Titulus 23

De officio Archidiaconi XXIII Rubrica

SUMMARIA T Archidiaconus quis dicatur a Majoritas in ecclesia dicitur esse quadruplex 3 Archidiaconus unde dicatur Archidiaconi officium quod si 5 Praescriptio contra visitationem quare non currat

EXplicito tractatu ordinandorum: de dignitatum officiis videamus. Et primo de officio archi diaconi, sicut primus est in officio, ut appa ret msra co. quis dicatur. Videamus igitur Quis dicatur archidiaconus, Et unde dicatur; Quod sit e jus officium, Et quibus praeesse intelligatur

Quis dicatur archidiaconus. IS qui ii cathedrali ec¬ clesia certam dignitatem adeptus est, cujus ratione debe esse diac. in ordine. supra de aeta. & qual. c.i. & inter diaco nos prioritatem obtinere, & post episcopum in jurisd ctione prior esse, & vicarius ejus. infra cod, cap. 1. qui & vi carius ejus, & oculus episcopi appellatur, ex eo quod vi ces episcopi gerit, inspiciendo, & inquirendo quis qua liter vivat. mfra eod. ad haec § secundum, & §. item in epistol. qui & primus est in ecclesia post episcopum, 25. dist. perle diis. sed contra, quia & si diaconi sint oculi presbytero rom, 93. dist. diaconi ecclesiae. & cap. diaconi. qui tamen pres byteris se inferiores esse agnoscant, 93. distin ab illo, §. ut e¬ praemisstis, usque ad S, compagis, &c. legimus, & cap. Dominus no 2 ster. Sol. Quadruplex est majoritas in ecclesia Dei, Pri ma ex tempore, infra de majorit. & obed.c.l.I8. dist. §. illud & verum os. dist bene quidem. 75. dist. c. fin. Secunda ex praeroga tiva ordims, infra de majorit. & obed statuimus. Tertia es praerogativa ordinantis, seu constituentis, inf. de major. E obed. per euas, f de albo scrib. l. ult. C. de advo diver jud, cum rest. tuendae, inf in auth ut jud sine quoquo suffrag §. eos, circa fi. co 2f dere jud. quidam consulebat. Quarta, ratione dignitatis seu majoritatis officii. hac ratione dicitur archidiaconu major archipres bytero, scilicet in dignitate seu officio, se¬ in ordine minor est. Sic diversis respectibus potest unu tasse major & minor altero, ut in exemplo posito, & pro batur 2. quaest. 7. quaeritur. Idem in Abbate in minoribus constituto. supra de aeta. & qualis tuam in Domino. Sic Sub diucono electo & confirmato, supra de elect. transmissa. tem potest esse major & aequalis, sicut Petrus fuit majo Apostolis in cignitate, seu officio, sed in A postolatu sive ordine episcopali parfuit, & aequalis, 2i dist. in novo. 2. q. puto. sed hoc intellige, 17. dist. multis, ff. quando appellan. sit. I.1 τIι, s ed sipraeses, C. de ostic. vic. Ii. in eo autem quod quis mino est, debet majori reverentiam exhibere, ergo archidiaco nus in missa minor est archipresbytero, & ei servire de bet: sed major est extra missam, in loco, in voce, in juris dictione, & in aliis, quae ratione dignitatis ei competuni secundum hoc intellige, 33. qu. 5. est ordo, 93. distin a subdiaconis 21. dist. in his omnibus, infr. eod c.i. &c. ad haec, inftit.i.c.i.Unun tamen non omitto, quod major in dignitate debet reve rentiam minori, gerenti vicem & locum superioris, ut o inf. de offevie §.

