Titulus 13

De Restitutione spoliatorum. Rubrica XIII.

SUMMARIA. I Spoliatus quis restitutionem petere possit z Restitutioquando su facienda 3 Restitutio in quibus casibus denegetur 4 Excommunicatus non habet personam standi in judicio 5 Viro repetenti uxorem, an sit restitutio facienda, nulla obstam exceptione & Restitutio a quo peti possi Restitutionis effectus quis si

IN superiori titulo dictum est qualiter possessio amittatur & quoniam amissa restituenda est, ideo vi deamus de restitutione spoliatorum, di B centes, Quis spoliatus restitutionem pete re possit, Quando facienda restitutio, A quo peti possit Et quis sit effectus

Quis spoliatus restitutionem petere posit. I qui vere possidens possessionem amisit per violentiam, necesse est enim, quod ad hoc, ut re stitutionem petere possit, probet, quod tempore spolia tionis possideret, sive corpore suo, sive animo, idcirco s quis de possessione sua exiens nemine ibi relicto, venien admissus non fuerit, vi dejectus videtur. abstulit enim e possessionem, quam animo detinebat & sine corpore. i eod. l.i. §. interdum autem hoc. unde non dicitur rem amitte re, qui eam non habuerit: ut ff. de regul. jur. non videturrem amittere. Item illud necessarium est, quod vere possessio sit amissa: inde est, quod si quis me vi dejecit, meos autem non dejecit. non habeo unde vi interdictum, quia per me os possessionem retineo. ff. de vi. & vi armat. l. i. §. pen. cum enim civilis possessio socia sit naturali, nequit civilis al altera separari. ideo solo domino expulso, utraque reti netur: colono vero expulso quaeliber amittitur, quasi ci vilis concomitetur naturalem amissam, utpote dignio rem, vel quia in coloni persona repraesentatur dominus ut ff. de vi & vi armat. l. i. §. quod servus & sic patet, quod pos sessionem quam retineo per colonum non amitto, lice eam nolim habere, nisi alio ingresso. non enim debet plu¬ operari animus meus in amittenda possessione, quam ex¬ tranei expulsio. Per violentiam autem amittitur posses sio, sive quis corpore expellatur, sive veniens non amitta tur ff de acqui. poss. clam. §. qui ad nundinas, & I. si id quod Suli & Iquamvis saltus, & I peregre §. ult. & llicet F. cod. l.a. §. idem Labeo. ait. ibi, sed Pomponius, &c. nec enim verbum jus id eo large est accipiendum, ut in edicto divi Marci, qui ai toties vim fieri, quoties quidem id quod sibi debetur, no¬ jure possit, ut ff. quod met. cau. extat. nam secundum hoc te netur interdicto unde vi, qui rem propriam, quam aliu¬ possidet, volens sibi possidere clam ingreditur, quod cui que patet esse falsum. Item constitutio, si quis in tantam quae vim punit, etiam eum adstringeret, qui rem proprii surriperet, vel equum, vel alicui commodatum de pascua non requisito commodatario acciperet, sed verba consti tutionis refragantur, secundum Azo. ideoque magis agen dum, puta actione in factum ex interdicto, sicut & agitu contra patronum, vel parentes, ut ff eod li. §. antepe. vel con¬ sine causa quia possessio sine causa, penes eum est vel quoc est verius, in primo casu datur interdictum, quod vi au clam. in secundo commodator tenetur contraria commo dati, ut ff commodati. in commodato. §. sicut. & quod vi autelam l.i. infra de commodato. c..§.1. Quid ergo, si te absente ingres sus sum possessionem, & tu absens suspicatus es te poss¬ repelli, nunquid habet locum interdictu? Dominus Hu go dicit, quod non: & ait in hoc casu proditum esse auxi lium legis. C. eod cum querebatur. Pla vero exigebat, ut is qu suspicatus est se posse repelli, ad locum iret, & sic revertem non admitteretur. Sed certe dixit Azo. tunc non admitii tur, qui desierat possidere: quia suspicatus fuerat se possi repelli, non ergo tuncdaretur interdictum, imo quia va ni timoris nulla est aestimatio, ut ff. quodmet. caus. nec timo rem cum duabus legib. praecedentib. ff. dere jud si quis ab alio de cem, resp i. Dixit tamen Azo, quod in hoc loco utile inter dictum locum habet ad exemplum ejus quod dicitur de fa milia & mercennario, qui alium expulerunt de praedio, 8 praedii possessio pervenit ad dominum; tenetur ei dom¬ nus utili interdicto, ratione praeventionis ex delicto famu li, multo fortius iste ex delicto proprio, cum ad eum pro pter suspitionem dejecti pervenerit possessio, f.aeo. l. §sifi lius, & Ssi quis tamen eget, licet autem exiguam, quod amiss sit possessio, non tamen exigo, quod sit violento ingresso ri quaesita: nam & de eo quod ad eum non pervenit, tenetu usque ad annum, ut ff.eo l.i.resp. i. Ad hoc quod dixi domini teneri utili interdicto, si ex delicto famuli possessio ad ei pervenerit, contradicit, infra eod, cum ad sedem, §. pen. & uli dico. Non contradicit, ibi .n. fuit propositum interdictum contra possidentem, & non dixit utrum utile vel directi per quod videtur directum proposuisse, f.de pe. haere. nec ulli si quis sciens, & ideo propter ineptam petitionem succu buit: alii dicunt, quod dominus invenit vacuam possessio nem, & eam intravit, & ideo