Titulus 19

De Divortiis XIX. Rubrica

SUMMARIA I. Divortium quid siu 2. Et unde dicatur 3. Et quot modis, & quibus ex causis fiat Libellus in actione dirortii quomodo formetur Separatio thori si sit facta, an adhuc remaneat matrimonium sus mariti in quatuor consistis Maritus volens accusare uxorem suam de adulterio, an audiatur 8. Paria delicta mutua compensatione abolentur 9. Sententia divortii si lata sit ex causa fornicationis ab uxor commissa, & maritus inciderit in idem crimen, nunqui cogetur uxorem recuperare 10. Conjuges si fornicantur, unus spiritualiter, alter temporaliter nunquid fiet compensatio hincinde 1. Virsi adulteretur occulte, uxor autem manifeste, nunqui poterit vir accusare uxorem, & dimittere sine peccate 2. Judex cavere debet, ne reputet testem idoneum lenonem se¬ socium, vel participem ejusdem crimmis 13. Divortium qualiter fieri debea 14. Judex debet sententiam divertii partibus tradere in scripturam publicam redactam

QUoniam ccusatione premissa, & facta responsione, & habit. probatione, sententia divortii ferenda est dicamus de divortiis. Quis possit sententi b divortii ferre, dic ut no. supra de matrimoni contracto contra interdictum ecclesiae. § a quo fieri possit, hic aut videndum, Quid sit divortium, Et unde dicatur, Quo modis, & ex quibus causis fiat, Qualiter fieri debeat

Quid sit divortium. Et quidem in ter virum & uxc rem legitime separatio facta. Legitime ideo dicitur, qui scriptu est: Quos Deus conjunxit, homo non separet sci violenter, sine lege, absque ratione, non enim homo separa quos paena damnat, quos reatus accusat, quos malefic um contra 344. 2. quos Deui

Et vnde dicatur. Et quidem dicitur a vortium a diversitate mentium, vel quia hi, qui matrimonium distrahunt in di versas partes eunt, ut f. eo.l. 2. & ff. de verb. signi. inter stuprum § divortium, & l. inter divortium

Quot modis, & quib excausis siat. Etqui dem aliquando fit quantun ad thori separationem tantum, quandoque quantum ad fa dus matrimoniale dissolvendum, Quantum ad thori sep¬ rationem fit, quando scil. vir vel mulier fornicatur, ut 32 I. dicit Dominus, & qui. 7. interveniente omnes accusationes. Veri talis adultera accusari potest, quo ad paenam legalem ve canonicam infligendam, & tunc quilibet admittitur, ut tr¬ ctatur infra de adul. in summa, sed quo ad divortium sepa randum, non admittitur aliquis, nisi maritus, ut no. supti I. sub rubricella, quis admittatur, sed is audiendus est, & debe libellum porrigere continentem nomen mariti accusar tis, & uxoris accusatae, & illius cum quo adulterium dic tur perpetratum, & locum, & annum, & mensem, in que perpetratum est, & sub quo consule, sed non cogitur qui diem apponere, vel horam, sed & nomen judicis, cora qu¬ accusatur, apponendum est: licet non proprium, salten appellativum inde versus "Consule, mense, die, coram praetore professui Tu deferrereum, crimen, loca pone sodalem Et licet hora, dies, non mensis, praetereatur" Ut ff. de accusatione libellorum. & 2qu. 8. libellorum, non ta men debet maritus se inscribere id est ad poenam talioni se obligare, ne ipso succumbente affectum voluntatis su¬ consequeretur, sed tamen per procuratorem potest cau sam agere, & uxor, se defendere, quia haec quaestio no¬ est mere criminalis, sed mixta, tutius tamen & melius tra ctatur in praesentia principalium personarum, ut omni¬ haec probantur sup. de proc. tuae, 2. qu ult. 33. q. 2. admonere. Li bellus igitur potest commode concipi in hunc modum, An no Dominicae incarnationis millesimo, trigesimo nono Domino Gregorio nono summo Pontificatui praesiden te & domino