Et unde dicatur. Ab archos, quod est princeps, & diaconus, quasi prin¬ ceps diaconorum: unde (quando vult) evangelium pra adus legit, vel cuivult, legendum committit, mfreod. c2. 11 princ. Est ergo prior diaconorum. Ubi vero non est archi¬ diaconus in ecclesia, prior diaconorum dicitur is, qui prius ordinatus est in diaconum, id est amiquior diaco norum in ordine, & is debet supplere vicem archidiacon in ecclesiis illis, in quibus non est archidiaconus consti tutus targ supra de scrut. inord. facien. c. I. infra de majorit. & obed statuimus. Sic & dicitur archipresbyter princeps pres byterorum, quia eis praeest. inf.tit. 1. per totum, sic & archie¬ piscopus princeps episcoporum. Sic et vulgariter prin ceps villanorum seu rusticorum, qui scilicet prae aliis lo¬ quitur, prae aliis vult videri: Archivillanus seu Archiru¬ sticus appellatur. Sed sicut archivillanus, villanus est, no¬ obstante principatu suo, sic & archiepiscopus episcopu est, non obstante archo suo: ergo omnes sumus episcop quocunque homine censeamur, & locum A postolorun tenemus, quamvis indigni, 21. dist. in novo. 68 dist. quorum vi ces, supra de sacra unctio. c. unico. §. quia vero Christus, vers. pe frontis chrismationem, nec est vis in nominibus, quia sive ar chiepiscopi, sive Primates, sive Patriarchae vocentur, idem est officium eorundem, 90. dist. §. 1& cap. & zinfra deoff. ora duo sunul. Inde est, quod etiam Papa episcopum simplici ter non universalem Papam se appellari desiderat, 99. dist nullus Patriarcharum, & c.erce quinimmo & in literis sui: addit, Servus servorum Dei. supra in procemio, in principio infra de sententia excommunic. relatum, in fin. Non ergo consi deres archos tuum, ut inde superbias, nec quaeras verbis sed moribus prosperari, go dist. ea pin. quia non qui major est, sanctior est: sed qui sanctior est, major est. 40. dist mul ti. Deferas igitur omnibus episcopis, quamvis pauperi bus: nam quilibet in episcopatu suo vicarius Christi est 33. q. 5. mulierem, sed Papa per excellentiam episcopus & Christi vicarius appellatur. supra de translat episcopi. cap. 1 &2&

Quod sit ejus officium. Et quidem cori gere & reformare anf¬ eod. c. i. in fine. Jurgia & lites clericorum omnium audire 25 dist perlectis Instituere. 63 dist. si in plebibus, infra de institui cum venissent, & infra de officio delegati super eodem, infra de ex cessibus praelatorum, ad haec. Poenas impon ere, infra de paenis licet. Beneficiis privare, inf. de praeb referente. Excommuni¬ care, suspendere, visitare, procurationes a subditis, & ob sequia debita recipere. Jupra de electio dudum. 2. §. tandem inf. de excessib. prae latorum ad haec. Curam animarum exer cere. supra de electio cum in cunctis§. inferiora. Et demum in omnibus vicem episcopi gerere, inf. eo. 1. 2 &c. ad haec, ergi intelligitur ordinariam jurisdictionem habere. nam per petua vicaria hanc inducit. C. de ofsic. ejus qui vicem alteris gerit.Ii.nam & hoc jus tribuit. supra de rescript. postulaesti, in fra de offic. vic. ad haec, & cap. ex parte. mfra de fide instrum. G. per petuus. Ex his satis colligitur, quod archidiaconus habe ordinariam jurisdictionem & perpetuam. Sed contra quia archidiaconus animarum praebendas, vel curam con terre non potest sine conscientia episcopi. 16 4.7. nullus, inf eo. archidiaconus etiam obtentu alicujus consuetudinis infra co cum satis. Item ex quo dicis, quod vicarius episcop est, ergo habet jurisdictionem delegatam: hinc est, quoc ab ipso ad archiepiscopum. non ad episcopum appellatur infra de praeb. referente. De humilioribus etiam & minori bus negotiis tantum cognoscit, graviora autem episcope denunciat, & reservat. 