Titulus 21

De testibus cogendis. Rubrica

SUMMARIA I. Testes qui sunt cogendi, & qui non 2. Testes in quibus sunt cogendi 3. Testes quando cogantur 4. Testes quare cogantur ad testimonium Testes qualiter cogantur ad testificandum

EGimus supra de testibus quorum or ficium publicum est: & quia non nunquam inviti veniunt, & testimonium di cunt, videamus de testib cogendis, Qui te 3 stes cogendi sunt, & qui non, In quib. causi cogendi sunt, Et quando coguntur, Et quare, Et qualite cogantur

Qui testes cogendi sunt, & a quinom Et quidem generaliter omnes venire coguntur & te stimonium dicere, ut C. de testi, si quando ff. de tessibus l.i. & d tabu. exhi. locum, §hoc interdictum, & sequ. etiam si sit de alie na provincia, remittendus est, si tamen sit de consuet re gionis, f. de test. 13. in fi. sed si consuetudo hoc non admittat non remittetur, sed mandabitur judici suo ut testimonii recipiat, & sub sigillo suo inclusum remittat, ut in auth. eo § & quontam ut no. supra tit.i. §quando sunt producendi, sic in tellige infr ff. quemadmodum testamenta aperiantur, sad si qui Vel intelligitur, quando non admitteret propria negocia si remitteretur, quib. subvenire non posset alias sine magno incommodo suo, tunc.n. non remittitur, ne ei sit damnosun officium suum, ut in ipsa litera dicit, & f. ex quib, causis ma jores, ut infra de fid. instr.c. 2. Excipiuntur quaedam personae 8 quae gaudent speciali privilegio ne cogantur, ut senes, & valetudinarii: milites, & qui cum magistratu reip. caus¬ absunt, & quib. venire non licet, & publicani, & qui praebendi exercitui conducunt. 4. q4 3. ver.tem inviti. fi.eo. inviti & linviti. 8 intellige senes majores 70 annor ar ff.dejure immu. I. 3. &c qui aetate se excusant.l.. Venire autem non licet in urbem hi¬ qui ignominiae causa missi sunt de militia, unde excusan tur a tutelis urbicis, ff.de excus. tut. sed & milites. § sed ignomi nia. Et est hoc mirabile. quod eorum paena eis privileg, con ferat, contra I ff de inter. & rele. relegatorum § ult. & de neg ges sive haereditaria, infra de don. inter vir. & uxo. & si necesse. Iten mediatore proxeneta non cogitur, nec utroque consenti¬ ente, mauth, eo. § & quoniam. Et dum praedicti in hoc pri vilegiati sint multo fortius clerici debent esse privilegia ti, ne a divinis officiis avocentur, non ergo coguntur, quaest. 6. statuendum. I1. qu. 2. testimonium. 14.9. 2quanquam. qui nec jdrare debent. 2.q. 5. si quis presbyter, nec compelluntu ad alia publi. officia. 16. quae.i generaliter. Item frater contri fratrem in magnis criminibus non cogitur. Secus videtu de minimis. arg. C. qui ma accus non pos si magnum, &l. si soro rem excipitur haeresis, infra de praesumpt. literas, vel ubi fui admissus non compulsus: sed bene credo ipsum cogendi 23. quaest. 5. si audieris, & quae S. legi. Sed nec cogitur quis fer re testimonium contra socerum. vitricum, generum, priv gnum, sobrinum eosve qui priore gradu sunt, vel contr¬ parentem patroni, nec libertus viri contra uxorem cogitui vel econtra, nec patroni contra libertos, liberti etiam volen tes contra patronos non admittuntur, nec libertus patron mei contra libertum meum cogetur. 493. versic. item. Ju Aseqe f.eolAC. o adversum. Cum ergo contra praedicto no cogar, nec producere cogendus sum, cum testis prov traque juret dicere veritatem: quia totam veritatem dicer¬ debet, ut not. sup. titu. 1. § quid debent jurari. Videtur tamen quod omnes praedicti cogendi sunt, si veritas alias scir non potest, vel inveniri, 149. 2 quanquam, infra eodem cum su per, nam judex veritatem elicere debet modis omnibus qu bus potest, ut non supra de prob. §. quis debet probare, ver. nur quid igitur, ideo deficiente probatione, multi coguntur, S admittuntur, qui alias non cogerentur, puta participes 8 conspiratores nec admitterentur, infra eo pervenit.i. & c. u supratit. Iquoties, &c. tam literis, §1 C. de haered. & ina quoni multi, & de divort. & rep. consensu, §o super plagis. Et est ratio d quia veritatem occultare, a mortale peccatum est, 11. qua tio. 3. quisquis infra de crim. falsi, cap. 1. & ad ecclesiam perti net quemlibet corrigere de mortali peccato, supra de judi¬ novit. & quia in his casibus maxime in conspiratione no potest probari, nisi per participes, quare tenentur proce dere, 6. quaest. si quis cum militibus infin. & y distin. si quis Pa pa, alias si per alios de veritate liquere possit non cogun tur, quia & permissum est sanctis tacere in hoc casu, 22 quaestio. 2. ne quis arbitretur. sed alii omnes indist. coguntui exceptis privilegiatis, secundum Goff. Naso, sed cotra in eo. pervenit. 2. dic ibi subaudiendum maxime