Hugone episcopo Dignen. regnante, 10. C. len. Decembris, indictione 12. Ego Martinus accuso Bei tam uxorem meam de adulterio, apud te domine Falco Judex Domini Dignen. Episcopi, quia dico illam commisi se adulterium in Burgo Dignen. in domo Guliel. mens Novembri praesentis anni, cum Petro Andreae, quod of fero me legitime probaturum, ideo peto ab ejus cohabi tatione, & ea servitute, qua ei sum ligatus absolvi, & dot¬ 300. libra quam ab ea consecutus fui, cum centum libris quae faciunt tertiam partem quantitatis dotis, cum ipsa Berta liberos non habeat, mihi adiudicari, & in his ean mihi condernnari. Sed si Berta liberos habeat, tunc non petet nisi dotem quam percepit, sibi adjudicari. Quod si formandus sit libellus, probatur in superioribus juribu: & infra de dona. inter vir. & uxo. plerunque, & C. ad IJul. de adult si adulterio. Sed hoc notandum est, quod si dotem perat, in scribere debet, quo ad ipsam, ut in auth. ut liceat matri. & ariae quia vero plurimas, coll8 alia autem substantia suaapplica tur fisco, vel in monasterio, in quo retruditur, ut in auib ii nulli judi §adulteram, col. 19. Sed pone uxorem filiamfam nunquid maritus adhuc lucrabitur dotem profectitiam quae ad patrem redire debet: ut notatur infra de dote post di vortium resti §cui datur, versic. sed & ista actio, & seq. & videtu quod sic, quia intelligitur proprium patrimonium mul eris ff. de mino. denique, ad si. nec dos in bonis patris est. ff. de col do.l.i.in fin. & I pen. nam & dos sequitur filiam sive emanci patam sive exhaeredatam, & C. derei uxor. actio. leg. unica,( videamus, & alias facit filia conditionem patris deteriorem ffrerum amo. leg 3 in fin. in versicu. sed & si pater, & videtur ca sus IC. ad leg. Juliam, de adulte leg. fi ad sin. Sed contra, qui¬ non potest pater defraudari dote per filiam. ff. dedivortus si filia, & in authen. de nupt §est quoque colum. 4 arg. C. de pactis filius, & derebus credi. nec filius, sive per stipulationem, siv per I. redeat ad patrem. C. dejure dotium, si genero. & leg. si do tem, & de rei uxo act. leg unica §accedit, de pactis conrentis e¬ morte, & argumen, pro hac via, ff solu mat filiae, quia soli pa tri competit exercitium actionis, licet consensus filiae exi gatur. ff. solu. matrimo non solum. Solutio si dos recasura si ad patrem, non lucratur ipsam maritus, sed si non sit reca sura, bene lucrabitur. ff. solu matrimo leg 2 & sic intellige. C eodem tit consensu. §si vero causam, & sequent. secundum Ju lianum. Sed nunquid & si separatio thori facta sit, ad¬ huc remanet matrimo nium, & sic non est locus pertitio ni dotis, argument. in his quae notat. supra de matrimoniis? quis sit effectus, & ideo videtur, quod vivente filia nequea pater recuperare dotem, & habes optimum simile in prae lato vasallo alicujus principis, nam si praelatus committa feloniam contra dominum, amittit ecclesia feudum quan diu praelatus vivit, sed postea recuperat, ut in lfeudorum, d capitulis Corradi regis, § si clericus, veluti Episcopo. Sicut au tem maritus potest accusare uxorem, sic & uxor maritum quia quantum ad hoc, non ad imparia judicantur, ut infr¬ tc. gaudemus § sane & 32.q. I si quis uxorem, &ques praecipit Domi nus Christianae, & q 7. Apostolus, contra argum. 32 quae st. 7. qui in omnibus & c. uxor, sed ibi falsa litera, veruntamen facili us auditur vir quam mulier, ut in proxima, cap. vir enin habet privilegium, quod jure mariti scil. sine inscription metuque calumniae intra 60. dies utiles potest accusare u xorem, quod uxori denegatur, a132. q. 1. § hoc in mulieribu & legsequent. 4. quaest. 