Titulus 31

De excessibus praelatorum, & subdi¬ torum. XXXI. Rub

SUMMARIA. Praelati qualiter excedant, & qualiter puniantur 2 Clerici communiter quomodo delinquunt 3 Subditi quomodo delinquant in superiores 4 Clericus mutuans duodecim pro undecim etiam ad ludum censetur publicus usurarius 5 Crimina sexdecim notantur circa ludum 6 Praelatis debet subditos corrigere, & si modum excedat depon

Itifariam per diversas rubricas oster sum est in superioribus, quot n pluribus contingit clericos delinquere, et Iam contra superiores suos, & jura offende re: sed ne praelatis aliqua ex hoc subrepat elatio, subjicl tur hic rubrica, de exces prael. & subditorum, quod nec praela ti quaeso ad animam revocent: currunt enim inter infa miam, & bonam famam, ut seductores, & veraces. 6. qu. 1 sunt plurimi, secundum Goff vel sic. Sed quia praelati ple runque delinquunt in subditos, & subdiri in praelatos subjicitur rub. de excessibus praela. & subditorum, in quano tandum, Qualiter excedant hinc & inde. Et qualirer pu niantur excessus

Qualiter excedant hinc & inde, & qualiter punian. tur excessus. Et certe delinquunt praelati in subditos, exigendo talias, & exactiones indebitas: ub quidem puniuntur, si sint encoenia in quadruplum, multo fortius si sit extortum, ut i8 dist quomam quidem. Sed si gra vant aliquem in procuratorib. ducendo aequitaturas uitr¬ numerum in Lateranens. concil. constitutum, restitueni in duplum ecclesiae laesae, ut supra de censib. cum Apostolus, e sententia lata occasionae ista non tenet, ut infra eodem. cun ad quorundam. Sed & si occasione procurationis, quae de betur legato, vel subventionis Apost. sedis levaverint ultr quam debent, coguntur illud restituere ecclesiae, & tan tundem de suo pauperibus erogare, ut supra de iminu. ecc quia plerique. Sed & dignitate privandi videntur: ut supr de censi. ea quae. Tales igitur debent mandare memoria quod manus suas deberent servare innoxias Deo & prin cipi, nullumque lucrum contingere, ut in auth. de man pri §. 1. col. 3. C. de superindict. l.1.lib. 10. ff. dedam. insec. ex damni. in auth. de collatorib. §. hoc quoque, col. 9. nisi ex magna causa. in spiritualibus casibus exigant charitativum & moder¬ tum auxilium. 16. qu. 1§ novarum. supra de censib. cum Apost. lus supra de ju. pa praeterea, quod dic, ut not sup. de jure immi §. a quibus munerib. ver antepen. & praeceden. & seque sup. de cens supra ex quibus causis. Item excedunt injuste excommun cando, intercedendo, seu suspendendo, vel quia haec facium fine consensu capituli sui, ut i5. quae 7. nullus. vel quia no servant ordinem judiciariam, ut infra co.c. i puta quia sen tentias suas fulminant, & excommunicant scilicet null¬ praemissa monitione, ut supra de ap reprehensibilis. 2. qu. I.n. mo, vel quia sine causa, quod cavendum est, cum haec sit ma jor poena quae inveniatur in ecclesia 24 qu. 3. corripiantur vel quia exodii fomite ad haec procedunt, ut sup. de accu qualiter. 2. §. 1.ad fi. II. qu. 3. § si ergo. & § cum ergo. poena auten excommunicantis injuste infligitur, ut damnatus separe tur a communione, quantum visum fuerit superiori. 24. 3. de illicita.2.qu.i.nemo episcopus. Sed etiamsi talis sententi feratur post appellationem legitimam, degradari debe proferens saltem in criminalibus, 2. quaest. 6. de caetero. Iten tenetur ad interesse, ut infrade senten. excommu. §. caveat. 8 injuriarum actione. ut Ii. quae. 3. illud, & cap. temerarium. E crimine sacrilegii. 