25 dist. perlects, mfr. eo. ad haec ergo pe daneus judex tantum intelligitur. C, deprda. jud l. sin. Item excommunicare non potest, ms ed Archidiaconis quia ex communicatio mucro est episcopi,. 6u.xisis, in fin. igitu jurisd. sine modica coertione nulla est. mf de offi. deleg. ex li teris, f de effi ejus cui manda. est juris. I §. Sol. dicunt quidam quod ubi per electionem creatur, jurisd habet, 93. dist. legi mus in authen. de d. fen. tivi §. hos igitur, col. 3. archidiacon. au tem alicubi eligitem sicut & Decanus, supra deelect cum in jure, infra de app constitutus, praepositus supr. de elect. dudum mfra de app. constitutus 2. si vero non per elect. creetur, sec per episcopum tantum, quod quaedam jura velle viden tur infra de inst. cum renissent. 74. dist. episcoporum, 60. distin. c. tanc non habet ordinariam, sed delegatam. Alii dicunt, sic ut Hug. quod nullam jurisdictionem habet, nisi in quantum episcopus sustinet, etiam obtentu alicujus consuetudi nis, infra eo, cum satis. Tertii dicunt, quod ad consuetudi nem diversarum coclesiarum recurrendum est, & secun dum eam judicandum, quia jurisdictionem dat, C. de cina la & fi9 qu 3. conquestus etiam privatae personae. inf. de fo. comp. cum contingat, vel ex speciali privilegio jurisd. habere po test, ut ibi & infrade jud. norit. respon. inin. de exces. praela. ad haec. & cap accedennm. infr. deco, qui fur ord. susic.i. sed non prodest consuetudo nisi praescripta. & sio intellige. infra eodem cum satis, & haec opinio communior est, & hanc vi¬ dentur sovere jura supra in princ. §. allgata usque ad rers¬ sed contia, & vide quod no. inf. de vffiordm. § quid pertinet. ver usus. de consuetudine etiam excommunicare potest, sed non anathematizare, & de illo intelligas, quod mucro episcopalis est quia inferiore piscoponon potest excom municare cum illa solennitate. de qua habes n. 43. debent sed simpliciter possant: infra de offi. ordin, cum ab ecclesiarum quod intellige etiam de majori excommunicatione. infr de sen. excom, si quem. Quid si non appareat de consuetudi ne? Dic quod si de novo instituatur, vel non sunt comple¬ ti 40' anni, & non apparetde forma institutionis, ad con suetudinem vicinarum ecclesiarum recurrendum erit arg. supra de consue. cum olim. inf. de censi ecclesiis, & c. ex parte & c. super eod vel metropolitanae ecclesiae inf. de sponsa. duo c.) 12. dist. de his supra depostu. prael. c. 1. ideo autem dixi, si di¬ institutione ipsius non apparet, quia si certa forma cano nice imposita fuit sive de honore, sive de onere agatur, e standum erit, nec ultra peti poterit. argum. ff de pactis n tra iditionibus infra de praebend. significatum. infra de jure patro. prae terea2. Quaedam tamen de jure communi ad officium ai chid. pertinent, scilicet institutio corporalis beneficiorun ecclesiasticorum, sicut ponere Abbates, & Abbatissas 11 sedem, examinatio clericorum ordinandorum, & praefici endorum inf. eo. ad haec. §. in quadam vero nostra consti. &c. u. nastrum. super quo vide quod not. supra de scru. in ord fa.s quando fieri debet. Item clericos invitos tondere inf. de vita & honesta. cler. clericis ea vero quae continentur, inf. eo ci & & c. ea quae non ad jus, sed potius ad consuetudinem refe runtur, vel talia ad ipsum archid pertinent principaliter secundario vero ad archipresbyterum, primicerium, sacr stam, custodem, & sic non obstant tituli seque Patet ex pra missis, quod archidiaconus visitare potest de triennio in triennium. inf. eo. c.I. subaudi ad minus, sed ad plus semel i anno, nisi causa emergat, propter quam necesse habeat sae pias visitare inf eo c. mandamus. quod intelligunt quidam qundo episcopus visitare non potest, alioquin ad episco pos pertinet, non ad archi. 17. dist quontam visitabit aut epi scopus semel in anno tantum, ut ibi tantum per unum dien procurabitur. 