4. §aliquando. Quod autem mulier ac cuset in hac causa, quo ad poenam canonicam, habes supr ut lit. non conttest, cap. 1. secus in poena legali, ut not. infra de a dult §quid sit adulterium, in fin. sic intellige. 329. 1. § hoc in mu lieribus. Jus autem mariti in quatuor consistit. Primo quia ex sola suspicione adulterii ream facit. 4. qu4. § ali quando. C. de adulte quamvis, infra de adulteriis, maritis, quod intelligas de praesumptione violenta, secundum Goffrec 32 quaestio i. dixit. supra de praesumpi literis Secundo, quia prae fertur aliis volentibus accusare, ut dicta Iquamvis, & ff. d adul. si maritus. Tertio, quia non inscribit salvo eo quod di citur supra de procu. tuae, novo tamen jure cum maritus a git ad poenam legalem in foro seculari contra uxorem in scribere tenetur, ut in authen. ut liceat inatri, & ariae Scausas Quarto, quia de calumnia non punitur nisi evidens sit, C de adulter. jure mariti, ff. de adulter. is ejus §ultim. sed secun dumjura canonica non videtur, quod poena talionis lo cum habeat, sive criminaliter agatur, supra de procuratio tuae, secundum Goffred. Generaliter ergo auditur ma¬ ritus volens accusare uxorem suam de adulterio, dicent Domino in Evangelio, quod nullus debet dimittere u xorem, nisi causa fornicationis, ergo hac causa potes eam dimittere etiam propria authoritate, & si petat resti tutionem, obstat, exceptio adulterii, ut infra eo gaudemus sane & §sina. quod dicit T. verum esse, si sit crimen noti rium, vel ibi mulier hoc confitetur, ut infr. eo. significasti, & ex literis, alias si occultum sit, non obstaret talis excepti¬ petenti restitutionem, ut sup. de rest. spol. Item cum quis, si cundum T. & c. in literis, &c. ex conquestione, infra eo. porro, res 1. licet obstare in petitorio 37. q. 2. Agathosa, secundum A Alii dicunt, quod in vtroque obstat exceptio adulterii, qui vis occulti, dum tamen in brevi possit probari, arg. sup. d positi bona fides § fina. & C. de compensatio. I. si. Dicas, quod ex ceptio occulti adulterii, cujus probationes offeruntur p¬ ratae, obstat petenti restitutionem, quo ad torum, ar. supra d rest. spol. literas § propterea. nam & si intra 6. dies probari po sit, notorium dicitur, ut in auth.d.n.de sent. excom. extra, c. se let. S in prima, quibus elapsis, plana fiet restitutio, nisi fueri facta fides, & sic potest intelligi. 32. q. 2. ecclesiastica historia. E hoc intellexit Gof. de adulterio commisso post electioni nam commisum ante non obest petenti restitutionem, bi quis propria authoritate dimisisset uxorem, ut convir citur infra eod significasti, infra de adule intelleximus, & ar¬ 359. 6. multorum 33. qu. 2. seculares, & sic secundum ipsum, no licet viro vxorem dimittere authoritate propria, etiam ol causam fornicationis, ad quod facit quod no supra de spor §ult. ad fi. sed contradicit ei 32q4..dixit dominus, & per totum ideo intellige secundum quod no. supra ab illo. ver. dicas, u que ad ver. & hoc, secundum quem intellige omnia jura su perius alllegata, secundum hoc obstat mulieri restituti¬ nem petenti adulterium, haec quaestio. no. inf ex literis, & d adul .c. fi. sed quandoque juvatur mulier exceptione vel ri plicatione, ut supra de eo qui cog, consan. uxo suae, discretionem nam & si. Primus casus est, si & ipse eodem vitio laborat, n si in casu praecedenti vir excipiat de adulterio, ipsa replic. bit de eodem vitio, & si maritus accuset, ipsa excipiet. u 324.7. nihil iniquius, & que 2 per totum, & infra eo. significasti, & ex literis, & ita cum maritus non debeat esse uxori autho tollendi bonos mores, non debet ab eam exigere castitat 8 quam ipse