usucapere posset, ff. de usuc. se quitur§ si tu me vi. sed verius puto quod dixi. Quicqui autem sit de edictis & interdictis, noc semper verum ess quod si quis armatis visis, vel audito quod armati venire metu de possessione discessit, dejectus videtur, ffide usuc.n solum, §sidominus. Porro si armati illuc tendebant, habe locum interdictum, unde vi, ff. eo. l. i. §idem Labeo ait, si auten alio tendebant, non competit, f. eo. I3. §si quis, & hoc sive veri erat, eos esse paratos ad eundum alio, sive non nisi postmo dum me expellerent, ut ff. quod met, causa, metum, & in praed ctos, § ff eodem l3. & in his casibus non est res vitiosa, quan tum ad usucapionem, nisi occupata fuerit posessio. Nan ea occupata, & vitiosa, datur interdictum, edictum autem quod metus causa, locum habet re per metum tradita, u not. supra quod metus causa §qualiter tractetur, per totum ma xime sub S habet autem triplex remedium, & ver. item si qui obsidet. Datur ergo restitutio dejecto, sive civiliter, siv naturaliter possideat, ut cum est in re ipsa, vel in conspe ctu, sive tamen possideat civiliter: quod est, cum reverten non admittitur: atff. eodem l.i.§ dejicitur, & §sive autem, siv etiam naturaliter possideat, ideo datur usufructuario, & usurario, utff. eodem l. 3. §unde vi, interdictum, & Isi fundo non tamen dico colonis vel inquilinis ipsum dari, nec ci vilem nec naturalem habent possessionem, ut plene no supra tit.I. sub S hoc tamen notandum, versicu. sed & si colonis & § & qualiter retineatur, versicul. sed si animo, nec obstat ff. eod. colonis, & I. cum fundum: quia ibi colonus interverte rat posessionem, & ideo tanquam praedo, non tanquan colonus habet interdictum. Datur ergo hoc interdictum ei qui suo nomine possidet, & ei cujus nomine posside tur: ideoque si colonus colonimei, vel inquilinus inqui lini mei dejicitur, mihi domino datur restitutio, ut ff. eo¬ leg. 1§ quod servus, & l. ult. infra eodem olim i. Cuicunque au tem dejecto detur interdictum, & ei dabitur, si venien non admittitur, non admissa differentia in expulso, poss deat juste, vel non, nam & praedoni datur restitutio, sicu de colono dictum est, ff. eodem l. t. § qui a me. & l. Fulcinius, 8 I. colonus, & I. cum fundum, fde judic. non a judice, & depign. raticia act. I. si pignore, Ssi praedo, a & depositi, leg. 1§ si praedo, & bona fides, § quod si ego, & de his lex facit mentionem infra eo dem in literis. Ergo spoliatus duo habet necesse probar ad minus, & quod possideret, & quod dejectus sit, ut inf¬ eodem ex transmissa, & cap. olim. 1. & cap. ex parte, & cap. olin & etiam tertium, quod per vim expulsus sit de possessio ne, expulsivam non compulsivam, tunc enim habet locun edictum, quod metus causa, ut f. eodem, si ratum, nec refer an quis petat restitu. rerum, an pensionum. nam si pensic nes subtrahantur, spoliatio facta videtur, supr. de ele. quer¬ lam, & de causa pos. & propriet, cum ecclesia, refert tamen, qui ad actionem proponendam

INtelligendum est autem, quod vis illicito modo com missa sit, ideo autem hoc dico, quod si vi expulisti me vel meos, quam cito hoc scio & possum, licitum est mih te expellere, quia vim vi repellere, incontinenti omnes le ges, omniaque jura permittunt, cum moderamine tamen in culpatae tutelae. sic loquitur, infra eodem olim ff. de acque pos¬ de eo. & ad Tert. leg.. § confestim, f. eodem leg 1§ vim & leg. 3. cum igitur, f. ad leg. Aquil. scientiam. §qui cum aliter. infra d sententia. exxomnunicat. si vero, § si vero. & de homici significa sti Spenultim & dis.. jus naturalez. quaest.. §pater. C. unde vi leg.1. sed contra. 46. distin. seditionarios. 23.quaest. 4. inter quere las. Solutio. Illud intellige, quando fit ad ultionem sumen dam. de hac materia not. supra de treu. & pa. §quod sit justum bellum, & infra de Judae. sub respons. de Judaeis, § quibus toleren tur, persicul. quid ergo, si justitia. In repellenda enim violen tia tria sunt consideranda, scil. quod fiat incontinenti, ut infra de sent. excom. si vero § si pero, id est antequam ad alien¬ divertant negotia, ut supra de elect. in prima fonna, super illi verbo, mox,. sed & ille qui adhuc expulsus non est, sed ex pelli vult; potest resistere vim inferenti, & pulsare vim il latam ad defendendam possessionem. Item quod repel latur flagrante adhuc maleficio, causa defensionis, non ul tionis, f. ad l. Aquil. scientiam, §penult. Item tertium, quoc fiat cum moderamine inculpatae tutelae, ut Codic. eodem. I. infra eodem olim. in fin. & de nomi significasti. § sin. Quod mo deramen circa duo attenditur, si enim sine armis vim in ferat mihi quis, & sine armis propulsare debeo, si cum ar mis, & cum armis licitum est, f.eodem leg. 3. 