Titulus 41

De in integrum Restitutione. Ru¬ brica. XLI.

SUMMARIA I. Restitutio in integrum quid sit. 2. Restitutio in integrum a quo sit facienda 3. Restitutio in integrum cui sit facienda 4. Solvens perdituro non liberatur Restitutio in integrum qualiter fia 6. Restitutio in integrum contra quem fiat 7. Restitatio in integrum an perpetuetur per litis contestatio 8. Executio sententiae contra quem restitutio petitur, an retard¬ ri debeat Restitutio in integrum in quibus danda es I0. Restitutio in integrum in quibus denegetur II. Effectus restitutionis in integrum quia su

QUia de his quae per vim vel metum perperam gesta sunt, restituuntur plerique ideo videndum de in integrum Restitutione, vel sic: Vidimus de restitutio nibus, quae ratione metus majoribus com petunt, videamus qualiter ecclesia, vel minores laesi resti tuuntur, & sic apponamus rubricam de Restitutione in in tegrum, & dicamus, Quid sit in integrum restitutio, A qui facienda sit, Cui, Quando, Et qualiter, Contra quem, Quo ties, Utrum perpetuetur per litis contestationem, An ex ecutio sententiae, contra quem restitutio petitur retarda¬ ri debeat, Et in quib. danda est, & in quibus denegetur. E quis sit ejus effectus

Quid sit in i pregum restitutios Prioristatus vel juris reintegratio, ad hoc C. de sen pas. & re¬ stitutis. I.

A quo facienda sit. Abordinario & dele. D. Papae. Item a delegato. Al ordinario, qui administrationem habet, hi enim de causi restitutionis cognoscunt, si principaliter coram eis move atur, vel etiam incidenter. Delegatus autem ab ordina rio, qui administrationem non habet, vel arbiter compro missarius de causa restitutionis cognoscere non potest nisi incidenter coram ipso moveatur, inf. eo causa restituri onis, C. ubi, & apud quos, l.ult. Potest autem ordinarius resti tuere contra sententiam suam, vel judicis inferioris f. demin in causae 2. § ul. & I. seq. Consuevit autem quaeri, qui sint ordi narii administrationem non habentes, & potest dici secundum legem, quod illi, quib. Imperator indulget, quod causas pos sint audire & diffinire, & jurisdictionem voluntariam per totum imperium exercere, qui honorem & dignitatem habent, sed non administrationem, quorum etiam pot jurisdictio prorogari f.de jud. l.I & 2C. de ju rem non novam, resp.1. &C. ubi& apud quo l. fi. sed & secundum jura canonica potest poni exemplum in episcopo qui renunciavit episcopatui.i.oneri, non honori, sup. de ord. ab episcopo, qui renun.epis. cap. 1. & de renun. nisi cum pridem (si & c post tranlationem, circa si. secundum Goff. Se qualiter dices, quod talis remaneat ordinarius, quo ad fe rum judiciale in temporalibus, quod non ratione ordini episcopalis competit, sed administrationis commissae, un de relicta administratione, quae principalis est, relicta ir telligitur facultas judicandi, tanquam accessoria, ff. de ju. cum principale, supra de ele venerab. ad fi respondemo, quo discussio majorum ad ipsum spectat ratione ordinis, u probatur, supra de elect. transinissa. Item potest poni exem plum in episcopo, cujus episcopatus perpaganos vel ali os est destructus, vel etiam in officialibus episcoporum quod tamen non placet Goff. quia non sunt ordinarii ser delegati ad universitatem causarum, de quo dic, ut no. su pra ae off. vic. §. quis sit vicarius, quis dutem possit ordinarii facere, dic, ut not supra de offi.or. ( quis possit, verum contr¬ hoc quod dixi de leg. posse restituere, objicitur, quia edi cto restitutorio nulla proficiscitur propria actio, sed toti dependet ex officio jud f. de mino. quod si minor § ult. sed e¬ quae ex officio expediunt, non delegantur, ff de offi proc. ne quisquam §ubi, f. de reg ju omnia ff.ad munic ea quae dic quo spirituale est hic favore restitutio, sicut & aliud spirituale quod cum excelles sit restitutio. mandatum exigitur spi rituale, secundum Goff. ut not. infra eodem § in quibus versi illud, vel quod dicit lex illa, quod si minor, quod totum de pendet ex officio judicis, exponendum est id est exactio quae vocatur judicis officium, ut supra de offic iud c 2. & si non contradicunt jura inducta, quae non loquuntur di¬ hac actione, sed de majori discussione & examinatione quae non potest fieri, nisi perjudices majores sicut nota tur, supra de offic. deleg § qui delegare, & S& quae delegari, po test ergo restituere delegatus, sicut dixi, & major magi stratus. Sed minor magistratus contra sententiam majo ris non restituet, ff. deminor minori. Item nullus potest re stituere adversus sententiam delegati a principe nisi solu princeps. C. si adversus rem judicatam, I. adpersus, & legatu noc facere non poterit, nisi habeat speciale mandatum, su pra de off. leg, studu isti, & de officio delegati, pastoralis § quia vero sed & successor contra sententiam praedecessoris restituit argument. de elect. innotuit. Quinimo sententia sedis Apo stolicae non negatur, in melius posse commutari, & prin cipes contra res bis judicatas permittunt restitutionem in integrum examinari, infra eodem cum ex literis. Item arbi ter examinat ipsam, si inciderit, ut dictum est, cum alias n possit jurisdictionem exercere: sic judex qui alias de caus status principaliter cognoscere non potest, ipsam deter minat. si inciderit, C. de jud. quoties, & de ordine cognitionum l. & 2. Item delegatus ideo principaliter cognoscere n¬ potest, quia sententia semel lata, sive bene, sive male, fun ctus est officio suo supra de offi. deleg. in literis, unde nihil re manet penes ipsum, super hoc vide quod notat. suprad offic. delegati, §qui delegari possunt, persic. quid sit simpliciter, e squent