24 quaest3. non in perpetuum, & extr ordinarie puniri potest. argum. infra eod.c.i. Ergo non de bet quis excommunicari ex levi causa, quia non nisi pr mortali, ut ii. quaest3. nemo episcoporum, &c sequen. Hoc e enim sententiam fulminare, quando scilicet ex levi caus¬ vel alias injuste fertur, nec servatur ordo judiciarius, u infra cod cap nimis prava §. I. Nec refert, utrum nulla caus subsit, vel injusta. argum. ff. de autho. tut. nulla differenti¬ Unde si sacerdos excommunicetur nisi furem revelavi laverit, nulla est sententia, ut infra eo. dilectus, quia hoc sci tanquam Deus, ut supra de offi ord si sacerdos: ergo in hoc ci su major est quolibet ordinario. argum: supra de offic. deles sane quia 93 dist.c. ult. & sic ab inferiori ligari non potest, u supra de majo. & obe, cum inferior. & talis sententia contine in se intolerabilem errorem, ergo non valet, ut supra de off¬ deleg. cum contingat, & infra de senten. excommun per tuas. E illi, qui non servant ordinem, interdicitur ingressus eccle siae per mensem, ut inf. de sen. excomm. sacro. resp. 1. Sed hodi delinquenti circa hoc, nova poena imponitur, quod dic, u not. supra de senten & re jud sub rubrica, de sent. §. qualis, sub pura. versi quid ergo, si dico, Excommunico te. & sequ. & de ha materia invenies. infra de sen. excom. §. quid sit ejus effectus su¬ § hi sunt effectus. Quid ergo, si interim celerat. Deponer dus videtur, quod dic, ut not. supra decler excommu. minis § qualiter puniatur, & infr. de paenis. sub rubrica de dispen. §. qui possit dispensare. sub §. sunt autem casus. versic. teriiodecupo. Sec & excedunt, quia in judiciis clericorum suorum non utur tur consiliis, contra id quod legitur. 15. qu. 6. ca penult & haec enim tenentur facere: sicut & praesens praesentibu officialibus suis judicare debet, C. de senteni. & interlocut.. mnium judicum, cum sententiam, quod dic, ut nota. supra d his quae fi. a praela sine consensu c. §. in quibus consilium & supr de accu. §. fi. sub §. sed nunquid. versi in summa. & sequom. Ne parum excedunt quidam nimium rigorem servando, alii in nimia relaxatione rigoris, cum ex utroque unum fac endum sit temperamentum, ut nec vigor justitiae sit rig dus, nec mansuetudo sit dissoluta. 45. distin. disciplina. Aii superbe praedicando, & sine compassione condemnando 45. dist. habet hoc proprium & ca. vera justitia. Alii indignos a ordines promovendo, & de quibus dicitca. quod hoc faci nimia remissio sacerdotum nostrorum; qui pompan multitudinis quaerunt, & putant ex hac turba aliquid sib dignitatis acquiri, vel quibus aliud praestare non possunt divinos ordines largiuntur, quod tamen districti oporte esse judicii. magnum enim est omne, quod rarum est5, distinct siofficia. Alii exquisita & singularia cibaria exqui rendo: nam aliquoties, sicut dicit Hier. natus in pauper¬ domo, & in tugurio rusticano, qui vix milio & cibario. est famillari pane, rugientem ventrem saturare poteral nunc similam, & mella fastidit 12. qu. 2 gloris episcopi. Ali circa divitias, & ornamenta omne suum studium appo nendo. Sed de ministris nullum aut modicam curam ha bent. unde Hiero. Marmora nitent, auro splendent laque aria: gemmis, altare distinguitur, & ministrorum Christ nulla est dilectio, 12 quaest. 2gloria episcopi. utinam haec ho die circa altaria ponerentur. Alii superbe se extollende ubique, quod tamen fieri non debet, dicente cap. Episco¬ pus in ecclesia in consessu presbyrerorum sublimior se deat: intra domum vero presbyterorum, collegam se essie cognoscat, ut 95. distinctio. episcopus. Alii quia sine cert. quantitate pecuniae nolunt absolutionis beneficium im partiri, supra de simonia, ad aures quod intelligas, quandc ipsam pecuniam petunt pro beneficio absolutionis, quoc simoniacum, est: secus, si pro poena, sive mulcta imposita & neglecta, quod dic, ut not. infre de senten excommun. §. e qualiter sub§. secundum versic. no quod aliquot. Quid si peti tur ratione consuetudinis? Non videtur valere talis con suetudo: quia irrationabilis est, ut argumen. in dicta dec¬ ad aures. ibi, quoniam igitur indignum, &c. dic si consuetud¬ sit, quod pro absolutione petatur. non valet. supra de simo nia. non satis: sin autem sit consuetudo, quod petatur pr¬ contumacia pnnienda, valet, argument. infra de poeni supr ut lite non contestata. quoniam frequenter. § sin & idemo dicen dum est de statuto, in his ergo casibus absolvi debet liber¬ excommunicatus, & eo absoluto, cogi potest ad satisfa ciendum de poena. Sed ante non potest exigi, cum ne¬ pro illa fuerit excommunicatus, sic intellige supra de s monia, ad Apostolicani, & ca ad aures, & junge hic, quod nota supra de sunonia §. qualiter sub §. lingua versicul. sed nunquid, li cernihil. & sequen. excedunt etiam detrahendo, vel dimi nuendo redditus subditorum, quod facere non debent. sed potius eos defendere & tueri, ut supra de rest. spol. con querente. versic. etiam bene probatur, quod non debet sibi dicere ju superior. Sed coram judice contra subditum litigare cogi tur, ergo damna data resarcire, ut supra de restit. spol gravis & poena extraordinaria puniri potest, & sunt omnia rein tegranda, ut infra eod cap. 2. nec debent eos irrationabilite gravare, vel inhoneste tractare, sed tanquam filios, & fra tres fraterna charitate tueri, & honorare, ut infra eod, cap. 1 & supra de major. & obedien. per tuas non ergo, debent dero gare inferiorum honoribus. infra eodem ad haec. quia sicul nolunt gravis oneris sarcinas ferre, ita nec debent aliis importabile pondus imponere. 2.quaest o qui se scit, & capii qui scit se. Utrum autem vacante dignitate, vel praebend¬ possit dominui, dic ut not. supra ne sede vacante §. & de qu¬ sede, & utbenesi ecclesi §. 1. Sed S& excedunt denegando sa cramenta ecclesiastica malitiose, & sine causa, in quo ca su videtur, quod alibi possunt accipi. argument. supra d praescript cumolim. quod est verum, in privilegiatis, ut ibi & in casibus concessis, ut supra de regularibus licet. & de se pulturis, cap. i. alias contra. supra de temp. ordin. quod transla tionem. & cap. ad aures infrade poenit omnis Sed est recurren dum ad superiorem. supra de jure pat. nullius. Sed & aliqua sunt sacramenta, quae urgente necessitate, a quolibet ac cipi nossunt, ut de consecr. distinctio. 4. sanctum est supr¬ de off ordi. pastoralis. § praeterea. praelatus etiam excedit, con sentiendo, quod fur purgetur in sua praesentia cum ferre candenti, & dictando, vel consulendo poenam sanguinis & si is praesentiam sui exhibeat, in quo casu deponendu est, ut infra eodem ex literis, & sup. ne cler. vel mon sententiam nec tamen prohibetur, imo conceditur, quod reges con sultis praelatis justitiam faciant. 23. qu.5 pesssimam. in si quo intelligunt quidam, etiam quando periculum mortis rec imminet; sed in genere, scilicet ut dicat, bene dicit lex quod adulter est capite puniendus, ut 5 quaestio. 6. delaton Caveat tamen, quod magis consulat, quam suggerat, ui argumen ff. de quaestionibus l..§. qui quaestionem. Hoc credo fassissimum: imo si imminet periculum, debet instare quod citra mortem puniatur, ut supra de judic. cum non a homine. 23. qu. 5. reos etiam. ubi traditur brachio seculari: u inf. de verb. sig nopimus, & secund. hanc decre intelligo decr superius positam, se. quo ad clericos, quos punitae nodebeni quantumcunque excedant, quousque degradati sint, ve intellige secundum cap supra de off ordinai, cap. 1. & de homili tua. §. ad ultimum. & cap postulasti. alias contra. 50. dist si qui viduam, quod dic, ut no supra de hom. §. quis dicatur homic. da & §. qua paena. Praeterea delinquunt instituendo se psos in ecclesiis sibi subditis, unde coguntur eas dimitt¬ re, ut habes infra eodem. ad aures, & est ratio, ut not. supra d jure patr sub §. illud autem. Sed nec debet de una filia duo generos facere, alioquin ea vice privatur jure conferendi ut inf. eo inter dilectos. §. ulb

ILlud sciant superiores, quod non debent decurtare re ligiosorum privilegia, alias sua decurtabuntur, ut infr¬ de privilegiis, dilecti: ergo nihil exigant ab Abbatibus con tra ordinis instituta, infra eodem. sane. §. de simonia. ne Dei ei clesiam: nam & ea ad quae abbates tenentur, scripta sunt 18 quaest. 2. hoc tantum, & cabbates, supra de off. ord. conquerenti ideoque si episcopi indebita & insolita exigant, possun hoc abbates jure proprio denegare. infra eodem, sane & cat cum ad quorundam Io. quaestio. I. quia cognovimus, nisi praela tus esset in possessione, vel quasi ejus quod exigit: tunc? nim illud subtrahere subdito non liceret, ut supra ut li¬ pend. a memoria 16 quaest. 4. volumus. 