5 cum igitur. Ar ma autem b sunt omnia tela, hoc est fustes, lapides, non so¬ lum hastae, frameae id est rompheae, utff. eodem leg. 3. §armis & expone rompheae id est frameae id est gladii utrinqui scindentes, & solet dici framea gladius, qui vulgariter ap pellatur misericordia: inde habes, Erue a framea Deus a nimam meam. Quod si pugnus unius durior sit quam en sis alterius, forte propter debilitatem naturae debilibus u tetur armis, sed plurimum quae non possunt omnia pon derari: nam interdum tempus, locus, non patitur pleniu deliberandi consilium, f. de exerc. act. leg. 1. & patet in sequ versicul. proxim. Illud quidem dixerunt simplicitate ni mia ducti, quod possessor debeat pati, ut primo percutia tur, quam ipse percutiat: sed quia si forte expectaret pri mum ictum, posset esse quod nunquam magis percuteret, in hoc concordant doctores, quod satis est si armis terrea me, ut sic contra ipsum armis uti possim, ut ff. eodem leg. 3. qui armati. ff. ad l. Aquil. sed & si quaecunque, & ad l. Cor. de sica i.isqui. Debet & in hoc moderamen servari, ut fiat ad de fensionem, non ad vindictam, ff. ad l. Aquil. scientiam S qui ci aliter, si enim jam illatam repellis, potior est vindicta, qui repulsio, & haec illicita 46. distin. seditionarios, pugnas.n.re percutiendo: unde Apostolus, Noli percutere, ne duo mali sitis, dixit tamen Jacob. antiquus, quod si incontinenti re percutio, semper praesumor hoc facere ad defensionem dicas quod ex qualitate facti hoc praesumi debet: quia pos set probari, quod posterior oculum effodit vim inferent data opera, ff. ad l. Aquil. si ex plag. S tabernarius. Quamvis su pradictis omnes doctores, vel quasi assentiant. Ala. tamen distinguit, an vis inferatur personae, aut rebus, si personae antequam vis sit illata, est repellenda cum moderamine, f eodem l.i. §sine, & l. 3 §si qua. C. eodem l.i. servatur autem mo¬ deramen, si illud tantum fiat, quo omisso violentia repell non posset: si ergo periculum vitare non possis, nisi violem tum interfeceris, eum sine omni culpa interficis. ff. ad l. A¬ quil l. 4. C. ad I. Corn. de sica. l. 2. & 3. infra de homic. interfecisti. fi. &c. si perfodiens, etiamsi sis regularis secundum quosdam infra de homic. significastic. fi arg. contra, in § 1. sed ipsi glossani ibi non se defendendo, forte quantum ad irregularitatem noceret, hd si quis viduam, infra de homicid. tua, Sad ultimum infra de cler. pug in duel.c. 2. ubi dicitur, quod quatuor mo dis committitur homicidium, sed intelligas defensione con mitti homicidium, ubi excessit modum, ut inf. de homicidie significasti §. si. quod dic ut no. inf. de homic. Squa poena Ssim au tem fuit inevitabilis. Si vero rebus inferatur, tunc Ala: ser vat dis.aliorum, ut inf. de homic. significasti S ult huic opi. pu¬ to standum esse. Item no. quod aliquando si sine authori tate judicis violentiam repetere volo, ad vindictam facio hoc ut C. unde vi si quis in tantam, f. quod met. causa, extat edictum vel etiam admissam seu illatam cumjudicis, vel quod maju est, principis arbitrio, seu mandato cupio vendicare. Qui¬ enim si judex, vel Imperator mandaverit seu rescripserit ut res illae mihi restituantur, vel quod ingrediar author tate propria, certe propter hoc non innovatur status pol fessionis circa absentem, qui rem tenet, secundum Azo. 8 est ratio, quia merita causarum partium assertione pandun tur, C. si per vim vel alio modo. I. sin. & quia praesumitur contr jus extortum, & per nimiam occupationem, inf de pur, cae cum in javentute. C. si contra jus vel util. pub. I3. & 4. C. de prec. in pe. offe. rescripia, sup de off deleg. super eo, cum suis concor. ho peroptime probatur, infra ut lit. pend. c.i. & per totum, sup de causa pos. & propriet.c.2. & potest istud non inepte intell gi, quando alius absens non est citatus, nec contumax, al as justum esset bellum scil. judiciale, quod dic ut no, sap. d treu. & pa Squid sit justum bellum, sub§ sed ut aliquem, & ver seq. Sciendum autem est, quod injuriam socii mei possun armis repellere. 23. q3 fortitudo, &c. non inferenda. Gra. tam primo probat 10. authoritatibus & exemplis contra, & ii si sic concludit, quod si injuria non est armis repellenda armorum auxilia non appetenda: & quod non est peter dum, de jure praestari non debet: postea resp. & dicit, quo¬ multa juste praestantur, quae non juste petuntur, sicut ju dex juste vendicat injuriam, quam tamen vir bonus no recte postulat, quod probat per sequens & per duo exem pla, arg. tamen contra, quod non licet defendere dominun suum vel socium suum, 33. q. u. §: sed non est verum, 23. q. fortitudo, &c. pro membris, & c.ult. 6 qu.I.infames, nam servu potius juvabit dominum, quam seipsum, f. ad Sil se. con. I¬ & secundum, & § hinc etiam, injuria etiam facta concanon eo meo, mihi videtur facta vel collata, ar. de poendist..vulg. ais, ibi, totum, &c. 2.42. qui manumittitur, sup. de fo compe. nu¬ lus judicum, infra de poen.c.2. arg. supra de off. deleg cum R. canon cus. Sed hodie hoc expressum est, quod quilibet tenetu injuriam vicini vel proximi pulsare, alioquin videtur. negligat, injuriae consentire, ut in auth d n extra de sen exc curm dilecto, & § quidem cum liceai, quod sumptum est ex di cto Gratiani. 23 q. 3. § fi.)