non servat, utff. de adul siuxorem S ijudex. Imo p¬ b ria b delicta mutua compensatione abolentur, utff. solum¬ trimo. viro atque uxore, infra de adultec. penult. & ult f.de inoffi¬ testam in arenam. Secundus est, si ipsemet eam prostituit,n. obstat sibi exceptio, vel replicatio lenocinii, ut supra de¬ qui cogno consan. uxo. suae, discretionem, & ff de adul. l. 2. §si pi blico. Tertius est, quando caret dolo. puta quia credeba virum defunctum, & ita duxit alium, nam legitimo ven ente, eam recuperare cogitur dummodo ex quo habuit no titiam vitae viri, non permiserit a secundo cognosci, ut3¬ qu. 2.cum per bellicam infra de secundis nupt. dominus eaden ratione excusatur, si latenter ab alio cognoscatur, quen credebat maritum suum, quia marito nimis dormiente qui in summitate camerae jacebat, venit aliquis & intravit ci ea in lectum, & concubuit cum ea tanquam maritus, su per quo credetur sacramento suo, habito respectu ad h¬ nestatem, & alias probabiles conjecturas, ut 34. q. 2. in lecti arg. 35. qu. 3. extraordinaria: eadem, ratione excusatur ea, que secundum ritum suum libello repudii recepto alii nubit nam talem fornicationem non poterit ei maritus objici re, vtroque postea adfidem converso, secus, si cum alio for nicata foret, ut infra eodem gaudemus §pen. & ultim. & ita dulterium sine dolo nunquam committitur, ut ff. de adulte. penultim. Quartus est, si vi fuit oppressa, ut 329. 5. proposit. f. de adalt. vim passa. & l. pe. quod intelligas de vi absolutan conditionali, omnes enim causationes Apostolus ampi tavit 32.q. 2. omnes causationes. Quintus, si reconciliavit ean sibi post adulterium commissum, vel eam adulterantern scienter retinet. ut 32. 4. 1c. 12. & 3. sero enim reprobavit m¬ res, quos semel approbavit, ut ff. de aduli. si uxor, in fi. in qu¬ casu reus est lenocinii, scilicet quando sine reconciliatio ne scienter talem retinet, & quando eam sibi reconcilia debet ipsa mulier duob. annis, vel tribus poenitere, & qui diu illa poenitet, abstineat se ab ea, ut 329. 1. si quis, & si qui & c apud, & si non perseverat in adulterio, sed poenitet pos poenitentiam potest eam retinere maritus, ut eadem caus¬ & q. eo non erit, nec eo invito potest mulier religionem ir trare, quia eam invitam potest reconciliare, etiamsi senti tia lata sit, & intra duos annos ipsam a religione, quam in travit, revocare, ut C. de adult. auth hodie, & supra de conver ei jug gaudemus, nec proderit mulieri exceptio rei judic. uts de except. rei judic. evidenter, nec tamen debet ipsam saep reconciliare, ut infra de adulte. sivir sciens, utroque auten casu bigamus efficitur, quod dicvt notatur suprade biga paragrapho quot sunt species, versicul quint. & versicul. nono, & legitur 34. distinctio si cujus, & capit sequent. antiqui vero fa ciunt de tertio casu tres & si hoc facere volueris notare poteris septem casus. Quid si sententia divortii lata es causa fornicationis ab vxore commissa, maritus incida in idem crimen nunquid cogetur uxorem recuperare Quicquid allegatur, dico quod sic, quia res de facili ad na turam suam redit, argumentum supra de offic. delegat supe quaestionum, Sporro, & f. de pactis, si unus S pactus, & sequent. argumentum ff de condict. indebit. naturaliter, nam pro marite faciunt duo, adulterium ab uxore commissum, & senten rei judicatae, quae de jure civili est: pro uxore faciunt plu ra, adulterium scilicet a viro commissum, per quod exce ptio adulterii uxoris tollitur, periculum incontinentiae vinculum matrimoniale, quod nec fractum erat praece ptum Apostoli, contra quod nulla exceptio, scilicet civi lis tantum