10. qu. 3. inter caexra antefi. sed contra: quia bi potest procurari in anno. infr. de censi, cum venerabilis. ad fir Sol. Dic, quod prima die qua venit procurator in sero, tunc visitat presbyterum: crastina die in mane convoca populum, & reddit quod debet: & sic sumpta comestion recedit, & ad aliam ecclesiam proficiscitur, & sic procura tur in qualibet ecclesia bis in anno, sc. in coena, primo & se cundo in comestione. sic intelligas 10. qu.. placuit. quod ali dicunt correctum. vel dic, quod bis procurabitur & ter & quater, & quoties opus erit, id est, quoties ecclesia causan praebuerit, & correctione indiguerit. 18. q. 2. visitandi &. non semel, Sed dices, Quid faciet miser rector ecclesiae nam archipresbyter visitat, inf. tit. i.c. 1. 2. & 3. tum duobus. qui5. Item archidiac. visitat. infra eodem mandamus & cum vel 7. equis. Item episcopus visitat. infra de offic. ordinat, cap. cum 20. vel 39. equis. Item archiepiscopus cum 40. vel 50. quis, qui etiam visitat nedum cathedras, sed etiam parc chias provinciae sibi commissae, ut expresse habes infrad chisibas, cum instantiam. §.i. Item Cardinalis cum 25. equis, u de omnibus his probatur. infra de censibus, cum Apostolus, se¬ certe si omnes hi ad eandem ecclesiam semel in anno de clinaverint, cito ad exinanitionem extremae virtutis, id es facultatis deveniet ecclesia, & longi temporis victum bre vis hora consumet, quod est contra jura. i0. q. 2. inter caeter. ante medium. inf. de censibus, cum Apostolus. sed dic, quod me tropo. habet suam jurisdictionem in provincia, ut scil. an nis singulis, provinciale Concilium faciat, secundum for mam traditam. inf. de accu sicut olim diaeceses autem suffra ganeorum non visitabit, nisi suffraganeis mortuis, vel ne gligentibus visitare arg. 9. qu. 3 conquestus, &c. cum simul. infr de offic ordin. significavit. &c. quanto. &c. pastoralis. secundun Goff. Alii contra, quia generaliter visitat totam provir ciam. 9 q. 3. Archiepiscopus habet. arg. 12.dist. de his 10. q. 3. caven dum. & est expressum, quod hoc potest nulla praescriptio ne obstante, infra de praescrip. cum ex officii. infra de censi. si pite. &c. cum nuper. & not. supra eo. ver. Item archiepisco pus. Ego puto, non debere jus calumniari, nec verba c¬ ptari, sed qua mente quid constituitur animadvertere con venire. ff adexhibendum. Ipen. puto igitur, quod ad hoc, u ecclesia Dei sanctius regatur, crimina purgentur, & vir tutes inserantur, plures visitatores sunt admittendi: args de novi oper. nunc. nam reipu. interest, & l. praece. § fi. sicut er go7, cohortes constitutae sunt praepositis eis tribunis, 8 super omnes spectabili viro, qui praefectus vigilum appel latur, ut urbs ab incendiis defendatur f de off praefect. vigil. sic multo fortius cavendum est eccle. ab incendiis spiri tualibus, unde ad haec incendia evitanda inferiores const¬ tuti sunt praepositis eis episcopis, & archiepiscopis, & su per omnes summo Pontifice. ergo archipres byter visit. bit, si de consuetudine hoc habeat: demum archidiaconus si de consuetudine hoc habeat, postea episcopus de jure communi, postremo archiepiscopus de jure communi & le gatus ab Apostolica sede missus, cum nec Papa venire pos sit, & contra hoc non currit praescriptio inf. depraescren no lice it. &c. cum ex officii inf de censibiis, sopitae. &c. cum instantia &ccum venerabilis, &c. venerabili. &c. cum nuper. & infra di religio. domi. cum venerabilis. & C. cum dilecti. nisi subditu nemine non subditi: vel non subditus nomine suo prae scripserit. infr de praescript. tum ex officii. in quo casu requi¬ ro titulum. & sic intelligo. infra de praescript. de quarta. infr de jure patron. cura. &c. suggestum. infra de