In quibus causis cogendi sunt: Et quidem i civilibus, seu si civiliter agatur de crimine, secundum Goffred. omnes cogendi sunt: se cus in criminalib. secundum quosdam, arg. a contrario sen su. C. eo. si quando, & in auth. eod. § & quoniam. Si quaeras ra tionem, quare in civilibus compellantur testes & non in criminalibus, non moventur accusatores certam remdi ferre in publicam rationem, quae munita sit testibus, ve instructa apertissimis documentis vel indiciis ad proba tionem indubitatis, & luce clarioribus. C. deproba.I sin. & li cet etiam in civilibus puniatur temeritas; ff. dejud. eum qu temere, tamen ubi contra salutem hominis oppressa puta tur esse justitia, diligentius examinari debet. C. de appella addictos, secundum Goffred. Hanc falsam opinio docte rum antiquorum non intelligentium & magistri sequut sunt, & inducunt, infra eodem pervenit. 2. quia dicunt, quo non respondet Papa quaestioni facti, sed quod dicit rebu¬ ecclesiasticis id est negotiis. Est autem negotium ecclesi¬ sticum ratione, personae percussae, argu. 1i.qu. 1. S ex his, & in fra de verb. sign. super quibusdam, §ulti. & sic respondet qua stioni contra hoc quod intendunt. Item inducunt expres sim infra eod dilectorum. Sed non sic intelligitur, ut statin dicam. Sed contra istos est, infra eo pervenit. 2. prout supr dixi, & pervenit id est &c. praeterea, ubi loquitur de testil sinodalib. qui de delictis & criminibus testificantur, 35. q. Gepiscopus m synodo inf. de accus. sicut olim, & contradicit hui¬ opinioni, infra eodem superhis. Sed dicunt illud speciale quando agitur in modum denunciationis vel inquisitio nis, ubi quidem coguntur, vel quando civiliter agitur d crimine, ubi quidem civilis est quaestio. Idem si mista sit argu. supra tit.i.testimonium, & de proc tuae, infr. de accus. supe his. Item contra istos infra eo, cum contra dicunt illud spe ciale in falsario domini Papae, sicut & multa alia sunt spe cialla, infr. de crim. falsi, ad falsariorum. Licet consuetudo in foro ecclesiae hanc opi. amplexa fuerit. usque ad haec tempe ra, & communis sit opinio magistrorum, dico tamen ipsan erroneam: nam secundum eam damnabitur innocens, qui primu afficiendus esset, & nocens absolvetur, qui condemnandus e rat contra jura f. de pe absentem, inf. de simo. licet Heli Sult. Nisi s accusans non probat quod intendit: licet verum sit quod as serit, tamen patitur talionem mf. decalc..&2. dixi in summi illius tit. & sic delicta remanebunt impunita: quia cum accu sans sciat, quod non cogetur testis, non accusabit timens po nam talionis & hoc cotra jura f ad l. Aquil. ita vulneratus in de sen. excommu. ut famae, f de fidejussor. si a reo, fi. de pact. dota ci venire. Dico ergo, ab opinione antiquorum recedens, qui ple runque mentiuntur sup. de sacra unct.c. unico. ad si quod in om nib. coguntur testes, sive sint causae pecuniariae, ut dictum est sive matrimoniales: ut infeo. lib. & c. caeterum, sive criminales ut infs. eo per totum, & inf. de jurej. ad nostram. 2. Nec obst. c. delicti rum, quia illud intelligendum est de criminalib. scil. objecti testib. ut a testimonio repellantur, ad haec .n.crimina pro banda non coguntur testes cum non quaeratur de crimme¬ ad hoc ut puniatur, nam & si conrra testem in mocum ex ceptio. crimen probatur, non patitur poenam ordinariam quia nec ad hoc agebatur sup. de ord cogni, cum dilectus, §ui uf. de exce.c..Non ergo cogitur testis ad infamiam alterius de nudandam, quia tales detractores vocitur, & priores sun quam hi qui praedia, vel alias res diripiunt 6qu.1. ex merio. E Ctrib. seq. & C. quemad. test. aper Iz. & de famosis libel.I. unica Ni nec decreta deictorum, potest intelligi, quod criminaliter a geretur, sicut quidam eam intellexerunt, quia fult ibi con ventio & reconventio, ut patet in integ. sed reconventio in criminalib. locum non habet, 3. 4.1. neganda. J. de publi judi ciis, is qui. Item agebatur per procu, qui in criminalibus in tervenire non potest, ut supra no de procu § & mqua re. Erg ad probationem criminis faciendam, quae solam infami irrogaret. non cogitur quis, sed si aliquid admitteret crimi nosus, ut ipsius impediretur promotio, tunc coguntur t¬ stes inf. eo superhis, & de accu superhis, sup.tixtam literis, quaed eo facto loquuntur sup. de cons. cum, sup ac elec per inquisition quamvis super his casib. quosdam dominos viderim dubita re. Ergo in criminalib. quando criminaliter agitur, omne coguntur; ut non sup. tit. 1 quando sunt producendi, vers. hoc ii civilib. exceptis quibusdam privilegiatis, f. eo. l. 4. quos numi rari sup. eo §1. ver. item frater, cum n. illi per speciale privile gium excusentur, restat quod alii coguntur indis criminali bus, & illi iidem in civilib. alias privilegium frustratorium es set, C. de the sau. I.unic. li 10. & ad municipa.l..in si. nisi ad cau telam hoc impetratum dicas sup. de proc. quia in causis, quo verisimile non videtur. Nec obstratio, quam ne. secundun Gof. sup. eo. §quasi, in prin quia licet jura ibi inducta innuam quod aperta debet esse probatio, & cum magna maturitas & diligentia causa criminalis examinada sit, non tame prohibent, quo minus testes compellantur. Item posset ess quod indubitata esset probatio, & quod testes assecurar? accusantem de testimonio ferendo, & postea corrupti desiste renttestificari: consuetudo tamen Romanae curiae communem pi. comprobat, & plus facit quod nunqua in literis Aposto cis apponitur illa clausula, testes autem ubi de crimine qua ritur, sive criminaliter, sive civiliter agatur, sit pro ration voluntas, ut apparet ex his quae no. infra eodem § & quare