prodesse debet, ut supra de conjug. lepro, capitul¬ secundo in sin & aequitas a jure naturali descendens, non est ergo mirum, si omnia haec exceptionem rei judicata tollunt cum fortiora sint, ut argumen, supra de frigidis, fra ternitatis & de sentent. & rejudica. lator. tenor consanguinei, & argumentum ff. de pact. si unus, § pact. ne peteret, debet et go pronunciare pro muliere cujus jura potiora sunt, ar gument. supra qui cleric. vel vove. veniens de treuga & pac capi prim. & C. de juris & facti igno. leg L& de edicto divi Adria. toll leg. ultim, supra de postul praelat. bonae, 2. §sinal. Quid si u nus conjugum fornicatur carnaliter, alter spiritualiter nunquid fiet compensatio carnalis & spiritualis fornica tionis hinc & inde? Non videtur, nam hae fornicationes diversarum sunt specierum, unde non compensantur, sic ut nec de specie ad quantitatem fit compensatio ff. de compen satiombus, si convenerit, sed contra quia fornicationes istae si miles sunt, & idem quo ad divortium operantur. 28. quae stio. prima idolatria, & capit. iam nunc, & multo fortius idem operari debent, quo ad reconciliationem, quia proniores debemus esse ad conjungendum, quam ad separandum argument, supra ut lue non contestat. capit. I. in fin & hoc no tatur Goffred. ad idem supra de test. licet ex quadam, in fin. tu dicas, quod si accusetur quis de spirituali, & excipiatur de carnali, in accusatione nihilominus procedetur: & si con vincatur accusatus, nec reverti voluerit, nec compensati¬ admittetur, sed post conversationem compensatio locum habet, sin autem super carnali proponatur accusatio, & de spirituali excipiatur, exceptio admittetur, & superes primitus procedetur, & si de ipsa appareat. & lapsus nor poeniteat, ulterius minime audietur, ad quod accedi quod notatur supra de ord. cog. & infra de haeret. § qua paena, se cundum hoc intellige jura inducta superius pro & contra & ad hoc favor fidei & animarum pericula nos inducunt quae & probantur supra de conper. im sin ex literis. supra de ex cept. exceptionem infra eodem de illa, & capitulo quanto, & ca pitulo gaudemus. Quid si vir adulteretur occulte, uxo autem manifeste, nunquid vir potest accusare uxorem & dimittere sine peccato? Non, quia uxori non defici jus excipiendi, sed probatio ff. de administratio. tuto. duo sun Titii. forte, nisi vir egisset poenitentiam, & non uxor. 32. qu I. & 2 secundum Goffred. Sed nunquid digne poenitens po test repellere accusantem? Videtur quod sic, arg. 50. dist. ferrum, imo post Christi consortium adulter non voca tur. 22 quaestio.i. non erit, dicas contra, quia poenitentia nor tollit actionem, nec accusationem. 23. quaestio. 2.admonere multominus exceptionem. ff. de superficiebus, leg. 1. § quo autem, ff. de reg juris. in viro paragrapho cui damus. Item quo vir dimittat vxorem in casu isto, lex est 32. q1. dicit, sed quo legis est in paenitentia non deletur, sic nec in baptismo 26. distinctio. una tantum, quod etiam peccatum non est sol vi, inter peccata credi non debet. 26. dist. deinde, secundun Goff. & junge ea quae not. infra de donat. inter virum & uxo rem, sub rubrica, de dote post divortium restitutio. §sin. Sed s nulla istarum supradictarum exceptionum maritus repell potest, contestabitur lis: & fient positiones, & si mulic confiteatur, habebitur ei fides contra se, ut infr. eodem ex l teris, & infra de adult, capit penultim. quia nec vinculo matri moniali paratur praejudicium, & sic non obst. supra de¬ qui cogno consang uxo suae, super eo. si negaverit, recipientu testes, quos judex diligenter examinabit, quaerendo a quo libet teste, ubi