Cui minari. Vigintiquinque annis & suis fidejus soribus, f.de mino. in causae, I. respons. 1 §. 1. sed cum distin. nam si principalis habet jus suum sal vum adversus alium, restituetur etiam & fidejussor ff. depro cu. minor, & de minoribus cum mandato. & de administratione tu torum, l. 2. in fin. Sed si non habet regressum adversus aliun & minor deceptus est facilitate sui, non subvenitur fide jussoribus in necem adver sarii. Quod si dolo adversari circunscribatur, & fidejussori succurritur. C. de fidejussori minor. l. 2. Ergo quamvis restituto minori, competat sit exceptio: non tamen fidejussori suo: & est ratio quia hae exceptio competit ei juri speciali: nam si jure commu ni ei competeret, & fidejussori etiam prodesset. ff. de eide ptioni. exceptio, & sic speciale est hoc, quod remoto princi pali remanet accessorium contra illud. C deusu. eos qui. re spon. i. Minor autem restitui petens necesse habet proba re duo, & quod esset minor tempore contractus, vel sen tentiae, contra quem petit restitui, & quod laesus sit, infr¬ eodem constitutus, hoc ideo, quia non eo ipso quod proba tur majoritas, probatur & laesio, ff. de jurejur. nam postea.§ minor, 54. distinct generalis. In mutuis autem deceptus prae sumitur, nisi probetur locupletior, hoc in odium faener¬ torum. C. si adversus creditorem, leg. 1. & 2. Hoc tamen nota quod si pupillus sine tutoris authoritate mutuum accipi at, nullo modo tenetur, f. de actio. & oblig. I. pupillus, & decon¬ indeb. quod pupillus. Sed nunquid sine authoritate tutori b potest esse in hoc judicio. Dic ut nota, supra de procur. §. quis dare posseae, vers. sed nunquid admittitur. Item nec mino curatorem habens, si sine curatore recipiat, C. de in inte. res mino. si cura, verum si locupletior sit, omnimodo tenetui quia hoc natura aequum est, &c. ff de condit. ind. naturaliter? i. & l. seq ff commod. I 3. Idem in ecclesia, infra deposi.c.i. nan is creditor intelligitur, qui quod crediderit, probat in uti litatem ecclesiae fore versum, aliter enim contra ecclesian non aget. Sed nunquid agit contra oeconomum, vel prae latum, vel alium cui mutavit? Videtur quod sic: argu. sicer pet civitas, io quaest. 2.hoc ijus § qui res. Quid si agat con tra ecclesiam, nunquid sufficit ei probare, quod ecclesi¬ indigebat frumento, oleo, vel vestibus necessariis clericis quandopecuniam mutavit, forte sic, argument ff de exer act. Iult. in fin. vel verius est, ut dicamus ecclesiam non tener nisi probet pecuniam versam in utilitatem ecclesiae suae argumen ff. de in rem verso. quod si servus §pe. A70. Sed nun quid creditor erit ita curiosus, ut semper sciat in quem u sum pecunia convertatur? Secundum hoc nullus inve nitur, qui cum ecclesia contrahat. argument ff.demimo. quod si minor§i & l.verum si locupleti. & ideo si nimia subtilitati circa res ecclesiarum utamur, illa subtilitas in earum per niciem revertetur. Cad Treb Ipenu. in pri. & dererb sig. cum quidam, in si qualiter enim probabitur ecclesia pecunia in digere, unde dic, secundum alios, quod probatur eo ipso quod non probatur contrarium, ut not. Az0. ff. de excep. argC. qui mili. non pos super servis, lib. 10. Vel dic, & melius. quod sufficit, si probet quod de consensu capituli, vel ma joris partis pecuniam mutuavit, ut a contrario eligitur infra de fidejuss quodquibusdam. secundum Gul. Nas. tu dic ut distinxi, inf de fideju(§ & quis. Sed si adolescenti luxu rioso mutuetur, ut meretrici det, vel alias perdituro, ut i ludo, nulla actio datur, & ideo nec necessaria est restitutio¬ f man. si filiusfam. §si adolescens. Item qui perdituro sol¬ vit, non liberatur, f. de an. leg. eim qui rogatus. Item restitu tur respublica Romanorum, C. de jure reipub. respub. lib. 11. 2 liae autem civitates loco privatorum sunt. ff. de rerb sig eun qui rectigal & I praeced & civitas & privatus aequiparantur ff ad Maced. nihil est tamen contra argum. C. de sacrosan. eccl. Iuli Sed ecclesia respublica est, quia jus publicum consistit i sacris & sacerdotibus, ff. dejustitia & jure, Ii. & ideo sempe jure minoris servatur illaesa, infra eodem cap 1 & cap. auditi Veruntamen privilegia ecclesiae, & minoris quantum a restitutionem, de qua hic loquitur, & oblig se habent pe excedentia & excessa. Privilegium enim minoris, exc¬ dit privilegium ecclesiae quia contra minorem tempora les praescriptiones non currunt, ut no. infra s in quibus Se¬ contra ecclesiam currit usucapio, licet restituatur, 169 quas actiones. Privilegium vero ecclesiae excedit priviles um minoris, quia ecclesia non tenetur, nisi creditor pro bet pecuniam versam in utilitatem ecclesiae ut not. supr versi. minor autem si restituitur C. si adversus cred. li. Nedi autem ecclesiis sive minoribus, quinimo & etiam majori bus ex justa causa per restitutionis beneficium subveni tur: ut ff ex quibus causis majores li. ad fi. & per totum, & sic in telligas. inf. eod. ex literis, inf de sen. & rejudic. cum Bertoldus? postmodum. infra de pig. gnificant.