Et quando cogantur. Etcerte quando al¬ ter res probari non potest, ut in c. 2. &c. praeterea, resp.1. &c. pervenit, 2. & c. ul vel qui do se subtrahunt gratia, odio, vel timore, ut inf.c.ialter no videtur quod sint cogendi, secundum canones, quamvis se cundum I. passim cogi possunt, id est quamvis aliter probu possit, & quamvis non subtrahant se gratia, &c. ut patet um ca super eo. vel dic, quod privilegiati ita demum coguntur etiam si aliter probari non possit, ut not. sup. eo. §1. ver. vide tur alii autem coguntur. etiam si aliter possit liquere de facto dummodo gratia, &c. & eo ipso quod moniti nolunt testisi cari, praesumitur quod subtrahant se gratia, &c. illud au tem satis posset dici, quod in criminalibus non cogante privilegiati, etiam si aliter constare non possit, ag3 quaes 4 qui peccant, & ff. de bon. eorum qui mor. sibi consciLise dic ut no. supra eodem §i. ver.videtur tamen.

Et quare. Neveritate occultata aliquis jus suum amittat, ut sup tit..dilecto ff de test curent, & ne bonus malus existimetur, 14. 9. 2. quanquam, & quia pec catum mortale est, veritatem celare, ut no. sup. eo. §.ver. 8 est ratio. Et ideo secundum Gof. compellendi sunt ad satis factionem faciendam, sicut fit in aliis mortalib. 5. q. 1. illi qui 12 q. 1 praedicandum, 32 q. 5. praeceptum, & maxime peccant qu metu alterius veritatem occultant, unde Aug. Quisqui metu cujuscunque potestatis veritatem occultat, iram De super se provocat, quia magis timet hominem quam De tum, nqe. quisquis. Sed quid si per sacramentum se arcent ad non prohibendum testimonium veritatis? Dicas, quo temerarium est juramentum, maxime si per alios probar non potest, undejurans propria authoritate, potest veni re contra, 224. 4. in inalis, cum certum sit, ex hoc mortal peccatumprovenire, secus si dubitaret, quia tunc prius es set superioris authoritas requirenda, ut supr. de elec. vener¬ bilem, § eo. igitun ver. idem etiam. Quid si sit unus testis, & e iurat non testificari? e Adhuc dico temerarium est, quia li cet non valeat ad plenam probationem faciendam, valet ta men ad semiplenam, & juramenti delationem, ut no. infra jurej. post sab) nunc redeundum, Squando sit deferendum, ver sedi semiplene, ergo adhuc impedit veritatem. Quid si adversar us meus subtrahit mihi testes nunquam ostendit se litem fe vere, suptit.i.constitutis, & experiri debet in se judicis autho ritatem clausam, infr. eo. pervenit 2. qu. 7. Stria, C. de post. providen dum. Sed nunquid testis potest vendere testimonium? Cert non, sicut judex iudicium, 1495. non sane, expensas tamer recipere potest. 4.q43. veritatis. Quid si testis corruptus te stimonium falsum dicat? Nullum est testimonium: tum qui¬ venale, tum quia falsum & praeter poenam falsi in judici animae debet satisfacere laeso de interesse sno, arg.tit.I. sicu C. de pon judqut mali judicavit. l. 2. sed pecunia data non re stituitur donanti, cum turpiter dederit, 14. 