Titulus 11

De Infantibus & languidis expositi XI. Rubrica

SUMMARIA I. Filius infans apud quem morari, aut nutriri debeat Parentes qui alere teneantur Filii quibus exceptionibus ab alimentis possunt repell Expositores infanmium qua poena puniantur

QValiter filii a parentibus, instigant diabolo, propriis man¬ bus occidantur, praemisimus supra: nunc poni qualiter interfecisse videantur, ipsis expositis & alimentis denegatis, & sic videamus in infantibu: & languidis, subaudi, etiam majoribus 25. anno. tam fili is, quam servis, seu libertis, vel cujusvis conditionis expe sitis, hic videamus. Apud quem filius morari debeat, au nutriri, divortio facto. Qui parentes alere teneantur Qu bus exceptionibus filii ab alimentis repelli possunt. Qui¬ tu ris de infantibus, & languidis expositis

Apud quem filius morari debeat, aut nu triri, divortio facta. Et cert. si filius sit minor triennio, regulariter verum est, quo penes matrem debet remanere, major autem triennio¬ penes patrem, sed Judex aestimare debet, apud quem com¬ modius moretur: vt tamen post triennium apud matrem expensis patris alatur, ut C. ac solut inatrim. leg i de pa po ne filium. Unde quia hoc ad arbitrium judicis pertinet, mi nor triennio apud patrem conversum educatur in favo rem fidei, ne mater. quae in Judaismo remanet, ad infide litatis errorem ipsum trahat. ut supra de conrer. mfidel. capi tul. ultim & notatur in summ eodem titul. § quid juris de pro le. Hodie tamen distin. divortio facto, utrum pater prae stiterit divortii causam, an mater: si pater praestat expen sas matrifiliorum, quae non pervenit ad secundas nupti as, apud quem filius nutrietur: & si pater non sit idoneus pauperes filii a matre locuplete sunt alendi, quemadmo dum egens pater a filiis locupletibus est alenda & quod ci xi de patribus & filiis, in ascendentibus & descencentibus in infinitum extende, quod si mater causam praestiterit, tunc apud patrem alendi sunt, subaudi, expensis matris etiamsi majores sint triennio: ut haec omnia probantur mauthentic. ut liceat matri & aviae paragrapho illad qucque col lat 8.

Qui parentes f al v, eneantur. Patet ex su¬ perioribus, quod ascen dentes adinvicem debent sibi alimenta praestare, certe, & omnia onera invicem sufferre excepto aere alieno, ui F. di lib. agno siquis ali a liberis§ non tantum, & § parens. hoc erim provenit a natura, & officio judicis expeditur, ut no sup. di off jud 61. Est tamen dis inter patrem, & lineam paterrian ascendentem, & matrem, & lineam maternam ascenden tem, nam pater & linea sua ita demum tenetur, si legitimu sit, mater autem & linea sua cogitur etiam si vulgo conce perit. Item mater non cogitur alere filium legitimum, nis patre suo, scil filii, & superioribus deficientib. certum es enim id, quod filia parit, non avo materno, sed paterno ei demoneri esse, ut fe eo si quis ali. a lib § utrum, & leg quimad modum. Sed & mater potest expensas a patre repetere ex ceptis his quae materno affectu erogasset, etiam si apud pa trem educaretur, ut d. lsi quis (simater. Sunt & aliae differen tiae in tempore, ut notat potest ex his quae dixi supra proxi § quod autem dixi, patrem ita demum teneri ad aliment, filiorum, si legitimus sit, secundum legem intelligas, nan secundum canones omnes tenentur, sive legitimi, sive il legitimi, ut notat. supra qui fil sint lig San utramque genus a latur