censi. significavit subditus autem ex titulo concessionis proprii praelati, hoc jus praescribere non poterit infra. de censibus, cum renerabilis infra de donationibus. pastoralis, nisi concessio per Papam fue¬ rit confirmata, & a tempore confirmationis praescriptio fuerit completa. sic intelligo. infr. de religiosis domibus. consti tutus transfert enim confirmatio sedis Apostolicae justi titulum praescribendi, sed requirit, quod praescriptionis tempora compleantur. infra de decimis. dudum. §. oeterum infra de praescript si diligenti. Quare autem contra visita¬ tionem non currat praescriptio, a ratio est, quia nisi visi¬ taretur, anima periclitaretur, & ex quo de hoc agitur, scil de periculo animae, omnis consuetudo cessat. supra de elet c. fi. & omnis constitutio. infra de praescriptionibus, quoniam o¬ mnes, & omnis appellatio. inf. de appellationibus ad nostram, E c. consuluit. &c. cum speciale. §. porro. & omne juramentum infra de jurejurando. quanto. §. I. 21. q. 4. inter caetera infra de eccl aedisi. cap sin in authorit. scenica mulier. col 5. & omne privile gium C. ubi senatores, vel cla. Ii. in fi. C. de episcopis, & clericis raptores. circa medium. I. ibi sine fori praescriptione durissimi poenis afficiant: & pro, id est, mortis condemnent suppli¬ cio. & C. raptu rirg. I. unica. ubi eadem verba ponuntur, & quantum ad hoc, specialiter debet intelligi, quod sacrae le ges non dedignantur, &c. ut not. supra in proaem. §. unde ha buit originem, ver est igitur haec nostra scientia. tamen de pri vilegiatis dic ut not. infr. de privil. In legato autem sedi Apostolicae, ratio est illa, quae redditur. infra de censi. cun instantia & supra de postu. praelat. bonae, id est, istos omne dico recipiendos, ubi ecclesia non gravatur. ergo non suf ficiat episcopo, quod eccl. quae ipsum procurare non pos sunt, per inferiores visitet. alioquin ipsemet sibi provideat 10 qu. 3. cavendum, &c. placuit, arg. infra de locat propter sterilita tem. & sic potest intelligi. infra. de off. ord. inter caetera. vel dic, quod ibi loquitur de expensis, quae fiunt circa equita turas emendas, & vestimenta, & similia, ad quae presbyte ri non tenentur. nam & a jure ei conceditur, ut impeditus per alium visitet, & quis sit modus visitandi. vide io. quae.I episcopum. &c. placuit. & in his quae no. infr. de offic. ordin. § quid pertinet. ver. visitabit autem episcopus. igitur si casus acci dat qui non possit per alium expediri. exemplum. infra di consec. eccles. vel altaris, a qua. vadat ipse propriis expensis.i dem dico de episcopo, scil. quod non declinet ad locum, qu ipsum recipere non possit, nisi ex causa, puta si malam fa mam audiat, vel episcopus negligens est, & tunc propriis expensis, vel de suo det quatenus ecclesia graveretur: hoc enim de mente est, quod in nullo casu gravetur ecclesia inf. de censib. cum Apostolus. in prin. &tc. sopitae. in sin. Sed nun quid plures ecclesias possunt hi simul unire ad contri butionem faciendam? Non videtur, quia hoc speciale privilegium est legatorum Apostolicae sedis. infra de cen sibus cum instantia, §. si rero. &c. procurationes, §. hoc adhibiti moderamine. ergo nullus alius hoc usurpare debet. infr¬ de privil. sane dici potest, quod episcopus hoc facere potess pro negocio tangente totam dioec. & archiepiscopus preo negocio tangente totam provinciam. argum. opti. infra di majo. & obed, cap fin. infra de sta mon. ea quae, § haec eadem. in fin ff. ad l. Rhod de jac l. 1. & I. navis onustae. sed visitando hoc facere potest. super quo vide quod no supra de elect. § quid de expensis. & infra de censibus. § qualiter, Jub§. patet ex supradictis versi. sed & patet puto etiam, quod super hoc possit fieri statutum speciale ab archiepiscopo