Quando facienda sit rstirutio, Cam qui probaverit intentionen suam, nisi aliqua exceptio obsit. Sed multum refert, an qui dieat se spoliatum a judice suo, juris ordine non servato tunc incontinenti restituendus est, 2.q. 6. argutam, & q. 1x. tum, & 7.q..c praesentium, infr. eo conquerente, &c. cum venissen nfra qui fil. siunt legi per venerabilem, §1. etiam si adversarius ir comtinenti paratus esset probare contrarium, scilicet d do minio, infra de sen. & resu, suboria, respon.i. nam ibi certun eraet de proprietate scil. per privilegiu: ut patet per sequi tia, & nihilominus judicatur restitutio facienda, & ar. 2. 2. nullus 2. alii contra, ut f. ad exhib. leg 3. Sibid. & ad Trebel. ill a quo. 27. quaestione 2. Agathosa 28. qu. 2.cujus rei causa, sed ibi ni agitur interdicto, unde vi. ut noti supra de causa posses. 8 proprie, sub S his igitur indistincte, dic ergo, semper facien dam restitut. An sit spoliatus servato jur. ord. a judice suc DC tunc non restituetur ante causae cog 7. q. 1. praesentium, si apra de rescript. dilectus filius Abb. infra de cohab. cle. & mulic. su per eo. quia prima facie statur sententiae judicis, ut suprad penunm praesentia, sed non statur processui, nisi quatenu constiterit legitimis documentis, infra eodem cum ad seden S ult & de prob quoniam contra falsan. Item si extra judiciun hoc fecerit judex, non praesumitur pro facto suo imo faci onda est restitutio, ac si a privato peteretur, ar infr. de ap bi mae. An constitutio, si quis in tantam, habeat locum in ec clesiasticis, dicut no. infra de re. ecel non alien. § an res alienat¬ Vel ab illo, qui non est judex, spoliatus sit, & tunc omnin¬ incontinenti restituendus est, nec ante potest accusari, 2c.1. & per totum, infra eodem. Item cum quis, sed facta resti tutione potest accusari, 39.2 audivimus, C. de ord. cog. leg. ul cim. & de dona inter vi & uxor. si maritus, sed contra, 2.qu. 1. in pri mis, § quia. Item dum spoliatus est, nec civiliter potest ag contra eum, 3qLaudivimus, 2. q. 2. in scripturis, quod intel lige ab ipso spoliatore, ab alio enim accusari posset, qui¬ res inter alios acta, &c. supra de off deleg super eo. mfr. de prael dilecto. in fi. & de do. inter dilectos, §ul & de fid instramier dilec. § porro, C. res inter alios acta, dic ut no. sup. ti.1Ssi. sub s quid si¬ go contra te. & sequen argumen, contra 3. q. 7. hoc quippe. Qui¬ si vir petat aliquam uxorem, & die statuta dicat mulier, s non teneri respondere, cum ipsam spoliaverit omnibu rebus suis? videtur quod non teneatur respondere. 3114 stio 3. si quis episcopus, contra, C. de do. inter vi. & uxo si mutitus quomodo enim praetextu temporalium rerum differtur co gnitio spiritualium, in quomodo tantum periculum ani mae vertitur, 2. quaest 2 praecipimus, C. de sacrosanct eccles. sanci mus. 1. & argument. supra de fer c. si. ad si. nulla enim excepti¬ prodest contra praeceptum Apostoli, insra de conju. lepro¬ 2 & anima o innumerabilibus corporibus praefertur, 23. 43si habes, versus fi. nec ob jura contraria, quae volunt, quod ante omnia fiat restitutio, 2. 4. 2. & 3. qu. 1 per totum, quia lo quuntur quando petitio temporalis est, in quo casu tem poralis exceptio opponi potest, porro spiritualis periti¬ tam periculosa animae obtentu alicujus temporalis exce ptionis impediri non debet, argum. C. de compen. Iinfrad no. ope nunc. si. hoc hodie expressim probatur in auth. a.n. eo tit. extra frequent & assidua in fi. nec puto quod obstaret ex ceptio excomunicationis, nec aliqua alia, nisi fornicatio inf. de divor significasti, vel alia habens in se perpetuam cau sam prohibitionis, argument supra de ord. cog cap. 1. vel ali qua illarum, de quibus not. infi a eodem sub s seque verg & se¬ quaestionem autem solverem, antequam nova decreta fa cta essent, ut not. sup. tit.. §si. sub 5 si ago, versic. porro, rerum privatarum, & praeced. Quid si ago contra te de spoliatio ne, tu excipis contra me de alia spoliatione, nunquid pos sum replicare contra te de illa spoliatione, de qua ago. Non quia exceptio fortior est, nec possum, ex eo, actu agere, & replicare, secundum Goffre. ad hoc, infra de except. dilecti Sed nunquid de alia spoliatione potero replicare? Vide tur quod sic at. supra de exce. a nobis, & de sen. excom. in prae sentia. Sed dicas contra, quod replicatio adjuvat actionem secundum Gof. quid sic impugnaretur reus, & perimeretu sua defensio contra illud quo non supra tit.i.Ssi sub s quid a go, ver primum est, & duobus seq. Quid si ago contra te d spoliatione, tu agis contra me de alia spoliatione, & ego ex cipio de tertia spoliatione, & tu replicas de quarta spolia tione: & quidem qua ratione admittit judex exceptionem eadem & replicationem, & sic sublata exceptione, rema nebit conventio & reconventio, ut supra de ord. cog. cum di lecti, & csi. secundum Gof. Sed quid si contra te agentem probavi spoliationem in modum exceptio, demum agi¬ contra te de eadem spoliatione? resp. incipit esse conven tio, & reconventio, secundum Jacob. quod non puto ve rum, quia ex quo contra te probavi spoliationem in modun exceptionum, non audieris, nisi proprio motu restitua me, ut sup. de ord. cog. cum dilect Spe non enim debes dicere quod ex eo, quo agere incipio, perdam exceptionem jan acquisitam, nec enim quis prosequendo jus suum, vel con testando litem, facit conditionem suam deteriorem, im meliorem, ut f. de reg iu uemo enim in prosequendo, & C. depe sui l si. & vide quod no. infra de excep u quis ut effectus, versic. & no. etiam caute, & se.