vidit, & quo tempore, si vidit nudum cum da in eodem lecto jacentes, si se agitantes, si opus illud ex ercentes, si uterque erant aptae aetatis ad illud opus exercer dum: si vidit commiscentes, & si qua secretiora putaveri inquirenda, si de nocte vidit eos cameram intrare, & man egredi, si pluries hoc contingit, si fama loci hoc habet, s strepitum audivit tenui pariete distans, cum ipsos vidisse intrare, si solus erat, & tunc non probatur, si aliquis erat ci eo, & tunc probatur, dummodo & ille alius in hoc ipso ju ratus concordet. Inquiret etiam si per tenebrosa & ol scura loca & suspecta viderit personas, de quibus agitur saepius simul conversari, & vagari solum cum sola, & de f¬ ma loci, haec enim adminicula sunt quamvis non facian probationem plenam, haec omnia comprobantur supra d praesumpt. illud. & capit. literis, & capit 3. & de testibus praeteres Caveat autem Judex,. ne lenonem, seu socium, vel partici pem ejusdem criminis testem idoneum reputet; quo quandoque ex confessione ejusdem testis deprehenditur, se participes repelluntur, ut supra de testibus vestibus, veniens,( C. de testibus quoniam, & notat. supra de testibus qnis possit, ver Item incausa communis criminis, & sequent. vnde quod dici decretalls, supra de testibus praeterea conscios, expone, id es certos: quia distabant tenui pariete, ut dixi, & notat. quo si maritus deprehenderit uxorem in adulterio, etiam cun sacerdote, potest tenere utrumque invitum, & sine excom municatione, per 20. horas, ut vocet testes, per quos po sit probare adulterium, utf. de adult, capite, & in hoc casi licet manus injicere sine metu excommunicationis, ut in fra de sentent. excommunicat si vero alicujus potestatis, § ultum Si ergo accusans deficit in probatione, absolvetur accus¬ tus, & debet esse cautius judex, scilicet quod si testis dica de adulterio commisso alio mense, vel alio loco, vel cu alio, quam cum illo, de quo in libello continetur: non facia scribi: quia nec de illo agitur: sed potius dicat talis testi juratus super tali facto nihil scit de eo super quo prode citur: sin autem dilucide probetur, quia tales requiruntu probationes. ut C. de probat. leg ultima, & depaen qui sentent am, tunc feret sententiam divortii. Effectus ejus sententi hic est, quod maritus absolvitur ab ejus cohabitatione, & servitute mutua: & adjudicatur sibi dos: quia secundun petitionem, quam no supra formanda est sententia: utin fra de simo. licet Heli. supra de ord.cog cum dilectus § ultimo, C.a fideicomm. lib. leg ultim ff. communi divi. ut fundus, potest in trare religionem ea invita. 27. quaestio. 1. Agathosa, & in secu lo vivere continenter, alias enim recuperare cogitur, ei iamsi jurasset eam non recipere, ut supra de jurejurand. tu nos. & infra eod ex literis, secundum quod T. intellexit, quo ibi lata fuit sententia: quia dicit quod cum consilio capitu continentiam induxit utrique Episcopus, subaudi secund T. sententiam divortii ferendo, quo ad thorum, sic sentern tiae tales ferendae sunt de consilio capit 15. quaestio. 7. Episc. pus, & capit. nullus. 