Quibus exceptionibus, fili ab almentis re pelli possunt. Et qui dem his. Non teneor tibi praestare alimenta, quia accusaf me. Vel quia tibi potes sufficere in alimentis, vel ex bor tuis, vel ex officio suo, & hoc intelligas sive parentes agani contra filios, vel econtra, uiff eod si quis ali a liberis§ sed & filius, & S idem judex aestimare. Item si pater agat contra hae redem extraneum filii sui, repellitur, nisi in summa egestat. deductus fuerit, ut d leg si quis, §item scriptum. Sed nec di stinguitur in liberis, utrum sint in potestate vel non, ut d leg siquis, respon.i. Vel dicit pater, Non teneor tibi: quia nor es filius meus, in quo casu summatim debet judex cogno scere de filiatione: & si probetur, decernet alimenta prae stari, alias non, sed & si judex pronunciaverit ali oportere non praejudicas veritati, nec enim pronunciat ipsum fili um, sed ali debere, utd leg si quis §si velparens. Et est for te illa ratio, quia super incidenti quaestione non fit plena sed semiplena examinatio, alias si plena fieret, praejudica retur, ut C de ordin. cog. leg. secunda. Vel forte est illa ra tio, quia quandoque pater cogitur alere etiam non filium suum, nam si uxore denunciate se praegnantem maritu denegaverit, non utique suus efficietur ille partus, caete rum si esset, satis injuriosum foret, si quis longo tempor¬ abesset, & reversus uxorem praegnantem inveniret, & id circo rejiceret, cogitur tamen alimenta praestare, done constet de filiatione, sicut dictum est, utf. de lib agn l§ id Julianus scribit. Judex etiam qui huic rei praeest, debet jube re alimenta praestari pro modo facultatum, ut C. de alen lib 2. & ff. eodem. si quis, §alimenta, sicut nota. de procurationt quae debetur praelatis, supra de censibus § ex quib,. causis, & SS qualiter. Et si alimenta non praestantur, ex quo decretum est, captis pignoribus & distractis, is cui injunctum est ali menta praestare satisfacere cogitur, ut f. cod. si quis§ si qui ex his.