IN casibus autem restitutio? denegatur. Primo in eo qui occupat sedem Apostolicam: nam si expellatur, nor competit sibi restitutio, ut 3. quaest.. Sult. 23. distinct In nomi ne domini, supra de elect. licet de evitanda. Secundo, si oria tur scandalum ex restitutione. 2q9. .m primis. Sed hoc nor bene probatur per illud c. ideo alii adducunt, 1. q. 5 presby ter g. g. 6. haec quippe, sed melius, infra de pur canon. inter solici tudines, §1. & 2.mfra de jure patrona. cap. 12. & 3. Tertio, s petenti restitutionem objiciatur spoliatio, nisi de alia spo liatione replicetur, secundum T. ut infra de ord. cogn. cum dilect§ pen. & ultim. 3. quaest 2. audivimus, super hoc vide su pra eo. § resp. 1. ver. sed nunquid de alia, & praeced. Quarto, si opponatur excommunicatio, cum excomunicatus? non habeat personam standi in judicio: sup de jud intelleximus, etiam si ego non oppono, judex ipsum debet repellere, si tamen publice excommunicatus sit, ut inf de exce. exceptio ntum. Quinto si opponatur spontanea renunciatio in mani j udicis facta: secus, si in manu adversarii: sic solve contr¬ rium. mfra eodem cap. 2. & 3. vel in tertio agitur possessorio & peritorio, vel intelligitur cum determinatione secund Sexto si crimen enorme opponatur, 245 super causa put dilapidatio, 3qu. 2. quia ea infra de act. licet hodie tamen pro pter suspicionem dilapidationis solam non removetur qui ab administratione, nisi probetur suspicio, infra desimo. cri Heli secundum Goff. Potest tamen dari coadjutor. si pra de off. dele. venerabili, idem videtur, si objiciatur infamia 2quaests. presbyter, vel crimen simoniae, infra desimo. accus¬ tum, &c. tanta, vel contumacia, 3. qu. 9 decernimus, vel crimen no torium, infra de divot. significasti, vel exceptio rei judic. 2. 9 6 § diffinitiva, supra de oum. dele causam, vel justam absentian spoliatoris, supra de offi. deleg, consultationibus secundum texti Septimo, quando deduxit petitorium & possessorium i judicium, & succubuit in petitorio, supra de causa poss. 3 propr. cum dilectus, & cum super, & cum ecclesia. Octavo, qui do expulit me vi, & incontinenti repuli violentiam, ut in fra eodemolim, I. quia vim vi repellere, &c. ut notat. supr. ei dem olimi. sub S mtelligendum, versicul. in repellenda, & se quent. Nono, quando vir petit uxorem, qua dicit se spo liatum ob ei adulterium, infra de divor, significasti, nisi repli cationa possit juvari, ut infra de aduli .c. pen. & ult. f. sol. ma viro atque uxore, & de hoc not. infra de divor. § quot modis, su Sgeneraliter, idem si tecessit voluntate propria a marito mfra de don inter virum & uxorem, plurimumque, infra de a dult intelleximus, 27. quaest. 2. Agathosa. Decimo, obstat viro sitimetur de ipsius saevitia, quia tam capitali odio perse¬ quitur mulierem, quod nulla cautione ei mederi potest tunc enim mulier sequestranda est, ut infra eodem transmis sa, & c. literas, Sult. 329. de benedicto, vel si virgo est, timetu de defloratione. quia a juvene & cupido credatur reddi ta virgo, infr. de spon, cum locum, vel si objiciatur exceptio re judicatae, a quo non est appellatum, argumen. supra de off¬ cio delegati causam, secundum T. Quid si aliquandiu steti cum aliquo viro demum propria authoritate relinquit? um, dicens se virginem, & volens intrare religionem mi ritus autem petit restitutionem: & quidem satis appare per praedicta, quod differenda est restitutio, & per ea o notat. mfra defri. § qualiter & quando, versicul. & quids maritus, ut tamen intra certum tempus transeat, sicut no tat. infra de conper. conjug § qualiter possit converti, nam & pe tens restitutionem, videtur quod necesse habeat duo pro bare scilicet quod contraxerit, infra eodem ex parte, & quo cognoverit. infra eodem ex transmissa, inf. de spons. cum locun Undecimo, si objiciatur gradus consanguinitatis proh bitae, & probationes incontinenti paratae sunt, mfra eoden literas § propterea, ubi defertur restitutio, quo ad carnis con pulam, sed in aliis omnibus sit. Duodecimo, obstat viro, s nonvult cohabitare cum muliere sine contumelia cres toris, mfra de divor gaudemus, hoc intelligas ex quo facta es fides: vel si notorium sit, ut ibi. Tertiodecimo, si de haere vehementer suspectus sit, scil. quod suspendaturcarnis con mercium, sicut vides quod accusatione pendente suspendi tur clericus in hoc casu ab officio & beneficio, ut intf depul tam inter alia semper facienda est restitutio axoris, dummo do constet de matrimonio legitime contracto, & quod co gnita fuerit, ut inf. eo. ex transmissa, & c. ex conquestione, & d hac restitutione tractatur, 3342. de benedicto, & per totun Quid ergo, si quis dicat se aliqua ecclesia, quam possidebat taquam beneficio spoliatum? Videtur quod non sit rest¬ tuendus, nisi probet, quod authoritate ordinarii ipsam fu erat adeptus, ar. ex praedictis, & inf de inst.ex frequentib sup. d renun admonet, infra de cler. perep.c.si. & quidam admittunt, ali contra. Quartode cimo, si agitur petitorio, obest consan guinitas, 274.1. Agathosa supra de ordcog.c.iInf. co. ex literis, mi autem. Quintodecimo, quilibet spoliatus, ex quo con stat de spoliatione incontinenti restituendus est, nisi con sisus de jure suo admittat probationes super petitorio, u infra eodem c.1.2. & 4.5667. secus, si non probet spoliatio nem, ut infra eodem ex parte, &c. olimg. Sextodecimo, iten frustra agitur contra illum, qui factus est non solvendo inceo. olim 2. Decimoseptimo, haereticus non potest pete re rest. rei ecclesiasticae, quia non potest possidere, ut no¬ 1347.0.1. & 2 parofatione. Nec decimooctavo, non petit pa iratione laicus rest. decimae, ut infr. de praescr. causam. Iten gteerttgatiggnsimd adtah dinspolitus ut inf. eo olim 2. Vigesimo, ut restituitur quis per sententiam nisi in modum excep. tantum probavit spoliavit spoliationi sup. de ord. cog. cum dilectus § fi. Item ob excep. reijud 2. 