dixit, quod & si non errasset in jure repete ret, cum causa matrimonii data sit, & causa secuta nor sit. & sic non videtur datum tam ob turpem causam, quan ob nullam, ut dicit I. apunculo & fortasse opinionem eju¬ secutus est Papa, infra eodem & sinecesse. sed inspecto jur¬ civili, verius est quod intelligatur quando erravit in jure argum. ff. de cond. cau.da.l.n.in sin. & l. 2. & C. solut. matrimon si ignorans. Item ignoranti potest relinquia sciente in te stamento, sed ignorans non potest scienti relinquere. u ff de rit. nup. praefertur, & de leg. I.I. ultim. Jure autem authen ticorum imponitur acrior poena scienti & contrahent incestuosas nuptias, quia tam dos, quam bona omnia con fiscantur, & damnantur in exilium, & cingulo denudan tur, si quo potiantur. & si viles sunt, verberantur. sed s habent filios legitimos ex priori matrimonio, tunc sub stantia filiis applicatur, & filii efficiuntur sui juris, sed pa trem alere tenentur, sed filiis deficientibus omnibus a scendentibus, & collateralibus exclusis, confiscantur bo na, ut dictum est in authen. de incestis & nefariis nup. respon. col. 3. sed per aliud authen. videtur quod usque ad ter¬ tium gradum debet haereditas generi conservari. ut in au ihen. ut nulli judic. §. ultim. col 9. excepto crimine laesae ma jestatis in quo vetera jura praecepit servari. vel dic quod i lud auth. ut nulli judi. locum habet in damnatis ad mor tem naturalem, & civilem. ut quia damnatur quis in me tallum, vel deportatur in insulam. & sic dicitur proscri ptus, sed ubi propter delictum, nihiloninus remanet civi lis, & imponitur ei poena confiscationis bonorum, vel o mnium, vel partis, secundum qualitatem delicti, vel quo¬ dixi de confiscatione speciale est in hoc delicto incesta rum nuptiarum. in aliis autem auth. ut nulli judic genera liter est servandum, secundum Azo. Sed pone quod ma ritus accusaverit uxorem de adulterio: quo probato, fer tur sententia, quo ad torum, & quo ad dotem, quam ami serit mulier. ut infra codem plerunque demum mulier, ve alius petit matrimonium nullum pronunciari propte consanguinitatem, vel aliud impedimentum perpetuum quo probato, pronunciatur matrimonium nullum fuisse nunquid mulier poterit dotem repetere, obstante prim¬ sententia? T. not. quod sic: quia nunc apparet, quod no fuit matrimonium: ergo per consequens nec adulterium commissum, neque dos fuit. C. de cond ob causam l. i infra co & si necesse. ibi, utpote cum inter eos matrimonium, & cap. appa ret eroo, quod decepta fuit ecclesia in prima sententia er po est revocanda: quia ex eventu pendebat. supra defrigi dis fraternitatis. §. 1. & §. ultim. & reritate manifesta, non ob stat res judicata. infra de pur. vulg, cap. 2. & S. distin. reritate supra qui filii sint legi. per tuas. §. nos igitur ff. de cond sine causa si fullo. I. avunculo. & C. de re judic. Ii. nam & per secundan sententiam tollitur prima. supra de sentent. de rejudic. inte monasterium, & cap. sequent. & ex nova causa. supra de di portiis ex literis. infra eodem, & sinecesse. Item quid obfuit co natus. a cum injuria nullum habuit effectum. supra de¬ spon. c. si ff quod quisque juris. I.I.in fi. Sed contra, quia res ju dicata pro veritate accipitur: ut fi dereg jur. res judic. ff. fam ercis cum putarem. nam & prima sententia a qua appella tum non fuit jus fecit inter partes, etiamsi contra jus lit gatoris lata fuerit supra de sentent, & rejudic. cum inter vos. de lib. agn. sive contra pronunciaverit, ideoque & senten tia secunda contra hanc primam lata nulla esset. 2. qu. 65 diffinitiva. Solutio. Puto quod non potest repetere dotem nec in hac materia considero veritatem, sed mentem 8 intentionem, cum opere subsecuto argument. supra de b¬ gam nuper. & cap. ultim. nam & si in veritate adulteriun non commiserit, tamen adultera fuit, intentione sua con siderata, secundum quam judicanda est, nam ex corde pro cedunt adulteria, & delicta. 15. 9. 6. c. i. 22. qu. 5. qui perjurar de poen. dis.i. super trib ff. de furt. qui injuriae. nifra de sentent. ex communica. cum voluntate. & injuria ex affectu consider¬ tur. 15.q4. illud. nec enim negari potest, quin haec mulier e: affectu mentis injuriam faceret illi, quem verum mariti reputabat, & sic in dolo fuit, sine quo non committitu adulterium f de adult. Ipen. 34. qu. 2. in lectum, sicut enim in dotalibus bona fides, ut ibi. & supra qui filii sint legi. ex teno re. sic & mala fides adsit, convincere debet, ut probatum est. & in hac opinione fuit Lan. & Goff. & Ber. & Jo. E licet prima sententia, scilicet T. benignior sit, quia ma gnus favor attenditur circa dotem, ut supra de seni. & rejuo c. siff. solu. matt.Ii. tamen sententia Lau. verior est, quia de lictum proprium omne privilegium excludit. C. ubi sena vel claris. La. in fin per hanc etiam sententiam occurritu quarundam malitiis, quae forte falsas probationes indu cerent ad consanguinitatem probandam; adulterio con misso, ne amitterent dotem suam. & in talibus occurren dum est, supra de divor. quanto. §. f. & breviter satis pato so lutam hanc quaestionem in Idicentem, quod donatio fa cta inter virum & uxorem non valet, ubi matrimonium tenet. certe nec si matrimonium tenet, ne melior sit cond tio delinquentis, quam non delinquentis: ut ff. eodem. I 3.5 I. & ad idem in auth. de restitu. & ea quae parit in undecimo mer se. §. unum siquidem. & ff. quod vi aut clam. Servius, & etiam matrimonium putativum sit, tamen quia nomem matrona assumpsit, adulterium commisit, quare de adulterio pote rit accusari: quia nec matrimonium, nec etiam speci matrimonii permittitur violare. ff.deadul. si uxor. respon. & §. 1. & 2. adde quod notat. supra de sent. & re jud. sub rub de sentent § quot sint species, sub §. sed nunquid est hoc simplicit. verum

PrevBack to TopNext

On this page

Titulus 20