Quando minor 25 annis restituitur. Toto tempore minoris aetatis, & si laedatur, etiam ultimo momento 25. anni, ut tamen si quis natu sit in bissexto, duodies computentur pro uno, nam poste rior dies intercalatur id est de medio eximitur, nec cem putatur, contingit autem bisextus e in singulis quadri enniisnam annus continet d 365. dies. ff. de statu libe. cum haer. §. Stichus subaudi, & sex horas illae autem sex horae in quatuor annis faciunt 24; horas. & sic integrum diem unde cum in ultimo anno quadriennii computentur. 360 dies intercalatur posterior, & sic remanent 365. ex quibu annus constat, ut sup. not. hoc tangitur. ff. de verbor. signifi cum bissextus, & accidit in festobeati Matthiae, ut probatu iuf. de verb. sign. quaesivit §. festum. secundum hoc intellig minorem restituendum, & si laedatur ultimo momento 25. anni, ut ff. deminori. I. 3. §. minorem. sed momento com pleto olim habebat annum utilem, hodie vero habet qua driennium, intra quod necesse est, quod causa restitutie nis incipiat & terminetur. C. de temp. in integr. restitut. I. fin Sunt autem qui dicunt, quod ecclesia semper restituend estper infinita secula seculorum, ut Alanus & Gul. Nas xh sic opinionem non Nasininam, sed asininam dixit ma giter meus. patet ins. eod beneficio. & extra Graeg. &c. sic e um non posset ecclesia quicquam admittere, nec per prae scriptionem, nec alio modo. Ideo remotis aliis superflui tatibus ponenda est ecclesia in ultimo momento 25. anni tempore laesionis, ut sic intra quadriennium tantum resti tuatur, non ultra, nisi aliquid praevaricationis vel fraudi probaret intervenisse conventu, ut ex con. eccle. & C. und ri. meminerint. Illud vero videtur speciale in ecclesia, quo¬ sufficit ei, quod causam restitutionis incipiat intra qua driennium, quamvis terminari non possit, cum per ipsan non stet. inf. eod tum in literis. aliud in minore, ut supr. §. ve forte. idem in minore, quia non debet ei currere tempus cum per eum non stet, sed per judicem, ut in Auth. ut spo¬ largi. §. hoc quoque. col. 9. Item in consistorio principis quae stio mota perpetuari videtur: nec est imputandum pari instanti, si per judicem stet. C. de temp. appell. I. sin §. si tamen & §. pen. ibi, nisi ipse appellator. &c. tamen Laurentius & Vir centius dicunt cum T. quod restituitur intra quadrien nium a tempore laesionis, vel a die celebrati contractu computandum, & non ultra, quia omnis restitutio fisci vel privati intra quadriennium terminatur. C. de temp. i integr. restit. I.ult. & de sacros. eccles. ut inter divinum, & expo nunt illam dec. infr eod. requisirit. ubi dicitur, quod sempe jure minoris debet illaesa servati ecclesia, & dicuntm noris facti majoris semper, id est, ubicunque enor¬ miter laeditur, & dicunt, quod illud semper, non notat tem pus, sed numerum & modum, & alii dicunt, quod usque ac 30. annos ponentes eccl. in primo die minoris. Alii usque ac 15. annos, ponentes eam in anno 14. Alanus dicit, quod ii infinitum sit restituenda sine praefinitione temporis cum quo consensit Gul. Nas. ut supr. standum est enim significationi illius adverbii Semper: e nam non est recedendi aliter a significatione verborum, quam si manifeste appa reat. aliter testatorem sensisse. ff. de legat tertio. non aliter. arg infra de decret. ad audientiam. infra de divort. gaudemus. ibi, no dixit tres, &c. 31. dist. omnino. 31. q. 1. quomods. de consecr. distin 4. si quis presbyter. nam ad communem verborum intelli gentiam recurrendum est. infra de spons. ex literis. & de cele branda missa. in quadam. §. caeterum. Et contra expositionen aliorum facit aperte. 4 dist erit. ubi dicitur, quod lex debe esse manifesta, ne aliquid per obscuritatem in captionem contineat: nam aliter si intelligeretur, Papa deciperet con sulentem, sicut & alibi infra de reb. eccles. non alienan. ut sup ipse tamen non vult aliquem decipere. infra de donatio. pe tuas. nam quando dixit Semper, potuisset exponere, intr¬ quod tempus restitueretur, si voluisset, sicut ipse alias d xit. supra de transl. episco. inter corporalia, §. sed neque ibi pote rat expressisse, & infra de decimis. ad audientiam. Item contr. alios, & pro Alano facit. infra de rebus ecclesiasticis non ali¬ nandis ad nostram. ibi dicit, quod post multos annos ecclesi¬ fuit restituta. & argum. infra eodem. tum ex literis in princ. ( circa fin. ibi danda sit vel data. nam ex illa decre, colligi po test, quod sine praefinitione temporis restituitur ecclesia quia ut ibi dicitur, tempore Eugenii Papae IIII. & in pri mo mense sui Pontificatus intervenit laesio, & tempor Coelestini indulta est restitutio, qui causam commisit sen tentiae Eugenii. non obst. & si objiciatur, quod interrupt: fuit ibi quadrienni praescriptio. responderi potest, quoc restitutionis quaestio, nedum petitione perpetuatur, se¬ nec sitis contestatae, ut not. infra eodem §. utrum perpetuetur sed certe aliud est, perpetuari: & aliud, in errumpi: 8 aliud, quando perjudicem stet, non per partes; ut ibi. 8 notatur supra eodem, vers. illud vero. Item pro Alano nonn minor restituitur toto tempore minoris aetatis: ita ergi & ecclesia sine praefinitione temporis restituetur, quia sem per est minor. unde in Canticis canticorum, juxta finem Soror nostra parvula, & ubera non habet, & nunquam mu tat statum, nec moritur. F12. qu. 2. liberti. 23. q.i. pudenda. in sin. nec obst. si quis dicat, quod secundum hoc quod egi dico, melioris conditionis esset ille qui non haberet titu lum, quam qui habet: nam praescribitur ecclesiae sine titu Io. infra de praescr. de quarta, & c. illud 16. qu3. quas actiones & in multis aliis locis; & ita non restitueretur ecclesia, sed s habet titulum, restituitur, secundum quod ego dico, quod videtur absurdum. Respondeo, non est verum, quod sin¬ titulo praescribatur ecclesiae. imo necessarius est justus ti tulus. infra de praescr, si diligenti. in sin. ergo si non habet titu lum non est necessaria restitutio ecclesiae, quia jure su¬ poterit agere. Item non obstat, quod dicitur de fisco. C. die jure fisc justas. li 10. & de praescr. 