47.5 diffinitiva. Item non restituitur is qui sub cond. possiceba inf. eo. olim l. Item nec is qui de gratia vel precario posside bat io q3. quia comovimus, inf. de exces. prael. cum ad quorundam sup. de postu. precbonae 2. resp. 1unde non restituitur, si ut colo nus quis possedit, si. de vi&vi arma, cum fundum, possunt au tem hi casus vel major pars his versibus denotari "Usurpans cathedram Petri, Ne scamdnla fiant Alter a vis: Damasius sensit quod sponte resignans Cum quis restitui petit & rem vendicat. At not Possedisse probat. Cadit aut de proprietate Visque repulsa. Scelumgeritur cui mos. Anathema Vir suspectus. Inops. Gradus. Ac offensio Christi Qui fore passessor nequit, hi non restituuntur" & Ed & ubi virpetit restit. uxoris, communis est opini¬ magistrorum, ut stetur distin. quam fecit dominus In noc. infra eod. literas § porro, & seque contradicit tamen in ea decre. § nos autem ad praesens, ibi, reprobamus, nec cuiquam earum aliquod praejudicium. &c. Sed respondent, quo¬ ex curialitate sic loquitur, quasi admodum magistri, qu plurimum per suam opinionem dicta majorum intendi corrigere: dicit tamen salvo praejudicio, vel salva reveren tia eorundem, sic o distin. nocet, quorum. Potest tamen satis probabiliter dici, quod S nos autem, supradictus, est finis decr literas. Nam § sequens porro continet allegationem, & re¬ spicit finem, versic. secunda vero assertio, quam habet in & ei continuari potest, & post continuationem sequitu litera usque in finem, & videtur tota illa pars arbitraria quamvis quodammodo instruat judicem qualiter debea arbitrari. Restabit ergo, quod alius versicul. ejusdem §1 qui versic. incipit, opinioni autem ult legendus est, sub sequenter, & quod sic, §nos autem, concludit omnia supra dicta, quod ergo ibi dicit reprobamus, subaudi indistin cte, sed nos approbamus cum dist quam tamen non scri bimus, sed relinquimus posteris faciendam, dum tamer per jura ipsa duxerint comprobandam, & hoc est quod i bi sequitur: nec aliquam earum scilicet in suo casu, & se cundum quod intelligi potest, & debet, quamvis praescri ptum, &c. ecce innuit qualiter distinctio incipienda erat, vel dic quod ibi sequitur, referatur, subaudi a quibusdam qui non ultra procedunt, & sic semiplene distinguunt, ve plene, dum tamen sanum habeat intellectum, ideo de ha¬ materia sic dist

CUm quaeritur, utrum viro repetenti uxorem sit re¬ stitutio facienda, nulla exceptione obstante, referi utrum maritus a intentet petitorium solum, & sic. ob quae¬ libet exceptio. & sic intelligitur op secundorum, & suprn de ord. cogn, cap.1. & infra eodem literas §l. versicul. secunda. Ve possessorium tantum quod est, quod constat de matrimo nio, vel per evidentiam, vel per confessionem: sed dicitur quod nunquam habuit possessionem, & tunc regularite est examinanda restitutio, nulla exceptione obstante, & etiam facienda, ut infra eodem ex conquestione, & supra de os sic. deleg. causam matrimonii, secundum literam, postquam & supra ut li. non contest. accedens, 2. in sin. nfra de spon, cap. 1. & cap. ex parte, eodem & cap. veniens. Majora, & de divor porro. 33 quaest. 2. seculares, & sic intellige sententiam priorum, & in fra eod. literas §. respon. 1. Nec.n. in hoc casu potest referi quaestio de consanguinitate: hoc enim nihil aliud esset, qui matrimonium accusare, sed ab accusatione quilibet suspe ctus repellitur, inf. qui matrimo accus non pos significante, & sin ergo & iste. Nec aliquod crimen potest objici spoli¬ tio: quin imo videretur, quod si is qui spoliaverat, coepis set matrimonium accusare, sibi per reconventionem pr¬ judicium pararetur; secundum quae notat. supra eodem quando, versic. vel ab illo, & sequent. specialiter, in versicul quid si vir. Tamen carnaliter aliud continget, ideo dix supra, regulariter, nam refert utrum objiciatur exceptio in qua vertatur periculum, animae, nec habeantur prob¬ tiones paratae: & tunc habet locum quod dixi. Idem si si exceptio, in qua non vertatur periculum animae, quamvi probationes paratae sint, & oblatae, arg superior, & sic po test intelligi infra eodem literas, § porro. & § praeterea, versicu quod si non habeat. Sin autem sit talis, in qua vertatur pe riculum animae, & offeruntur probationes, restitutio di¬ negatur, & in eisdem, §. Et sic quando possessorium soli intentatur, videntur habere locum, versic. exceptionest tum. Prima est severitas, simul juncta alii impedimento le gitimo. Secunda, consanguinitas lege prohibita, cum ol latione probationis simul juncta. Tertia contumelia cri atoris, infra de divor gaudemus. Quarta, integritas corpori cum voluntate & proposito intrandae religionis, vel cum alio impedimento, in quo periculum animae vertitur si muljuncto. Quinta, exceptio rei judi quosque sit facta fi des ecclesiae de errore, mfrade sentent. & rejudi. lator tenore consanguinei, infra de fri fraternitatis, infra qui fil. sim legi. pe venerabilem, Svidebatur, versic. praeterea, & notat supra eodem quando, versic.i0. & versic. quid si aliquam. Sed & sexta, scil cet adulterium. quo ad opponentem: non qno ad ecclesi am, ut patet his quae not infra de adult. § quae pena, rersic. se¬ & secundum legem divinam, & sequent. & sic etiam quo ad i stas except. est vera sententia secundorum, & si imminea periculum consanguinitatis divina lege prohibitae: alia autem fiet restitutio secundum quod primi dicunt, & se cundum quod distingu. infra eodem literas, versicu. opinionis in qua sententia fuit magister Petrus de Villaco. tamen ac hoc dicit de gradu divina lege prohibito, videtur contra dicere litera, quando distin. utrum probationes paratae sint cum talis gradus, scilicet primus, vel secundus, videatu notorius, infr. de divor porro § unico, dic quod ibi non nega quin possit esse occultus, quamvis concedat, quod possi esse notorius, multi enim ex parte patris creduntur fra tres, qui sunt extranei, & econtra. argumen ff. de his qui su juris sunt. filium, infra de poenis, officiis vel expone quod dicit enfra eodem literas, §nos autem, ibi, nullam de praedictis, scili cet duabus primis, nam tertiam non admittimus, argum anfra de consan. non debhet. in fine, & ideo illas duas primas in c ontinenti solvit ibi: quamvis praescriptum, &c. quod ve rius est. Sivero agatur possessorio, & petitorio simul, pu ta quia uxor quae repetitur negat matrimonium, nec es notorium: hic potest opponi quaelibet legitima exceptio oportet enim, quod de matrimonio fiat fides, infra eoden ex transmissa, & c. ex parte, & sic potest intelligi opinio secum dorum: & sic supra de offic. deleg. camusam matrimonii, secur dum literam, priusquam, infra de proba, causm, infrade ti¬ stibus ex tenore, infra de spon. cum locum, infra de diror. cum si gnificasti, arg. supra de causa pos. & proprie, cum ecclesia, cum su e per, cum dilectus