de con sensu episcoporum, & procurator capitulorum, vel majo ris partis, & sanioris: argum. infra de his quae fi a prael, cap fin & infra de his quae fi. a majo. par, cap. c. fi. sicut & fecimus ir provinciali concil. quod nuper celebravimus apud Di gnam. statuta autem provincialis concilii debent suffra ganei in suis synodis publicare infra de accu sicut. I8. distinct decernimus. Sic judicio meo, plures visitatores admittur tur, ut cautius curentur animae, adeo quod etiam hodie religiosi visitatores, quo ad religiosos, institui mandantur qui etiam de visitatione episcoporum inquirunt, ut app¬ retinf. de statu mo. in singulis, §. porro. & tamen corrigere nor possunt greges, cum inferiores sint, sed superiori denun ciant. inf de statu. mo. in singulis, §. ordinentur. &c. ea quae. §. quo si Abbas. inf de jure pat. nullus si inf de offic. leg studuisti, & de aps constitutus, §.. episcopi vero de visitatione religiosorum, & inferiorum possunt inquirere, & punire. infr. de offic. ordin quanto, ad f. ergo sequens visitator vestigia prioris diligen ter perquirat, & si superior est, corrigat: si inferior, supe riori denunciet inf. de sta. mo c. fi §. seq. Secundum hoc oc curritur ecclesiarum gravaminibus jura salvantur, & cri mina puniuntur: ergo in his columnis tribus, scilicet epi scopo, archiepiscopo, & Legato, qui hoc habent de jur communi, consistere debet alma Mater Ecclesia, ut si muljuncti, quo ad idem propositum officium suum rect peragant, & perfecte, & non sit inter illos invidia, nequi zelus, id est, odium, sive simulatio arg. inf. de offi custodis, c¬ 6 fi. licet ibi non de his tribus coluinnis loquatur, sed de¬ liis, & inf. de jure pa. c.i. ubi habes de simulatione: & hae co lumnae vere, & proprie appellantur. infra deaccu qualiter. § licet. 2.q. 7. accusatio. 2.4. 2. gloria episcopi. Hanc materian tetigi hic, quia in summa Goff. tacta erat, licet. inf. de cens convenientius tractaretur: & si contra hoc notatum ir veneris, antequam movearis, quaeso perlegas jura praeal legata & in his diligenter studeas, & antequam judices consideres mentem juris

Et quibus praesse inteligatur archipresbyter inf.tit.i.c.i. Primicerio. infr. de of primi, cap. unico Sacristae. inf. de offic. sacr.c. unico. Custodi. infr. d offi. custo. c. i. ergo non movearis, si qua jura invenias, qua utrisque dent idem officium. nam ad episcopum omni¬ pertinent, dejure communi. ad archi. omnia sub episce po, exceptis prohibitis, ad archipresbyt. omnia sub eii dem. exceptis prohibitis. infra tic. I. c. 2. §. si episcopus defu¬ rit, & sic de aliis & breviter archidiaconus omnibus pra est post episcopum. ut no. supra eo. §. 1. quae tamen omni¬ secundum consuetudinem exaudias, ut not. supra eo. ( quod sit ejus officium. rers. tertii, & seq. In summa no. quod ai chidiaconus punitur nedum propter propriam negligen tiam vel fraudem, sed etiam alienam, & de omnibus etian criminibus collectis, id est denariis qui in pelv ibus, id es vasis recolliguntur in ecclesia, ab his qui eleemosynam fa cere volunt, redditurus est rationem. sic intellige. infra e¬ dem ea quae, infra de perbor. sign. cum inter vos, § 1. sic vocantu ciminilia omnia vasa eccle. 12.q. 2. Apostolicos. inde dicitu cimiliarcha, id est, thesaurarius ecclesiae, sive sacrista. C. d bo. auto. jud pos.I fi § fin. ibi, nec viros reverendissimos, oeconomo¬ vel cimiliarchos Sanctae Eccle in qua pecuniae deponuntur aliquod detrimentum vel dispendium sustinere, &c. si¬ tenetur quis de culpa vicarii, vel negligentia infra destati rmon. cum ad monasterium, §. pen. ad fi. ff. ae cust. & exhi. re. I fis nau. caupo. sta.l i. §. si. & duab. legib. sequ. & I.debet. & de exer. act l. §. magistrum navis, & §. magistrum autem