17 distin. §. hinc distingue dum. secundum Goffred. supra de elect. querelam. Versa vic igitur caveant religioss. ne suis privilegiis abutantur, & n propter indulgentias insolescant, sed in humilitate regu lari sic degant, ut ecclessarum praelati promptiores sin ad exhibendum eis de suis malefactoribus justitiae con plementum, eorumque privilegia diligentius & perfectiu studeant observare. supra de decim. nuper, in sin Caeterum similem, cum aliis vitam susceperint, similem sentien cum eis in legibus disciplinam, supra de statu monach. reci lentes, secundum Goffredum quod dic, ut infra de privil. § qual ter amittatur sub §. sed & dici potest. Sunt autem hodie om nes religioss privilegiati, ut non cogantur secularibus pec cata sua confiteri, vel Eucharistiam recipere, & ipsam po sunt in suis oratoriis reservare, & fratres in suis caemitt riis propriis sepelire, & sepulturam eligere, ita quod ne compelluntur ad ecclesiam parochialem primo funus d¬ ferre, campanam licet eis habere, & proprium coemiter um, & quando voluerint: horis tamen competentibus ce lebrabunt, fratres sacerdotes, clericos, & laicos, nec no numerum cereorum, & lampadarum, & alia ornament. juxta voluntatem, intelligo & possibilitatem habebunt, primas missas, quo primo voluerint, in suis ecclesiis, intel ligas celebrabunt, & quicquid eis offertur ad divina off cia, vel confertur pia devotione fidelium inter vivos, intel ligis, vel ad ornamenta, & pias causas, bona fide relinqui tur, integre percipient, ut infra eod nunis iniqua Ordo au tem fratrum Praedicatorum, & Minorum in his etiam ho¬ die specialiter eximitur, ut non compellantur venire a synodos, vel capitula, seu scrutinia, nec constitutionibu superiorum supjacent, nec fidelitatem, id est, obedientiar alicui faciant juramento firmatam, Quid ergo de manu¬ li? videtur a contrario, quod ipsam facere debeant, argu supra de instit a ddecorem, & de majo, & obed. legebatur, vel di servanda privilegia specialia si qua habent: alias contra 18 quaest 2 abbates, & cap. abbatib og distinctio a subdiacono? capit. nulla tamen ad processionem pro levi causa non cc guntur venire, quasi dicat, ad letanias possunt vocari, a gument. de consecrat distinct. 4. rogationes, & 23. quaestio 4. no potest possunt etiam ad honorabiles civitates, non obstat te praelatorum proterva prohibitione, accedere, nec co guntur de fructibus hortorum, vel de habitaculis suis de cimas dare, quamvis praelati dicant, quod si alii ibi mor¬ rentur, decimas haberent inde. possunt etiam sibi mini stros & custodes praeficere, nec tenentur in his praefati aliquibus obedire ut infra eodem. nimis prava. & occasion ista, quod in his non obediunt, si aliqui praelati in eos sen tentias tulerint, non videntur valere, ut infra eodem sane quam etiam potes intelligere per aliam supra de simonia, n Dei ecclesiam

COmmuniter delinquunt clerici incontinentia qua contra naturam est, laborantes, propter quam tresc vitates, scilicet Sodoma, Gomorra, atque Segor, quae 8 pluribus aliis nominibus est vocata, & duae propter vici nitatem ipsarum. scilicet Adamam & Seboym, & sic quir que incetidio consumptae sunt, ut inf. eod clerici, de poen. diss 1. §. sed & continuo & in auth. ut non lux, contra naturam, coll¬ 22. 47. flagitia. supra de ri. & honest chr ut clericorum Sed cun nubit vir in foeminam, id est, ad modum foeminae vire porrecturam, quid cupit ubi sexus perdit locum suum, u bi scelus est id, quod non proficit scire ubi sexus mutatu in alteram formam, ubi amor quaeritur, nec videtur: tales ergo infames insurgentibus legibus armatis viribus sun ultore gladio feriendi, ut C. ad IIuliam. deadult, cum pir. Sec secundum canones secularis clericus deponitur, vel sub audi, religiosus in arctius monasterium retruditur, ve dic, vel pro & ad perpetuam poenitentiam peragendam Sed laicus excommunicatus. inf. eo clerici. Sed nec debe clericus de sua incontinentia publice gloriari: alias pro pter scandalum & infamiam ortam ab officio & beneficit suspendetur, sed nec confessio debet mulieri, cum qua si scelus commisisse fatetur, praejudicare in aliquo, ut infeo¬ quam sit grave, arg. 24.5. interrogatum, sup de confess. cap. I. sup. d aduli significasti. & f. de adult denunciasse