A quo peti possit. Ab illo qui dejecit, velman davit dejici, vel ratam habui dejectionem: non ab alio, f.eodem leg. 1. §dejecisse, & § quoti es, & Scum autem. Item si familia tua vel mercenarii dej¬ cerint me de possessione mea, teneris mihi de eo, quod ac te pervenit insolidum, si nihil pervenit de violentia fami liae, noxaliter teneberis, si liber homo sum, & suo nomin seu tuo dejecit, tenetur, convento autem & exacto domi no liberatur, procurator, ut in proxima lallegat. & Squi¬ gitur, & Sfamiliae, & §si filius, & l.interdicto, & unde vi. sic s municeps tenetur interdicto unde vi. de eo quod ad ij sos pervenit ex violentia, quam alius fecit eorundem no mine, ff. eodem, si vi me dejecerit, sed propter reverentian personarum quandoque denegatur unde vi, interdictum ut liberis contra parentes, & libertis contra patronos, da tur tamen eis actio in factum, si tamen vi armata utantur tases hoc etiam interdicto conveniri possunt, ut ff. eoder leg. 1S interdictum, quo ad atrocitatem. Hoc quantum a¬ interdictum, quod non datur contra possidentem, nisi pro betur, quod ipse mandaverit, vel dejecerit, vel ratum ha buerit, infra eodem cum ad sedem, ff. eodem cum a te. Aliud ii actione, quod metus causa, quae datur contra quemlibei possidentem: ut not. supra quod me, causa, §qualiter retracti tur, versic. habet autem, & vers. Item competit haec actio Item aliud in no. oper. nunciatione, ut ff.deno. ope nunc, leg ult. Item aliud in interdicto, quod vi aut clam, ff. quod r aut clam, super respons.i. Item aliud, si restitutio petatur es condi. ex canone, infra eodem saepe, habet enim locum con tra quemlibet possessorem, qui scienter receperit. Si vero ignorans, habet locum condictio ex canone, 3. quaestio pri ma, remtegranda, supra de judic.s. quaest.s. vel officium judicis ut infra de appellatio. bonae secundum T. vel potest aliter di versificari, ut not. infra eodem versicu. habet igitur spoliatus secundum Goffr. Sed quid si ejeci te violenter de posses¬ sione, & alius a me emerit bona fide, nunquid praescribe re potest? Videtur quod sic. nam l. Plautia & Julia, eade mum praescribi vetuit, quae vi possessa sibi, non ea ex qui bus vi qui foret ejectus, f.de usucap. non solum, §si dominus & § sed si nihilominus. Item hic est titulus & bona fides: ne ultra requirit jus canonicum, infra de praescript. si diligenti dic, si ante completam praescrip. noverit emptorem vitio sam, succedit in vitium, & ideo non praescribit, infra coden saepe, secundum Goffred. melius, infra de praescript. quom am omne, tamen contrarium est dicendum, si nulla part temporis habuerit conscientiam rei alienae: ut ibidem, ni obstante scrupulosa conscientia Theologorum, quae no est rationabilis, super quo vide quod nota, infra de clan.di spon §quare prohibeantur, versicu hic tamen no. & sequen item qui dolum fecit, de suo dolo tenetur, ff. de dolo. l. 1. Iten per officium judicis petitur res, cum aliquis propter al sentiam perdit rem, de qua agitur ff. ex quibus cau majo. le i. & illo potest agi contra quemlibet possidentem, 16. qua¬ porro, & cap. I. Habet igitur spoliatus plura auxilia: habe enim actionem, interdictum, condictionem ex canon Judicis offic. Actione, quod metus causa petitur restitu tio, & competit contra quemlibet possessorem, ut notat supra quod metus causa sub§ habet autem triplex remedium. tem de dolo, per quam repetitur restitutio contra illum quidolofecit. Sed contra haeredes agitur, inquantum a¬ eos pervenit ex dolo defuncti ffide dolo si plures, & compe tit ad restitut. rei, & refertur hic duplex sententia, primi quod res restituatur: secunda, si non restituitur defertu juramentum actori, quanti in litem juraverit, & idem serv¬ tur in act. quod metus causa, ut non supra. quod me cau subs habet triplex remedium, & versic. seque sed ubi certum est, do losum non posse restituere, protinus condemnandus el ad interesse, f. de dolo. arbitrio, respon. 151. Interdictum auten datur contra illum qui dejecit, &c. ut not supra eodem §ri spon. 1.51. Condictio vero ex canone illo, infra eodem saepe locum habet contra successorem violenti, qui scienter ren detinet violentam. Sed secundum Goffred. condictio e illa decret. infra de appellation. bonae, agitur contra queml betpossessorem, apud quem rem fuerit violenta. Sed condi. ex illo canone, 3. quaestione secunda, reintegranda, gitur naturaliter adversus possessores rerum, quas nosci tur aliquis perdidisse, quacunque condi. temporis, aut ca ptivitate, aut dolo, aut violentia majori, & per quascunqu justas causas, & hoc sive res propriae sint, sive ecclesiae, u ibidem dicit. Patet ergo, quodc. reintegranda, generale es & contra quemlibet possessorem, & qualiter amissa fuerij posse ssio competit. Sed decre. saepe. requirit scientiam pos sessoris ut sic successor etiam singularis videatur in viti um succedere, quod in universalibus successoribus sole communiter obtinere, C. de acquiren possess. vitia. ff. de diver & tempor praescriptanritium. Ergo non tenetur quis con dictio. ex illa decre, saepe, nisi