30. ann. omnes quia non loqui tur illa lex de ecclesia, quae magis privilegiata est quam fi scus, ut in illa auth. hoc jus porrectum. & si loqueretur de ec clesia, derogaretur ei per dec. infra tod. c. i. quae vim legis obtinet. argum. infra de jura. calu. c.I. & dejudic.c.clerici quo m auth. quomodo oport episc. §. 1 col. i. & ut clerici apud propre piscop. con. § si vero ecclesiasticis. colla. 6. Cave tamen tibi, quia quod dixi, quod titulus necessarius est, intelligitur di praesumpto: praesumitur enim quemlibet habere justum titulum & bonam fidem, nisi probetur contrarium; sicut quilibet praesumitur ignorans, nisi probetur sciens ff.d prob. verius, nec cogitur quis titulum allegare, quia nemo cogitur dicere titulum possessionis suae: verum est, defi ciente actore, 2. 4 5. §. 1. C. de pet. haere. cog. ff. si servi. ven si qui diuturno. nec probare, nisi sit, contra possessorem praesum ptio, ut in illa, si diligenti, & infra de proba. licet. & de prae scri accedentes. &c. auditis. unde si poteris probare praescriptio nem nunquam ostendas tituium, quia si allegares, opor teret teipsum probare, & tunc posset restitui ecclesia, sec contra praescriptionem, ut infra de decimis. dudum. circa me dium. & in fin. secund. Gul. Nas. tu dic, ut not. infra de pra e sub rubr. de praescr. rerum immobilium, §. quae exiganiur. sub; hoc quo ad res. vers. quartum. & sequ. Sed obstat ei, quod dixi de titulo praesumpto. nam ecclesia restituitur contra ju stum titulum, sed justus titulus fortior est praesumpto, ve potior. nam praesumptus admittit probationem in con trarium, ut dixi, & dicetur. infra de prae sumpt §. quot eju¬ste cies. vers. alia jur. quod non est in justo. ergo si restituuu contra justum titulum, multo fertius contra injustum vel praesumptum, quia si vinco vincentem te, multo fori us vinco te, ff. de evi. vendicantem. respondeo & dico, quoc non sequitur, quia fallit. supra de offic. ordi. pastoralis, C. de na lib. auth. licet. §. ab intestato. Item non nocet, quia nisi certum est, illum non habere titulum, non valet praescriptio & it¬ non est necessaria restitutio, ut supra dixi secundum Gu Nas. Sed his omnibus quae dicit Gul. Nas. multa alia pos¬ sunt objici, inprimis quod non videtur, quod in illa decre ta requisivit, fuerit requisitum, intra quod tempus posse peti restitutio: sed respondeo pro Gul. Nas. quod hoc po sito, nihiloninus potuit diffiniri, licet non fuerit quae suum Item dicunt contra, secundum Gul. Nas. quod non obsta illa decre. tum ex literis, quia ibi non fuit data restitutio, ci Papa dicat se velle certiorari super eo assertione partium Item objicitur quod jus minoris non habet locum ustr¬ 29 ann. ergo idem in ecclesia cum jure minoris utatur, ut in illa, requisivit. Item objcitur, quod non tantum actio, sec etiam vis, id est potestas, quae consistit in facto, tollitur spa¬ cio 30. vel 40. annorum, C. de praescr. 30. annorum cum notissi mi. §. eo jure. ergo ecclesia non habebit jus petendi restitu tionem ultra 40. annos. quae praescriptio currit contra ec clesiam, & ita videtur, quod saltem usque ad 40. annos pos¬ sit restitui. Hoc videtur tetigisse hic dominus Gul. dicens quod ecclesia fungiturjure minoris. nam comparatur rei¬ publicae. gC. de sacrosan. eccl. ut inter divinum. & respublica comparatur minori. hut patet in his quae not. supra eod cui. vers. item restituitur respubl. non tamen est minor. im major restituitur, sicut minor, ut respub. ut C.de offi. ejus qu vices alterius gerit. I.I. nam si minor esset, non fuisset despor sata. 25. dist. acutius. supra de big. debitum, & puto ecclesian quandocunque sine praefinitione temporis in contractibu & in judiciis. etiam post sententiam quandocunque, infr¬ eod suscitata. & ca. tum exliteris. sed non nisi ob grande di mnum, ff. de mino. si ex causa. & hoc intelligas, nisi post con tractum, vel sententiam contra ecclesiam praescribatur nam in praescriptionibus vel usucapionibus non invenio quodecclesia restituatur: & si quaedam tempora subdu cantur, ut not. infra de praescr. § quae res. vers. ad hoc autem. un de in duobus differt ecclesia a minore. Primo, quia eccl¬ sia laesa, quamvis major restituitur, sed minor non, nisi ii minore aetate sit laesus. Secundo, quia ecclesia praescribit & contra eam praescribitur. sed minor ipso jure servatu illaesus, praeterquam in longissima praescriptione, quae qui dem contra minorem currit. sed restituitur. C. in quib. can sis in integrum restitutio non est necessaria. l. ult. secundum Goss q. d. si contra ecclesiam currit praescriptio 40. ann. nec es restituenda, sed certe & si non inveniam expressum, quo ecclesia restituatur contra p aescriptionem, satis est quo non invenio contrarium. scilicet quod sit restitutio dene ganda, cum inveniam quod restituenda est, sicut mino infra eod. c1. & potest dici, quod inveniatur, sicut not. infr eod. §. in quibus. versicul. in praescript. & de hoc notatur infr¬ de prae scri. sub rubr. de praescriptione rerum immobilium. §. qua exigantur. §. quo ad res. versic. res etiam Dominicae. & seq. &l cet hoc magis sit ad probandum, tamen dici potest quo elapso anno post completam praescriptionem potest in plorari officium judicis generaliter, non per beneficiun restitutionis. infra de rebus eccles. non alien ad nostram. arg ffd exe ac. l.i. §. parvi autem resti