SUbditi vero delinquunt in superiores, subtrahendo, se ab obedientia, quod non possunt facere etiam autho ritate archiepiscopi, cum non habeat potestatem in sus fraganeorum suorum subditos, ut infra cod sicut, nisi in ca sibus quidos nota. supra de offic. ordin i quid peremet versicul. e¬ autem ipse archiepiscopus. & sequ. ad haec accedit. supra de re nunc adinonet. & cap. lectae. & de foro compet significa. Offen dunt praeterea praelatos subditi, erigendo contra ipso cetvicem & calcaneum, in quo casu si vicarius insurga contra personam ecclesiae, falso assumendo sibi persona tum, nedum privatur beneficio propter fidem non servatam ut supra de jurejuran. querelam; sed in toto episcopatu a¬ executionem sui officii de caetero nullatenus admittetur ut infra eod. illud astricti enim sunt vicarii, ad serviendun ecclesiis & personis, ut supra de offic. vicar. ad haec. Sed & Arch qui contra fidem hotnagii praestiti, & debitam reve rentiam episcopum dominum suum fore denegaverit vel super rebus spiritualibus ipsum ad forum secularen traxerit, vel invasori ipsius episcopi, seu sociorum ejus, & fratri ejusdem cum suis complicibus causam vel consi lium praebuerit. tanquam membrum putridum debet al archidiaconatu & ecclesia removeri perpetuo, ita quoc beneficia sua per illos, ad quos donatio pertinet, per sonis idoneis conferantur, ut infra eodem grarem, sic priva tur clericus. qui contra ecclesiam, a qua beneficium obti net, pro extraneis advocatus, vel procurator esse praesum¬ pserit, ut supra de postulando, cap. ultimo argument supra d donat cap fin. 91. distinctio. si lnperator. & 22 quaestio 5. de forma Item offendunt superiores, quando sunt tanquam singu lares in aliqua ecclesia, & fabricant de novo sigillum quod nunquam consuererunt habere, quod facere non debent, & si fecerint, non debent uti eo, ut infra eodem di lecta: ergo a contrario, si ranquam collegium, congrega ti sunt: licet eis sigillum habere, ut supra de appellat signis & supra de electio cum inter R. juniorem, & R seniorem: lico tamen cuilibet habere sigillum tanquam singulari & pri vato: quia & laico licet, ut ff de procurat si procuratorem, & C. de reb ecclesalien. vel non alie. I2. & secundum certum or dinem, quem habet, vel officium, vel rectoriam, vel digni tatem, in qua quilibet constitutus est, faciet fieri characte rem, sive impressuram: de sigillo quippe annuli talis con suetudo imaginaliter exprimitur: qualis habetur in si gillo eodem essentialiter: quasi dicat sculptura sive ima go regis repraesentat regem, episcopalis episcopum, & fi¬ de singulis, ut infra de poen cap 2§ principium. persi. quid nam que boni. & supra de fid instr. inter dilectos § sed contra. arg squ testa facere poss ad testium §. signum. Sed & si quis proprium sigillum non habeat, potest alieno signare, debet autem hoc exprimere in hunc modum, & quia proprium care bam sigillo, tali praesentes literas sigillavi, argum. C. de testa si unus, & Insti. de testam. § possunt. Utrum autem tale sigi lum fidem faciat, & contra quem, dicut no supra de probae §. & quot sunt species. versic 1o. & sequ. Sed quomodo scietur utrum aliqui sint in ecclesia tanquam singulares, vel tan quam collegium? respon. Per speciale privilegium eis con cessum, si appareat, argum supra de consuet. cum dilectus. §1 & de elect. sacrosan. & ff de collegiis illici. I3. rersicul & in sum ma, quod dic, ut notat supra de syndico. sub § quid sit societas versic traditur autem haec regula. & sequ. quod si non apparet considerandus est usus ecclesiae: si enim nunquam habue runt omnes tractatus, non elegerunt, nec per syndicun responderunt, nec arcam communem, vel sigillum com mune hactenus habuerunt, singulares judicantur, ut inf¬ e )I. ca. dilecta. alias si haec, quae proxime dixi, consueverun habere. & exeroere, collegium judicatur, ut supra de elect I. & de syndico .c. unico. & f. quod cujusque universitatis.li. Quam vis autem singulares in praejudicium praelati non possun per seipsos collegiare, ut patet ex