86. dis. si quid de quocunque, veruntame vinculum matrimoniale non dissolvitur; ut notatur supr de matrimon § quis sit effectus, exceptiones autem suprad ctae cum peremptoriae sint, objici possunt, quandocunqu ante sententiam, ut C. sentent. rescindi. non pos peremptorias & si de novo emergant, etiam post sententiam, secundun quosdam, argum. supra de offic. deleg. insinuante, quod non pu to verum, salvo eo quod notatur supra eodem versic. quod sententia divortii. Item effectus iste est, ut maritus doten lucretur, ut infra eodem tit. i. plerumque. cum tertia parte quan titatis ejusdem dotis, si mulier liberos non habet. C. de adu¬ authentica si adulterio. Non solum propter fornicationen carnalem separatur matrimonium, sed etiam propter sp ritualem, sed dist. utrum alter duorum infidesium conve¬ tatur ad fidem nostram, ut quidem si alter eum relinquat quia non vult sequi eum qui recto tramite incedit, vel ic eo vult sequi eum ut cum trahat ad mortale peccatum vel cum eo cohabitet in contumeliam Creatoris, solvitu jus matrimonii circa eum, qui relinquitur in fide, & ex ponejus matrimonii, jus quod provenit ex matrimonio id est, quo alter alteri tenetur reddere carnale debitum ideo potest dari licentia contrahendi: ut infra codeim quant ad sin responsio. 1. & hoc casu intelligitur authoritas Aposto li, dicentis: Si infidelis discedit, discedat: quia non est frate vel soror subjectus servituti, & in hujus 284. 1. infidelis, & s contraxerit antequam alter convertatur, tunc in ipso con tractu secundo solvitur jus matrimonii, id est, vinculun matrimoniale quia non erat ratum: sed si convertatur in fidelis, antequam contraxerit conversus fidei matrimoni um, cogitur conversus antiquus novum conversum recu perare, quamvis dum erat in infidelitate, libellus repudi missus fuerit; quia tale repudium veritate Evangelii re probatur, nec obstat, quod de novo conversus cum alio in infidelitate contraxisset a quo carnaliter cognitus fuisset licet obesset adulterium cum alio non marito saltem pu tativo commissum, ut infra eodem, gaudemus, § qui autem us que ad finem, nec obst. quod in secundo gradu. vel tertio cc ianguinitatis; vel affinitatis sibi attineant, ut infra toden gaudemus, respon.i. & capit. ultimo & supta de consangui & de infidelibus, nam & filii ex tali matrimonio geniti sive n te conversationem, sive post, ex quo omnes conversi suit legitimi reputantur, ut supra qui filii sint legi, cap. gaudenni puto tamen in hoc casu, quod antiquus conversus poss: intrare religionem, invito novo converso, ex quo antiquu fuit licentiatus per ecclesiam, argumen supra de conrer cen jug capit. ultim. Sin autem alter dictorum fidelium laba tur in haeresim, licet major appareat contumelia Creato ris, nunquam tamen relicto dabitur licentia contrahendi & per hoc obviatur malitiis quorundam, qui pleruncu fingerent haeresim, & ab ipsa postquam relictus nupsisset resilirent, & nuberent cui vellent, quare cogetur relictu adhaerere revertenti, si sententia divortii lata non fuerii quo ad thorum, ut infra eodem quanto §i & sequent & est r. tio diversitatis, quia inter fideles matrimonium ratum es & verum, sed inter infideles non est ratum, quamvis ve rum sit, quod dicut no supra de matrimoniis, § qualiter, rer quid sit effectus rati, ergo potest sententia divortii ferri, qui ad thorum, propter carnalem, vel spiritualem fornicatiu nem, semper tamen conjuges permanent, ut infra eode¬ capit. 2 nam ex quo matrimonium semel tenuit, & consi matum fuit inter fideles, nunquam potest vinculum dir mi, nisi morte. 32. qu. 7. cap1 & 2. & in auih. de nupt S deincep¬ sed propter fornicationem potest accusari, quo ad mutu am servitutem, & si sententia lata sit, non cogitur relictu cohabitare revertenti, sive ipsum recipere, ut mfr. eodem d¬ illa, quod verum est, si relictus vult religionem intrare as cogetur, ut supra de conver. conjug capit. ultin fit etiam paratio, quo ad mutuam servitutem, per introitum re gionis, quod dic, ut no. supra de conrersatione corjuga. 5q. liter, & junge quod no. supra de conrers. infideliumae qualus converti, ver. notandum est autem, & seq.