Et qualiter. Adversaris praesentibus & causaco gnita. ff. de mino. verum. §. sciendum. & in causae. 1. §. causa. quia merita causarum partium asserti one panduntur. infra eod. tum ex literis. §. pen. in fin. ideo s facta sit creditoribus non praejudicat eis, ff de minot etiam patre. §. ult. & est ratio, quia in integrum restit per officiun judicis petitur, ff de minor. quod si minor S ult. & l. illud. §. talis. & seq. & ita demum, si nulla alia actio superest. nan si mero jure quis munitus sit, non recurritur ad hoc ex traor. auxil. ff de mino. in causae. 2. respon. 1. Hic ergo necessa ria est lit contest supra de offic. qua judicis officium. Sed cun quo contestaretur, si adversarius absens esset? Certe & le gatarii, & omnes quos negotium tangit, citandi sunt. C. minor. ab haer se abstin. minor autem si omnes. & quod proced non possit in hac causa lit. non contest. aperte videtur di cere decr. infra ut lit. non contest. accedens. 1. §. fin. tamen si le gitime citatus non compareat intra tres menses, nihilo minus restituetur minor, ut in dicta auth. & in auth. ut spo¬ lar. §. ad hoc. col. 9. potest ergo fieri sine lit. contest adversa rio absente per contumaciam. ff. demino. in causae. 1. §. caus. Sed quidam contradicunt asserentes, quod speciale est ir causa appellationis, quod lite non contest procedatur, si¬ ut & illud. C. de temp. appell. I. sin. §. illud nec obstat authent. u spon lar. supra ad hoc, quia casuale est, secundum Doctores quomodo ergo providebitur minori, cum necesse sit car sam finiri intra quadriennium, cum adversarius possit si absentare per quinquennium, & ultra? posset dici mino in possessionem mittetur, & post quadriennium restitu¬ tur ex illa generali clausula, Si qua justa causa mihi vidi¬ bitur. f. ex quibus causis majores.l.i.& l. sed & si per praetorem ult. & haec est communis opinio, quod non procedatur ii hac causa, nisi lite contestata. Sed contra videtur, ut dix arg. supra de offic. deleg. consultationis. in fin. & infra eod. tum ex literis. in fin. dic ut notatur infra ut lit. non contest. versic. iten ubi expeditur. Item institutio sic fieri debet ut quilibe jus suum salvum habeat, scilicet tam is qui restituitur quam alius contra quem postulatur, C. derepud. I.unad mino. quod si minor. §. restitutio, quod intelligas in illo artui culo, in quo petitur restitutio, non in alio, nisi forte con nexi essent. ut ibi. & in l. patri. § 2. & I, etiam. §. I. C. de prae mi si praedium. m izq. 2. Vulterane. infra de rebus eccles. non alienan dis. ad audientiam. nec enim aequum esset, quod ecclesia lo cupletaretur cum aliena jactura. 55. distinct. generalis. infr¬ de pan. suam. ff. de condi. indeb. nam hoc natura. sed & potes minor, vel ecclesia restitutioni jam impetratae, renuncia re. ut f. demino. & si judex