superioribus, potest t: men hoc fieri authoritate Papae, vel de consensu dioeces¬ ni, etiam invito patrono, in favorem ecclesiae, sed si archi diacono, vel alicui clerico paretur enorme praejudiciun est eidem in aliis restaurandum: sic intelligo supradicta decreta. cum dilectus, & sacrosan. & de vi. & hon. cler. quonian & de eccl. aedisic. ad audientiam 2. & de majo. & obedien. cum in ferior. & de jure pat. nobis fuit. §. I. summa ergo est ratio, qua pro religiosis facit, ut ff. de relig, & sump. fun sunt personae. ai gumentum supra de dolo & contu cap 2. Abbates autem di¬ bent esse contenti suis finibus: nec debent attentare e quae sunt episcopalis dignitatis, sicut est cognoscere d causis matrimonialibus, quae requirunt majores judice ut dixi supra de matri, contracto contra interdictum ecclesiae. §. quo. Item non debent injungere publicas poenitentias 50 dist. in capite supra de offic. archipresbyt. cap. 2. nec literas indu gentiarum concedere, ut infra de poenit. quod autem. &c. cun ex eo §. ad haec, & cap. sequen. nisi forte speciali privilegio, ve alia causa legitima suffragante, puta praescriptione: nan & potest abbas quaedam spiritualia jura praescribere, supr de praescript. auditis. & cap. olim. secundum Goffred. vel ali causa, puta consuetudine jam praescripta: ex qua etiam a¬ Archidiaconum pertinet cognoscere de causis matrime nialibus, & aliis. supra de restitut. spol. literas. & de offic Archi¬ c. sin. ad idem praestat. supra de judic. novit. & de fo comp. cun contingat. sic intellige. infra eod. accedentib. multo minus! cet hoc abbatissis, ut infra eod. de poenit. nova. Religiosi enin debent esse contenti suis privilegiis, quod dic, ut not, sup cod sub §. illud. ver. versa vice

CLericus vero etiam ad ludum undecim pro duod¬ cim mutuans, publicus censetur usurarius 4 non ob stante consuetudine Gallicorum, qui sub quadam curia litatis imagine consueverunt hujusmodi vitium palliare quae dicenda est potius corruptela: ergo tanquam infami talis repellitur a dignitate, ad quam vocatur: quia secun dum leges portae dignitatis patere non debent vilibu & indignis, ut infra eod inter dilectos. 1.respon. C. de digni nequ famosi lib. 2. & de infamib l.unica. lib ii & sunt eisdem, omne actus legitimi interdicti, ut supra de testib licet ex quadam. fin. resp. 1. & sic usurarius repellitur ab obtinendo 47dist. d Petro. Sed si poenitere voluerit potest praelatus secumd spensare in jam obtento, ut 35. dist. c.i. Sunt igitur ludi no Exii b vitandi, sicut taxillorum, ut sup de vi. & hon, cler si cleri co. Sunt enim indigni & pessimi & serviles, quorum effe¬ ctus injuria est, quis enim ludos appellet illa, ex quibu crimina oriuntur, ut in procem. ff. veteris. §. illud vero san Notantur autem in summa de casibus novem crimin circa ludum, sed nullae, aut paucae concordantiae indi cantur, nos vero septem adjunximus: & sic sunt sedecin quae istis versibus comprehendes "Hac cum taxillis ludendo crimina fiunt Ecclesiae spretus, usuraque sive rapina Scandala, vel nugae, blasphemia, seu faciend Furti doctrina, violentia, crimina falsi Et mortis causa, deceptio, perditioque Temporis, & desiderium, corruptio, junges Istis praedictis, adulatio, vitaque turpi" Ecclesiae spretus: quia contemnitur prohibitio sancte m¬ tris ecclesiae, unde peccatum Ariolandi. id est, circa idolo rum aras nepharias preces immittendi, ideo enim Ariol sunt vocati, ut 26 qu. 3. & 4. cap. 1. & Paganitas in hoc con mittitur, Si distinct, siqui sunt presbyteri, & quatuor Evangi lia contemnere probaturiinobediens, ut 20. distin. de libellis in fin. & per inobedientiam relabitur quis in culpam pro toplasti. id est, primo plasmati, scilicet Adae, 34 distinct qui rundam: non est ergo tutum contemnere Petriclaves, u infra eodc. ult Uluraque scilicet maxime, ut supra ver. cleri eus vero, illa enim usura potest in die aequiparari sorti, 8 ultra, & tamen major usura, quae reperiebatur in antiqua quae usuram concedebat, est centesima, quae non in die non in mense, sed in anno aequiparatur forti, ut dixi supri de usuris. § qualiter petantur. ver petuntur, & sequen Sive rap¬ na vult enim ludens, & intendit proximum spoliare, un de quo ad Deum, qui cor respicit, raptor reputatur, ut 14 quaest.5. si quid invenisti, & de hoc crimine dic, ut not. plen¬ supra de raptoribus. §. qua poena. Scandala, ex hoc enim bon scandalizantur, sed vitandum est scandalum etiam mino rum, ut supra de renunc nisi cum pridem. § pro gravi. infra titu ic. 2.