scientia probetur, ff. de proba verius, quia hoc difficulter probari potest multoties, tu tius est, quood agatur ex illo canone, reintegranda, qualiter autem agatur offi iud no. supra eodem versic. Item per offici um, secundum Goffre. Cum igitur diversae actiones con petant spoliato, caveat ne inepte proponat, vel non eligat alias succumbet propter ineptam petitionem, ut infra es cum ad sedem, in si supra de cau. pos. & propriec. ulti. & de judi¬ examinata. Sed nunquid cogitur eligere, cum plures actio nes ex hoc postfacto competant dissensio est, quod dic u notat. supra de liber. obla. § quid debeat continere, in dis qu¬ incipit, cum plures actiones, & versic. seq. Quid si quis absen¬ est causa studiorum, ves peregrinationis, vel alia probabil causa, ut infra de cler non resid relatum, ff. ex quibus cau. majo mecnon. & is spoliaverat me, nec fuit citatus antequam re cederet, nunquid recipientur testes mei contra ipsum, ma xime si jurisdictio judicis temporalis est, quia mandatum est ei, quod intra mensem causam determinet? Dicas non cum non sit absens per contumaciam, supra de offi delega con sultationib is, ergo a contrario videtur, quod si contuma fui, debeant recipi testes mei, ut ff. de minor in causae, 1. § cau fa cognita, quod Gul. Na. admittit de benignitate cano ne¬ obst. quod lis non fit conte. quia talis sententia est potiu: interlocutoria, quam diffinitiva, 2. q. 6. si quis, & magna ini quitas posset contingere, nisi hoc diceremus, quia licet po nere in pos. cau. rei ser. intra annum non haberem com modum possessionis meae, & sic alius reportaret lucrum de dolo & contum. sua aliquando non recedunt a jure con muni, supra ut lit. non conte. quoniam quod dic, ut not. supr. ut lit. non contest. ver sed nunquid est hoc generaliter rerum, & se¬

NOtandum est autem, quod licet expresse non petatu Frestit. sufficit quod conqueratur aliquis simpliciter si spoliatum quia sequitur rest. licet non petatur, 2q. prima notum, supra de causa poss. & proprieta, cum ecclesia, & licet no respondeat ad quaestionem, 27. 4. 4. quia praelatus, ad hoc Cd diver. rescr.li.tamen contra est: quia ubi non est petitio, ib nulla condemnatio, ut supra de ordi. cog. cum dilectus, § uli vel quod praemisi, intelligi potest, ubi Judex ex officio pro a cedit.

Quis sit effectus. Utrestituatur res ipsa, & ei quae in ea continentur, facie da est restitutio ad omnem causam, in qua esset, si non fu isset spoliatus ffeodem tit. I prima, § non solum, & ad eunden b locum unde fuerunt ablata & expensis spoliatoris, 3 qu. reintegranda, ff. de rei ven, si vero. b Et breviter not. quod ple narie facienda est restitutio, hoc enim importat verbum ¬ stitutio, ut C. de sententia pas. I.i ff. de verbor. sign, cum praetor. E est facienda rest. ante principalem causae ingressum, msqu fil. sint leg,. causami antequam accusari possit spoliatus, inf eodem. Item cum quis, vel antequam referatur ei quaestiod canonica inst. non facta, infr. eodem in literis, vel de propri¬ tate, infra eodem conquerente, secundum hoc intellige. 2. q. pertotum, 2.4.i. pertotum, & sic intellige: quia ante omnen contentionem debet fieri restitutio, inf. c.i. Non autem in telligas ante ingressum causae principalis scil. restit. illa1 principalis cauia vocatur, infra eodem. Item cum quis: qui in illa debet fieri contestatio litis, & probatio electionis antequam rest. fiat, sup. de off. deleg. consultationib. quod quali¬ ter intelligatur, not. supra ut li. non cont. vers. item ubi exped tur. Nec liberatur praedo interitu rei, quia a tempore del cti plusquam frustrator est, & in mora fuit, ff.cod Li. Squo autem. & Srectissime, & Sibi autem, & § Ex interdicto. & l.siv me dejeceris, & l. merito, C. de fur. subtracto, sed si non est so vendo, inanis est actio, infra eodem olim 2. & de solutionibu Odoardus, ff. de fur. itaque fullo ff. de dolo nam is. Item restituer di sunt omnes fructus, quos percipit violentus possessor & quos potuisset percipere dejector, si ei licuisset possi dere, infra eodem gravis, f. eodem l. I. § ex die C. eo. si de possession Fructuarius ergo dejectus in eam causam restituedus es in qua fuisset, si non esset dejectus: si tamen tempore fui finitus ususfr. ex quo dejectus fuit, cogendus est dominu us ufr. restituere, i. constituere. f.co si pluresS defectum. Prob. autem spoliatione, seu violentia per testes, probantur res amis sae per sacramentum petentis: quia nec singula vasa domus vel supellectilia per testes probari possent: dic ut no supr quod me cau. infra qualiter retractetur ver. puniuntur, & vei I1. item si quis violentiam, & dicitur inc. sin. ipsius it. Inter dictum autem haeredibus datur, & contra haeredes in i demum, quod ad eos pervenit, dolove eorum malo facti est, quo minus perveniret ff. eodem l.i§ interdictum hoc& ha redi, & Sult & L2. &3. resp.1. & §fi. Non solum punitur vio lentia per haec quae dixi, imo & per constitutiones, qua notavi sup. quod met. causa S qualiter retractetur, ver. puniun tur, & seq. Item per legem Jul. punitur criminaliter, utf eodem l. i.ne quid in fi. no. quod interdictum unde vi, con petit circa res soli tantum: sed vibonorum raptorum, cir ca res mobiles, vel se moventes ablatas, ut instit. vi bon. rapt quae non solum. Item si Papa mandat aliquem restituendi fore, sicut plene, libere & pacifice possidebat tempore mo tae litis, duo videntur mandata, scil. quod restituatur, qu ad hoc, quibus se spoliatum probaverit: & hic respice fa ctum, quia hic facto opus est. Item aliud, quod id quo¬ possidebat, liceat possidere plene ac libere, sicut tempor motae litis possidebat: si ergo post motam litem inimici su intraverant castra, in quibus habebat fiscus bona vel pos sessiones, & ipsa minuerint; non servatur mandatum, ub castra dimittant: alias in potestate sua esset ipsum expelle re, vel non admittere, hunc igitur modum respicit, infr. eo Pisann, § porro