Contra quem. Contra illum cum quo contra ctum est, vel haeredem ejus, sed con tra tertium ad quem res pervenit, non, nisi sciens recepis set, dummodo is qui contraxit, vel haeredes ejus solvendi sint, alias insolidum adversus tertium restituetur, & terti us adversus authorem suum agere poterit, & si per plu res perscnas ambulaverit, idem juris erit, fidemino. In cau sae. I. §. ultum. & duabus Il. seque minor autem adversus mino rem restituitur, & ecclesia contra ecclesiam, & sic privile giatus contra privilegiatum, ff. de min. verum. §. ult. infra eod auditis, & cap. suscitati

Quoties. Si saepius postuletur, & semel concessa sit, iterum conceditur verbi gratia, adivit mi nor haereditatem, probatur laesio, restituitur ut repudiet ipsam: iterum aliqua pecunia haereditaria apparet nuc, quae praecedenti tempore latebat f. de pactis tres fratres & sic proba tur laesus, quia repudiaverat, iterum restituetur, ut adire possit, f. de mino. ait praetor. §. restitutus. alias est lex, & inci pit, & si sine. quod verum est, si omnia integra sunt. nam si substitutus adiisset, & bona haereditaria distraxisset, & nunc veniret minor ad accipiendam paratam pecuniam, dene garetur sibi restitutio. ff. de min, quod si minor. §. si quis juve nili. alias est l. Item fallit in alio casu, propter paternam re verentiam. & ne leges minori ludibrio fiant, C. de bon qua libe. cum non solum. §. ubi autem. si vero minor, seu ecclesi. semel petierit restitutionem in integrum, & fuerit dene gata; de caetero non restituetur contra talem sententiam praeterquam ad appellandum, nisi propter novas defensi ones, scilicet de novo repertas, vel quae competierunt ec clesiae, & quae extabant, sed non fuerunt exhibitae. infra es cap. ult. C. si saepius in intigrum restit sue postu.l1. &2. & infr. rod. c. 2. pri pe sin ff de dend. argentarius. Sed dicet aliquis Quid refert utrum restituatur contra sententiam, vel a¬ appellandum? Respondeo, Cum restitutio conceditu contra sententiam, perinde est ac si sententia lata non es set. infra eod. tum ex literis. respon. I. ibi non obstat sententia memorata. ubi autem ad appellationem restituitur quis prima sententia salva manet, quamvis postea per quan denegata fuit restitutio contra primam sententiam suspen¬ datur per appellationem, C. de rebus credi generaliter respon I. C. de appell. praecipimus. §. haec si appellatio. supra de offic. de legat pastoralis. § praeterea. infra de sent. & re judic. cum inte vos non obstat, f ad Turpil. sen con l. 1. §. sin. quia ibi exponi tur, extinguitur, id est, suspenditur. secundum Goffr.

Vtrum perpetuetur, per litis contestationem. Dicas quod non imo certo tempore clauditur, ff. deminoribus Papin. scilicet qua driennio, ut supra eod. §. quando sed forte si moveatur it consistorio principis, perpetuatur, vel si non perpetua tur, saltem interrumpitur. infra eodem. tum ex literis, & cap suscitata. & cum nemo debeat privari jure suo, sine culp: sua. 56. dist. satis perversum. supra de consti, cognoscentes. nec a lieno odio aliquis praegravari. C. de mossic. testam. si quis suc Non est imputandum parti. si non per ipsam, sed perjud cem stet, ut not. supra eod §. quando. vers. item contra alios da ta etiam restitutione, intra quadriennium rescissoria a ctio, id est, utilis antiqua actio, quae forte spacio temporis vel accept. vel alio modo perempta erat, sed ad eam pro ponendam restitutus est, minor incipienda est intra qua driennium, C quibus ex causis ma.I. uli ff. de act. & ebligat. n honorariis. ibi, sed cum rescissoria, &c. C. de cap. & postli. rever. a hostibus. sed an rescissoria perpetuetur lit. contest. quidan dicunt, quod non, sicut in prima. sed Joan. visum est, quoc perpetuetur, cum nulla lege inveniatur prohibitum. di hac rescissoria multa notata invenies. Institut. de action. 5 rursus