Quid: juris de infantibus & languidis expositis. De hoc merito videndum est exponunt enim id est, extra se ponunt aliqui infantes lar guidos ante ecclesias, pietatis officio relegato, ut alii eo videntes. pietate moti recolligant, & educent, 87. dist si e¬ positus, & exponuntur filii servi & liberti infra eoc.unico, es tamen dist inter infantes, & languidos. Si enim infans si septennis, sive parvus puer, ut C. de jure deli. si infanti. C. eoo l2. & ustima, exponatur a patresciente domino, vel patro no, vel ignorante, sed postea ratum habente, filii sui juri efficiuntur, servi, coloni, liberti, ascripticii libertatem ci sequuntur, & de suo ad voluntatem testari possunt & con trahere & sibi acquirere, & omnia, sicut liberi, agere: u plene habetur, C. eodem l. ult. Videretur tamen, quod pate capitalem poenam pati deberet, unde dicuntur filii san guinolenti in rub. C. eodem de patribus qui filios distraxe. leg. quia hoc crimen sanguine expiandum est, ad hoc ff. de lib agno necare S6 distinct pasce ideo dicitur pater hoc facere. exploso, id est, relegato officio pietatis paternae, quam null vincere potest, quamdiu habitat infra limites regni sui, u notat. supra de praesum. §i. versalias personae, secundum ho¬ intellige infra eodem cap unico in princip. & versic. nam & ho casu. Si vero expositus sit ab extraneo, eo ignorante, ne ratum habente, dicit Hug. quod contestatione publice fa¬ cta in ecclesia, auditur infra decem dies, quibus elapsis, nuis eum repetere vellet, tanquam homicida tenetur, e distringitur ecclesiastica severitate, sic intellexerit 87. d stinct capitul. ultim. Fiet autem haec contestatio in episto! continenti, ut quicunque jus habet in tali puero exeat probet, & sic filium recuperet, & in loco pub ponetur, ar 1q1 quidam. in sin. secundum Goffred. & de consimili con testatione legitur, f. insti act. & si pullus § de quo palam, & s¬ quent. Post talem contestationem habitam, elapsis decen diebus, nemo auditur, ut dictum est quod potest exaudir nisi justa causa absentiae vel ignorantiae petentem excuse secundum tenorem decret. scil. qui mat. accu. poss. c.ult. & id eo dicit dictum cap. 87. distin. c sin. calumniator extiterit, & sic si audivit contestationem, & sciebat uxorem enixam, de bet puerum petere intra decem dies, alias videtur expos tionem ratam habere, & sic non auditur secundum ea, qu not. supra prox ver. Hi enim dies a tempore scientiae cede re debent. arg supra de conces praeb quia diversuaten, & de suj ne prael licet magister, & si sit justo impedimento detentu Is. qui petere debuit, restituedus videtur ex generali clat sula ff. ex quibus cau. ma. in integ restitut. I1. Alii dicunt, quo utiles sunt, nec currunt, niti petens copiam experiund habeat ff. de aedi. edict. cum sex ff de diver. & tempor praescrip le¬ 1. Sed & si nulla contestatio facta fuit, vel etiam fuit facta sed pater, vel dominus ignoravit, in nullo praedicatur ei muilto minus si invito exponatur, & ideo repetit infantem sed restituet expensas factas: nisi a fure repetat, sic interli ge C. eodemleg. 12. & 3. Sed quo ad expensas dici potest utrum factae sint circa eruditionem pueri, & tales indi stincte repetuntur. C endem leg I, vel circa alimenta, & tun subdi. quo animo factae sunt: utrum valuerit de suo expe dere, vel hoc fecerit animohu manitatis, & pietatis, ne pe riret, & sic non potest. vel potest repetere, argum ff de reli & sun fu. & siquis, § interdum. Legistae, tamen distinctic nem quam feci de decem diebus, non habent, sed nec Ileo rum contradicunt, & ideo quod ipsis legibus omissum est, n debet omittere religio instruentis, ut ff de testi. quaesuum scie De languidis autem indistincte dic, quod si pater vel do minus filium vel servum languidum exposuerit, cujuscu que aetatis sit, solvitur patria potestas & dominica, & e ficitur sui juris, & liber. Si enim eum in totum adjuvar non poterat, saltem debult eum in xenonem nutrire, ve eo modo, quo alias melius poterat adjuvare, & non ex ponere. ut C. de Lati. liber. toll leg unica § ed scimus, & infra eo dem capit. unico, versicul quod & de praedictis. Quid si xenodo chium non invenitur, nec ipsum juvare potest, & sic es ponit eum ex necessitate compulsus, dicas, quod ipsun repetere potest quandocunque C. eodem leg1. & hoc innu tur infra eodemc. unico, ubi dicit relegato pietatis officio, 8 in fin. ubi dicit alimenta imple denegari, & in his casib. ij quibus invitus quis exponit, habet locum quod notat. d contestatione supra eo ver. si vero expositis, secundum Goffred Sed quid si dominus vel pater filium suum, vel servun majorem infante non exponat, sed alimenta deneget? Hi¬ videntur leges & doctores adinvicem contradicerem. Scri psit enim Azo. in Summa sua, quod non fit liber, sed habe tur pro derelicto, & ideo