§. ultim. Vel nugae multiplicantur enim mendacia, & verba ociosa & vana. de quibus tenemur reddere in distri cto judicio rationem, quia de omni verbo ocioso, &c. hae¬ autem vitanda sunt, 44. distinctio convivia, & cavendun est, ne quandoque sine judicio volet irrevocabile verbum, u 43. distinctio. in fin. ad hoc supra de celebr. miss. dolentes, 8 mortale peccatum est. mentiri, ut notat supra de jurqu. quot comites. versi. dicit tamen Augu. ad idem supra de benefic eccles. ut nostrum. § penultimo. & ff. de tribu. act. illud. §. penul¬ timo. Blasphemia, quia frustatim deciduntur membra il lius, qui te proprio redemit sanguine, & sanctorum ejus ergo pejor es Judaeis, quia illi saltem corpus integrum re servaverunt. ecce magna haeresis. de hoc supra de maledic. 2. quod in summa ejusdem titu. § fin. sub S. blasphemantes. e sequent. Seu faciendi furti doctrina, quia cum omnia ami serit lusor, discit furari, inopia cogente ipsum, ut suprad fur. si quis per necessitatem, ecce furtum quod mortale est, u 25 distin. §. criminis. dic ut notat. sup. defur post rubricellum, d condi furt. §. qua poena fur afficiotur. versic. tamen secundum ca nones. & sequ. Violentia. aliquoties enim ad hoc, ut aliqui ludat violenter detinetur, ut ff.de aleatorib solent, ecce ser vitus injusta. Inst. de jure personarum §. i. Crimina falsi. quoc amittitur in falsis taxillis faciendis, & ex certa scienti commendandis, sive locandis, supra de contrahen. emp. cap. 2 & de hoc dic, ut not. supra de crimi. fal. §. qualiter committa tur. & §. qualiter puniatur. Et mortis causa quia de ludo ve niunt ad verba, de verbis veniunt ad verbera, de verberib ad vuluera, de vulneribus, ad homicida, ergo a primo de ludo ad homicidium, quia qui occasionem damni dat, dam num dedisse videtur, f. ad legem Aquil. qui occidit §. in hac. e infra de injuriis. c.ult. §. ultim. ecce injuria, ecce homicidium quibus judex ex officio occurrere debet, ut ff. de ususruct aequissimum. Deceptio. is enim qui melius scit decipere melius credit ludere, unde Seneca, Aleator quanto in ar te petitior, tanto nequior, sed ecclesia neminem debet de cipere, ut sup de don per tuas, nec alicui laqueum injicere ut 27. qui. i de viduis. 2. de hoc supra de collusionib. §. 1. & §. qua pa na & de dolo. §. 1. & §. ult. ecce dolus, & fraus, & machinatio quae nemini debent patrocinari, ut 5. de rescr. sedes. in fi. & di¬ do. & contu.c. 2. & de elect. c. 2. Perditioque temporis, & bono rum operum: nam propter ludos rudes scholares amit tunt tempus suum, ut in prooemio ff. veteris. §. illud sani quod lugendum est, juxta illud "Damna fleorerum: sed plus fleo damna dierum Quisque potest rebus succurrere, nemo diebus" Licet enim res amissae aliquoties recuperentur, amissi tamen temporis nunquam poterit restaurari. Et deside rium, scilicet lucrandi, ecce cupiditas, quae mater est om nium malorum, ut 47. distinct bonorum. in authen. ut judices sine quoquo suffragio. § cogitatio, colu. 2 supra in prima constitu tio, & de constitutionib. nam concupiscentiam. Cor ruptio mul tiplex scilicet proximorum insipientium, quos malo ex emplo corrumpit, & sic delinquit. 11. qu 3. in cunctis, & cap praecipue supra de elect, cum in cunctis, & de voto, magnae §. 