An executio? sententiae. contra quem resti¬ tutio petitur, retar dari debeat. Vincent. dicit, quod sic, licet quandoque vi derit, quod Papa ex aliqua latenti causa mandaret senten tiam executioni, licet restitutio peteretur, sed tamendi jure retardari debet, C. de in integr. restit. postul. ne quid fiat l. Hoc autem verum est, quod si praesumptio sit contra ccn petentem, cautione praestita de restituendis omnibus oc casione sententiae ad victorem pervenerunt; ab ipso vi ctore mandabitur executioni sententia ut expressim ha bes, inf. eo suscitata. sic idonea cautio exigenda est ab omni bus suspectis, quando in possessionem mittuntur, C de le¬ simfraudem. & depet.hered. I. sin ff. de rei ven. is a quo ut lega. no care postquam. & ae damno infecto. praetor. & infra ut lit. pend. ec clesia.i. & si non potest exponere cautionem, & res immo bilis sit, sequestrari jubetur penes judicem. ff. qui satisd. cos sifidejussor. §. ult. sic infra ut lit pend. c. pen. & ult. Alias si po stulans restitutionem non sit suspectus, nihil debet inno vari pendente causa restitutionis in integrum, sicut ne pendente appellatione. 2. q. 6. §. appellatione ff. nil innov peno appell. l. 1. supra derescript. olim. sic nec pendente lite. infr¬ ut lite pendente. per totum. supra de constitu. cum M. Ferrarien, in fin.

In quibus danda est. Dicas quod datur, io misit instrumentum, ve aliquid quod debuerat allegare infra eodc. 2.in sin ff.de mini §. 1. vel si omisit aliquid, non omittendum. ff. de minor. no omnia. & Lait praetor. §. fin. & l. seq. subvenitur etiam in da mnis, & in lucris, ut in l. non omnia. Aliud in majoribus al sentibus causa reipubl. quibus in lucrum non subveni tur. ff. quibus ex caus. ma. in integ. restit. sciendum, sed quand restituitur ad appellandum, non cassantur acta. secus, contra sententiam. infra eod. tum ex literis. Sed nunquid po test peti restitutio contra sententiam? Non videtur, qui¬ quamdiu competit ordinarium auxilium, non est recur rendum ad extraordinarium. ff. deminor. in causae. sed ap pellare potest, quod est ordinarium, is contra quem sen tentia lata est. & si non appellet minor, vel ecclesia restitu itur ad appellandum. ut C. si saepius resti. in integr. post l. I. re Ipon. si quaeras de sententia Papae, non videtur habere lo cum quaestio, cum non habeat superiorem, nec ab eo ap pelletur. sup de ele licet § fin. 9. qu 3. cuncta. Sed dices imo, qui¬ supplicari potest, ut no. inf. de ap. §. a cujus sententia Respor Utrumque remedium, scil. supplicationis & restitutioni extraordinarium est, & eadem aequitate inductum, und unum non excluditreliquum. sic & alias dicitur, actio de dolo non datur, si alia competat. ff. de dol. l. 1. sed hoc veri est, nisi sit alia eadem aequitate inducta, ut actio quod me tus causae, quae non excluditur, sed concurrit. utff. quod me tis causa. item si cum exceptione. § eum qui. Restituitur erg. minor & ecclesia i contra sententia non obstante Lin cau sae. quia ibi minor tutus est ipso jure. & ideo denegatur e extraordinarium auxilium restitutionis. Item non obsta C. si saepius rest. in integ. post. l. 1. quia loquitur, quando seme fuit denegata restitutio. & ideo non restituitur secunde nisi obnoxias defensiones. quod dic, ut non. sup. eod § quoties alsin. secund. Goffr. Restituitur si detulit, vel dimisit jura mentum ff. de jurejur nam postea. §. si minor. & contra con fessionem suam restituitur. ff. de confes. certum. §. in pupill. ltem in compositionibus. C.si adver. trans.l.i.& 2. & not. supra de transact. §. & in quib. vers. item cessat in spiritualibus. Item in contractibus quandocunque laeditur, vel decipitur calli ditate adversarii, vel sui facilitate, vel ratione eorum qua non acquisivit, vel quia oneri se subjecit. ff deminor. quod minor. §. non semper. infra de reb. eccles. non alienan ad nostram vel quia accepto tulit alicui. ff. eod. patre §. pen. & hoc intel ligas in contractibus & quasi. sicut de his ponuntur in C diversae rub. quod locum habet, quando contractus tenet puta celebratus in casu concesso, & debita solennitat. servata. 10. quaest. 2. hoc jus. 12.qu. 2. sine exceptione. alias contra ctus nullus est ipso jure. 10. q. 2. §. qui rem. & notatur infr¬ de rebus eccles. non alienan. §. quae sit forma. & ideo non est ne cessaria restitutio cum ecclesia ipso jure servetur illaesa ut not supra eod. §. vers. sed nunquid. Praescriptiones auten longae non currunt minori, imo ipso jure servatur illaesus C. in quibus caus restitu. in integr. non est necess. sancimus. quoc verum est, si sint corpore juris clausae, secus, si sit munici palis praescriptio. infra eod. constitutus. In praescriptionibus etiam restituitur ecclesia, & sic potest intelligi. infra ut lit non contest. accedens.i. & inf. de rebus eccles. non alien. ad nostram sed hoc non admittit Goffre. ut not. supra §. quando. versi¬ item objicitur. & sequen. Item & praescriptiones judiciorum currunt, sed restituitur. C. de jud. properandum. § fin. Illuc notandum, quod nullus audietur petens restitutionem nomine alterius, nisi ostendat speciale mandatum. inf eod coram. ff. de min. illud §. si talis. Subvenitur autem minori,s laedatur sive decipiatur ipse minor, sive tutor ejus vel cu rator. ut C. situt, vel curat interven. I. etiam. & idem in eccle sia, quia delictum personae non debet redundare in eccle siae daetrimentum. 16. qu. 6. si episcopus. secus est, si decipiatu simplex procurator minoris, vel ecclesiae, quia tunc nor subvenitur eis. nisi tunc demum, cum procurator est nor solvendo. ff. de do. & eleganter. §. pen. & ff. de minor. cum man dato. quare autem magis subvenitur praelato, quam pro curatori, ratio est, quia praelatus gerit ex necessitate, pro curator exvoluntate, igitur ecclesia ex facto praelati re stituitur, quia non licet ei conditionem ecclesiae facere de teriorem. infra eod.c.i. infra de do. c. 2. quod intelligas in fa ciendo. nam omittendo deteriorem facit, dum tamen le¬ gitimum tempus sit completum. unde praescribitur re¬ ecclesiae. 16. q. 3. placuit. infra de praescrip. c.i. & per totum. sec si non est praescriptum, non facit deteriorem omittendo imo restituitur ecclesia etiam in omissis. ut not. supra eod §. respon. 1. & probatur infra eod. auditis. &c. cum venissent. n sin. sed aliquando facit deteriorem, scil. donando modica 12. q. 2. terrulas. & not. infra de don. §. & quid. Item subveni tur ecclesiae, si se sine mandato negotiis immiscuerit alie nis, vel saltem necesse habet cedere domino negotiorun beneficium restit. ut ff. demin. quod si minor. Sed & minor & ecclesiae succurritur, si quasi contumax ad judicium ni venit, culpa interveniente ff. de minor. minor. secus si ex do lo, ut not. infra eod. §. proxi. vers. sed nunquid subrenitur. nan qualitercunque in judiciis capiatur, sive agat, sive conve niatur, dum tamen delinquat, subveniendum est. ff. de min ait praetor. §. sed & in judiciis Minori etiam subvenitur, si de fensor alterius extiterit, & fidejussor. suis. f.de procu. mino 25. an. vel si se, vel sui fidejussorio nomine obligaverit, & in judiciis, sive agendo, sise conveniendo capiatur. ff. d. mino ait praetor. §. non solum autem in his. Sed & si excausa judicati bona ipsius capta sint, & distracta, subvenitur ei, s grande damnum ipsius sit. ff. de min. ex causa judicati. resti tuit enim non solum, cum de bonis ejus aliquid minui tur, sed etiam cum interest ipsius litibus, & sumptibus non vexari. ff. de minori. I.minorib. 25. annorum subrenitu