Et qualiter, ieri debeat Patet ex premissis, quod quando agitur de crimine adulteri quo ad thori separationem in omnibus ordo judiciariu strictissime servandus est, sed quando quaeritur de foedi re matrimonii, non usquequaque servatur, id est non pero mnia, ut supra ut lite non contest, capit.i. quia altera parte, ab sente per contumaciam, recipiuntur testes, ut supra ut lu non contest. quoniam frequenter §1. & seq. Sed utraque part praesente servandus est ordo judiciarius, ut patet supra u lite non contesta. accedens 2. § sinal. & in his quae nota supra tii I. sub illa rubrica, libellus, ex quibus autem causis fiat divor tium, quaerendo de foedere matrimonii, scilicet utrum te nuerit, nec ne, patet ex his quae non supra de matrimo § qua liter impediatur, & in suo tractatu de quolibet specialite no & sicut dixi, quod in causa matrimoniali servatur ordi judiciarius, utraque parte praesente: sic est in causa appella tionis, ut patet supra de testameni. Raynaldus, & C. de temp. a pell l ultim. §illud. Debet autem judex sententiam di¬ vortii partibus tradere in scripturam publicam redactam ne filiis susceptis ex secundo matrimonio, probatione de ficiente, valeat praejudicium generari, & si hoc non feceri poterunt testes, qui sententiae interfuerunt, publicari, & qualiter debet fieri publicatio, non supra de fid instrument! de publicatione, & ne aliqua dubitatio vel intricatio oriatur debet judex ponere totum processum scilicet qualiterli bellus oblatus fuerit: et illos, ad quos pertinebat citave rit, & ipsis praesentibus litem contestari fecerit, & quod v derunt jurare testes, ei denunciaverit, & propositis hinc inde diligenter auditis, & allegationibus deliberatione habita, atque consilio, cum peritis, & studio circa libro¬ sententiam tulerit, vel qualiter libello oblato accusatio nem in ecclesia publicaverit. & his ad quos pertineba contumacibus & nullo defensore apparente, ex offici¬ processerit, & testes receperit, & diligenter examinaverit & sic consilio habito sententiam tulerit. de quibus omni bus erit a testibus qui interfuerunt sententiae, inquiren dum. & si non probant processum, sententia non valebil comprobatur hoc supra de test. significavit. &c. Albericus. de restitut. spol. cum ad sedem. in fin. & de probat. quoniam contr¬ falsam. & qui filii sint legitimi. per venerabilem. §. I. C. de re juc gesta. Sed si processus in nullo impugnetur, nec aliqui¬ fuerit quaesitum, omnia praesumuntur solenniter acta u supra de test. situt Institut. de fidejussoribus. in sin. & de hoc pl nius dixi in titulo generali de testibus, & de sent. & re judica Quid si sententia lata non sit in scriptis nunquid valet Dicunt quidam, quod sic. sic supra de test. Albericus. sed cer te non dicit, quin in scriptis recitata fuisset, sed quod no fuit redacta in publicam scripturam, quare videretur dist utrum altera pars fuerit contumax. & tunc valeret. ve praesens, & tunc non valeret. ut C de sentent. ex peri. re. l. 1. 6 2. qu.i. in primis. in fin. & ut dixi supra eod. §. respons.1. vel dic quod non refert, dummodo de veritate constet, quia ne ista sententia transit in rem judicatam, quod dic ut nota supra de sent. & re judic. sub rubrica. de sententia. S. qualiter pri ferri debeat. vers. quid de causa matrimoniali. & S. quo remedi¬ sub §. hoc tamen notandum. Item in summa nota. quod uxor machinata sit in mortem viri, & conata fuerit, qui vis vir, qui aliquem occiderit, defendendo se sine poena sit tamen mulier post mortem viri sine spe conjugii, perma nebit, ut infra cod. c. 1. & sicut per l. judicium de majoribu sublatum est: quod non tolerabat quod mulier propte unum malum morem posset repudii libellum mitter¬ sed pluribus coadunatis & conjunctis tantum, puta, si sit gulis diebus erat ebria vel in lecto solita erat mingere, ve turpiora & horribiliora facere. ad hoc C. dediu. I.ult. §. uli sic hodie nec ex una sola causa, nec pluribus simul juncti quantuncunque horribilibus, licet libellum repudii mit tere, cum talem repudiationem in Evangelio veritas de testetur, ut infra eodem. gaudemus. §. qui autem & sic cessan omnes leges, quae loquuntur de libello mittendo, forni cationis sola causa excepta ob quam etiam infidelis pe test mittere libellum repudii, & uxorem dimittere, nor tamen aliam ducere, & sic potest intelligi infra cod gaudi mus. §. pen. & ult. & de hoc not supra eod. proxi. §. sub9 geni raliter. quod dic ut not. supra de spons. §. ult. de matrimoniis. quis sit effectus & infra de adult. § quae pona. versic. sed & secun dum legem divinam. & seq.