1 su pra de sacr. unct. cap. unico. §. ad exhibendum. ideoque dici po test, quod Domino Iesu Christo, cujus servi sumus omnes tenetur lusor de servo corrupto arg. ff. de servo corl.i. & Lu tantum §. ultim &! sequen, corrumpitur. Junges istis praedi ctis, adulatio, commendatur enim ludens de peccato suo & iniquis benedicitur. S6 distin donare, & cap sequen. qui ve natoribus, uude dicunt homines. Pulcher & bonus luso est dominus meus, quae adulatio clericis capitale crimer est 46 distin §. cece quaeritur, &c. sunt nonnulli, & cap. sequen.8 dicit lex, quod non oportet Iudendo augeri malitiam, 8 ff de ser cor l1§. sed utrum. Vitaque turpis, ecce offensio ho nestatis, & sic laeditur primum praeceptum juris, suprai prima constitutione. §. ideoque nam illa ratione, quia inhon¬ stum est. prohibetur clericis supra de vi. & hon. cler clerici? in authent de sanct episcop. § interdicimus, quod autem m¬ jor pars criminum superiorum ex Iudo oriatur, elici po test ex Iff. de aleatorib. I.1. & ex l. Graeca quae incipit, alearun ludas § excominanicatio quaestionis ff. veteris, qui incipit. illus vero sant

LIcet tamen ludere secundum leges in casibus. und versus "Ludere vescendi causa permittitur. id est" causa convivii, atque hastam, vel pilum jaciendo, vel sal endo cursum, vel bellum, nec non luctam faciendo, quas dicat, non cum taxillis. Causa virtutis scilicet probandi etiam spondere, id est, sponsionem facere licebit scilice exl Titia & Publia, & Cornelia, ff. de alea, solent. § senatus, & se quent & de hoc notatur, supra de torneamen. §. 1. Sed & le¬ Graeca alearum ludus quinque ludos admittit scilic. tor nio volonno, ludus est ubijactus in longum protrahitur, si¬ ut forte est ludere ad paletum, vel sagittare. toncondomo novolon. Iudus est, ubi jactus inbreve spacium retrahitur sicut forte est ludus pilarum Ketindacca ludus est, ubi por das dentibus elevatur. Ktypon ludus est, quo equite cui rente res in signum posita, lancea elevatur. Kepichitu, li dus est, cum signo seu alia materia ob fraudis suspicion talijactantur, sed secundum Catonem sapientem Troch lude, aleas fuge, Unum tamen no. quod quamvis cleric aliquos ex his ludis possint inter se exercere, causa recr ationis, non tamen omnes, nec aliquem una cum laiciss mul mixtis, ut supra de homi. lator. &c. continebatur, In sun ma no, quod episcopus violans interdictum hominis, ipsi jure suspensus videtur intantum; quod non potest aliun excommunicare, nec beneficia conferre, & qui ei obedie rit omnibus beneficiis ecclesiasticis est privandus, & off cio & beneficio suspendendus, & ad sedem Apostolican transmittendus, pro meritis recepturus, ad quod si neces se est invocabitur brachium seculare, ut inf eod c.ult. secu videtur, si violet quis praeceptum canonis, ut supra de leri excom minist. si celebrat, quod dic, ut ibi not. § 1. versi. suspens & est ratio, quia mitius agitur cum lege, quam cum mini 6 stro ejus, ut fe de arbi Cels. & de compensa sicut militi. In sum ma etiam no quod praelatus debet subditos corrigere, e si modum excedat, deponi debet. 45. dist. cum beatus no tamen propter hoc debet petere veniam a subditis, quo correxerit, ne condemnetur propter nimiam humilit: tem. 86. disquoniam nec subditus debet esse plus subjectu: quam expedit 99. dist. ecce 2 93. ad nonendi. Et si negligen est praelatus circa correctionem; legat qualiter summu sacerdos cadens in terra fractis cervicibus expiravit, ut 3 distin. legant. & supra de simo. licet Heli ad hanc enim corr¬ ctionem faciendam tenetur ex officio. 37. distin. §. eis igitur Et si peccat subditus, in eum procedatur secundum glo sam Evangelii, quam notatur. supra de accusat. sub rub. de di¬ nunciationib. §. quis potest. & § qualiter procedatur Item con tra negligentem proceditur, sicut contra delinquentem quia error, cui non resistitur, approbatur. 83. distin. error.8 iuspenditur negligens ab officio. 100. distin. cap. i. & pote deponi. Si distin dictum. Quid enim excusabit pastorem, eo nesciente lupus ovem comedat, ut inf. de reg. jur. quam ris facientis enim culpam habet, qui quod potest non co rigit. 86. dist faclentis. alias culpam & ci & 24 quae 3. qui potes nec caret scrupulo societatis occultae, &c. ut inf. de senten excommunic quantae. 2 quaest. 7. negligere. si de excessibus su periorum & inferiorum vis plura videre, junge quod no tatur. infra de poeniten §. cui confitendum. sub §. cu episcopus. §. sequent. uique in nem. §.