4 5. non sane. ff.d cond. ob tur. causam, I3. uno illi, in cujus injuria data est, iqu. jubemus, arg.18. qu 4 si quis in atrio ff. de cal. I. generaliter, Sillu anf desun de hoc autem audivimus, 17. q.i. si quis rapuerit in auti f de san. epi § sed neque Quid si data est pecunia simpliciter, fu quis testimonium ferat? Dicunt quidam, quod non po test repetere, videtur enim testem corrumpere voluisse ar F decondi. ob turp. causam, l2. sed contra, 14. quae 5 non sani dic quod in hoc casu potest repeti, si non eo animo dedit ut testem corrumperet, sed ut sibi justitia conservaretur arg. inf. de simo. dilectus, secundum Goff. Satis igitur proba tum est per praemissa, quod mortale peccatum est celare ve ritatem, ergo hac saltem ratione compellendus est testis non ob aliqua constitutio contraria, cessat enim omnis con stitutio, ex quo imminet periculum animarum, ut nota sui de off. Archidia §quid sit ejus officium, ver. quare autem & cer te quanto in criminali majus imminet periculum, tant magis haec ratio ibidem locum habet, ergo judex ubique ei officio suo debet de quolibet peccato subditum coercer sup: de ju. novit ergo in criminalibus cogentur, ut dixi si pra & ar. 3. 49. §1 &c. hortamur. Nam in civilibus ostenditu principaliter privata utilitas tantum. Sed in criminalibu Deus offenditur. Resp. laeditur. Proximus corrumpitur Obedientes opprimuntur, & propter bonum obedientiae pu niuntur. Inobedientes praemiis afficiuntur, & de suis mali tiis gloriantur. Nocens absolvitur, Et innocens condemni tur. Nisi testes compellantur, & crimina puniantur

Et qualiter cogantur. Praemissa monitione cum cogantur per censuram ecclesiasticam, ergo per excommunicationis, su spensionis, & interdicti sententias infra de verborum signifi¬ quaerenti, & si moniti nolunt testificari praesumitur quo gratia vel timore vel odio se subtrahant infra eodem supi eodem & cap.i. & 2& pertotum. Alii dicunt, quod ita demi cogendi sunt, si per alios veritas elici non potest: sed ho intellige de privilegiatis, ut patet supr. eodem §i. ver.videtur & dicunt quidam, quod secundum canones monendi sunt antequam cogantur propter excommunicationem, qua sequi debet, de sentent excommunic. sacros. sed certe secur dum leges idem videtur, scilicet quod primo sint monem di, quam cogendi, ut f. de tab. exhi. locum, 9 hoc interdictum,( sequent. Sed quod dicit infra cap. super eodem monendi sunt non cogendi, expone, id est, prius sunt monendi, & post ea cogendi, similis expositio infra de spon. requisivit, vel di non cogendi, scilicet nulla monitione praecedente; secun dum hoc intellige clausulam, quae tota die ponitur in lite ris Apostolicis, testes autem qui fuerint nominati, &c. Se¬ & si illa clausula non apponatur, judex nihiloninus con pellet testes, secundum quod juri congruit, arg. sup. de off deleg. praeterea, possunt etiam testes coerceri secundum per mulctae indictionem, ut arg ff. si quis jus dicen. non obi¬ unica, vel captis pignoribus ad exemplum tutorum satis dare nolentium, quorum officium publicum est, sicut & testium, argum. Institut. de satisd tut. Sult. & de excu. tu. respo. tzvel ad exemplum parentum alere nolentium, ut f de lib¬ agno, si quis alie s si quis ex his, vel ad exemplum mulieris no patientis inspici ventrem suum, cum dicatur remasissi praegnas, cujus pignora capiuntur & distrahuntur & mul cta indicitur, uiff. de vent. inspiciendo l.. S cogend¬