occupanti conceditur, ut ex pressim legitur ff pro derelicto legultim. Sed & fecit vim in eo, quod dominus dixit in proximale ancillam fore patr¬ restituendam, & frustra, quia ex quo servus habetur pro derelicto, non efficitur liber, nec sibi acquirit. Sed si quis e um occupaverit, suus fit, & acquirit ei stipulationem, uif de stipul servorum. quod servus, ff de noxa si serrus, patet igitur quod talis non efficitur liber, ideo dixerunt quicinima gistrilegum, & Summa Azo adhaerentes quod Greger contra textum l. scripserat, infra eodem capi unito, versi. & d praedictis abi. relsi alicui. Sed secundum Rogeriumi cui a limenta denegantur, liber efficitur, ided dixiu de ctas lece correctas per auth de nu. § si rero ab mitio putabat, rersit ul. e mulio fortius. Vel dic. secundum Ala utrum denegentu alimenta sano, & tunc occupanti conceditur ut in legib antiquis, vel denegentur alimenta larguido, & ti no eri pitur in libertatem, sicut & quando exponitur, & sic ma nifeste loquitur authent & hoc est quod dixit Grego. inf¬ eodem cap. unico. rersic quod & de praedictis ibi, vel si alicui eo rum, subaudi languidorum, sed si exponas eorum, scili cet, filiorum, libertorum, vel servorum, tunc confirimatu sententia Rogerii, & leges antiquae corriguntur, & hoc in nuit authen dictum ubi dicit, quod servi pro derelicto et ficiuntur sui, & non aliorum existentes, quasi dicat leg ult f pro derelicto, volebat quod occupanti concederentur, 8 quo ad hoc habebantur pro derelicto, sed nos volumus ir ravorem libertatis, quod hodie pro defelicto habeantur quo ad hoc, ut sui fiant, & non aliorum existant. Sin au tem sententiam Alani tenere volueris, sic expones authen ticum, illi namque, scilicet, languentes derel cti, sive expo siti, vel quibus alimenta denegata sunt intelliguntur ane¬ xu dominicae potestatis soluti, vtpote iam constitui libe ri, subaudi, eo ipso quod languidi expositi sunt, vel eis ali menta denegata, & subaudi non est mirum in hoc casu si liberi fiant, nam & si servis non languidis, sed sanis ali menta denegentur, ser. pro derelicto titulo primo, secun dum quod legitur in titu pro derelicto, tales servi, scilicet not languidi sui existentes, scilicet, occupantium, & non alio rum, scilicet, antiquorum dominorum, qui alimenta de negarunt, non in imposterum inquietabutur, scilicet oc¬ cupantes ab his, &c. id est, ab antiquis dominis; qui eo neglexerunt, & sic promptus erit leg. legibus concorda re: ut C. de moffic. dotibus leg. unica, & is videtur esse intelle ctus Geffredi. secundum hoc magis subvenitur langui do. cui alimenta denegantur, quam sano, moventur enm juris viscera pietate, tum propter languores, seu infirmi tatis miseriam, tum favorem libertatis, cui praetores fa vent: ut de ali judic. mu, caus sac leg 3. supra de jentent. & judic capitul. ultim. & ideo haec opinio magis placet; qui¬ aequior est, & jura concordant; quae secundum alios cor riguntur. Suscipientes autem talem infantes expositum vel languidum cui alimenta denegabantur, nullum ju¬ acquirunt in persona ipsius, quamvis ab initio eos hoc a nimo nutrierint, & educaverint, ne videantur quasi mer¬ cimonio contracto pietatis ofic. gessisse, ui Ceoden leg. ul tim & infra eodem capital. unico. versicul. sane. Favet tamer jus in quodam alenti, nam & si quis volens donare expen¬ sas expositam filiam a patre aluerit, & ipsam filio suo co pulare desideraverit, pater vero contradicat de facto; qui¬ de jure non potest, tenetur pater expensa. reddere, ut C de nupt patrem, & nihilominus matrimonium perfici po test. In summa notandum, grande peccatum fore ex positionem infantium: quia cum multoties ignoretu ejus consanguinitas, poterit contrahere cum sorore ve consanguinea. & ipsam uxorem habere, quia non defici jus, sed probatio, sicut de hoc notat supra de consang. §.1e versicul sequenti, ideo exponens de hoc peccato tenetur, & puniendus est, sicut expositus, si scienter cum tall contra heret, puniretur, ad hoc 34. quaestio secunda infectum, & in fra de paenitentus, officii. Quid si abbas non vult reciper¬ monachum fugitivum, quod tenetur salva disciplis regulari, ut supra de reg capitul. ultimo, & notat. supra de a postatis, paragrapho qualiter, rersicul. licet dicunt Doclores quod si sic decesserit, & aliquod lucrum reliquerit dene gatur monasterio reperitio, ex quo malitiose deneg.vi alimenta, argument. infra codem, capitul. unico C. de Latine lib. I. unica §. sed scivimus ff. pro derelicto leg ultim. 87. distin cat ultiuno, quod admitti potest, si in hoc totus conventus del¬ quit, alias delictum personae non debet redundare in dam num ecclesiae. 15. quaestio 6 si episcopum, aliter tamen solvitu secundum alios, supra de apostatis § qualiter, ver. sed cui acqui rit monachus, & ver. quid si sine licentia