Et in quibus denegetur. nremodica f di in integrum restil. scio Item ubi damnum provenit ex eventu, puta ecclesia ve minor emit praedium sibi necessarium, quod postea chas¬ mate periit, vel vendidit rem suam. nec fuit in venditione deceptus, sed postea amisit pretium per casus. hic non re stituitur, cum vix patrifamiliae haec contingere possent, etiam Salomoni. ff. de min. verum. §. sciendum. & C. de restit in integr. minor. I. sin. Item si ipso jure contractus non tene¬ at. ff. de min. in causae. 2. §. Pomp. quia non recurritur ad ho¬ extraordinarium auxilium, ut notatur supra §. & qualiter Item si minor petat restitui ad haereditatem omissam pe substitutum distractam, vel ejusdem laboribus ampliatam quod dic, ut no. supra §. quoties. Item si debitor alleget cre ditorem suum minorem, & nihilominus compulsus si per judicem ei solvere, licet ipse minor pecuniam amit tat. ff de minor. ait praetor. §. qui tamen. Item in delictis, nis quatenus aetatis fragilitas induxerit judicem ad minorem poenam imponendam. ff. de mino. auxilium. Sed nunquic subvenitur ei, si contumax condemnatur? sic videtur. ff¬ eod si ex causa. & l. praecedenti. quod admitte secundum I.C. de ju. properandum, & de autho. tuto, clarum. sc. contuma fuit: sed cur habebat. alias nulla foret sententia, ff dere ju dic. contra pupillum. secundum hoc potest intelligi die sententia diffinitiva, vel dic, quod intelligitur de interlo cutoria, scilicet quia propter contumaciam suam, cum nullus appareret defensor, fuit adversarius missus inpos sessionem causa rei servandae f. ex quibus caus in pos. ea. Fu¬ tinuu. & de bo. autho. jud. pos. si minor. vel refert utrum cor tumacia ex culpa provenerit, & tunc restituitur, ut dicti est. an ex dolo contumax, & tunc non restitultur, utff eoc si ex causa S nunc videndum. quia in delictis, &c. ut not. sup prox. vers. item in delictis. & hoc etiam intelligas, si tota ec clesia delinquat. alias delictum personae non redundat ii damnum ecclesiae, ut not. sup. eod §. prox. vers. subvenitur au tem minori. & seq. secundum Goffr. Sed nunquid tenetu de expensis? Dicas quod sic. arg. ff. dereg jur. non potest dol¬ & ff. eod. si ex causa. §. nunc videndum. & C. de his qui ven. aeta impe. l.i. & de emanci. nec avus. Quid ergo operatur restiti tio ndicta l. cum magis extraneus de mundo hoc seque retur, ut infra ut lite non contest. quoniam frequenter. §. in alii respondeo intelligas legem, elapso anno Ut unusquisque quoc

Et quis sit ejus effectus. suumest acipuat u not. supra §. & qualiter in fin. & legitur. C. de reputa. I. un ca & ut is qui restituitur, ad omnia restituatur. ff. deverbos sign. restituere